Закаханы вандроўнік
Паэзія нямецкага рамантызму
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 142с.
Мінск 1989
Пе праміне яна — зірне 3 альтанкі незнарок.
Між намі й слоўца не было, Ды штось само, відаць, прыйшло.
He ведаю, калі і як Пацалаваў яе.
Ці добра так? Дзяўчына знак Аб тым не падае.
Абодвум міг салодкі люб, Па вечнасць згодна еднасць губ.
Бутон цалуючы, пчала «Кахаю» не крычыць.
I ружа, што нектар дала, Пра пачуццё маўчыць. Вось так кахаемся і мы: Яна маўчыць, і я нямы.
КАВАЛЬ
Я чую: куе Мой мілы падковы I постук сталёвы Лунае пад вёскай. Ляціць пагалоскай, Звініць і пяе.
Убачу здаля: Стараецца спорна Кахапы ля горна. А іскры шугаюць, Квяціста мільгаюць Вакол каваля.
ЗІМОВАЯ ПЕСІІЯ ПАСТУХА
О злосная вядзьмарка, 0 мачаха-зіма!
Ты нас усіх у хаты гоніш, А там прасторы нам няма.
ІІакрочу міма хаты, Цень мільгане ў акне. Ці гляне з-за фіранкі Тайком дзяўчына на мяне?
Набраўшыся адвагі.
На ганак рызыкну звярнуць.
Сядзіць дзяўчына з бацькам, маткай, Баіцца на мяне зірнуць.
0 лета! Раіі бяскрайні Без вокан і дзвярэй. Чым вышай на гару ступаеш, Тым далягляд шырэй.
Ты стапеіп на вяршыні, Я закрычу: «Мая! Мая!» I рэха сто разоў паўторыць Табе адной, што крыкпуў я.
Цябе ў захмарнай высі
'I прытулю як след.
ІІіхто нас там пе ўбачыць, А нам адкрыты цэлы свет!
ПАРАБЛК
Пайшоў бы вандраваць я, Ды праца ў панскім доме 1 Ірадыху не дае.
Бяру ваду з крыніцы Увечары і ўранку — He вычарпаць яе.
Нашу да печы дровы Увечары і ўранку — Агню іх пе стае.
РАЗВІТАННЕ
«I вось прыйшло расстанне, Каханы, мілы мой!
О, як на развітанне Цалуемся з табой!»
«Не веру я ў расстанне — Цябе бліжэй тулю.
He будзе развітання, Раз шэпчаш мне «люблю».
РАШШНЯЯ ПЕСНЯ
Яшчэ пануюць змрок і сон, Яшчэ маўчыць царкоўны звон. Зязюля не кувае.
Яшчэ у лесе — цішыня.
Дзе сонна ціўкне птушаня, Гушчар той гук схавае.
А я ўжо між палёў брыду I гэту песню на хаду Складаю і спяваю.
ЗІМОВАЯ ВАНДРОЎКА
Гуляе колкі вецер, Мароз скаваў ваду. У апусцелым свеце Адзін іду-брыду.
Згушчаецца змярканне, Хоць сонца не зайшло. Дзе ты, маё каханне? Нібы і не было...
Па лесе парадзелым Да вёсачкі спяшу. Там акрыяю целам. Як адагрэць душу?
ПРЫТУЛАК
Люблю я гэты дом лясны, Дзе я гашчу нярэдка.
Тут шыльда — яблык наліўны I лугавая кветка.
Мяне прыняў зялёны дом У цішыню густую, Ядою смачпай і пітвом Тут гаспадар частуе.
Сюды наведнікі прыйшлі Вясёлыя. як з хмелю.
Скакалі, елі і пілі
I адмыслова пелі.
Мяне салодкі сон змарыў Каля капны, на еене, I гаепадар мяне накрыў Сваім уласным ценем.
Чым адплаціць гаспадару?
Злуецца сад зялёны. Будзь блаславёны, гавару, Ад каранёў да кроны.
ВЯРТАННЕ
Кіёк мой, не збівай мне крок, Скала, не зрынься незнарок, Нябёсы, не ўпадзіце на зямлю — Бягу да той, каго люблю.
БЕЛЫ АЛЕНЬ
У пушчу выйшлі трое паляваць, Каб белага аленя ўпільпаваць.
Пад елкаіі шумлівай прылеглі яны, Прысніліся хлопцам дзівосныя спы.
Першы:
ІІрысніўся мне пошум. загадкавы рух, Алень з-за куста вылятае: шу-шух!
Другі:
Сабакі брахалі, наводзячы жах, I тут я злажыўся і стрэліў: ба-бах!
Трэці:
Зваліўся на дол ён у тую ж пару, Зайграў я ў ражок пераможна: тру-ру!
Вось так у цяпьку размаўлялі ўтраіх, Алень жа імкліва прабег каля іх.
Мільгнуў прыгажун праз лугі і палі — Ускочыць япы не паспелі з зямлі.
