Сарока на шыбеніцы
Альгерд Бахарэвіч
Выдавец: Логвінаў
Памер: 354с.
Мінск 2009
— Добра, — лёгка сказала Вераніка. — Я пайду. Дзякуй вам.
— Табе дзякуй.
Ен адвярнуўся й падышоў да акна. А яна выйшла ды паляцела па калідоры да свайго кабінэту. Атрымалася, усё атрымалася: Ен сам прызначыў ёй спатканьне. Пра тое, што яна Яму скажа ўвечары, Вераніка імкнулася ня думаць. Акрэсьленага пляну ў яе не было, яна вырашыла, што паразважае над гэтым, калі будзе пругкай паходкай пераможцы крочыць па праспэкце да «Новага Граду». Лягчэй за ўсё было б выдумаць нешта пра Ларысу й такім чынам адсунуць яе далей ад месца бітвы. Тады б ніхто Вераніцы ўжо не замінаў. Калі інфармацыя не пацьвердзіцца, можна было сьпісаць усё на сваю празьмерную пільнасьць. Судзяць тут толькі за недастатковую ўвагу, за празьмерную ж ніхто сварыцца ня будзе. Як складуцца абставіны пасьля вечаровага спатканьня, Вераніку не хвалявала. Істотна было толькі тое, што а сёмай у яе спатканьне. Першае спатканьне зь Ім. I ён сам яго прызначыў, прызначыў не каму-небудзь, а ёй, ёй, ёй, Вераніцы. Яна захацела паказаць камусьці нос, і ўрэшце паказала яго люстэрку. I потым трыюмфальна мацерна вылаялася.
Яна ўсё прадумала. Пасьля абеду ёй трэба было ехаць у архітэктурны каледж па моладзевых справах, і калі яна там управіцца за гадзіну, то потым будзе вольная. Дарога ў Сьвет зойме яшчэ гадзіну, хаця можна ўзяць таксі й зэканоміць час. Дома ванна, пераапрануцца, прывесьці сябе ня проста ў парадак, а ў баявы парадак, і пасьля гэтага, не сьпяшаючыся, прадчуваючы асалоду, наталяючыся перамогай... Віно, сьвечкі, рамантычная вячэра... Ён ня здолее адкруціцца.
Назаўтра Вераніцы не хацелася ўсё гэта ўспамінаць, Галава балела так, што Ларыса прапаноўвала выклікаць ёй хут-
кую. «Ты белая ўся, як сьмерць, — крычала ёй у твар радасная Ларыса, — белая, як сьмерць!». He, Вераніцы не хацелася ўспамінаць учорашні вечар, хацелася сьцерці яго з памяці: вясельнае зьзяньне кавярні, яе новую бялізну пад шыкоўнай сукенкай, смак перамогі на вуснах, яе чаканьне, зь якога пакрысе пачала злазіць пазалота, бутэльку шампанскага, якую яна выпіла ў адзіноце, і потым нейкіх страшных, барадатых каўказцаў, якіх яна яшчэ змагла адшыць, і інтэлігентнага пэнсіянэра, зь якім яна піла гарэлку на брудэршафт, і потым ваніты ў прыбіральні, і запэцканае крысо, і пацалункі зь нейкімі панкамі-падлеткамі ў начным сквэры, і некалькі цыгарэтаў, і сьлёзы, і тэлефанаваньне Яму на мабільны, яна хрыпата крычала ў слухаўку, а што крычала, ня памятала, — і жаданьне распавесьці сваю жаласную гісторыю цярпліваму, вельмі ветліваму міліцыянту, які нікуды Вераніку ня вёў, a сядзеў побач і пабліскваў акулярамі... Нарэшце нехта заплаціў ёй за таксі й скончыў гэты кашмар.
Па абедзе яна ўбачыла Яго. Ен ласкава ўсьміхнуўся ды запытаўся, як яе галава. «Прабач, — сказаў Ен, спахапіўшыся. — Ня змог учора. Шмат працы было. Вельмі шмат. Пачынаецца новая эпоха.»
♦ * *
На яе грудзёх яшчэ не расталі прахалодныя, упэўненыя дотыкі доктара, а Вераніка ўжо сядзела перад ім за сталом, нецярпліва сочачы, як той марудна запісвае нешта ў яе картку. Трэба было сьпяшацца, па абедзе ў іхным аддзеле стала падазрона шмат працы, асабліва апошні месяц: Чэслаў загадаў падымаць усе старыя справы, пашыраць базу дадзеных, даводзілася адкопваць нават дасье тых, хто па пятнаццаць гадоў сядзеў у лягерах. Натуральна, Вераніка магла сказаць праўду — яна была на прыёме ў доктара, але ж той не знайшоў адхіленьняў, — не знайшоў, і яна ўжо чула, як Чэслаў дабрадушна яе папікае: ну, калі ўсе пачнуць у працоўны час займацца прафіляктычнымі аглядамі саміх сябе, ня будзе каму працаваць, унучка. «Унуч-
ка» — і зноў правядзе далоньню па валасох, прафэсійным рухам, які нібы супакойвае і адначасова прыгінае тваю галаву да сваіх пульхных каленяў пад мешкаватымі нагавіцамі старога чыноўніка.
