3. Дзе трэба шукаць асноўных катэгорый стылю? 4. У чым памылка мэтодыкі Пасьпелав.[ага] і наагул „Лнтерат[уроведення"]. 5. У чым памылка ў паняцьці ,,соц[ыялёгічна]-псых[олёгічнае] дачыненьне“? 6. Ці можна разлучыць апісаньне і тлумачэньне? 7. Процэс дасьледаваньня літ.[аратурнага] факту і мэтод выклад.[аньня] яго. 22 Внноградов, В. Проблема сказа в стнлнстнке // Поэтнка. Временннк Отдела словесных пскусств. Т. I. Ленннград, 1926. С. 24—40 23 Маецца на ўвазе кніга Ісака Разумоўскага (1893 — ?): Курс теорнн нсторнческого матерналнзма. Москва — Ленннград, 1924 (3-е выд. 1928). Літ.[аратура] Пасьпелаў — К методнке і конкр.[этны] арт.[ыкул] у „Л нтерат[уроведеннн“]. IV. Два акты марксысцкае крытыкі (Плеханаў) 1. Што агульнае і ў чым розьніца 2 актаў навук.[овай] крытыкі Бялінскага і Плеханавага. 2. Як зьвязаць 2 акты крытыкі ў Плех.[анавага] з абстрактным мэтодам. 3. Якое месца займае ў гэтым процэсе мастацкая ацэнка. 4. Якое месца займае ў ім публіцыстычная ацэнка? Літ.[аратура] X Плеханов — Прадмова да „За 20 лет“ — Т. XIV, бал.[ёнка] 183. — X Беспалов — „Плеханов как лнт.[ературный] крнтнк“ — Рев.[олюцйя] н Культ.[ура]. 1928 № 10 і 13 — адпав.[едныя] месцы пра 2 акты. Лелевіч24 — „О прннцппах маркс[нстской] лнт[ературной] крнтнкн“ 1925 г. (пра 2 акты). Маркс, Капітал Дасьледав[аньне] — матарыял,аналіз форм разьвіцьця, яе ўнутр[аная]сувязь Выклад.[аньне] сапраўдн.[ага] руху — ідэяльнае адлюстр.[аваньне] жыцьця матарыялу (як-бы апрычонасьць) Разумоўскі 1. Назір.[аньне] (практыка) — выбар умоў яго (унутранага элем[энта]) — Экспэрымэнт — калі магчыма — для чыстаты. 2. У грам[адзкіх] зьявах — абстракцыя. Абстракцыя — высоўваньне агульнага, фіксаваньне яго — каб не паўтарацца. Але агульнае адно тады, калі вядомы элемэнты. — I. Аг.[ульныя] элемэнты — сталасьці — законы. II. Факты, як праява гэтыхуласц.[івасьцяў] і заканам.[ернасьцяў], як багетная сугучна вызначэньняў і дачыненьняў — конкрэтн[ая] рэчаісн[асьць], але ператвораная і ўзбагачаная мысьленьнем. Конкрэтнае — многасьць вызначэньняў, адзінства ў многаснасьці. У мысьленьні яно — вынік. У рэчаіснасьці — адыходны пункт. Абстрактнае — аднаўленьне конкрэтнага праз мысьленьне. 3. Параўнаньне — чыста тэхн[ічнае], дапаможн[ае]. 24 Г. Лелевіч (сапр. Лаборы Калмансон, 1901—1945), расейскі крытык. Адзін з тэарэтыкаў „напостаўскай" групы ў расейскай літаратуры 1920-х гг., адзін з кіраўнікоў УАПП. 4. Навядзеньне — індукцыя — параўнаньне, аналёгія — агульныя адро[зьненьні]. 5. Аналіз: а) параўн[аньне] і навядзеньне б) — разгляд розных магчымых таноў, рашчапленьне конкрэтнага, в) ізоляваньне ас[обных] элем[энтаў] і абстрагаваньне, г) процэс у чыстым выглядзе, д) фіксаваньне найб[ольш] агульнай катэгорыі (дачыненьня), дэдукцыя ад яе да менш аг.[ульнага] — уплыў акалічнасьцяў на законы, е) дасьлед.[аваньне] разьвіцьця і выяўленьня ў конкрэтн.[ых] формах, якія паступова ўскр.[ываюцца] (уздоўжны разрэз) — сынтэтычны, разьвіцьцё аналізу. Прасьцейшая (абстр.[актная]) катэгорыя — неразьвітае конкрэтнае цэлае (знаходзіцца пазьней у апошні у чарн.