Блакітны звон Гранады
Федэрыка Гарсія Лорка
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 168с.
Мінск 1975
Карлас Шэрман
«КНІГА ВЕРШАЎ»
1921
УСТУП
3 даверам, час, да яе даткніся, душу ўсю хацеў я аддаць гэтай кнізе. Са мпой яна родныя далі бачыла
і слёзы шчасця ліла, гарачыя.
Як балюча за кнігі!
Яны нам на рукі страсаюць ружы і зоры
і няўмольна знікаюць самі. Нсмагчыма глядзець на алтары адчаю і болю з сэрца твайго узпесеныя табою.
Бачыць прывіды жыццяў, што растаюць па часе, аголенага чалавека на бяскрылым Пегасс, бачыць сінтэз Сусвету,—
ісціну простую: жыцці і смерці зліваюцца, ў неабдымнай сустрэўшыся пространі. Кніга вершаў — гэта мёртвая восень: чорнае лісце радкоў тлен па белай зямлі разносіць, а голас, які чытае,— подых ветру забеглага: працінае вершамі грудзі людзей, сцірае адлегласці.
Паэт — гэта дрэва з пладамі суму, ад слёз па ўсім, што ён любіць, лісце вяне без шуму.
Паэт ёсць медыум самое прыроды: раскрывае словамі веліч яе, з яе ж згоды. Паэт недасяжнае разумее, зрок інтуіцыі нашай даў ён, і нянавісць уяўную называе дружбаю яўна. Ён знае, што сэнсу не мае дарога любая, і таму спакойна ў цемначы па любой ступае.
Па кнігах вершаў сярод руж крывавых з тугою праходзяць спрадвечпыя караваны. Яны спарадзілі паэта, і ён рыдае вечарамі глухімі, без выйсця акружаны вобразамі сваімі. Паэзія — гэта гаркота,
мёд нябёсны, які спрадвечна капае з нябачных сотаў душы чалавечай.
Яна — немагчымасць магчымасці поўная.
Арфа, ды замест струн — сзрца і полымя.
Паэзія — гэта жыццё, дзе напята сцяжынкі струна, па якой ідзём, правадніка чакаючы нашай ладдзі без стырна.
Кнігі тонкіх вершаў —
гэта зоры, якія плывуць у знямелай прасторы да краіны знябытнай далечы, на небе радкі
срабрыстыя пакідаючы.
0, прадоннае гора, умясціць яго — мала Сусветаў! О, голас пакуты звонкагалосых паэтаў!
Душу ўсю хацеў я пакінуць у кнізе гэтай...
7 жніўня 1918 г.
КАЛІ Б ВАРАЖЫЦЬ МОГ...
Імя тваё
ў цёмпыя ночы гукаю, калі зоры ідуць
з поўнай поўні напіцца, спіць лістота густая, у лістоце галінам спіцца.
I адчуваю — я ўвесь з пустэчы, а не з музыкі й страсці, і, быццам звар‘яцелы гадзінвік шчасця, буджу мінуўшчыну недарэчы.
Гукаю імя тваё ў гэтую цемнач — дарэмна!
Далёка гучыць імя тваё як ніколі, далей за ўсе зоры ў касмічйай золі, шчымлівей за ціхі лівень.
Ці калі-небудзь змагу, як тады, пакахаць цябе і тваю тугу? Якой віной наклікала сэрца бяду?
Калі туман развіднее, ці страсць другую знайду? Можа, чыстую, без трывог, што мяне ўсяго перапоўніць? Калі б варажыць мог на пялёстках поўні...
10 лістапада 1919 г., Гранада
ЛЕТНІ МАДРЫГАЛ
Давер пунцовыя вусны, о Зорка-цыганка, смела! Яблык я надкушу спакуспы пад золатам сонца даспелы.
Вежа маўрытанская ў адзіпоце дрэмле ў аліўкавым вецці, колеру тваёй сяляпскай плоці, з прысмакам мёду й дасвецця.
Аддаеш загарэлым целам дзівосны частунак, што дораць кветкі рэчышчам анямелым і ветру — ясныя зоры.
Мне аддалася, скажы, чаго ты?
Даверыла таямніцу пазнання сваёй лілеі і шэпт пяшчотны грудзей сваіх, поўных кахання?
Ці таму, што радасці мала?
(0, скруха майго блукання!) Ці жыццё маё пашкадавала, што звяла даўно ад спявання?
Як ты на мае прамяняла стогны сцёгны, епатнелыя ад старання, сялянскага Сан-Хрыстафора сцёгны, прыгожа марудлівыя ў каханні?
Данаіда юрлівасці, ты са мною, Багіня ўзаемнай даліны.
Пацалункі твае, як лета сухое, пахнуць калоссем нявінна.
Вочы мае збянтэж на імгненне песпяй сваёй печакапай, на лузе ўрачыстай мантыяй цепю хай ляжаць валасы з пашанай.