— Вы не маглі б хутчэй ? — запыталася яна нарэшце, і доктар падняў галаву, зьдзіўлена на яе паглядзеў. Вераніка ведала, што сварыцца зь ёй ён ня будзе, усё ж яна была не зусім звычайная пацыентка, ён пра гэта ведаў. Бо сёньня ён мацаў грудзі ўлады, правяраў, ці няма ў іх непатрэбных зацьвярдзеласьцяў, ці ня бразгаюць там цяжкія гуляльныя шарыкі пагрозы, ці не расьце там, унутры, за тонкай белай скурай, дзе-нідзе амаль празрыстай, небясьпечная пухліна, мацаў, раз-пораз дакранаючыся выпадкова да нэрвовага смочка. Пройдзе яшчэ некалькі гадоў, сьнежны ком стажу трохі акругліцца, і Вераніка зможа хадзіць у спэцыяльную паліклініку для супрацоўнікаў адміністрацыі — але ж хто ведае, што лепей: там яна будзе адна з многіх, і стаўленьне да яе будзе роўным, уважлівым, заўжды аднолькавым, а тут, у яе раённай паліклініцы, што тырчыць пасярод пяціпавярховікаў за некалькі дзясяткаў кілямэтраў ад дому, Вераніка адзіная ў сваім родзе, і ніхто ня мае права абысьціся зь ёй так, як калісьці абыходзіліся зь яе маці.
Як яна й думала, доктар не сказаў нічога. I рука ягоная стала больш жвавай, адзначыла Вераніка з задавальненьнем. Яна зірнула на яго зь цікавасьцю. Яму было гадоў сорак пяць. Амаль як яе бацьку. I аднак жа ён ня мог запярэчыць Вераніцы. Ён быў вымушаны падпарадкавацца. Доктар: такая нікчэмная, дробная асоба, баязьлівец, і такія цудоўныя рукі: ведаюць сваю справу, ведаюць, як і дзе дакранацца, ведаюць, нібы інструмэнт, бяруць цябе асьцярожна і ўпэўнена, у такіх руках ніколі ня будзе страшна, у такіх руках хочацца замерці, такім рукам хочацца належаць. Чаму людзі ня могуць быць цэльнымі, ня могуць быць маналітамі, зь якімі калі прыемна, то ва ўсім: гэтыя б рукі ды каму іншаму. Як соладка дагэтуль унутры ад ягоных дотыкаў, рашучых, чорныя валасы на пальцах, цьвёрдыя, загрубелыя падушачкі, якія ўсё разумеюць, далікатная моц.
— Але ж не забудзьце прыйсьці месяцы праз тры, — сказаў ён, апасьліва ўсьміхнуўшыся. — Я павінен вас яшчэ раз паглядзець. I бывайце здаровыя.
Вераніка ўжо зьбіралася падняцца, але выдыхнула ды раптам расьсьмяялася:
— А я ж вас ведаю.
Доктар, насуперак чаканьню Веранікі, не зьдзівіўся. Вусны яго скрывіліся, і ён суха сказаў:
— Вось як.
■— Вы ў нас праходзіце па базе, — прамовіла Вераніка з жахам. — Успомніла. Удзел у фашыстоўскай дэманстрацыі, выкрыкваньне антыдзяржаўных лёзунгаў, мацерная лаянка. He адварочвайцеся, дайце мне глянуць на прозьвішча. Так, супадае, усё супадае.
Доктар нарэшце зірнуў ёй у вочы.
— Так, у нас невялікі горад, дарма што сталіца. Я сваё пакараньне адбыў, — сказаў ён ціха. — Вы маеце да мяне нейкія прэтэнзіі?
Вераніка зарагатала, ды ня проста так — ажно да сьлёзаў. Доктар глядзеў на яе зьбянтэжана, вусны ягоныя сьцяліся ў тонкую палоску, твар зьбялеў, і Вераніцы было ад гэтага яшчэ сьмяшней.
— Ну не сярдуйце, — сказала Вераніка. — ІДікава, а чаму вы... Чаму вы не ў лягеры?
— Паслухайце, паразмаўляйце пра гэта з тымі самымі судзьдзямі, — голас доктара задрыжэў. — Ці вы сумняваецеся ў іх справядлівасьці?
