КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Дзе ў верасах і Старк, і Твід Да мора коцяць хвалі, Там сёння гаспадарыць брыт, Купцы запанавалі. Знайшлі братоў, апекуны, А хто ж забыцца зможа, Што ваш злачынпы меч вайны Суседзяў век трывожыў? Хто б верыў, што надыдзе час I вольны край загіне, ПІто здрада чорная ўсіх нас За грошы ў яму кіне! А колькі ж раз — і не пытай — Мы іх, драпежных, білі! I вось — за стэрлінгі наш край Брытапцы прыкупілі. ІПатландыя, спягоў абрус, Чаму я ў ратным полі He згінуў за цябе, як Брус, Як сын твой верны Ўолес? Пакуль не ўмосцяць у труну Мой труп, праз леты, зімьі Я праклінаў вас і кляну, Прадажнікі радзімы! * * * Між гор маё сэрца... Вандруе між гор, Дзе марам раздолле і волыіы прастор Высочваць аленя, зайздросціць арлам... Між гор маё сэрца. Любоў мая там. Да стрэчы, Шатландыя! Поўнач, бывай! — Калыска герояў і мужнасці край. Куды б ні прыбіў мяне лёсу прыбой, 3 табой маё сэрца, навекі з табой! Бывайце, снягі на вяршынях гарбатых, Бывайце, лугі па далінах і скатах, Бывайце, лясныя крыніцы і гаці, Бывайце, хваёвыя нетры,— бывайце!.. Між гор маё сэрца... Заўсёды між гор, Дзе думам — раздолле і вольны прастор Сачыць за аленем, зайздросціць арлам... Між гор маё сэрца, а ўнізе — я сам. ЗАКЛІК БРУСА ДА ШАТЛАНДЦАУ Вы, бясстрашныя мужчыны, Што з Уолесам аіічыну Баранілі чын па чыну I мяпе віталі,— Знайце! Меч брытанскай змовы Ўзняты зноў, і мы гатовы Бой прыняць, каб іх падковы Край наш ые тапталі. Нашы сёлы, нашы нівы Вораг люты і пыхлівы, Вераломны Эдвард хцівы, Заняволіць можа. Час настаў! За агароджай Мужна стрэнем стан варожы I ў баі — ці пераможам, Ці галовы зложым! Той, хто з бітвы можа збегчы I рабом на плаху легчы, Хай пры печы грэе плечы I не ганьбіць строю. Хай жа стануць у страі Тыя, што ў цяжкім баі Будуць біцца за траіх 3 мужнасцю герояў! За гпакой далін шатландскіх, За жніво ў палях сялянекіх, За пітво ў харомах панскіх Дружнымі радамі Бурным рушымся прыбоем На захопнікаў і з боем Абаронім ад разбою Волю нашу самі! Хата ў паселішчы Алаўзп, пепадалёку ад г. Эіір, дзе нарадзіўся Роберт Бёрпс Агу.іыіы пакой у хаце Бёрнса; у пішы —ложак і пад ім пад столлю крук, на якім вісела калыска будучага паэта Вокладка першага зборпіка вершаў паэта, выдадзепага ў Кільмарноку (Шатландыя) у 1786 г. ГОРСКІ ХЛОПЕЦ Хлопец скроены як след, Нібы вытачаны 3 дубу. На плячы — клятчасты плед. Пройдзе — глянуць люба. Шапка-брыль, з-пад шапкі чуб. Слаўны хлопец, Статны хлопец, Ец аб здрадзе і не чуў, Мужны горскі хлопец. Чусш, даль пяе трубой?.. Што ж,— бывай, Мая дзяўчына! Кліча нас труба на бой, Кліча нас айчына. Зброі звон і звон падкоў... Юнакі — ў паход Бараніць ад чужакоў Волю і народ! He бывала, каб сычы Засланілі сонца, I брытанскія мячы He епужаюць горца. Стрэнеш карнікаў — карай, Слаўны хлопец, Статны хлопец, I праслаў шатландекі край, Слаўны горскі хлопец! МАКФЕРСАН ПЕРАД ПАКАРАННЕМ СМЕРЦЮ Ен развітаўся 3 кратамі — Сваё перацярпеў I раптам перад катамі, Танцуючы, запеў: Бывайце, турмы караля, Дзе ўсе сябры мае! Сягоння вітая пятля Мне шыю абвіе. На ратным полі быў не раз Я ў смерці на віду. I зараз у смяротны час Я духам не ўпаду. Калі б не гэты груз акоў Ды меч мне — сведкам бог,— To й дзесяць вашых смельчакоў Я ў схватцы б перамог. Я вернасць краю апраўдаў Адвагай у баях, Але прадажнік нас прадаў — I прыйдзе смерць