Чытанка-маляванка
Васіль Вітка
Выдавец: Юнацтва
Памер: 179с.
Мінск 1998
ВЕРАБЕЙ
Чы-чы-чы, верабей, He скачы, не дурэй.
He паслухаў ён мяне, Стаў скакаць па бервяне,
Хацеў злазіць мошку, Зламаў сабе ножку.
Я каленца Вераб’ю Палаценцам Пераўю.
На хворую ножку Пашыю панчошку.
Чы-чы-чы, верабей, He скачы, не дурэй.
ЧАЧОТКА
Скача чапля па балоце, Чачотачка — у чароце,
А чубаты чачот Топча, топча агарод.
Я чачота падпільную, Чапялою пачастую.
Чаплі — шызапёрачцы, Чачотцы — танцорачцы —
Неразлучнай парачцы Паднясу па чарачцы
Чарнічнага кісялю I мядком падвесялю,
Дам цётачцы чаплі Кавалачак вафлі, А чачотцы — чачавіцы, Табе ж, чачот,— Чамярыцы.
ПЕРАПЁЛКА
3 вечара і да відна Ўсё заве мяне яна.
На хвілінку б сціхла хоць: — Уставай! Ідзі палоць!
Я пайду злаўлю яе, Бо гнязда ж яна не ўе Hi ў дупле і ні ў галлі, Зробіць ямачку ў раллі, Высцеле травою — Вось і ўсе пакоі.
Да зямлі ўсё туліцца, Дзюбай жыта чэша, А лятаць лянуецца, Болей ходзіць пеша.
Я ўсё жыта абышоў I гарахавішча, Хітрай птушкі не знайшоў — Днём яна не свішча.
Як нямая цэлы дзень, А як ляжа ночы цень, Выйдзе першая зара, Закрычыць тады яна: — Спаць пара! Спаць пара! А сама не спіць адна Аж да самага відна.
ШПАК
Прасіў шпак вераб’я: — Пасвішчы, браток, як я.
Верабей — і так і сяк — He, не ўмее ён, як шпак.
He па сіле вераб’ю
Засвістаць: фію, фію!
ЯСТРАБ
Паміж лясное гушчыні
Убачыце вы часта, Як кідаецца з вышыні Уніз дзюбасты ястраб.
Трывога! Крык! — і цішыня Ізноў на кожнай хвойцы. Хто ж засмуціў прыгожасць дня? Забойца.
He ловіць мошак ён, ні мушак — Драпежнік забівае птушак.
ГАЛКА
На двары дзяўчынкі Лічыліся ў лічылкі.
Дасталі вяровачку, Пазвалі сябровачку:
— Ляці хутчэй, Галка, Гуляць у скакалку!
Галка прыляцела I на плоце села.
Хапіў хлопец палку I шпурнуў у галку.
Села галка ў крапіву
I чухае галаву:
— Вось ты іх і зразумей, Неразумных дзяцей —
Называюць галкай, Сустракаюць палкай.
ХТО ГЭТАК СПЯВАЕ
«Шатавіла-матавіла Па-нямецку гаварыла, Пела па-турэцку, Плакала па-грэцку.
3 носіка — шыльца, А з хвосціка — вільца, Спадыспаду — палатно, На апашках — шоўк, шоўк. Зазірнула я ў гумно, Дзюбачкай: шчоўк, шчоўк. Як у вырай адлятала, Шмат дабра вам пакідала, He ўзяла ні жменькі.
Прыляцела, паглядзела — Няма нічагенькі:
Усё чыста пералушчылі, Перацерлі, ператрушчылі... Што нажалі, накасілі — Без мяне памалацілі.
Ці-лі, ці-лі, Ці-лі...»
ЛЕБЕДЗІ
САЛАВЕЙ
Малы Лебядзёначак Кагадзе 3 пялёначак.
На градзе Ў лебядзе Лебядзёнак Гудзе,
Увалілася бяда
У лебядзіны агарод Забуяла лебяда, Заглушыў усё асот
Стары лебедзь Лебяду цярэбіць, Д Лябёдачка маладая Малачай выбірае.
У зацішку вербалозаў ніцых, Дзе лясная сочыцца крыніца, Чыстай, свежае вады напіўся I яшчэ званчэй і весялей Серабрыстай пацеркай на нітцы Затрымцеў і ігесняю разліўся У альховым кусце салавей
Галасны, увішны, Слаўны ён спявак.
Светлая манішка, Поверх — доўгі фрак.
ён — і па-французску,
Ен — усімі мовамі,
А больш — па-беларуску, Але сваімі словамі:
— Як у лядзе-лядзе
Пастух сала пёк-пёк,
Як прысядзе-сядзе
На пянёк-пянёк-пянёк,
Як пакр-р-руціць ён ражэньчык, Ах, каб цябе, каб...
Сквар-р-ка — тр-р, кап-кап,
I няма — ўсю з’еў агеньчык...
СІНІЦА
Цвінь-цвень! Пінь-пень! Добры дзень! Добры дзень!
