Чытанка-маляванка
Васіль Вітка
Выдавец: Юнацтва
Памер: 179с.
Мінск 1998
Ды што паробіш: плач не плач — Ганебна скончыўся той матч. Асёл як апантаны
He мог утаймавацца...
— На плошчу да фантана Фатаграфа-вацца, Увесь мой клас, збірайся! — Паклікаў вучняў Вася...
Фацэтны выйшаў здымак — Цудоўны напамінак Настаўніку і вучням Аб дружбе неразлучнай.
X
Хаця хітрун хамелеон He сапсаваў ледзь увесь фон. To з галавы да самых пят У хатні хутаўся халат, To захінаўся ў хусту, Халву з капустай хрумстаў, Высоўваў доўгі свой язык, Лізаў жырафе чаравік, I, хвалячы свой спрыт і рух, Хапаў па-заліхвацку мух.
I гэтак надзімаўся, I ў колерах мяняўся,
Што ўсе не клаліся траха Ад смеху ўпокат: ха-ха-ха!
Аб Васілёвай школе Прачула ўсё наўколле. Да нашае экскурсіі Прыбіліся тры гусі, Два худыя харты — Валацужныя браты, Варона-пабіраха, Шакал і чарапаха.
Прыцялёпкала здаля Адно пацешнае цяля:
А я ў цырку пабывала, Я прынесла вам цымбалы. Залічыце ў клас мяне, Я ўсё на свеце знаю: м-мВасіль сказаў: — Паба Задам табе задачу:
На градзе яна расце, Пачынаецца на Цэ. Аж падскочыла цялятка: — Знаю, знаю — шакаладка!
Засмяяўся Вася:
— Падумай, не спяшайся. Я лічу да трох: раз, два... — Ах, я ўспомніла — халва!
— Памыляешся, красуля,— На градзе расце цыбуля.
I хоць яна не шакаладка, А есці трэба, для парадку, Бо ўсе мы знаем як адзін, Што Цэ — найлепшы вітамін.
Ч
Вось чарапашычын сынок Есць і цыбулю, і часнок. Няхай яшчэ сыночак ' На выгляд — чарапочак, Затое ў нас у школе ён Ужо вядомы чэмпіён.
Малы чарапашонак He носіць распашонак. Выходзячы на шпацыр, Ен надзявае панцыр, Таму не гнецца пад мячом, He хіліцца пад молатам. Расце выдатным с’лачом I незвычайным волатам.
Ш
Мы не змаглі б вучыцца Hi з воўкам, ні з ваўчыцай. А вось прыйшоў да нас шакал I ледзь усіх не ашукаў.
Ён доўга носам шморгаў I Васіля ўгаворваў, Нібы прасіўся ў школу, А сам пры шаблі, ў шпорах, Прынёс дзве торбы толу, Шнур, дынаміт і порах.
He, ашуканец шэры, Табе не будзе веры. Ты з выгляду — лагоднік, А сам — шпіён і шкоднік.
Ы
Есць літары у буквары, 3 іх не пачнеш ты слова.
Але запомніце, сябры, Вы іх абавязкова.
Ну, хто мнс іх напіша?
— Мы,— адказалі мышы.— Каб не было на свеце Ы,— Запелі хорам мышкі,— Былі б мядзведзямі ўсе мы, Нас дзеці б звалі — мішкі.
Была дзяўчынка ў нас адна, Рукамі пляснула яна, Прызналася ўсім шчыра: — Як добра, што я — Іра!
Ь
Каню прысніўся страшны сон, Што ён не конь, а кон.
Перапалохаўся бядак:
— Куды падзеўся мяккі знак? Мне без яго жыцця няма...
Прыбег задоўга да відна Да нас буланы госць:
—Ці мяккі знак яшчэ ў вас ёсць? Яму сказаў Вясёлкін так:
— Вось, калі ласка, мяккі знак.
Яго сабе ты забірай, Бяжы і весела гуляй.
I так быў рады, небарак, Што зноў знайшоў свой мяккі знак.
— Эх,— схапіўся Вася,— Экскурсія ўдалася, Ды час дамоў збірацца, Зноў за навуку брацца.
э
Я заказаў вам эшалон. Сядайце кожны ў свой вагон.
Купэ — для насарога, Жырафу — на платформу. Адзеньцеся ў дарогу
У школьную ўсе форму...
Гудуць па рэйках колы. Дадому едзе школа.
Ад песень і ад смеху Чуваць далёка рэха. Мільгнуўся элеватар, А вунь — электрастанцыя, Торф рэжа экскаватар На рэчцы Балачанцы. Між родных сосен і бяроз Імчыцца наш электравоз.
Ю
Вучыцца зноў прыйшла пара. — Ура! — гучыць сярод двара.
На выстаўку юннаты Выносяць экспанаты: Капусту, рэпу, буракі, Фасолю, моркву, агуркі.
Зірніце на цыбулю! Яе расціла Юля!
Умела пастарацца Яна на школьнай градцы. Цяпер усе мы як адзін Цыбулю Юліну ядзім.
