Браты Львінае Сэрца
Астрыд Ліндгрэн
Выдавец: Юнацтва
Памер: 111с.
Мінск 1989
Так, я ведаў, што са мной побач ідзе Джанатан, але ў гэта цяжка было паверыць — так змянілі яго аблічча барада і рызманы, у якія ён быў апрануты.
— Джосі не бачыў прымусу і гэтай жорсткасці. Калі б пабачыў, то ніколі б не зрабіў тое, што ён зрабіў.
— Цікава, што цяпер робіць Сафія? — сказаў Джанатан,— Як бы хацелася ведаць, ці даляцела Б’янка.
Трэба спадзявацца, што даляцела,— абнадзеіў Маціяс.— оначыць, Сафія перашкодзіць Джосі.
Вярнуўшыся ў дом да Маціяса, мы ўбачылі воддаль Додзіка Іаустуна, ен ляжаў на траве і гуляў у косці з трыма іншымі салдатамі Тэнджыла. Усе яны, напэўна, вольныя ад спраў, падумау я. Мы доўга назіралі за імі з кухоннага акна. Яны гулялі у косці, елі мяса, пілі піва — усё гэта яны прыцягнулі з плошчы. Гульню ў косці неўзабаве яны спынілі і проста елі мяса і пілі піва, а потым толькі пілі піва, затым наогул нічога не рабілі, а толькі поўзалі сярод кустоў, як жукі, і, нарэшце, паснулі.
Іх шлемы і плашчы ляжалі на траве там, дзе яны іх кінулі, бо каму ж прыйдзе ў галаву піць піва ў такі гарачы дзень v тоустым плашчы з воўны.
— Калі б Тэнджыл ведаў, ён бы іх высек,— сказаў Джана-' тан.
Потым ён выйшаў на двор і, перш чым я паспеў напалохацца, вярнууся з плашчом і шлемам.
— Навошта табе гэтыя мярзотныя рэчы?— прабурчаў МаЦІЯС.
— Я яшчэ не ведаю,— адказаў Джанатан,— але, можа, настане момант, калі яны мне будуць неабходны.
— Глядзі, можа наступіць момант, калі цябе схопяць...
Але Джанатан сарваў з сябе бараду і рыззё, надзеў шлем і плашч і так стаў падобны на салдата Тэнджыла, ажно стала страшна. Маціяс схамянуўся і папрасіў яго, дзеля бога, схаваць гэтыя жахлівыя рэчы.
Джанатан так і зрабіў.
Потым мы ляглі і праспалі ўсю астатнюю частку дня, і я не ведаю, як яны там разабраліся, калі Додзік Таўстун і яго хаўруснікі еталі высвятляць, чый шлем і чый плашч прапалі.
Маціяс таксама спаў, але ён прачынаўся, казаў ён нам потым, ад крыкаў і праклёнаў, якія даляталі з зараснікаў руж.
У гэту ноч мы працягвалі капаць падземны ход.
— Яшчэ тры начы, не больш,— прыкінуў Джанатан.
А што будзе потым? — пацікавіўся я.
— А потым будзе тое, дзеля чаго я сюды прыйшоў. Можа ян° 1 не ўдасца, але я ўсё роўна павінен паспрабаваць вызваліць Орвара.
I я з табой, сказаў я.— Толькі не пакідай мяне зноў аднаго. Куды пойдзеш ты, туды і я.
Ен паглядзеў на мяне і ўсміхнуўся. ■
Калі ты сапраўды гэтага хочаш, то хачу і я,— адказаў ён.
А потым... У мяне гатоў быў вырвацца крык, ад якога мог разваліцца дом: адзін з іх ужо браўся адсоўваць буфет. Але я не выдаў ніводнага гуку. Я сядзеў, як спаралізаваны, на табурэце і ненавідзеў яго ўсёй душой, ненавідзеў у ім усё: яго грубыя рукі, тоўстую шыю і бародаўку на лбе. Я ненавідзеў за тое, што баяўся — зараз ён убачыць дзверы, якія вядуць у сховішча, і гэта будзе канец для Джанатана.
Але тут закрычаў Маціяс:
— Паглядзіце, што вы нарабілі! Пажар! Хіба вам Тэнджыл загадаў падпальваць наша жытло?
He ведаю, як такое магло здарыцца, але гэта было сапраўды так. На падлозе гарэла шкура, і салдаты павінны былі кінуць усё, каб патушыць яе. Яны скакалі, і тупалі нагамі, і лаяліся, і пракліналі, і, нарэшце, вылілі на яе вядро вады, так што агонь быў амаль што патушаны. Але Маціяс працягваў бурчаць, каб паказаць, як ён на іх злуецца.
— Вы што, не разумееце?— ушчуваў ён.— Воўну ж нельга кідаць каля агню, адкуль заўсёды ляцяць іскры.
