КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
ТАКОЕ НАШАЕ ЖЫЦЦЁ 3 дзіцячай помню даўніны: Бацькі спускалі мне штаны I лазіною секлі. А як да школы я дарос. Яшчэ гарчэйшы стаў мой лёс, Я дсбра цяпнуў гора. Чытанне ані ў зуб не йдзе, А не падзенешся нідзе, Гарыш, як чорт у пекле. Хутчэй бы сталым стаць хлапцом! Вось так і рос я пад дубцом. Далей — ізноў не лепей. Якіх турбот я ні спазнаў, За грош і гнуўся і стагнаў. Нястачы дух падсеклі. А як капейчына прыйшла, Пад шлюб малодка павяла. Яшчэ цяжэй прыйшлося. Я патрапляў, я долю кляў, Дзяцей і жонку забаўляў... О, прастата святая! Дзяцінства... то быў райскі сад. Гатоў вярнуць цябе назад, Лазіна залатая. МАЛІТВА ЎДАВЫ Паводле Марціна Лютэра Бабулька бедная адна Малітву шэпча давідна: «Зрабі так, літасцівы бог. Каб пан мой жыць бяеконца мог. Бяда маліцца вўчыць». А пан падслухаў з-за вугла, Падумаў: пэўна, падпіла. У хатку да яе ідзе I хітра роспыты вядзе: «Бяда маліцца вучыць?» «Наш пан — твой дзед — смактаў з нас кроў Забраў адну з васьмі кароў, Пайлепшую павёў з хлява, Мой лёс яму быў трын-трава. Бяда маліцца вучыць. Я неразумная была, Старога, мусіць, пракляла. Памёр. Твой бацька малады Звёў двух кароў з двара тады. Бяда маліцца вучыць. Я пана пракляла таго — Забрала смерцейка яго. Цяпер. мой пан, рашылі Вы Узяць чатыры галавы. Бяда маліцца вучыць. Баюся Вашага сыпка — Пакіне ён без малака... Зрабі ж так. літасцівы бог. Каб пан мой жыць бясконца мог. Бяда маліцца вучыць». КРЫНІЧКА Там, пад ліпамі — крынічка, Пырскі мёдам аддаюць. А каб вы хоць раз пачулі, Як там салаўі пяюць! Раз пайшла туды дзяўчына 3 вёдрамі — набраць вады. Ля крынічкі ёй сустрэўся Хлопец гожы, малады. Крышачку нагаманілі... Цёмна, а дачкі няма. Мама, мамачка, даруіі мне, Выпраўляла ж ты сама. Я туды дабегла лёгка, 3 поўным — ногі прыетаюць. Мамачка, а каб ты чула, Як там салаўі пякіць. ПАЛЯЎНІЧЫ I ПАСТУШКА Паетушка, я заблудзіўся, Мне нанач патрэбны кут. Пабег я за еарнаіі праз горы I апынуўея тут. Мне краіі гэты незнаёмы. He ведаю гор ані. Прашу цябе: перад ноччу Дзверы мне адамкні. He адамкну, паляўнічы.— Адна я і ўся дрыжу. Хацінка мая малая. Дзе я цябе палажу? Я толькі прысяду ля печкі, Пасцелі не трэба мне. Адразу паііду, як толькі Чырвань усход кране. Калі адчыню табе я, Са мной не ўчыні бяды. Пойдуць размовы ды плёткі... Што екажа мой бацька тады? Ніхто мяне тут не пачуе, Я слова табе даю. I аніколькі не бойся Ты за прыстойнасць маю. Калі ты еябе, паляўпічы, Паводзіць будзеш як след, Тады цябе ў хатку пушчу я, Бо цемра ж накрыла ўвесь свет. Яна адчыніла дзверы I зачыніла за ім. Здалося, агонь заўсміхаўся Начлежнікам тым дваім. Адзін аднаго паспелі Вачыма яны павітаць. Імгпенна ноч праляцела — I ўжо пачало світаць. I як я цябе пусціла, Да розуму не дабяру. На ўсходзе зара чырванее, Ад сораму я гару. Ах, міленькі паляўнічы, Як ночанька хутка прайшла. Ты мусіш мяне пакінуць Да ранішняга святла. Я хутка цябе пакіну, Ды стала мне любаю ты. He трэба, каханая, плакаць. Пярсцёнак вазьмі залаты. А там, у далёкай даліне, Мой дом — як у казцы ці ў cue. Там півы, і горы, і сарны, Якія палежаць мпе. I я там жыву не бедна. Таму да халоднай зімы, Мілая, справім з табою Вяселле шыкоўнае мы... ВЫПРАБАВАННЕ Паводле народнай песні Люляе ліпу вецер, Гуляе з лістотай і веццем, Разносіць мядовы пах. Пад ліпай шэпчацца пара, Глыбока