мая. Журба, а не жьівёльны страх, Душу мне скалане, Што некаму ў маіх гарах Адпомсціць за мяне. Бывай, мой край! He забывай, Што мне ў чужыне прэць. Труе толькі той, хто рвецца ў бой, А смерць баіцца стрэць. Так весела, Пад перастук Штыблета аб штыблет, Сын з роду Ферсанаў, Дзяцюк, Пакіпуў гэты свет. ЗА ТЫХ, ХТО ДАЛЁКА Абсядзем застолле, сябрынай абсядзем I перш за адсутньіх мы чокнемся шклом — За тых, хто не з намі за гэтым сталом. Хто ж справе свабоды Шатландыі здрадзіў, Хай слёзы глыне з палыном. За чэсць і адвагу спарожнім біклагу. Вясёлым і мудрым — дабра! Сумленным, праўдзівым — дабра! Братам нашым, верным шатландскаму сцягу, Шатландыі пашай — ура! За тых, хто далёка, яшчэ па адным, За тых, хто не прыйдзе,— не грэх па другім. За Чарлі-выгнапца і жмепьку паўстапцаў, Адданых і мужных, пры ім! Свабодзе — лаўровы вянок і акраса, Хай Розум патроіць ёй сілы! А ўсю тыранію з тыранамі разам Хай чэрці падхопяць на вілы! За тых, хто ў няволі капае пясок, За тых, хто ў прадзілыіях насуквае ўток, За слаўнага Джымі, любімага ўсімі, Што педзе ў цямніцы гібее,— глыток! Глыток — за свабоду без страху чытаць, Свабоду пісаць і свой лёс вырашаць, Бо праўда святая такіх і пужае, Якім яе страшна народу сказаць. За тых, хто далёка ў снягах Са зброяй стаяць у руках, За пашых шатландцаў — Бясстрашных паўстанцаў Нацэдзім з кляновых біклаг! I вып’ем за гэтым сталом За ўсіх з пепакорным чалом, А ўсёй чорнай здрадзе Хай хлеб перасядзе Ў іх горле кастрывым зялом! ДРЭВА ВОЛІ Цудоўны ясень вырас, брат, У горадзе Парыжы; Пад засень ясеневых шат Бяжыць чарнявы, рыжы, Стары, малы, усякі люд, Хадзячы і бязногі. Спяшаюцца, як на салют У гонар перамогі. Раней стаяла там турма, Тыранаў абаронца. Цяпер Бастыліі няма, На плошчьі смех і сонца. I што ні год, то новы плод На гэтым дрэве спее. I хто той плод хоць раз у рот Паклаў, той разумее, Што не скаціпа чалавек, Што і плебеі — людзі, Што рабства аджывае век I болей так не будзе. 3 усіх багаццяў даражэй Французскі гэты плод нам. Ен прыдае, як чарадзей, Моц, веру ўсім галодным. Натхняе мужнасцю ён, брат, Усіх сяброў краіны, А здрадніку ён горш чым яд: He пражыве гадзіны. Хвала і слава, брат, таму, Хто спагадаў народу, Прынёсшы ў гальскую турму Той парастак свабоды. Ен разагнаў маркотны цень I ў глыб пайшоў, у ход, брат, I праяспіў, нібы прамень, I захад, і усход, брат! Хацелі ж загубіць жыццё Майстры ліхой расплаты. Тачылі кволае лісцё Пілаты і прэлаты. Гвіль, вусень, трутні, чэрві, тля Губілі і марылі; Згрызала бубачкі з галля Прыдворных камарылля. Падкоп злачыннаю рукой Рабілі слугі трона, Ды пахавалі ў яме той I слугаў, і Бурбона. Давала клятву пры двары Пражорлівая зграя, Што дрэва згіне без пары Да першага ўраджаю. I наляталі гругапы На край фрапцузскі грозна, Ды... мусілі мяняць штаны, Агледзеліся — позна! — Ратуй Свабоду ад бяды! — Быў заклік да народа. I ўстаў стары і малады Насустрач зграям зброду. Працоўпы люд — шаўцы, касцы — Грудзьмі сустрэў навалу. I вось: найміты, як зайцы, Бягуць куды папала. Мой краіі! I твой пе ссечап лес, Дуброў, гаёў — не жмепя. Былі часы — і ты не лсз Па слова у кішэпю. Табе ў нядаўнія гады Ўсяго было даволі. Што ж ты не вырасціў тады I нам хоць дрэўца волі? Нам без яго пямілы свет, А хлеб — з чужога мліва, I доля — горкі пуетацвет На полі веўрадлівым. Сваім крывавым мазалсм Мы кормім крывасмокаў, А