Я
А вось малая Ядзя Сабрала ў нашьтм садзе Пад яблыняю ягады — He паядзім за два гады.
Так вучыцца, стараецца Дружная сям’я.
На гэтым і канчаецца Азбука мая.
Добры знак
ВАРТАВЫ ЧАСУ
Ён — лепшы наш прыхільнік, Спаць позна не дае.
Вы скажаце — будзільнік, Э, не, сябры мае.
Вы скажаце, напэўна,— Найлепш вартуе час Гарласты бабін певень, Што нас будзіў не раз.
Прычыну знойдзе кожны, Хто сам паспаць ахвоч. Вартаўніку няможна, I ён не зводзіць воч.
Ноч цемраю агорне Навокала зямлю — Упарты, непакорны, Ён кажа: — Я не сплю!
Праб’е шчыліну ў небе, Уважліва глядзіць — Каму на працу трэба, Каго пара будзіць.
I ночы шкарлупіну Крамсае на шматкі, He знаючы спачыну Бяссонныя вякі.
Світаннем пачынае Ён свой працоўны дзень, Ён першы нас вітае, Сонечны прамень.
ВЯСНА
Паміж снегу ў лесе — дзіва.
Хто ні гляне, скажа: ах!
Я агеньчык зіхатлівы Радасна нясу ў руках.
Горнуцца дубы, бярозы Голлем да майго цяпла. Больш не вернуцца марозы — Я пралеску прынясла.
СОНЕЙКУ
Соня, Соня, Сонейка!
Зашумела голлейка.
Пачынаецца
Вясна, Прачынаецца Сасна.
Точыць Дзяцел Долата, Сыпле Долу Золата.
Соня, сонейка, ўставай, Дзень шчаслівы пачынай, I мне весела свяці Ты заўсёды У жыцці.
ДВА БРАТЫ I СОНЦА
Скрозь мукой пазасыпаны Усе яры, лагчыны.
Бор стары прачнуўся рана, Лыпае вачыма.
Лысай галавой панік, Уздыхае горна:
— Што так доўга сакавік Круціць свае жорны?
Ельнік
Белы, Белы, Белы. Мельнік Меле, Меле, Меле.
Выйшаў з лесу красавік: — Хопіць, браце-чараўнік.
Лепш зірні на мой пірог, Кагадзе што з печы.
Ты падняць бы мне памог, Падстаўляй, брат, плечы.
Сталі падымаць удвох.
Ох, і цяжкі пірог.
Ледзь узвалаклі на дуба, Паглядзелі — сэрцу люба,
Палажылі на сасонцы, Глянулі, аж гэта — сонца!
ДОБРЫ ЗНАК
I шафёр, і пешаход — Кожны знае ў свеце Знак увагі: «Пераход! Асцярожна: дзеці!»
Грузавік спыніў свой ход, Сталі легкавушкі, Асцярожна: пералёт!
Асцярожна: птушкі!
Кожны падарожны рад Прывітаць, прывеціць: — Добрай раніцы, дзетсад! Добры шлях вам, дзеці!
Нават сонца маладзей Глянула з блакіту.
Гэта будучыні дзень Выйшаў на арбіту.
Хай заўсёды з веку ў век Добрым знакам будзе: Асцярожна — чалавек! Асцярожна — людзі!
дожджык
Быў жа ён зусім малы, А як стаў на ножкі, Абабег усе вуглы, Абскакаў дарожкі.
Што гарэзніку гара, Дрэвы, агароджа! Выбег з нашага двара I ўстаяць не можа.
Дыб, дыб, дыб — і на сцяну, Шлях далейшы сочыць.
У завулак сігануў, На трамвай ускочыў.
На прыпынку святлафор Лыпнуў грозным вокам, Ен — з падножкі і папёр Вуліцай шырокай.
He зважае на агні, Смаліць на чырвоны. Калі хочаш — дагані, Дзе там — не дагоніш!
Толькі пырскі ад вады, Мільгаценне ножак...
Ой, наробіш ты бяды, Непаслушны дожджык!
ВЯСЁЛКА НА ВАДАПОІ
Зірніце, вунь дзіва якое — вясёлка на вадапоі!
Адразу ж пасля навальніцы прыпала дадолу ніцам па абодва бакі — адным да крыніцы, другім да ракі.
Мусіць, добра сасмагла-такі і знясілела, знемагла.
Вельмі ж доўга піла і піла.
Напілася, устала, зноў да самага неба дастала і ў сем столак, у сем новых вясёлак ярка-ярка над намі зайграла.
МАЙСКАЯ ГОСЦЯ
Прыляцела, прыляцела Першаю паштоўкаю.
Пад акном на дроце села, Радасна зашчоўкала:
— Я ляцела гарадамі, Вёскамі і сёламі, Над палямі, над садамі За вясной вясёлаю.
Несці навіну на крылах Памагалі гусанькі.
Я сама сабе пашыла Хвартушок бялюсенькі.