ўздыхае: «Ах!» «Каханая! Да спаткання! На сем гадоў развітанне. Час у разлуцы — даўгі. Пабачым, калі прыеду, Ці не з’явіўся другі». «Ах, што ты! Седзячы ў хаце, Буду сем год я чакаці, Расстанне перацярплю. Павер мне, павер мне, любы, Я іншага не палюблю». Час пралятае без стомы. Год пяты, і іпосты, і сёмы, I восьмы ідзе па зямлі — Пачаўся чацвёрты месяц, Чацвёртыя суткі пайшлі. Зноў ліпу люляе вецер, Гуляе аголеным веццем, Разносіць лістоту ў бакі. Пад ліпай сцякаюць долу Слёзы, як ручайкі. «Скажы яму, ліпа: калісьці Тваё зелянела лісце — Сарвала іх восень, змяла. Я плакала ічакала, Чакаючы, слёзы ліла». Тут — верхавы з-за пагорка Звярнуў да яе падворка. Горда зірнуў праз плячо. «Хай бог цябе пашкадуе, Чаму горка плачаш, дзяўчо?» «Гады праляцелі без етомы. Мне любага лёс невядомы. Хоць ліпу спытайце маю, Як слёзы чацвёрты мееяц. Чацвёртыя суткі лію». «Ды ён з цябе пасмяяўся, Ён з прыгажэйшай спазнаўся, Ён здрадзіў табе даўно. Я сам пад зялёнаіі ліпаіі Вясельнае піў віно». «Няхай ён з мяне пасмяяўся, Няхай ён мяне адцураўся — Дапамажы яму бог. За любага буду маліцца. Пакуль не звалюся з ног». Загадкава падміргнуў ён, Бліскучае штосьці сцягнуў ён 3 пальца, схіліўся з сядла, I залаты пярсцёнак Слязьмі яна абліла. Хлопец з каня саскочыў, Зірнуў у дзявочыя вочы, Хусціначку ёй паднёс. «Вытры хутчэй свае слёзы! Хапіла, хапіла слёз. Цябе я рашыў праверыць: Калі б перастала ты верыць, Тут не застаўся б я. У гэтым я богу пакляўся. Ну, а цяпер ты — мая». I зноў вечаровы вецер Гуляе з ліпавым веццем, Варушыцца цень, нібы птах. Пад ліпай шэпчацца пара, Шчасліва ўздыхае: «Ах!» 4 Зак. 1796 ЖАБРАК I ЯГО САБАКА «Тры талеры штрафу зараз палажыць? За што? За сабаку? Лепей не жыць. Паліцыя скуру з жывога дзярэ, I д’ябал яе не забярэ! Трымаецца ледзьве ў целе дупіа, He зарабляю нідзе ні граша, Жыву, як гавораць, на голай вадзе, У голадзе, холадзе, у бядзе. Калі я збяднеў, захварэў, занямог, Хто тады выжыць мне дапамог? Хто не пакінуў мяне аднаго У хвілю цяжкую, як брата свайго? Хто палюбіў мяне, пашкадаваў? Хто мяне целам еваім саграваў? Хто быў са мной у галодныя дні I сам галадаў і не енчыў ані? Бачны жыцця ужо нашага край... Бываіі жа, сабака, мой сябра. бывай. Ты гэткі ж стары і нямоглы, як я. Цябе я ўтаплю. Вось падзяка мая. Падзяка, адплата — служыў не за так. Жыццё наша, браце,— пацёрты пятак. Ах, д’ябал! Бывала, што я ваяваў, Ды катам ніколі яшчэ пе бываў. Я камень вазьму і прыладжу пятлю, У віры глыбокім цябе я ўтаплю. Ну, піто так, сабака. глядзіш на мяне? Нагоіі падштурхну — і ты будзеш па дпе». Сабакаву піыю пятлёй абвязаў, Вільнуў той хвастом і руку аблізаў. Тады ён вяроўку з сабакі сарваў— На ўласную шыю прымайстраваў. Т выгукнуў пітосьці страшэннае ён, Уклаўшы апошнія сілы ў праклён, I кінуўся ў вір ён уніз галавой, Схаваўся у хвалях пад пенай сівой. Сабака ж памкнуўся яго ратаваць, Выючы, стаў ён людзей сазываць, Тузаў. цягнуў, каб шукалі ішлі. Яны жабрака нежывога знайшлі. I быў пахаваны ён бедна, як жыў. Сабака ішоў за труною і выў. А потым на свежай магіле ёп лёг, Выцягнуў лапы, заплакаў і здох. ПЕРАД СМЕРЦЮ Звіняць хаўтурныя званы. Пра смерць чыюсь гудуць яны, Пра незваротпыя шляхі... Хай бог даруе нам грахі. Ірвс ў адчаі валасы Жанчыпа казачнаіі красы, Аплаквае грахі свае I перад смерцю ў грудзі б’е. А муж каля дзвярэй стаіць, He хоча жорсткасці