КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
-♦ Арабская, цюркская, беларуская, польская мовы арабскай графікай. Пісьмо насх адным почыркам чорным і чырвоным чарнілам. На унутраным баку верхняга вечка аправы запіс па-арабску: "У імя Аллага міласцівага “* Рукапіс дэфектны: страчаны аркушы ў пачатку, у канцы кнігі, a таксама пасля 9-га, 41-га, 51-га, 66-га, 67-га, 78-га і 93-га арк. Пераплёт арыгінальны (першасны): кардон, абцягнуты карычневай скурай, цісненне (раслінны арнамент). Пераплёт пашкоджаны, адстае ад кніжнага блока. Аркушы выпадаюць з блока кнігі. Папера ў падцёках, ражкі аркушаў забруджаныя. -♦ Склад: 1) 1а-49б, нійеты, дуа, хутбы на арабскай і цюркскай мовах з тлумачэннямі на беларуска-польскай; 2) 50а: 1-516:3, малітвы "Пяць іманаў" на арабскай і цюркскай мовах з прадмовай на беларускай мове пад асобнай назвай "Святы Абдулла"; 3) 516:4-666:2, дуа на арабскай мове з каментарыямі (прадмовамі) на беларускай (516:4-12, ’Оц ікі, imam “Дванаццаць імамаў”; 52б:9-57а: 12, Qadahlazim “Вялікі келіх”; 57а:13-61а:9, Nur'аі-'аўт “Вялікае святло”; 61а:10—63а:11, Gamil “Прыгожы” і інш.); 4) 66а, малітвы, звязаныя з абрадам пабрацімства; 5) 67, малітвы на арабскай мове; 6) 68а:7-70а: 10, Дуа Rigal, al-gajb "Людзі таямніцы" з прадмовай (68а:7-69а:4) на беларускай мове і выкладам (69б:3-70а:10) на беларускай мове; 7) 70а: 11 -716:1, абаджада; 8) 706:2-716:2, “Іман” на арабскай мове; 9) 716:3-786:6, “календары” шчаслівых і нешчаслівых дзён, гадзін на беларуска-польскай мове: 716:3-12, “Лічба месяйа”; 74а:3-74б:12, “Бог міласцівы Мусе прароку расказаў”; 75а: 1-12, “Кожнага месяца нахс”; 75а:13-76а:10, “Гадзіннік”; 76а:11-786:6, “Начныя гадзіны”; 10) 786826, “Аліфовы фал”; 11) 826-936, “Сулейманавы фал”; 12) 94а-102б, парады ад хвароб, фярэяў і няшчасцяў (народная медыцына). -» П19-20/Нр15. Інв№Р402. 13. Хамаіл. Апошняя чвэрць XIX ст. (вадзяных знакаў няма). 8° (150 х 100 мм). [2 арк.]. Кустоды. Фаліяцыя адсутнічае. - ♦ Арабская, цюркская, польская мовы арабскай графікай. Пісьмо насх двума почыркамі: 1) арк. 1, ранейшы запіс цёмна-карычневым і чырвоным чарнілам; 2) арк. 2, пазнейшы запіс чорным і чырвоным чарнілам. Рукапіс дэфектны: захаваліся 2 аркушы. Пераплёт адсутнічае. Папера двух гатункаў: першы аркуш карычневатага адцення, другі жаўтаватага. Папера ў плямах, падцёках, ражкі аркушаў забруджаныя. Аркушы пашкоджаныя, надарваныя па краях. Першы аркуш абарваны на апошнім радку тэксту. Другі аркуш разарваны на 2 фрагменты. Склад: 1) 1, фрагмент пропаведзі на цюркскай мове; 2) 2, фрагмент пропаведзі з нагоды посту Ашура на польскай мове з цытатамі з Кур’ана на арабскай мове. - » Тэкст на арк. 2 заключаны ў рамку. - * Рукапіс быў укладзены ў Кур’ан (П19-20/Ср2). - ♦ Рукапіс быў набыты разам з Кур’анам (П19-20/Ср2) ў 1981 г. у прыватнай асобы П19-20/Нр22. Інв№Р426. 14. Хамаіл. Канец XIX пачатак XX ст.(?) (вадзяныя знакі “ LDAB70g”). -♦ 16° (97 х 80 мм). [1-154 арк.] = 154 арк. Кустоды. Фаліяцыя адсутнічае. -♦ Арабская, цюркская, польская мовы арабскай графікай. Пісьмо насх адным почыркам фіялетавым і чырвоным чарнілам (малітвы на арабскай і цюркскай мовах напісаны фіялетавым чарнілам, заўвагі да іх на польска-беларускай мове чырвоным або выцвілым чарнілам таго ж колеру). -♦ Рукапіс дэфектны: страчаны адзін аркуш у пачатку, адзін паміж 122 і 123, два у канцы кнігі. Пераплёт арыгінальны (першасны): кардон, пакрыты карычневай паперай, карашок з тканіны. Пераплёт пашкоджаны, не трымаецца з кніжным блокам. Папера