Крывавымі вуснамі неба абвуглі, неба кахапня люта над плоццю даверлівай, смуглай, над вечнай зоркай пакуты!
Тваімі палопены вачамі апдалузскі Пегас мой і адляціць, несуцешны, ў адчаі, калі япы пагаснуць.
He пакахала б — любіў бы ўсс роўна, хоць бы за позірк злосны, як жаўранак — дзень вандроўны, хаця б за росы.
Давер пунцовыя вусны, о Зорка-цыганка, смела! Яблык я падкушу спакусны, пакудь дзень белы.
Жнівень 1920 г., Вэга-дэ-Сухайра
АЛЬБА
Сэрца маё, ў адчай закутае, з надыходам золаку адчувае пакуты кахання і летуценні расстання.
Прыносіць мне світальная зорка зародкі сумоты
і мозгу душы тугу бязвокую. Магіла ночы глыбокая падымае свой чорны вэлюм, каб засланіць днём наступным велічны зорны купал.
Што мне ў гэтым полі рабіць, стаю між гнёзд і лістоты і ўвесь растаю ў світанні, а ў душы — ноч самоты. Што рабіць, твае вочы гасіць світання здрада, і не адчую плоццю цяпло твайго пагляду!
Нашто цябе траціць было тым днём пагодным?
Дагэтуль горка.
Вось і высмяглі грудзі мае, як пагаслая зорка.
Красавік 1915 г., Гранада
ПРАДЧУВАННЕ
Прадчуванне — зонд душы у загадкавым акіяне. Hoc сэрца, што, застаўшыся з невядомым сам-насам, разведку вядзе у тумане часу.
Учора — гэта ўжо адміранне зпямоглае.
Спачуванне і памяці могільнік.
Пазаўчора — тлен.
Лежбішча пегасаў без цугляў, ідэй, што час звугліў.
Бур’яны памяці і пустэльняў абшары, што заблудзіліся ў тумане мары.
Нішто не расчуліць вякі мінулыя.
3 даўніны не вырвеш і даніны ўздыху,— не давярае ні зроку, ні слыху. Нацягвае туга жалезную кальчугу і вушы глушыць ватаю ветру.
3 яго ніколі
не вырвеш сакрэту.
Гранада. Выгляд з вежы дэ Камарэс у Альамбры.
Федэрыка Гарсія Лорка. (Рэдкі здымак.)
Вякоў мускулы і мозаг малюскавы з ідэй, што ў зародкі счэзлі, мозаг аджылы, сэрцу дапытліваму не дадуць спажывы.
Ды нам адкрые сакрэт, таямпіц высновы немаўлятка-наступнік, якога ў калысцы зор вясновых забаўляе Сусвет.
Яго ашукаць — няхітрая справа.
Таму грудзьмі салодкімі ускарміце яго ласкава.
I маўклівы крот прадчування падорыць яму бразготкі па сон салодкі.
Жнівень 1920 г., Вэіа-дэ-Сухайра
ВЕЧАР
Вечар імжыеты, стомлена-шэры, Іду я, іду,— так трэба.
Нікнуць дрэвы.
Пустуе мая кватэра, са сцяны, з дамавіны нібыта, праступаюць карціны, кніга не раскрыта...
Капае туга на шафу і на душу.
Думку вашу, што няма ў Прыродзе нідзе для мяпе цнатлівых грудзей. I мяне катуе плоць сэрца, душы плоць
сурова.
Хоць
гавару —
у паветры трымаюцца словы, як на вадзе коркі, дзе святло маёй зоркі?
Толькі з-за воч тваіх
цярпець магу гэты боль, гэтую, што не прыйдзе больш, і тую, што прыйдзе яшчэ, тугу.
Вечар імжысты, стомлсна-шэры, нагапяе жуду, я іду, іду.
Кастрычнік 1919 г.
БАЛАДА ПРА СЯБЕ
Габрыэлу Сэрца, што меў я ў школе, трапяткое, няхітрае, дзе вывеў няпэўнай рукою першыя літары, даверыў іх снегу ліета я, у табе, ноч густая?
(Халадае, халадае,— стыгпе
хваля маладая.) Першай трывогі падлётак — губ гарачых дзіцячы дотык, а здалося — ліўні хвасталі, у табе, ноч густая?
(Халадае, халадае,— стыгпе хваля маладая.) Першага верша хітрынкі, коскі дзяўчынкі, пагляд, што ўзаемпа світае, у табе, ноч густая?
(Халадас, халадае,— стыне хваля маладая.) Сэрца маё, што абгрызлі змеі,
што ўсё разумее, і ветрам адчаю на дрэве пазнання яго хістае, у табе, ноч густая?