— He, не, — Вераніка нарэшце супакоілася. — Проста ў галаве не ўкладваецца. Дзесяць хвілінаў назад мяне... фашыст... Ніколі б не падумала. Доктар — і фашыст. He, я ведаю, такое бывала, у вайну... ворагі... Але вы, тут... I я... He магу паверыць. Тымі самымі рукамі... Я, напэўна, лухту вярзу.
— Вы можаце вымыцца там, за шырмай, — прамовіў доктар зь нянавісьцю.
Вераніка паднялася, узяла сумачку.
— Але так не бывае, — сказала яна пераканана. — Вашая прафэсія не сумяшчальная з фашызмам. Або вы прыкідваецеся, або... Або вас трэба праверыць.
Яна выйшла і ажно да самай адміністрацыі думала пра тое, што яе мацалі сёньня рукі фашыста. Усё стала дагары нагамі: фашыстам мог аказацца і Эдзік, і той самы Цьвях. Ды хто заўгодна. Цьвях — падумала яна і заскрыгатала зубамі. I нават калі Вераніка ўжо адчыніла дзьверы свайго кабінэту, яна адчувала сьляды доктаравых рук на сваіх грудзёх, і ёй усё здавалася, што грудзі ёй пякло, што ў выразе яе блузкі варушацца сьляды такіх умелых, такіх невытлумачальна прыемных рук, рук сапраўднага фашыста. Вось якімі яны бываюць бяз джала — бясьпечнымі, бо інакш хто б выпусьціў іх на волю, сьлізкімі, патухлымі, з голасам, які бязвольна павіс на падгнілай уласнай годнасьці. Гэтае здарэньне расьпірала Вераніку знутры, яна ніяк не магла знайсьці згубленыя канцы, і тутяе цела зьлітавалася над ёй: унутры нешта шчоўкнула, практыкантка прыйшла да яе па дапамогу, завітаў пасьля доўгага перапынку Гілюк, з новай, яшчэ больш вар’яцкай ідэяй, і болей Вераніка пра доктара ня думала. Мая мілая маладосьць, як гэта тады было проста: перастаць думаць пра нешта. Як перасесьці з грамвая ў трамвай.
* ♦ ♦
Пасьля Цэнтру ёй больш за ўсё хацелася паехаць дамоў, пакуль там яшчэ нікога няма, паехаць дамоў і проста выдыхнуць там, бо на працягу ўсяго дня Вераніка ніяк не магла гэтага зрабіць: бегала, бегала, крычала на кагосьці й зноў бегала... Але дзень і праўда выдаўся чорны: яна мусіла пасьля працы завезьці стрыечнай сястры вялікі плястыкавы пакет з чырвоным паліто маці, які сястра раптам захацела насіць, бо мода, зрабіўшы шоптур па блізкім замежжы, зноў вярнулася. Паліто маці набыла даўно, але адзявала рэдка, яно было ў добрым стане, і сястры павінна было падысьці. Сястра прасьцей ставілася да такіх рэчаў, і да рэчаў наогул, і вось цяпер Вераніка села, зь пярэ-
стым пакетам і сумачкай, у зусім чужы аўтобус зь дзіўным адназначным нумарам і доўга пацела ў ім, пакуль ён па нейкім пакручастым маршруце цягнуўся праз шэрыя сады прыватнага сэктару, спыняючыся праз кожныя пяцьдзясят мэтраў, бо нейкі ідыёт панатыкаў там прыпынкаў. 3 кожным прыпынкам Вераніка станавілася ўсё тупейшая, аўтобус нібыта біў яе па галаве, «Затое безь перасадак, затое безь перасадак», — напявала яна, ідучы нарэшце з пагорка да дому, дзе жыла сястра з мужам і дзецьмі.
На кухні, якая пахла дзіцячым лайном, Вераніка паспрабавала выдыхнуць, але там гэта было немагчыма зрабіць. «Зрабі сабе кавы», — крыкнула сястра аднекуль, пакуль Вераніка, так і не разуўшыся, вывальвала паліто на стол. «I можаш папаліць на бальконе», — сястра села перад ёй, трымаючы дзіця на каленях. «А, ты ж ня курыш». Тоўстае паліто пахабна ўсьміхалася, аглядваючы новае жытло. Чарговы пляменьнік Веранікі злосна заверашчаў.
— Есьці хочаш? — спытала сястра, распахнула халат і сунула дзіцёнку ў рот смочку. Вераніка пахітала галавой. «Ну, ты, пацан, балюча ж», — лёгка пляснула сястра малога па вуснах, і той залямантаваў зноў.
КНІГІ ОНЛАЙН