пажаўцелая, у блакітную лінейку, аркушы ў падцёках, плямах, ражок апошняга аркуша абарваны. Склад: 1) 1а: 1-36:4, “Рэестр сарака Кур’анаў альбо сарака Ясінаў” на польска-беларускай мове; 2) 36:5-86:6, нійеты да Ясіна на цюркскай мове; 3) 86:8-176:2, суры Кур’ана (суры 1, 36, 112-114, 1; аяты 1-^4 з суры 2); 4) 176:4 726:5, дуа, нійеты на арабскай і цюркскай мовах з кароткімі заўвагамі на беларуска-польскай; 5) 70а:8726:5, малітвы "Пяць іманаў" на арабскай і цюркскай мовах; 6) 726:6139а:5, дуа на арабскай мове (726:6-736:9, ’Оп, іккі, ітап “Дванаццаць імамаў”; 74а:1-75а:4, lAhdinam “Дамова”; 816:6-836:5, Mubarak “Благаславёная”; 866:3-976:5, $alawat “Малітвы”; 976:5-1006:7, Райскі ключ; 108а:3—11 la:7, Gamal “Прыгожая”; 1116:1-11 la:7, Qadah Іайт “Вялікі келіх”; 1186:7-1236:3, Nur Іагіт “Вялікае святло” і інш.), 1236:4-126а:6, "Вялікі зікр"; 7) 139а:6-1436:2, астралагічныя тэксты на беларуска-польскай мове: 139а:6-143а:3, “Лічба месяца”; 143Ь:4— 145а:5, “Бог міласцівы Мусе прароку расказаў”; 145а:5-146а:2, “Кожнага месяца нахс”; 8) 146а:2-1546:9, малітвы, звязаныя з пахавальным абрадам (дуа, нійеты, тасбіхі) на арабскай і цюркскай мовах з кароткімі заўвагамі на беларуска-польскай. Кніга набыта ў 1988 г. у букіністычнай кнігарні № 2 г. Мінска. -♦ П19-20/Нр17. Інв. № Р257. СЛОЎНІК БІБЛІЯГРАФІЧНЫХ ТЭРМІНАЎ Пры састаўленні слоўніка былі выкарыстаны энцыклапедыі, слоўнікі кнігазнаўчых тэрмінаў [18, 38]. Алігат самастойнае выданне ці рукапісная кніга, пераплеценыя ў адзін том з іншымі самастойнымі выданнямі. Гл. таксама Канвалют. Грамадзянскі шрыфт/грамадзянскае пісьмо рускі шрыфт, уведзены ў 1708 г. Пятром I замест кірылаўскага паўустава. Папярэднік сучаснага рускага шрыфту. Канвалют зборнік, які складзены з некалькіх самастойных рукапісаў. Кустода першае слова (частка слова, склад) наступнай старонкі, змяшчаецца ўнізе папярэдняй старонкі. Кустоды выкарыстоўваюцца для палягчэння чытання, а таксама гарантыі правільнага падбору аркушаў пры пераплёце кнігі. Пагінацыя парадкавая нумарацыя старонак. Вадзяны знак бачная на прасвет выява (знак, літара, лічба) на паперы, зробленая ў працэсе яе вырабу. Проба пяра праверка пяра; надпіс, пакідаемы перапісчыкам рукапісу з мэтай праверкі пяра. Суперэкслібрыс адмысловы ўладальніцкі знак, адціснуты на вечцы ці карашку скуранога пераплёту кнігі. Фаліяцыя нумарацыя кнігі па аркушах. Фармат характарыстыка формы і памера аркуша кнігі, перададзеная ў долях папяровага аркуша. Цісненне атрыманне рэльефнай выявы малюнка ці тэксту на пераплётным вечку ў выніку сілавога ўздзеяння на іх нагрэтага металічнага штампа. СЛОЎНІК ТЭРМІНАЎ I ІМЁНАЎ АРАБСКА-ЦЮРКСКАГА ПАХОДЖАННЯ Пры састаўленні слоўніка былі выкарыстаны энцыклапедыі, даведнікі, вучэбныя дапаможнікі, выданні на адпаведную тэму [2, 10, 13], Абаджада літары арабскага алфавіта, размешчаныя паводле іх лічбавага значэння. Абдэсь /абдаст малое рытуальнае абмыванне. Азан заклік на малітву. Аліф 1) назва першай літары арабскага алфавіта, 2) алфавіт Аят верш з Карана. Баб раздзел, глава. Дуа/дуаі малітва, просьба, заклік. Зікр упамінанне Аллага і Яго прарокаў. Іман вера. Муса Майсей. Нуска невялікі кавалачак паперы з мусульманскай малітвай, які ўжываўся для лячэння розных хвароб. Насх від арабскага пісьма. Нахс няшчасце, нешчаслівая дата. Нійет намер (для выканання малітвы, абраду, дзеяння). Садыкправеднік. Сай рытуальны бег падчас хаджа. Тасбіх/тэсбіх усхваленне (Аллага). Фал прадказанне, звязанае з будучым лёсам чалавека. Фярэй злы дух. Хадзіс