Хто гэта мяне вітае — Ці шчыгол, ці слаўка гэта? He, вось блізка падлятае, На сасновы сук садзіцца. Углядаюся ў прыкметы, Трэба ж так мне памыліцца — He пазнаў сваёй сініцы.
Прылятала гэта птушка Да мяне штодня зімой, Добрую зрабіў кармушку Для сяброўкі я сваёй.
Пінь-пень! Цвінь-цвень! Прылятай, мая сініца, Зноў зімою кожны дзень, Будзеш у мяне карміцца.
ПЕНАЧКА
Пеначка-паненачка, Жоўтая сукеначка, Тонкія ножкі, Патанцуй нам трошкі.
Кажа птушка пеначка: — Я ўжо не паненачка, He весніца, не летніца, А маці-мнагадзетніца.
Некалі мне танцаваць, Трэба дзетак гадаваць. У мяне ўжо тры дачкі I сыночак от тачкі, Маленечкі хлапчучок: Чук-чок, Чук-чок,
Просіць есці цэлы дзень: Цінь-цень, Пінь-пень.
ГАРЫХВОСТКА
Пусціў погаласку дрозд: «Ў гарыхвосткі гарыць хвост!»
Ад такое навіны Недалёка да маны.
Хвост заўсёды мой палае, А ніколі не згарае.
У мяне ён — нападрост. Пазайздросціў, Пэўна, Дрозд.
зязюля
Пэўна, вы вясною чулі, Як на дрзве, на суку Кліча на ўвесь лес зязюля: — Ку-ку! Ку-ку!
Мне расказвала бабуля,
Хлапчуку яшчэ малому,
Што на ўсё жыццё зязюля
Адкажы, чаму ты, дрозд, Гэтак здорава падрос? — Шмат увосень еў Ну, а гэта ж — ві
Адцуралася ад дому.
Родных дзетак не гадуе, А калі знясе яечка, Возьме ў дзюбку і цікуе — Каму ўкінуць у гняздзечка.
He люблю я гэтай птушкі, Што малых не хоча гушкаць He спяваць ім калыханкі, He вадзіць на пагулянкі I яе ў ладкі з імі пляскаць, He расказваць байкі-казкі.
ФАЗАН
Родам з гор,
3 вышынь Каўказа, Што танцор — Відно адразу.
Ён увесь тут на партрэце Ў залатым сваім бешмеце.
На чаркесцы — узоры, На шаўровых лапках — шпоры.
3-пад папахі набок Выбіваецца чубок.
На грудзіне — газыры.
А хвост! Хіба ж не кінжал!
Што ты там ні гавары — Ён вышэй усіх пахвал:
Безупынку, безунімку Танцаваць гатоў лезгінку.
ПТУШЫНАЯ ШКОЛА
ЗВАНОК
Хто прыносіць нам вясну, Сонцам поплаў меціць, Будзіць поле ада сну? Жаваранак, дзеці.
На раллі яшчэ лядок, He абсохла глеба, Вестунок — за званок I хутчэй у неба.
I звініць, звініць званок У блакітным свеце.
Кліча нас на свой урок Жаваранак, дзеці.
УДОД
3 галавы да плеч руды, Сам стракаты і сівы.
Гэткай доўгае дуды He бачылі зроду вы.
Прычасаў свой чубок
I бярэцца за ўрок.
Сеў над кнігай: — Ду-ду-ду, Скора ў школу я пайду.
He вылазь з дупла, удод, He смяшы лясны народ.
Ты да школы не дарос, Хоць і маеш доўгі нос.
СОЙКА
У сініх пагонах, Ружовых лампасах, А горш за варону Вучыцца ў класе.
Для сойчынай дзюбы Чытанкі нялюбы.
Толькі возьме ў кіпцюры — Ляцяць сшыткі, буквары.
He дзіва, што ў сойкі — Адкы толькі
Двойкі.
ЦЯЦЁРКА
Вось хто ў нас выдатніца, Да навукі здатніца.
У шэрай цяцёркі Па пісьму — пяцёркі.
— Таямніцы тут няма,— Гаворыць цяцёрка,— Я заўсёды сама Чышчу сваё пёрка
I ніколі не спяшу, Таму чыста пішу.
CAPOKA
3 панядзелка да суботы Мне вучыцца неахвота.
Каб дазволілі ў нядзелю — Ў школе б цэлы дзень сядзела.
Белабокая хітрыца, Разумніца вучаніца, Непатрэбна нам такая — Гультаёў сваіх хапае.
КРУЦІГАЛОУКА
Надта ж мянушку Прыдумалі лоўка: Назвалі птушку — Круцігалоўка.
Надзіва ўдалася
3 вёрткаю шыяй.
I ў нашым класе Есць такія:
He ступяць і кроку Яны без падказкі — He ўспомняць урока, He раскажуць казкі.
Вухам так і водзяць — Дзе пачуць бы слоўка, Як на вербалозе Круцігалоўка.
СІВАВАРОНКА
Добра, дзеці, паглядзіце I запомніце сяброўку, Што пашыла з аксаміту Сабе сінюю абноўку.
Наша госця — афрыканка, Мілая сіваваронка, Адлятае сёння зранку У далёкую старонку.
