Акрэсьцінскія будні
Памер: 149с.
Мінск 2009
26 сакавіка рашэньнем суда Савецкага раёну Менску I. Богдан быў прызнаны вінаватым у парушэньні парадку арганізацыі і правядзеньня масавых мерапрыемстваў (арт. 23.34 КаАП РБ) / асуджаны на 15 сутак адміністрацыйнага арышту. Пастанову аб арышце вынесла судзьдзя М. А. Фёдарава.
АКРЭСЬ ЦІНСКІЯ ВЫПРАБАВАНЬНІ
Ільля Богдан
СЯБРОУСКІ НАКАЗ
Пасьля чарговага затрыманьня і адбыцьця арышту на Акрэсьціна мой добры сябра і паплечнік Алесь Каліта' сказаў мне: "Будзеш сядзець абавязкова пішы". У руках ён трымаў нумар "Нашай Нівы", дзе быў надрукаваны ягоны турэмны дзёньнік. Алесевы словы пастаянна гучалі ў галаве, калі я першы раз трапіў за краты, яны ж не давалі спакою і ў другой, куды больш складанай сітуацыі майго знаходжаньня на Акрэсьціна2. На жаль, тады пісаць у мяне не атрымалася. На пытаньне "чаму?" я і зараз не знаходжу адказу.
Час ідзе, мяняецца сьвет, людзі, мяняемся мы. У памяці застаюцца
толькі пэўныя ўспаміны, адфільтраваныя гэтым самым часам. Яны як
дзе павінен быць сапраўдны
беларус 25 сакавіка?
яркія кавалкі фотастужкі. Акрэсьціна
Яны адлюстраваньне ўнутранага сьвету. Часам мне здаецца,
што некаторыя ўспаміны застануцца са мной назаўсёды.
***
Напярэдадні 90-годдзя абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі праваабаронца і пісьменьнік Алесь Бяляцкі3 пажартаваў у мой адрас: "Ведаеш, дзе павінен быць сапраўдны беларус 25 сакавіка?" He дачакаўшыся адказу, ён працягнуў з усьмешкай: "На Акрэсьціна". Праз некалькі дзён падчас дэманстрацыі ў цэнтры Менску было затрымана больш за сотню актывістаў. Сярод іх быў
і я.
СУД
Да пачатку разгляду справаў мы (чалавек дзесяць-пятнаццаць) сядзелі разам у вялікай зале зусім побач, зусім знаёмыя. Сядзелі і чокалі. Больш за ўсё чакаеш першага рашэньня, бо тады, ведаючы вынік, можна крыху супакоіцца і рыхтаваць сябе ўнутрана. Пры гэтым, калі чалавека прыводзяць назад, і ён ужо трымае копію судовай пастановы ў руках, ніхто адразу не пытае ў яго "што далі?", усе проста глядзяць яму ў вочы ...
Праз шчыліну ў дзьвярах я мог бачыць шмат людзей, якія знаходзіліся ў калідоры: журналісты, палітыкі, родныя і блізкія, сябры. На секунду я пабачыў сваю дзяўчыну.
Калі цябе выводзяць з вялікай залы і вядуць па калідорах, то адразу ў тваіх руках апынаецца пакунак з ежай. Пасьля ўжо будуць спрабаваць праціснуць спальнікі і цёплую вопратку. Першае, за што ўхапіўся я -чатыры бутэрброды ў празрастым цэлафане. Пакуль мы падымаліся па лесьвіцы на другі паверх і ішлі да кабінету судзьдзі, я пасьпеў з іх зьесьці тры.
Перад самымі дзьвярыма пакоя, дзе мяне мусілі судзіць, чую голас Уладзя4. Ён некалькі разоў паўтарыў: "Заяўляй Сапелку!"5. Ад адваката я адмовіўся.
Пасьля 5-хвіліннага працэсу судзьдзя па прозьвішчы Фёдарава6 зачытала сваю пастанову: "Прызнаць вінаватым ... і вынесьці пакараньне ў выглядзе адміністрацыйнага арышту тэрмінам на 15 сутак". Словы "прызнаць вінаватым" гучалі для мяне даволі прадказальна: тады ўжо былі вядомыя прысуды іншым хлопцам — давалі альбо вялікія штрафы, альбо "суткі". А вось лічба 15 на некалькі імгненьняў стала для мяне накдаўнам.
ЧАЛАВЕЧАЕ I МЯНТОЎСКАЕ
3 суда мяне разам з астатнімі "сутачнікамі" павезлі ў РУУС Савецкага раёну. Там намі займаўся адзін міліцыянт рыхтаваў усе неабходныя дакументы для перадачы нас ужо ў іншую ўстанову.
Родныя і сябры ведалі, што мы яшчэ не ў ЦІПе (Цэнтры ізаляцыі правапарушальнікаў), таму да апошняга спрабавалі перадаць нам неабходныя рэчы, бо ў судзе нам нічога не дазволілі ўзяць з сабой.