Шу-шух! Ба-бах! Тру-ру!
ВЕРУ ў ВЯСНУ
Заспапы ветрык устае, Як павучок, вясну снуе, Абмацаў дрэвы, сцены. О, цёплы подых! Спеў вясны! Адрынь, душа, ліхія сны!
Бо прыйдуць, прыйдуць перамены.
Свет прыгажэе з кожным днём, Шугае кветкавым агнём, Іскрыцца — белапенны.
Што повы дзень нам прынясе? Душа, забудзь пакуты ўсе!
Бо прыйдуць перамены.
ВЯСНОЙ
Калі зямля ўся ў ледзяных аковах Пад гурбамі завейнымі мярцвела, Душа мая забыцца не хацела ІІяшчотнай цеплыні дзянькоў маёвых.
I ў той уяўнай квецені вясновай Спазнаць каханне палкае карцела. Венерына спакуслівае цела Штоночы спілася ў выявах новых.
Прыйшла вясна на родныя абшары.
Як зіхацяць багатыя уборы!
А дзе ж каханне, пра якое марыў?
Ua ўсёй красе, у квецені і сіні, Ва ўсёй празрыстай, як крышталь, прасторы Я бачу толькі пеба — без святыняў.
ПЕСНЯРОВА ПРАКЛЯЦЦЕ
Паміж зямель багатых у даўпія чаеы Стаяў палац высокі нябачанаіі красы.
Вакол сады і кветкі пахучыя раслі, Фантаны білі ў неба. вясёлкамі цвілі.
Там горда-ваяўніча тыран-кароль сядзеў, 3 пагардліваю злоецю на белы свет глядзеў.
I ўсходзіла там гора, кусцілася бяда, Людская кроў і елёзы ліліся як вада.
Вось да палаца неяк прыйшлі два песняры, Адзін — юнак русявы, другі — сівы стары. Старога — ён быў з арфаіі — нёс у еядле
гняды, Бадзёра крочыў побач таварыін малады.
Стары схіліўся к хлопцу: «Ну што, сынок, прыціх?
Рыхтуйся — заспяваем найлепшую з усіх.
У ёй раскажам шчыра ііра радасць і нра боль, Ці не адтане сэрцам бязлітасны кароль?»
«Ідзіцс у святліцу!» — далі загад дваім.
Кароль сядзеў на троне, і жонка — побач з ім. На ім убор чырвопы гарэў як палкі жар, Круглявы, нібы поўня. быў каралевін твар.
Стары зайграў на арфе, чароўна так зайграў. Нястрымна — болей, болей — гук сілу набіраў. Юпак запеў пяпічотна, як ручаёк між гор, I грымнуў голас дзедаў, нібы шматлюдны хор.
Запелі пра кахаппе, пра радасці жыцця. Пра волю, гонар, годнасць і святасць пачуцця, Пра тое, што хвалюе. з чаго душа пяе, Пра тое, што ўзвышае і сілы надае.
Прыдворны люд сумеўся — прыціхлі кпіпы.
злосць, Харобрыя ваякі набожна шэпчуць штось.
Крануць і каралеву спеў незвычайпы змог — Зрывае ружу з плацця, кідае ім да ног.
«ІІІто стала з каралевай! Заблыталі людзей!» — Ад злосці ўвесь трасецца піалёны ліхадзеіі. Хапае меч блішчасты, б’е ў грудзі юнака.
3-пад сарца выцякае крывавая рака.
Уее пабеглі прочкі, як смерч іх разагнаў, А на руках ў старога паранены еканаў. Дзед хлопца ў плашч укутаў, прыладзіў
рамяпі —
11равязапы паехаў нябожчык па Капі.
Але каля варотаў стары каня спыніў, Узяў у рукі арфу, якую так цаніў.
3 размаху аб калону на трэсачкі разбіў.
I крык яго пачуўся, які жахлівы быў.
«Кляну! Каб гэтым сценам — ні сонца. пі вясны. Каб музыкі і спеваў не ведалі яны!
Каб толькі стогн і слёзы тут чуліся заўжды, Каб бура ўсё разбіла і замяла сляды!
Кляну! Каб еад цяністы прытулку не даваў, Каб гэты твар хлапечы у сне вам паўставаў! Каб высахлі крыніцы і ўсё пайшло агнём, Каб смяглі вы ў пустыні бясконцым летнім днём!
Кляну цябе, забоііца! Ты — вораг пееняроў!
На ўсім тваім багацці, на славе чорнай —
кроў...
Дык будзь навек забыты, у змроку патані.
Ніхто не пашкадуе, што ты сканаў — ані...»
ІІачула, мусіць, неба, пра што крычаў стары.
I сталі пылам, друзам магутныя муры.
Калона засталася ад усяго — адна.
Але, здаецца, заўтра паваліцца япа.
Цяпер наўкол пустыня бязлюдная маўчыць, He зелянеюць дрэвы, крыніца не цурчыць.