Вольна ёй у нас жылося. He была ніколі ў крыўдзе, Але вось настала восень, Хутка замаразак прыйдзе.
Хай шчасліва ёй ляціцца Цераз рэкі, горы, долы, Самай слаўнай вучаніцы, Выпускніцы нашай школы!
КРАПІЎНІК
Гэта — казачны гном.
He пабачыш днём 3 агнём.
Колькі там яго — з арэх, А не ўловіш — смех
I грэх.
Лепш у госці пазаву — He палезу ў крапіву.
ІВАЛГА
Вам адно сказаць магу: He забудзьце ўсе, хто гляне, Прыгажуню івалгу, Птушку ў жоўтым сарафане.
У народзе ёсць прымета: Івалга прыносіць лета.
пгпп
Я спытаўся ў малыша: — Што такое — ППШ?
Доўга думаў малыш:
— Ну й загадку задалі ж...
Думаў дзень, думаў два —
Забалела галава.
Вас цяпер я папрашу:
Памажыце малышу.
Хто адразу адгадае, Хай руку ён падымае
I гаворыць: — Я гатоў Растлумачыць тайну слоў...
Нешта ж доўга я чакаю...
Што? I з вас ніхто не знае?
Рук паднятых я не бачу. Сам тады вам растлумачу:
Першым П стаіць вышыннае I чытаецца: ПТУШЫНАЯ,
П, што выгнута падковаю, Азначае: ПАЧАТКОВАЯ,
Ну, а што такое Ш — Ясна і для малыша.
Пойдзеш з намі ў ГІГІШ, Ўсё, што ўбачыш, апішы.
A то, можа, ты ляўша, Дык дзяцей лепш не смяшы.
Навучыся правай перш, Тады сілу папрабуй.
Хоч — пішы адразу верш, Хоч — ракетаю кіруй.
— А хіба мы на ракеце?
He, давайце пехатой.
Бачыце, як блізка свецяць Літары на школе той, На ўсю браму: ппш.
3-пад свайго капелюша Пазірае на нас, дзеці, Сам дырэктар, слаўны Пеця.
Пётр Пятровіч ён для вучняў, Для мяне — друг неразлучны.
— Здароў, Пеця-Певунец, Бурштыновы грабянец!
Ты даруй, брат, што я мусіў Да цябе прыйсці з экскурсіяй.
Можа, мы прыйшлі зарана, Што яшчэ ў вас не прыбрана,
He расстаўлены i парты
I не вывешаны карты?
At,— махнуў крылом дырэктар,— Так бывае ў нас нярэдка.
Празвінеў даўно званок, He прыйшоў ніхто на ўрок.
Я прачнуўся на зары,
Сабраў сшыткі, буквары,
Па надворку пахадзіў,
Потым вучняў пабудзіў,
Па чарзе пачаў пытаць:
— Як умееце чытаць?
I ніводзін мой сынок
He знаў урока назубок.
Hi адной задачкі
He рашылі качкі.
Дзюбаю вадзіла гусь
I па карце лазіла,
Ўсё шукала Беларусь
Ў Афрыцы і ў Азіі.
Так шукала ўпарта —
Выдзеўбла ўсю карту.
А дачушка курачка,
Як зляцела з седала,
Выбегла на вулачку:
— Я ж яшчэ не снедала.
А ў нас сёння бліны, Тата, дай мне выхадны.
Тары-бары, растабары: Ты купі мне акуляры,
A то я не бачу,
Як рашаць задачу.
— Ты, малая, не хітры, He гуляй у жмуркі.
Колькі будзе 2+3? — Я спытаўся ў куркі.
Адказала курка: —7. Збегаю дамоў, пад’ем.
А пасля прыйду з дружком 3 выдатнікам індыком.
А выдатнік індык, Ен старацца не прывык Hi лічыць, ні пісаць
sate;
$
Дзве сястрыцы,А і Б, Добра гралі на трубе.
— Грамацей, грамацей, Ты парадуй нас, гасцей.
Калі знаеш А і Б, Дам загадку я табе:
I не знае 5+5, Толькі ўмее балбатаць:
Памагчы заўсёды рад Быў сястрыцам меншы брат.
«Блу-блу-блу, Блу-блу-блу — Вельмі ж я чытаць Луб-лу».
Пяты год буквар дзяўбе, 4
А запомніў: 1
А і Б.
Сам залез ён у трубу
I як крыкне: — Ту-бу-бу!
Чуюць сёстры — гук не той. Ах ты, жэўжык, ну пастой!
А браток з трубы — скок, скок, I няма — прапаў браток.
Папрабуй улаві
I самога назаві.
Назаві, назаві!
Хто падкажа, дзеці?..
— I!
А выдатнік індык
Сюды — пык, туды — мык: — Брата іх не бачыў я.
Я не быў у трубе, Знаю толькі А і Б.
Вось прывёў дырэктар нас У свой самы лепшы клас.
— Гэта самы клас культурны. Хто сягоння ў нас дзяжурны?
— Я, пляменнік ваш, Яўтух.
■— А прозвішча?
— Пі-я-тух.
— Чаму стол на адной ножцы?
КНІГІ ОНЛАЙН