Салдат з бародаўкай як ашалеў.
— Заткніся, стары,— закрычаў ён,— а то ў мяне ёсць багата спосабаў заткнуць тваю глотку!
Але Маціяс не даваў ім запалохаць сябе.
— He, вы спачатку прыбярыце за сабой,— абураўся ён.— Паглядзіце, што вы тут нарабілі! Ператварылі ўсё ў свінушнік.
Гэта якраз і прымусіла іх паспешліва выбірацца.
— Сам прыбірай свой свінушнік, стары хрэн! — сказаў салдат з бародаўкай. Ен выйшаў першы, а за ім іншыя салдаты, пакінуўшы пасля сябе незачыненыя дзверы.
— У іх зусім няма сумлення,— уздыхнуў Маціяс.
— Якое шчасце, што загарэлася шкура,— усклікнуў я.— Шчасце Джанатана...
Маціяс папляваў на пальцы.
— Так, невялікія пажары зрэдку вельмі патрэбны,— сказаў ён.— Хаця, халера, вельмі пячэ ў пальцы, калі бярэш з агню гарачае вуголле.
Але гэта не быў яшчэ канец нашых няшчасцяў.
Яны абшукалі стайню, і салдат з бародаўкай крыкнуў Маціясу:
— Стары! У цябе два кані. У Даліне Дзікай Ружы нікому не дазваляецца мець больш за аднаго. Ты гэта ведаеш. Мы прышлем чалавека, ён забярэ аднаго каня, таго, з белай зорачкай. Яго трэба аддаць Тэнджылу.
— Гэта конь майго ўнука,— запярэчыў Маціяс.
— Быў... А цяпер гэта конь Тэнджылаў.
Пачуўшы гэта, я пачаў плакаць. Мы павінны былі пакінуць Даліну Дзікай Ружы ў гэты вечар, наш доўгі падземны ход быў закончаны. Да гэтага моманту я не думаў, як мы возьмем з сабой Грыма і Ф’ялара, яны ж не маглі прапаўзці па падземным ходзе. Як неразумна было не падумаць раней пра тое, што
11
Пасля жратвы і піва салдатам Тэнджыла зажадалася атрымаць ад уладара яшчэ і дваццаць коней, і яны з асаблівым стараннем пачалі шукаць Джанатана. Яны шукалі з ранку да ночы, зазіраючы ў кожны куток у Даліне. Джанатан вымушаны быў заставацца ў сваім сховішчы, і ён, небарака, там ледзь не задыхнуўся.
Ведэр і Кадэр лазілі паўсюль і зачытвалі загад Тэнджыла пра майго брата. Я таксама меў магчымасць пачуць, што праз сцяну без дазволу пранік вораг Тэнджыла Джанатан Львінае Сэрца, месцазнаходжанне якога ў Даліне Дзікай Ружы застаецца невядомым. Яго прыкметы: «Вельмі прыгожы чалады чалавек са светлымі валасамі, цёмна-блакітнымі вачамі, стройны». Яны апісвалі яго так, як апісаў ім Джосі. Я ўпэўіены ў гэтым. I зноў я пачуў пра пакаранне смерцю за ўкрыццё Львінага Сэрца і пра ўзнагароду таму, хто яго выдасць.
Пакуль Ведэр і Кадэр ездзілі вакол, абвяшчаючы ўсім пра ^эта, людзі Даліны прыходзілі ў дом Маціяса, развітацца з Цжанатанам і падзякаваць яму за ўсё, што ён для іх зрабіў, a ірабіў ён, відаць, значна больш, чым я ведаў.
— Мы ніколі не забудзем цябе,— гаварылі яны са слязьмі за вачах, пакідаючы яму астатні хлеб, хаця самім не было чаго ісці.— Табе ён больш патрэбны ў тваім цяжкім і небяспечным задарожжы,— а потым ішлі слухаць Ведэра і Кадэра яшчэ эаз — проста дзеля забавы.
Салдаты не абмінулі і дом Маціяса. Калі яны ўвайшлі, я зядзеў на табурэце ў кухні і страшэнна баяўся, баяўся нават зарухнуцца, а Маціяс, наадварот, паводзіў сябе вельмі ўпэўзена.
— А што' зы шукаёце?— сустрэў ён іх.— Я не веру ў тое, лто Львінае Сэрца наогул існуе. Гэта выдумалі, каб пераварочзаць наша жытло.
Яны, вядома, перавярнулі ўсё дагары нагамі і ў нашым дам<у. Пачалі яны з маленькай спальні і зрабілі звалку з пасцелі. Іотым абшукалі шафу, выцягнуўшы адтуль кожную рэч, што, іразумела, было дурасцю з іх боку. Няўжо яны сапраўды іумалі, што Джанатан хаваецца ў шафе?
