Чытанка-маляванка
Васіль Вітка
Выдавец: Юнацтва
Памер: 179с.
Мінск 1998
I адкуль у вас на дошцы Тут кляновыя лісты?
Растлумач, дзяжурны, ты.
Нешта я не разбяруся: Палачкі, кручкі, калябкі...
— Пётр Пятровіч, гэта ж гусі Малявалі свае лапкі!
— Дзе сціралка?
— Ўкрала галка.
— Бачыш, пылам клас пакрыты? А чаму ты сам няўмыты?
Непарадак, ГІіятух!
А Яўтух той — хітры зух:
-— Пётр Пятровіч, скажу вам, Дык я ж — сан і ўсюды сам:
Я ж і тут, я ж і там, Хоць вазьмі ты разарвіся...
— А які ж у цябе сан?
— Старшыня ж я
Сан-
Камісіі.
От якая ППШ, Лепш маўчыце, дзеці, ша. Нізашто больш не вазьмуся Я туды вадзіць экскурсіі.
Даў зарок
I падпісаўся: Ваш дружок — Вясёлкін Вася.
АЗБУКА
ВАСІ ВЯСЁЛКІНА
Рашыў Вясёлкін Вася: — Сам адкрываю школу. Збіраю ў першым класе I птушак, і жывёлу, Усіх звяроў на свеце.
I вы прыходзьце, дзеці.
У мяне такая кніжка ёсць, Што рады будзе кожны госць.
Я літары вам пакажу, Пра ўсе малюнкі раскажу.
Глядзіць Васіль наўкола:
Хто ж першы прыйдзе ў школу?
А тут з двара:
— Здароў, Вясёл!
— А ты хто будзеш?
— Я асёл.
Стаіць і дзівіцца Васіль: — Нашто аслу аўтамабіль? Куды вязеш ты агуркі?
— А гэта звычай мой такі,— Яму адказвае асёл.— Саджуся з кнігаю за стол —
У рот адразу ж агурок. — Нашто?
— Каб ведаць лепіп урок.
Давай, вучы мяне, Вясёл, Саджай хутчэй за парту. Ты ж ведаеш, сярод жывёл Я самы, брат, упарты.
— Па-першае, я не Вясёл,— Сказаў Вясёлкін Вася,— А па-другое, стаўлю кол За панібрацтва ў класе.
A
Буквар мы пачынаем з А, I я заўважыць мушу: He вельмі цяміць галава, Хоць і даўгія вушы.
Хапае слоў апроч асла, ТТТто пачынаюцца на А: Арол, акварыум, алень, Аса, акула, авадзень, Авёс, алмаз, атара, Алена і Алеся
I нават акуляры, Што ты на нос павесіў.
Як закрычыць асёл: — Браткі, Вось для чаго мне агуркі!
Ў мяне іх — цэлая гара.
За розум брацца мне пара.
Як з’ем апошні агурок — Урок засвою назубок.
Б
А гэта, дзеці, што за франт: Завіты ўвесь, на шыі — бант, I так ілбом у бубен б’е: — Прыміце ў клас, Я знаю: Бэ-э-э!
Прыняць выдатніка, прыняць! Ён заслужыў адразу 5.
Хто гэта лісця нанізаў На вострыя іголкі? А вожык Васю так — Вітаю вас, Вясёлкін. — Я рад,— прызнаўся
Ды чым жа ты заняўся? — Навошта льеш,— 3 вядра ваду на вераб’я? — Мы з вераб’ём у пары Збіралі вам гербарый. Дружок мой запыліўся, Хачу, каб ён памыўся.
Сягоння ўсе глядзяць на нас, Бо мы прыйшлі ж у першы клас.
Г
Напэўна, дзеці, вы змаглі б Сказаць і самі: гэта — грыб. I прозвішча, як у людзей, У вучня — Баравік.
I ён у школу ўжо ідзе, Хоць ростам невялік.
Хай невялік, хай невысок, А ведае здавён
I той лясок, і верасок, Дзе нарадзіўся ён.
д
I дзяцел ведае свой дом На дрэве са старым дуплом Калі і непагадзь —ну што ж, He страшны дзецям снег і дождж.
Як добра ў дзятла пад крылом, Калі такі выдатны дом!
Хто знае,Дэ знайсці нам дзе? Пытайце ў бацькі, ў маці, Шукайце ў дзятлавым гняздзе — Падкажа добры дзяцел.
Е Ё
А за дзвярыма: тук-тук-тук. Пытае Вася: — Што за стук? Зноў дзяцел? He, зусім не ён — Прыйшоў у школу паштальён:
— Вам тэлеграма ёсць адна. Здзівіўся Вася: — Ад каго ж?
— Напэўна, што з рачнога дна, Бо тут унізе подпіс: Ерш.
— Ну што ж, якраз да часу.
Чытайце ўсяму класу.
Ш-ша, слухайце, што піша ёрш: «Жыву за іншых я не горш.
Малым паставіў ёлку.
Выпісваю «Вясёлку».
Ды вось бяда: сыны мае
He ведаюць ні Е, ні Е.