(Апантана, апантана б’е цяплом струмень фантана.) Каханне маё, што з вякамі блукае, з пачатку самага, абрушаны прывідны замак са спаленымі мастамі, у табе, ноч густая?
(Апантана, апантана б’е цяплом струмень фантана.) О, боль вялікі! Ты адно наклікаць хацеў бы, каб ў пячору тваю толькі цемра заходзіць не перастала. Ці не так, ноч густая?
(Апантана, апантана б’е цяплом струмень фантана.) О, сэрца — ток з абмалочанымі снапамі! Вечная памяць!
16 ліпеня 1920 г., Вэга-дэ-Сухайра
СКРЫЖАВАННЕ
На скрыжаванні скрытным, на круглым, ад рытму гарачым, шасцёра дзяўчат са спрытам скача.
3 плоці — трое, са срэбра — трое. Аж стома хістае.
Ды іх з абдымкаў сваіх адпускаць не мае настрою Залаты Паліфем — гітара.
Ліпень 1920 г.
«КАНТЭ ХОНДА»
1921
БАЛАДЫЛЛЯ ПРА ТРЫ РАКІ
Сальвадору Кінтэра
3 аліў заліў, з апельсінаў прынады, праз іх Гвадалквівір ільсніцца.
Імчаць дзве ракі Гранады ад вечных снягоў да пшапіцы.
Ай, каханне, знікае, як рака-шаляніца!
У Гвадалквівіра да небакраю бароды — цвітуць, як гранаты.
Імчаць дзве ракі Гранады адна са слёз, з крыві — другая.
Ай, каханне, ветрыкам адшугае!
Спрыяе дарогамі надта
Севілля, ветразям сніцца,— плывуць жа па рэках Гранады ўздыхі,— ім не спыпіцца.
Лй, каханне, знікае, як рака-шалявіца!
Гвадалквівір — звавіца у апельсінавым гаі, Даўра і Хевіль — капліцы, дзе ціша прытулак мае.
Ай, кахавве, ветрыкам адшугае!
Хто сказаў, што агнёў вандроўных лямант будзіць крыніцы?
Ай, каханне, знікае, як рака-шаляніца!
Знось, Андалузія, ў мора ўсё роўна апельсіны, алівы — журба маладая.
Ай, каханне, ветрыкам адшугае!
Паэма цыганскай сігірыйі
Карласу Морла Вікуйня
КРАЯВІД
He мае спакою ніколі веер маслічнага поля. Над алівамі неба сляпое і цёмны лівень зор, халодных да болю. Дрыжаць ля вадапою абое, змрок і чарот.
Паветра шэрае ў рабацінні. У стогне залётным чарод гіне смех шумлівы алівы.
Чароды вявольніц прысталі, махаюць цемры паволі даўгімі, як цені, хвастамі.
ГІТАРА
Пачынае плакаць гітара — гарлачом свішча ранак гартанны. Пачынае плакаць гітара: супыніць яе — марная мара. Хто яе замаўчаць прымусіць? Плача ў стоме, ў роспачнай скрусе. Як вада, задуменна плача, як вятрыска над спегам гарачы. Ці ж маўчаць яе змусіць няўдача? Так пясок у пустэльні плача, смягла трызніць камеліяй белай. Без пагоні так плачуць стрэлы, вечар плача, без рання патухшы, плача дрэва па мёртвай птушцы. О гітара! Сэрца, адвага!
Ныеш ранаю пяцішпагай!.,
КРЫК
Эліпс крыку не знае стомы, лунае ад стромы да стромы.
3-за маслін чорнай вясёлкай, нечы, успыхне ў начной сінечы.
Ай!
Віёлы смычком ветла крык прывік да доўгіх струн ветру.
Ай!
(3 пячор глядзяць у аблудзе свечкі і людзі.)
Ай!
ЦІША
Цішу ўважліва паслухай, сыне,— дорыць голас рэху, слых — даліне, з ціхай цішы зыбаецца ўзвышша, да зямлі чало схіліла ціша.
ПОСТУП СІГІРЫЙІ
3 чорных матылькоў убранне, смуглая ідзе надзея, шлейфам шоргатным за ёю туману змяя бялее.
Зор замнога для неба зямпога, Святая зямля світае.
У дрыготку ўся закута недасяжлівага рытму.
Сэрца — з серабра й пакуты, у руцэ кінжал няскрытны.
Ты куды йдзеш, сігірыйя, рытм абвар’яціў чаму так?
Зможа ўзяць якая поўня крэйды й алебастраў смутак?
Зор замнога для пеба зямнога.
Святая
зямля світае.
УСЛЕД
Дзеці таропяцца у адну далёкую кропку.
Ліхтары гаснуць патайна. Дзяўчатьі сляпыя пытаюць, што поўня параіць, у паветра ўздымаюцца слёз спіралі таропка.
Горы таропяцца у адну далёкую кропку.
КНІГІ ОНЛАЙН