— Можа, вы зазірнеце і ў гаршкі?— з горыччу сказаў Мадіяс.
Потым яны пайшлі на кухню і пачалі круціцца каля буфета, і я сядзеў на табурэце і адчуваў, як ува мне закіпае нянавісць. . эта было якраз у той вечар, калі мы з Джанатанам збіраліся лакінуць Даліну, і я падумаў, што калі яны яго знойдуць, то я не ведаю, што зраблю. He можа быць, каб лёс быў такі несправядлівы, каб яны схапілі Джанатана ў апошнія хвіліны яго знаходжання ў Даліне.
Маціяс напхаў у буфет старога адзення, шкур і многа іншых рэчаў, каб заглушыць любы гук са сховішча. Салдаты ўсё гэта выкінулі на падлогу.
нам трэба будзе пакінуць коней з Маціясам. Гэта было дрэнна, але цяпер справы паварочваліся яшчэ горш. Тэнджыл забярэ Ф ялара, і я не ўяўляю, як не разарвалася маё сэрца, калі я пачуў пра гэта.
Салдат з бародаўкай выцягнуў з кішэні маленькую драўляную дошчачку і паднёс яе да самага носа Маціяса.
Вось тут напішы нумар свайго дома,— загадаў ён.
— А чаму я павінен гэта рабіць? — недаўменна запытаўся Маціяс.
Пацвердзі, што ты хочаш добраахвотна аддаць каня Тэнджылу.
— Але я не хачу...
У адказ салдат выцягнуў меч.
— He, ты вельмі хочаш. Ты зробіш гэта з вялікім задавальненнем. I пастаў вось тут нумар евайго дома. А потым ты аддасі гэтую дошчачку чалавеку, які прыйдзе з Карманьякі, каб забраць каня, бо Тэнджылу патрэбны доказы, што ты аддаў усё добраахвотна, ты разумееш, стары? — гыркнуў ён, штурхнуўшы Маціяса так, што ён ледзьве не паваліўся.
Што мог зрабіць Маціяс? Ен напісаў нумар свайго дома, a салдаты рушылі далей шукаць Джанатана.
Гэта быў наш апошні вечар з Маціясам. У апошні раз мы селі за стол, у апошні раз ён наліў нам супу. Усім нам было сумна, але больш за ўсіх мне. Я плакаў. I з-за Ф’ялара, і з-за Маціяса: ён стаў мне амаль родным дзядулем, а цяпер даводзілася яго пакідаць. Я плакаў яшчэ таму, што я быў малы, быў напалоханы і нічога не мог зрабіць, каб абараніць дзядулю ад грубых салдат.
Джанатан сядзеў моўчкі, задумаўшыся.
— Калі б я ведаў пароль,— нарэшце прамовіў з горыччу.
— Які пароль? — пацікавіўся я.
Кожны павінен сказаць пароль, хто ўваходзіць і выходзіць праз галоўную браму, хіба ты не ведаеш?
— Чаму ж, ведаю... Я ведаю нават гэты пароль: «Уся ўлада Тэнджылу, нашаму вызваліцелю». Я чуў, як яго гаварыў Джосі, ці ж я табе не расказваў пра гэта?
Джанатан угледзеўся на мяне і глядзеў даволі доўга.
— Сухарык, ты мне падабаешся,— засмяяўся ён.— Ты сапраўды гэта ведаў?
Я не мог зразумець, чаму ён быў так задаволены гэтым паролем, бо ён не збіраўся праходзіць праз вароты, але мне было і прыемна, што я, такі слабы і бездапаможны, мог хоць крыху, хоць ледзь-ледзь дапамагчы яму.
Маціяс выйшаў у спальню прыбраць усё, Джанатан пайшоў следам за ім. Яны гаварылі пра нешта шэптам. Я пачаў прыслухоўвацца.
— Калі я загіну, ты паклапоцішся пра майго брата, праўда?--—даляцеў да мяне братаў голас.
Потым ён вярнуўся да мяне.
— Паслухай, Сухарык, я зараз збіраюся і знікаю, а ты павінен заставацца тут з Маціясам і чакаць, пакуль не атрымаеш ,, ад мяне вестку. Магчыма, гэта будзе не вельмі хутка — мне трэба зрабіць тое-сёе ў першую чаргу. Але ты не хвалюйся...
Мне гэта вельмі не спадабалася. Я заўсёды з цяжкасцю чакаў Джанатана, асабліва тады, калі баяўся за яго. I цяпер вельмі баяўся, бо хто ведае, што можа здарыцца з Джанатанам па той бок сцяны, калі што ў яго не атрымаецца.
— Ды ты не хвалюйся,— супакойваў мяне Джанатан.— Ты ж усе гэтыя дні — Карл Львінае Сэрца!
КНІГІ ОНЛАЙН