Да вас у школу трэба плыць, Але парайце, як нам быць.
Калі паступім мы туды, Дык жа загінем без вады...»
Сказаў Вясёлкін: — Точна, Хай вучацца завочна.
Ж 3
Тут Вася адчыніў акно:
— А гэта што там за яно —
Ці не пад’ёмны гэта кран?
Зірні на вуліцу, баран.
Зірнуў баран, спужаўся: — Яно з хвастом, з нагамі, 3 вушамі і рагамі, Пад стол хавайся, Вася, А я залезу ў шафу!..
Вясёлкін рассмяяўся: — Ды гэта, брат, жырафа. Яна паспела ў самы раз. Прашу, прашу, заходзьце ў клас. Сядайце, калі ласка, ў нас!
Жырафа рада б сесці, Ды ў школу ёй не ўлезці.
Заўважыў заяц звера, Збялеў і — шмыг за дзверы, Па калідоры — скок-скок-скок. Ен думаў, што з’явіўся воўк.
На парту ўскочыў з перапуду: — Вучыцца болей я не буду! — Хапіў адзін, другі званок: Хутчэй канчай, Васіль, урок!
Цягнуўся цэлы месяц У класе перапынак, Шукалі зайца ў лесе Ля ўсіх дубоў, асінак. Уцёк са школы Зай, уцёк.
— Што ж, без яго пачнём урок,— Сказаў Вясёлкін Вася
I за журнал узяўся, Бо цвёрдую меў звычку — Штодня вёў пераклічку.
I Й
— Індык! — спытаўся Вася,— А ты куды сабраўся —
Ў гурток шыцця і кройкі? Дзеля чаго ў запасе Ў хвасце ў цябе іголкі? Чаго ты так падзьмуўся, Ад вучняў адвярнуўся?
— Хаджу я важна па зямлі, Затрос індык бародкаю,— Бо ведаю, што ёсць два I: I доўгае, й кароткае.
Усё я ведаю, пытай. Напрыклад: іней, гай і май, Ігнат, Іван, Іран...
— А бэ-э-э? —
He вытрымаў баран.— He паважаю я цябе, Бо ты сказаць не ўмееш: бэ!
Спакойна Васева рука Лягла на дзённік інды^а^
— Ты адказаў мне бойка, Сказаў настаўнік Вася,— Але я стаўлю тройку, Каб больш не зазнаваўся.
К
А качаня і кацяня Паміж сабою як радня. Усюды разам, удваіх, He разальеш вадою іх.
У клас увойдуць, знімуць шапкі, Пасядуць і — угору лапкі, Бо качанятка і каток Заўсёды ведаюць урок.
Выдатнікам настаўнік рад. А хто іх выхаваў?
Дзетсад.
Л
— А што нам скажа Ліска?
— Нічога не скажу.
He падыходзьце блізка:
Вы ж бачыце, сяджу
Ўвесь дзень перад люстэркам, Занятая прымеркай.
Напэўна, што завузка Нейлонавая блузка, А модная спадніца Так цісне ў паясніцы...
— Ліса і лісяняткі, Пакіньце вы заняткі!
У вас, у модніц,— свой прыцэл. Мы вывучым і самі Л.
М
Зірнуў Васіль у кніжку: — А дзе маленькі Мішка?
— А вунь на школьным ён двары, Сам у акно пабач.
Прыйшоў да нас мядзведзь стары, Купіў унуку мяч.
Старому сумна ў лесе На персанальнай пенсіі.
Сюды штодня хадзіць ён рад, Насіць малому мармелад.
Такі ж ужо чуллівы дзед, Вунь прывалок веласіпед: «Бяры веласіпедзік, Катайся, мой мядзведзік!»
Сказаў настаўнік: — Ой, дзяды, Нямала мне ад вас бяды, Так песціце вы ўнукаў — Зрываеце навуку.
Н
Навуку любіць насарог, Калі здалёк прыехаць мог, Аж з Афрыкі, з Нігерыі. Але ступіў ён на парог — He можа ўлезці ў дзверы.
Жырафа рада земляку: — Жаданы мой, чаканы... — А ты, жырафачка, адкуль? — Твая суседка — з Ганы.
— Канікулы,— сказаў Васіль, Браткі, не пашкадуем сіл. Пашырыць трэба школу, Пляцоўку для футболу, А для гасцей замежных Паставіць клас сумежны
— Ура! — абрадваўся баран, Я зараз намалюю план.
I пачалася праца, Рад кожны быў старацца.
Стаў за учотчыка індык, Сам працаваць ён не прывык. Пляцоўку расчышчаў асёл, Бо вельмі ж ён любіў футбол. — Ёсць разгарнуцца дзе цяпер! — Сказаў мядзведзь-пенсіянер.
Стаў пілаваць бярвенні.
Ён пілыпчык быў адменны. Уважліва сачыў унук, Каб не парваць пілы аб сук. Знайшлі і вучні-малышы Сабе занятак па душы.