паданне пра жыццё і дзейнасць Прарока Мухаммада і яго бліжэйшых паплечнікаў. Хутба пропаведзь. Шарх каментарый. Ясін назва 36-й суры Карана. Предмсловне В отделе редкнх кннг н рукопнсей Центральной научной бнблнотекн Нацнональной академнн наук Беларусн храннтся небольшая коллекцня арабскоалфавнтных рукопнсных кннг конца XVII начала XX века. Этн кннгн былн напнсаны потомкамн татар выходцев нз Золотой Орды н Крымского ханства, которые в XIV-XVI вв. поселнлнсь в белорусско-лнтовском государстве Велнком княжестве Лнтовском. Княжество нккогда не было под властью Золотой Орды, но между обонмн государствамн сушествовалн постоянные контакты. Во второй половнне ХШ в. Велнкое княжество Лктовское начало быстро расшнряться, для завоевання новых земель н нх заіцнты необходнма была армня. Татары былн умелымн воннамн, нх воннское мастерство поддержнвалось на высоком уровне нз-за постоянных стычек сопернмчаюіцнх группнровок, которые часто заканчнвалнсь переходом потерпевшей стороны под флагн другнх государей. Внтовт (1350-1430), нанболее выдаюшнйся й дальновмдный нз всех правнтелей Велнкого княжества, особенно содействовал поселенню в стране татарскнх воннов. Чтобы облегчнть это процесс, он дал нм право не только брать жен нз местного населення, но н воспнтывать детей, рожденных в такмх браках, в вере отцов. Родственные, блнзкне соцмальные н экономнческне связн с местным славянскнм населеннем способствовалн тому, что татары, выходцы нз разных племен, утратнлн свой родной язык. К середнне XVI века большннство белорусскнх татар не знало тюркского языка н пользовалось белорусскнм н польскнм. Утрата родного языка, несомненно, была ускорена смешаннымн бракамн татар с местнымн женшннамн. Релнгня (нслам) оставалась едннственной сферой, в которой сохраннлась особенность местных татар. Очень ценная часть культурного наследня белорусскнх татар мх лнтература на белорусском языке арабскнм пнсьмом. Пронзведенмя такого рода представляют собой рукопнсн, напнсанные арабской вязью н чнтаютнеся в обычной для арабского пнсьма манере справа налево. Самые раннне нз нзвестных рукопнсей белорусскнх татар относятся к первой половмне XVII века, но есть предположенне, что пронсхожденне нх восходнт к XVI веку. В середнне XIX века в Мннске была группа татар, на професснональном уровне заннмаюшнхся перепясываняем Корана я другнх релягяозных кннг. Напясанне (перепясыванне) кннг продолжается на Беларусн до настояшего временя. Лнтература татар носнт релнгяозный характер н тесно связана с мусульманской верой. Средн проязведеннй белорусскнх татар сравннтельно мало орнгянальных работ, в основном это переводы нз разлячных восточных нсточняков. Этя пронзведеняя можно разделять на несколько групп. В первую очередь это Кораны, свяшенные княгя мусульман. Для Коранов, созданных в Беларусн, характерно налнчне небольшого вступленяя на местном наречян, разьясняюшего, как прнготовнться к чтенню Святого пнсання. Для белорусскях татар особое значеняе ямеля тефсяры. Хотя арабское слово “тефснр” обычно означает “комментарнй”, белорусскне тефснры по сутн являются переводамя Корана с некоторымя элементамя комментарня. Онн включают Коран, напясанный на арабском языке, в котором под каждой горязонтальной строкой арабского текста нанскось запнсан перевод на польскнй н белорусскяй языкя. В Центральной научной бнблнотеке Нацяональной академян наук Беларусн храннтся тефсяр 1686 года, содержашмй старейшую копню (нз тех, что сохранялясь н язвестны) перевода Корана на польскнх язык.