Даўно забыты ў свеце мясцовы уладар.
Нібы зваліўся ў прорву. Вось так пракляў
пясняр.
CEM БРАТОЎ-ГУЛЯКАЎ
У нашай вёсцы прыжыліся Браты са звычкай наліваць. Усе сямёра пакляліся Якоесь слова не ўжываць.
Hi ў шчасці, ні з ліха. Пі гучна, ні ціха.
Ніводзін ад яго не плакаў, 3 ім не заручана бяда.
Чаму ж адпуджвала гулякаў Слаўцо празрыстае — вада?
ІГаслухайце, людзі, Казанне аб цудзе.
Аднойчы расказаў героям П'яны замурзаны панок, Што дзееьці ў лесе пад гарою Заўжды адчынены шынок.
Віно там ліецца, Дарма падаецца.
I іаспавядацца. памаліцца Браты не рунныя былі.
На дармаўшчынку пахмяліцца Ахвотна ў час любы ішлі.
«Браты! He гаруем. У лес павандруем».
Імкліва карацелі цені, I неўзабаве прыпякло.
Прыеох язык да паднябення, Па тварах ручаём цякло.
Тут бачаць: бруіцца 3-пад скалы крыніца.
Пілі, пілі... да наталення... Ды толькі смагу залілі, Адчулі незадавальненне, Бо не віно — ваду пілі.
«Вось гэта частунак!
Мярзотны гатунак!»
Іх сцежкі павялі крутыя, Між дрэў губляліся сляды. Прыйшлі у зараслі густыя — I ні туды і ні сюды.
У лесе блукаюць, Бурчаць, наракаюць.
Тым часам чорпая навала Паспела сонца засланіць.
Усё вакол забушавала, Маланка ззяе, гром грыміць.
I з неба, здалося.
Ракой палілося.
Імгненна лес увесь заліты Быў ручаямі з блізкіх гор. Хоць галасі ты, хоць заві ты — Вакол гудзе магутны хор.
Вось гэта хрышчэнне!
Грахоў адпупічэнне!
Здаўна ператварала казка Людзеіі у рэкі, што плылі.
Цяпер гулякі, калі ласка, Стал ледзь не вадкі набылі.
Вада з іх сцякае, Як рэчка якая.
Яны ўзмакрэлі, узапрэлі, Дадому ціха пабрылі.
Шынок жа так і пе сустрэлі. Дзе б выпіць задарма змаглі.
Зноў бачаць: бруіцца 3-пад скалы крыніца.
Яе струменьчыкі спявалі: «Што, неразумныя браты?
Вада. якую зганьбавалі.
Ці надала вам пекнаты?
Хоць міла не міла — Адмыла без мыла».
Воеь так вадзіцы напіліся Сямёра звыклых наліваць.
I слова гэта пакляліся
Больш аніколі не ўжываць.
Hi ў шчасці, ні з ліха, Hi гучна, ні ціха.
ЖНЕЙКА
«Дзень добры, Марыя! Так рана з пасцелі ўжо ўстала?
Цябе, працавітую жнейку, кахапне не сапсавала. Паслухай: сажнеш за тры дні наша жытняе поле — Адзінаму сыну з табою ажаніцца дазволю».
Дзяўчына-сялянка ад радасці зауздыхала, Бо панскага сына душою яна пакахала.
I новая сіла ўлілася ў дзявочае цела, Як быццам на крылах на ніву яна паляцела.
У поўдзень спякотны бягуць усе на перапынак — Вадзіцы напіцца, прылегчы у цень на спачынак. Адны толькі пчолкі шчыруюць у спёку нястомпа, А з імі Марыя, хоць хутка ўжо зробіцца цёмна.
Вось сонца садзіцца, званы да вячэрні склікаюць, Дарэмна суеедзі Марыю дадому гукаюць.
Прайшоў ужо статак, маўчыць пастухова жалейка, Адна заеталася нястомна-упартая жнейка.
Раса асядае, і месяц між зор выплывае...
Як пахнуць зярняты! Як звонка салоўка спявае!
А слухаць няма калі, часу няма прыпыніцца...
Спяпіайся, сярпок, бо нам нельга з табою спазніцца!
Ад ранку да ночы, ад вечара і да світаппя Працуе ў надзеі, яе падгапяе каханне.
Тры дні і тры ночы! Нарэшце да краю дажала! Ад шчасця знямела, заплакала і задрыжала.
«Дзень добры, Марыя! Як ты завіхалаея — бачу.
He бойся. не боііея... За ўсё так, як трэба. аддзячу. Наконт жа вяселля... дык гэта былі толькі жарты... Каханне — каханнем, а быць легкавернай — не варта...»
Ен з тым і падаўся, цвярозы. разумны і етрогі, А ў беднаіі Марыі з таго падкасіліся могі. Прытомнасць згубіла, ні слова ў адказ не сказала, Звалілася там, дзе снапочкі етаранна вязала.
Яна пражыла яшчэ доўгія горкія годы,