Тут завіхаліся штодня
I качаня, і кацяня. I нават зай-зайчына Вярнуўся, малайчына, I стаў на дапамогу Самому насарогу.
Пыхцеў, Стараўся Насарог, Ажно пацеў
I нос, I рог.
Жырафа следам бегла
I падавала цэглу.
Упраўна брала з долу Яна любыя высі...
Пабудавалі школу — Спыніся і дзівіся, Якія гмахі ўзніклі. Вось гэта дык канікулы!
Э
I зноў увесь сабраўся клас. Зірнуў у кнігу Вася:
— На чым спыніліся той раз? — Ён у крата спытаўся.
Разявіў крот шырока рот I прастаяў бы, можа, год.
Была ў гасцях у школе 3 дзетсада ляля Оля. Сама не знаючы таго, Яна і адказала: О!
Адкрыла лялечка Маленькі, роўненькі кружок.
I насарог адкрыў свайго — Жахнуўся клас увесь: — Ого!
П
— Навошта пеўню парасон, Чаго стаіць на плоце ён Якраз ля нашых жа акон?
— Схаваўся, дзеці, я ў цянёк, Каб добра вывучыць урок.
— Скажы нам літару сваю!
— He, дзеці, лепей я спяю. Хоць з граматаю не ў ладах, Але спяваю па складах.
Ніхто так на маім вяку Яшчэ не пеў: Ку-ка-рэ-ку!
— Ты ўмеў бы значна Калі б вучыўся ў школе. Прыходзьце, пеўні, ўсе вы Да нас у клас на спевы.
— Паслухайце, здаецца, Хтось ля дзвярэй шкрабецца. Чакайце, сам праверу.
Зірнуў Васіль на дзверы:
— Дык гэта ж рак.
Адкуль, бядак?
Чаго такі распараны, Як кіпенем абвараны?
Падняўшы стрэльбу ў клюшні, Рак адказаў: — Мне душна.
— Нашто ты стрэльбу ў клас валок? Яшчэ націснеш на курок.
— Так,— адказаў ён горда,— так, Я — лепшы паляўнічы...
Нічога дзіўнага, што рак
У школу не залічан.
Калі не верыш, дык правер, Пакуль у рэчцы мелка.
С
— А хто ў нас на чарзе цяпер? Сказалі дзеці: — Стрэлка!
— А дзе яна ў нас, дзеці?
— У космасе, ў ракеце! Абкружыць Сонца сорак раз I прыляціць ізноў у клас.
Т
— Я добра бачу па ўсіх вас, Ваш пазнаю характар — Нам тэхнікай заняцца час, Прыйшоў якраз і трактар.
А гэта вось механік сам,
Славуты на ўсім свеце, Пакажа ўсе машыны вам, Пракаціць на ракеце.
Наўрад ці ёсць яму раўня Паважны і вусаты...
Падняла лапку кацяня: — Дык гэта мой жа тата!
Механік тут сынка абняў: — Як вучышся, дзіцятка?
I адказаў сыночак: — М-мяў
А я — выдатнік, татка...
I загадала татку Кацяня загадку:
У
— У галаве У доўгае, Кароткае ў хвасце. Выкручваецца, поўзае На тоўстым жываце. Уміг жывога зайца Глыне — і не падавіцца. Ну, што? He адгадаў? Я падкажу — удаў.
Такая ўродзіна удаў, Убачыш — зойме дух. Каб ты, пачварына, прапаў, Так напалохаў — ух!
Яго не пусцім мы ў свой клас, Бо праглыне ўсіх нас зараз,
I СТОЛ, i школьны глобус, I новы наш аўтобус.
На чым жа мы, татуся, Паедзем на экскурсію?
I вось ужо завёў матор Механік дзядзя Коця.
Ён вельмі строгі быў шафёр, Суровы на рабоце.
I да сябе ў кабіну
He ўзяў ён нават сына: — Мне на машыне не радня Hi сват, ні брат, ні кацяня.
Ф
Сказаў Вясёлкін Вася: — Хвалю за дысцыпліну. Мой клас увесь сабраўся. Гані, шафёр, машыну...
Ляціць аўтобус па шашы. Глядзяць з акенца малышы. Мігцяць фіранкі, як флажкі, I шоўкавыя фартушкі, I новыя фуражкі.
Лагодна і пакорна, Адзетыя па форме, Сядзяць індык з барашкам. А за машынай пеша
Услед жырафа чэша, А за жырафай — ох-ох-ох — Цялёпкаецца насарог, Ажно дрыжыць пад імі дол.
— А вы куды?
— Мы на футбол.
— А хіба ў нас сягоння матч? — Спытаў шафёр з кабіны.
сЖ
А вы — балельшчык, Кот Вусач? Дык самі знаць павінны, Што ў нас на стадыёне Выдатны дзень сягоння: Аслам забілі гол зайцы.
Вось малайцы дык малайцы!
Як усхапіўся тут асёл: — Шафёр, вязі нас на футбол! Хутчэй, хутчэй на стадыён! Зароў ад горкай крыўды ён.
КНІГІ ОНЛАЙН