Дзякуючы вышэйзгаданаму міліцыянту ў іх гэта атрымалася. "Хочаце перадачы атрымаць, тады сядзіце ціха і не задавайце пытаньняў," сказаў ён, як толькі нас прывезлі ў РУУС. Вокны пакою, дзе мы чакалі, выходзілі якраз на вуліцу, і мы маглі бачыць, як да будынку падцягваліся людзі, большасьць з якіх трымалі ў руках торбы. I сапраўды, гадзіны праз дзьве-тры мы ўжо шукалі вачыма свае прозьвішчы, напісаныя на цэлафанавых пакунках. Іх усё заносіў і заносіў у пакой тоўсты дзяжурны, пры гэтым бубнячы сабе пад нос нешта кшталту "Ды колькі іх тут? Ды куды ж вы зьбіраецеся?"
***
Непрыемным было тое, што большую частку часу, пакуль нас афармлялі ў РУУСе, мы вымушаныя былі знаходзіцца ў так званых "стаканах" -па 5-6 чалавек у памяшканьні плошчай два на тры метры. Самым невыносным у гэтых "стаканах" (іх было тры) быў пах, які быццам захоўвае памяць аб усіх "пастаяльцах", якія там пабывалі.
Хутчэй за ўсё, пах гэты ўсталёўваецца там з-за адсутнасьці вентыляцыі, сьвятла і з-за іншых чыньнікаў. У нас такім "чыньнікам" быў мужык (хаця, які там мужык -хлопец гадоў 25, прапіты наскрозь), які ляжаў абаранкам у куце і нешта мыкаў час ад часу. А потым яго пачало ванітаваць на падлогу — дзе ляжаў ён і дзе мы пераміналіся з нагі на нагу, спрабуючы адшукаць і ўдыхнуць глыток сьвежага паветра. Мы крыкнулі дзяжурнаму, пагрукалі нагамі ў абітыя цынкаваным лістом дзьверы: маўляў, чалавеку зусім дрэнна, памірае, ды і мы ў такіх умовах хутка на сьцены палезем. Пасьля пачутага адказу пабурчэлі яшчэ хвілінаў 10 і прымоўклі бессэнсоўна. У хуткім часе пахаў ужо амаль не адрозьнівалі.
Аказалася, што бессэнсоўна апеляваць нормамі права, законамі, казаць пра свае чалавечыя правы. У беларускай вертыкальнай сістэме кіраваньня, скапіраванай з савецкай, усё вырашае чалавек, які займае тую ці іншую пасаду. Усе твае апеляцыі ўпіраюцца ў простыя словы: "Я начальнік, як вырашу так і будзе". На жаль, гэты выраз яшчэ шмат разоў прыйшлося пачуць за два тыдні, праведзеныя ва ўстанове сістэмы, якая асноўнай мэтай ставіць выпраўленьне чалавечай асобы...
ПА ДАРОЗЕ НА АКРЭСЬЦІНА, АПЬБО ШЧАСЬЛІВЫЯ ХВІЛІНЫ
Пачалі грузіць нас у аўтобус ужо апоўначы. Гэта потым я даведаўся пра існаваньне "аўтазакаў", якія кожны вечар аб'язжаюць раённыя аддзелы міліцыі, забіраюць і вязуць усіх арыштантаў адбываць пакараньне ў ЦІП. Зараз пастаянна зьвяртаеш увагу на іх, калі бачыш праз вакно аўтобуса, стаіш на прыпынку альбо проста шпацыруеш па горадзе. Раней не зьвяртаў.
Нас везьлі па начным горадзе, стомленых, разьбітых і крышачку шчасьлівых. Шчасьлівым адчуваеш сябе, калі за вакном бачыш людзей, якія кудысьці сьпяшаюцца, бягуць. Мы праязджалі па Нямізе, і такая знаёмая вуліца, яе агні здаваліся яшчэ больш прывабнымі.
Адчуваеш шчасьлівым і таму, што можаш разгарнуць пакунак з ежай і пачаць малаціць добры кавалак каўбасы. Можаш запіць яе сокам, самым смачным сокам на сьвеце. А яшчэ ты можаш ціхенька дастаць свой мабільны, набраць нумар і пачуць голас маці. I пакуль
аўтобус едзе, ты пасвойму шчасьлівы, кожны па-свойму шчасьлівы. Вось ён спыніўся на
ты можаш ціхенька дастаць свой мабільны, набраць нумар і пачуць голас маці
сьветлафоры, і ты выйграў хвілінку...