Выгладжу сваю абнову, Вычышчу ўсе пёрачкі, Каб у дзённіку вясновым Мець адны пяцёрачкі.
Калі ў вас іх малавата Ці даўно ўжо меліся, He хачу быць вінаватай — Давайце падзелімся.
Кожны, хто мяне пазнае, Няхай павітаецца: — 3 добрым маем, 3 цёплым маем, 3 сонечнаю раніцай!
— А мы ўсе цябе пазналі, Просім, калі ласачка, Сябраваць заўсёды з намі, Ластавачка, ластаўка!
ДЗЕ ХАВАЕЦЦА ВАЙНА
— Дзе хаваецца вайна? — Запытаўся ўнук у дзеда.
— Хто яго, унучак, зна...— Адным словам, дзед не ведаў.
А хаваецца вайна Недалёка ад людзей. Хлопчык ведаў, дзе яна, I павёў дзеда ў музей.
Цэлы дзень яго вадзіў, Паказаў усё падрад.
Колькі там усякіх дзіў: Мін, снарадаў і гармат!
Есць зямлянка, дот і дзот, Танк з чырвонаю звяздой, А на дрэве — кулямёт, Як буслінае гняздо.
Клекаталі там «буслы», Што зямля гула вакол... Паказаў унук малы Дзеду «мінскі кацёл».
Хочаш — вер ты ці не вер, А кіпела ў тым катле Так, што страшна і цяпер.
— Ты баішся, дзед?
— Але.
I здзівіўся ўнук: — А ты ж Быў адважны партызан... — Слухай, мілы мой малыш,— Уздыхнуў дзед і сказаў:
— Болей страшнай, чым вайна, У жыцці няма бяды, Застанецца хай яна У музеі назаўжды.
ЛОСЬ У ГАРОСЕ
Ой, улавілі лося ў гаросе, а па ім ласіха ў лесе галосе: — Што ж гэта будзе, добрыя людзі?
Вы паўшчувайце, строгае слова скажыце, ды мне, беднай, паспачувайце, не карайце задужа,
не вяжыце, ой, не вяжыце вяроўкамі майго любага мужа.
Рваць гарох пры дарозе — спрадвек не злачынны занятак. He для сябе ён стараўся — для ласянятак, для любімай пястункі, малога дзіцятка, што чакала ласунку — гарошку ў лапатках.
Дык завошта аблава і такая няслава?
Вунь стаіць ля дарогі ўвесь аблытаны — ногі і рогі, як цянётамі сеткі.
Заступіцеся, дзеткі!
Ён не выцерпіць гэтакай мукі. Ой, вазьміце лася на парукі!
НУЛЕВІКІ
Мы з ім — даўнія знаёмцы
I сябруем з першых дзён, А сустрэліся ў нулёўцы, Як прыйшоў у школу ён.
— Як нам зваць цябе? — спытаўся Сябрука малога я.
I, адзіны ва ўсім класе, Ён не знаў свайго імя.
Пачалі пытаць таксама
Дзеці ўсе, увесь наш клас:
— Як жа кліча цябе мама: Пеця, Павел, Апанас?
— He,— сказаў нам незнаёмы,— У мяне імёнаў шмат.
Называюся я дома:
Сын, унук, нляменнік, брат.
Ну, а клічуць, хто як хоча: Баба — коцік, дзед — каточак. Тата кажа: — Любата Ў хаце мець свайго ката.
Вельмі ж любяць яго мышы, Ім каток дзяцей калыша...
Мяў!— сястра мяне гукае, Што зусім яшчэ малая,— I мяне пакалышы, Хвосцікам паварушы!
Калі ладжу я з сястрою, Мама ў радасным настроі I заўсёды дадае:
— Ах вы, лапачкі мае!..
Прыязджае ў госці цёця, Называе мяне: коця.
Паспрабуй не адгукніся: — Дзе ты, коця, дзе ты, кіса?
Ну, і людзі, ну, народ, Проста не хапае сіл. Хіба ж я і праўда — кот? Я шэсць год ужо Васіль!
Строгі ў нас дырэктар школы, Але добры і вясёлы.
Ён сказаў: — Наталля Іванаўна, Пачынайце
Усё нанава.
Пачынайце ўсё з нуля, Буду памагаць вам я. Бачу, вартыя ў вас хлопцы I дзяўчаткі — у нулёўцы.
Падабраўся ў самы раз Лепшы клас якраз для вас, Той, які хацелі вы.
Для ўсёй школы ён апорны, Паказальны і узорны, Бо вядома ж — нулявы!
Мы Іванаўну Наталлю Палюбілі з таго дня, Мы з настаўніцаю сталі, Як найлепшая радня.
— Добры дзень! Надзеньце тапкі, Сядзьце ўсе і хорам гучна Адкажыце, хто вы, лапкі?
— Нат Іванаўна, мы — вучні!
3 вамі пачалі здаля, 3 вамі пачалі з нуля, А што школе невядома — Кожны наганяе дома.
КНІГІ ОНЛАЙН