таіць. Кабета ж кленчыць перад ім I каецца ў граху сваім. «О божа, я еябе кляну, Даруй мне, любы мой, віну. He ведаю, як я змагла, Ды вернасць я не зберагла». «Хай будзе за давер — давер. Пра здраду знаю я цяпер. Дык знай і ты: я адплаціў Тым, што цябе я атруціў». НОВЫ ДЫЯГЕН Натоўп гудзе і націскае Плячмі — адзін да аднаго. Сцякас густа плынь людская У цэнтры з Ам’ена з усяго. Прыехаў усясільны цар! Сустрэча — з песнямі, ігрою. Нанесен ворагу удар! Цар дзякуе цяпер героям. Адзіны толькі не святкуе: Каменячос — сам па еабе — Зубілам глыбіну цяжкую Пад постук малатка дзяўбе. А вуліца, нібы ручэй... Ён не зважае, ён працуе, He бачыць, як няма вачэй, I, як няма вушэй,— не чуе. А цар здалёку заўважае Яго імклівы спрыт рукі. Каня рашуча набліжае. Цара не бачыць — хто такі? Пад’ехаўшы, спытаўся цар: «Што робіш ты?» — «Чашу каменні»,— Той адказаў, узняўшы твар. Твар быў знаёмы без сумнення. «Я помню, як на полі бою Ты біў, сяржант, варожы строй. Ты кінуў службу — што з табою? Жывеш, відаць, не як герой...» «Я абавязак свой заўжды, О, цар, выконваў няўхільна. Я адслужыў свае гады. Цяпер я чалавек цывільны». «Шкада, як войска пакідае, Хто мужна біўся на вайне. Прасі, чаго душа жадае — Цар міласцю пе абміне». «Не ведаю. што і казаць... Я ем і п’ю з уласнай працы. Дазволь мне камень мой часаць I з міласцю тваёй не знацца». КАРСІКАНСКАЯ ГАСЦІННАСЦЬ Маланкі крыжуюць падворак начны, I лівень ліе, і грымяць перуны, 1 вецер магутны у дрэвах гудзе, I гул ад бурлівай рэчкі ідзе. А Рока стары, пануры, як змрок, У цемень глядзіць, напружвае зрок, Стаіць ля акна, як чакае каго, ІПто грымне — уздрыгвае постаць яго. «Ён прыйдзе — крывавы вястун — да мяне... Хто гэта? Джузэпе. брацельнік мой? He... Марудліва вельмі цягнецца час. А ночка для нашай задумы — якраз. Ты, Пола, сваю галаву пам нясеш, He спіць паша помста, сябе ты не цеш. На нашу зямлю рызыкнуў ты ступіць I хутка адчуеш, што помста не спіць. He перайсці табе цераз раку. Маланка імгнеппа падсвеціць стралку. Мы ганьбу адмыем тваёю крывёй. He ўпусціць засада здабычы сваёіі». Тут стукнулі дзверы — уздрыгнуў стары. Хто там блукае да гэткай пары? «Ты, Пола? — пазнаў, як пайшоў адчыняць.— Што табе трэба?» — «Заначаваць. Страшэнная ночка, дарог не знайсці, Баюся на хлопцаў тваіх набрысці». «Падзякаваць мушу: аб доме маім Ты добра падумаў, будзь гоецем у ім». Вядзе да жанчын у святліцу з цямна I кажа. каб хлеба прынеслі, віна. Хоць стрымана госця вітаюць усе, Ды гаспадыня вячэру нясе. Вось Пола сагрэўся, як след закусіў, I Рока падняўся, ісці запрасіў, Праводзіў наверх і сказаў: «У мяпе Ты спі без трывогі, ніхто не кране». Прачнуўся, як толькі заззяла зара, Пола ад голасу гаспадара: «Хутчэй уставай! Я правяду, Каб не натрапіў дзе на бяду». Даўшы паснедаць, вядзе гаспадар Яго паўз даліны, праз цёмны гушчар, Ля продані чорнай, праз бурны ручэй На роўнае месца, дзе крочыць лягчэй. «Бывай жа. Ты бачыш. што я не забыў Закон карсіканцаў. Ты б тое ж зрабіў. Прачнулася помста і болып не заспе. Цяпер ецеражыся, Пола, мяне». ЛЮДВІГ УЛАНД 1787-1862 ВЕРУ Ў ВЯСНУ СЯЛЯНСКАЕ ПРАВІЛА Старайся ўлетку на жпіве Пявесту выглядаць, Пакуль не сталі дні ўбываць, А ночы — халадаць. Жаніся ўвосень, каб зімой Салодкі мёд цадзіць. Тады праз гурбы і ў мароз He прыйдзецца хадзіць. CAMO ПРЫЙШЛО Як вечар — не сядзіцца мне, На луг кірую крок.