А тады хлопцы ўсе вясёлыя былі. Нас у турму вязуць, а мы вясёлыя. Жартавалі ўсю дарогу, частавалі адзін аднаго, канваіраў іх было чалавек 5 у аўтобусе. Круткін7дык нават пасябраваў з адным. Падараваў яму налепку 'Торад Наш", а той кажа: "Дык нам у РУУС такіх прывезьлі пару каробак вялікіх". А я падумаў: "Зьміцер Касьпяровіч8 сеў за гэтыя налепкі на "суткі" з фармулёўкай "дробнае хуліганства"...
Аўтобус спыніўся, кіроўца кудысьці пабег. Гучна зарыпелі акрэсьцінскія брамы. Гук гэты я добра памятаў, бо неаднарозова сам сустракаў сваіх сяброў пасьля адбыцьця імі арышту. Аўтобус праехаў яшчэ метраў двацаць і спыніўся. Прыехалі.
КАМЕРА No 20
Перад тым як апынуцца ў камеры, ты праходзіш шэраг розных працэдураў: асабісты дагляд, апісаньне маёмасьці, якая вымаецца на час твайго знаходжаньня ў турме, медыцынскі агляд, які носіць хутчэй фармальны характар. Наогул, на Акрэсьціна шмат якія рэчы носяць фармальны характар. Гэта я зразумеў ужо пазьней, і калі ў камеры хапала цыгарэтаў яшчэ дні на тры-чатыры, а вось запалак не было зусім, я злаваўся на сябе з-за таго, што не дадумаўся добра схаваць маленькую запальнічку падчас дагляду.
Нас паставілі да сьцяны, пералічылі яшчэ раз (пералічваць нас будуць часта, ажно два разы на дзень), пачалі зачытваць прозьвішчы. "Раскідваюць па камерах," растлумачыў хтосьці з хлопцаў.
Дваццатая "хата" (а ў турме камера — гэта "хата") бадай што самая вялікая: даволі шырокі, па якім могуць хадзіць адразу 2 чалавекі, праход пасярэдзіне, два драўляны насьцілы "сцэны" па баках, пара батарэяў ды санвузел справа ад уваходу. Тут я апынуўся ўжо другі раз за апошнія двое сутак: менавіта ў гэтай камеры нас трымалі да суда. У тую, першую ноч, мы адразу прыклеіліся да ледзь цёплых батарэяў — ногі ў большасьці з нас былі мокрыя наскрозь.
У "хаце" было чалавек дзесяць, большасьць з якіх атрымалі па пятнаццаць сутак. Я сеў на "сцэну" па правым баку ад уваходу. У куце туліўся Уладзь Сяргееў9, і я вырашыў прымасьціцца побач. Задумаўся і пачаў паліць.
А потым была першая талерка гарачай кашы і цёплая гарбата.
"САНАТОРЫЙ АКРЭСЬЦІНА" АЛЬБО ТРОХРАЗОВАЕ ХАРЧАВАНЬНЕ
Як і шмат хто з маіх знаёмых, я часам жартую, што Акрэсьціна ~ гэта санаторый. Сядзі, кніжкі чытай, жыцьцёвыя планы будуй, пішы, у душ можна нават схадзіць, праўда не болей, чым раз на тыдзень эканомія. А яшчэ — трохразовае харчаваньне.
I сапраўды, кормяць у ЦІПе тры разы на дзень. Чуў, што раней кармілі два, але затое ежу можна было перадаваць амаль без абмежаваньняў. Зараз не.
Сьняданак я пастаянна прасыпаў, бо клаўся звычайна позна: ці то з-за зьбітага рэжыму дня, а можа, з-за таго, што ноччу можна было пабыць сам-насам з сабой, сваімі думкамі. Складаўся той сьняданак з хлеба (цаглінка) і талеркі кашы. Да кашы я нават прызвычаіўся і пасьля выхаду на волю прасіў маці, каб яна прыгатавала аўсянку альбо грэчку, хаця апошнюю давалі не так ужо і часта. Ну і куды ж раніцай без гарбаты.
Пра яе, акрэсьцінскую, я шмат разоў чуў яшчэ да свайго першага арышту. Скажу шчыра: соль у нашую гарбату не кідалі, як здаралася з некаторымі знаёмымі тут. Соль не кідалі, але і чагосьці іншага, хаця б аддалена падобнага да сапраўднай гарбаты, у кубку ніколі не назіралася. Так, вылавіш пару гранулак з цёпленькай падфарбаванай вадзічкі і радуйся. Менавіта цёпленькай. Прыносяць яе зранку ці ўвечары, і за кубак не ўхапіцца гарачэнны, а глынеш цёплая. Усё з-за таго, што кубкі алюміневыя.
3 гарбатай у нас было сваё "ноў-хаў". Акрамя сокаў і вады часам перадавалі "Ледяной чай" напой такі. Дык мы дадумаліся дадаваць яго ў гарбату, і тады яна набывала водар і прысмак лімона альбо персіка. Нават настрой ад гэтай прыдумкі падымаўся.
КНІГІ ОНЛАЙН