самі, бедныя, жывём I скокам, брат, і бокам. Алс я веру — прыйдзе дзень, I ён не за гарамі, Калі Свабода, як прамень, Разгоніць змрок над намі. I ўсе народы, ўсе краі, Здабыўшы дрэва волі, Паладзяць, бы ў адной сям’і Браты шчаслівай долі! * * * Багатым долю бог аддаў, А нам — вядолю ў хаты. Браты, да зброі! Дзень настаў. Вялікі дзень расплаты. Царква сцвярджае: на зямлі I каралі, і суддзі — Усё ад бога, каб жылі У любві і згодзе людзі. Гаворыць: трон — святы закон, А хто ж даў трону згоду Загнаць, як быдла, у загон Душу жыцця — свабоду? Зрабілі гэта ўсё без нас, Ды іхнія стварэнні — Часовы выраб, што ў свой час He ўнікне разбурэння. Праз каралёў і суддзяў тых Людзей мільёны гінуць, I абавязак наш святы — Трон каралёў нізрынуць! Браты, настаў рашучы час Асэнсаваць сябе як клас! Сем раз адмерай, раз адрэж: Я тут, і гэта — мой рубеж. Я стрэльбу ўзяў — салдат свабоды,— 3 тыранамі ніякай згоды! Няхай на ўсім мацерыку Прыгнёт у вечнасць кане, I працаўнік працаўніку Навечна братам стане. Хай моладзь наша давядзе Сваёй любоўю к людзям, Што чалавек ні ў чым, нідзе Падлюгаю не будзе; Што па сваёй прыродзе ён He сквапны і харошы I што драпежнікам здавён Яго рабілі грошы. Няхай жа клінам стане свст Агіднаму куміру. Браты, наперад! Наш прывст Свабодзе, Дружбе, Міру! ЗА ДРУЖБУ! ЗАСТОЛЬНАЯ Старую дружбу і любоў Забыць і не тужыць? Старую дружбу і любоў Забыць, а з чым нам жыць? За дружбу даўпюю, мой госць,— Па браціне віна, I за былую маладосць Падымем — I да дна! За стол, у круг, мой даўні друг, I кубкі — да краёў. Мы п’ём за шчырасць сэрцаў двух, За даўнюю любоў. За дружбу даўпюю, мой госць, Дабаў, дабаў віна. За ранне наша — маладосць Падымем — I да дна! Крутой сцяжынап за парог Вяло маленства нас. А колькі ж мы крутых дарог Прайшлі за гэты час! He раз плылі цераз заліў Упоплеч ты і я, Але з табой нас раздзяліў Разлучнік-акіян. I вось сустрэліся мы зноў — Злёт сівых галубоў. За дружбу двух старых сяброў, За вернасць і любоў! За дружбу даўнюю, мой госць, Па браціне віна! За лепшы час наш — маладосць — Па поўнай — I Да дна! ВЯРТАННЕ САЛДАТА Вайна сабрала умалот Паўзводна і паротна: Дзе ні пачуеш — плач сірот I плач удоў гаротных. Ішоў салдат пад родны дах Праз ячмяпі, праз жыта, Ішоў, і ў сумцы на плячах Увесь яго пажытак. Пе назавеш ні багажом, Hi грузам лёгкі клунак: Салдат не ганьбіў грабяжом Старэнькі свой падсумак. Пракаратаўшы ў сене ноч, Шыбаў сабе і марыў Аб іскарках блакітных воч На незабыўным твары. Вось і знаёмы вадапой, I млын стары ля гаю, Дзе пад вярбою, за капой, Прызнаўся ёіі — кахаю. Былв... А колькі лет і зім Прайшло сваёй дарогай! ...За ўзгоркам дом, і перад ім — Яна каля парога. Прагнаў слязу з вачэп салдат, Храбрыцца, як умее. ІПтось запытаўся неўпапад, А сэрца млее, млее... Гаворыць: — Так воеь пехатой Іду я з поля бою... А ты, як цвет. Шчаслівы той, Хто будзе жыць з табою. Хоць і няёмка турбаваць I хата не багата, А ўсё ж дазволь заначаваць Бяздомнаму салдату. Яна ў адказ: — Прытулак дам. У цеснаце — не ў крыўдзе. I мой таксама недзе там... А прыйдзе ці не прыйдзе?.. Ці ён жывы, ці дзе памёр — He знаю, не пытаю. Чакаю і штораз на двор Выходжу, выглядаю... 0, божа! Дык жа гэта — ён, А я і ве пазнала... Мой дарагі, мой любы Джон! — I да грудзей прыпала. — Так, гэта — я, мая любоў! I ты мне ўзнагарода За чэсць, і доблесць, і за кроў, Пралітую ў паходах.