[авым] выглядзе), адсюль — дасьледав.[аньне] з найбольш разьвітых форм — адпаведнасьць гіст.[арычнага] разьвіцьця і лёгічн[ага] разьв.[іцьця] думкі. — раней за цэлае, але поўна — толькі ў ім, найб.[ольш] абстракцый — дзе адзін элемэнт — агульны [нрзб] зьяў — дзе болып конкрэтнасьці. Плеханаў. — Які бок грамадзкае (ці клясавае) сьвядомасьці выражаецца ў творы? — Соц.[ыялёгічны] эквів.[алент]. He плакаць, не сьмяяцца, а разумець. С.[оцыялёгічны] экв.[івалент], як грамадзкі настрой. — 2 акт. — ідэя маст. [ацкага] твору ў конкрэтным праяўленьні, у вобразах — цэлае і адзінае — у частковым. Абыякавасьць да пэўнага віду < разьвіцьця і суцэльная сукупнасьць сапраўдных відаў, з якіх ніводзін не першынствуе. Гегель — мяса — учынак — цыбуліна. — чым багацей прадмет, чым болей бакоў ён прадстаўляе разгляду, тым больш разнаст[айныя] яго вызначэньні (жыцьцё, дзяржава) — геомэтрыя. — не паказваюць канечнасьці — Цэлае — тое, што мае часткі, але калі яно паложана так, дык перастае быць цэлым. — Ёсьць рэчы, якія адпавядаюць гэтаму — дрэнная дзяржава, хворае цела. Захав[анасьці]і мэханічнага мала — орг.[анічнае] жыцьцё — духоўнае жыцьцё. Дачыненьне — ісьціна ўсякага існаваньня — дзякуючы яму ісціннае не абстрактна, не стаіць само па сабе, а ёсьць у другім, як стасунак з сабою і стасунак з другім (у вадзінстве) Мысьленьне — знаходжаньне ўсеагульнага ў адзіночным (праз асаблівае). Параўнаньне — выйсьце за межы сувязі з інш[ымі] рэчамі — дачыненьне. На лета I. Мастацкасьць літ.[аратурнага]твору Літ.[аратура] X Плеханов — Генрнк Іібсен25 X Плеханов — Нск.[усство] н обіц.[ественная] жнзнь (ас.[абліва] б.[алонкі] 137,147-153 і 180) А. Гурштейн — К спорам вокруг... (На лнт.[ературном] посту, 1929 № 13) Плеханов — Нсторня русск.[ой] обгц.[ественной] мысліі, ч.ІІІ (том 21, б.[алонкі] 208-9) Поспелов — К вопросу н прнемах научной крнтнкн П.[ечать] н Р.[еволюцня], 1928 № 1 Лелевнч — О прннцнпах маркс.[нстской] крнтнкн (бал.[ёнка] 30) Узяць увагу на наступныя пытаньні: 1. Розьніца між мастацкай ацэнкаю і об’ектыўнай мастацкасьцю твору 2. Хібная ідэя ў Плеханавым. 3. Адзінства формы і зьместу ў паняцьці мастацкасьці. II. Стыль і жанр. III. Стыль пролет.[арскай] літаратуры М.Ю(х)новнч — Проблема жанра (Р.[одной] яз.[ык] в школе, 1930 № ?) Творческне путн пролет.[рской] лнтературы, зборн.[ік] II, 1929. Полеміка пра творчы мэтод у Літ.[аратурнай] Газэце за 1929-30 г. Асноўныя пытаньні: 1. „Віды“ літаратуры. 2. Жанр як зьява стылю. 3. Стыль пролет.[арскай] літаратуры і дыфэрэнцыяцыя яго на жанры. IV. Проблема „нацыянальнае формы“. 1. Сталін — Нацфыянальнае] пытаньне26 2. Дубоўка — I пурпуровых ветразей узьвівы27 V. Творчасьць Золя28. 25 Гл.: Плеханов, Г. Генрнк йбсен. Санкт-Петербург, 1906. — 46 с. 26 Відаць, маецца на ўвазе праца I. Сталіна „Маркснзм н нацнональный вопрос“ (1913—1914), якую належала закансьпектаваць. 27 ПаэмаЎладзімера Дубоўкі (1900—1976), паэта, філёляга, празаіка, фактычнага кіраўніка літаратурнага аб’яднаньня „Ўзвышша“ (1926—1930). 28 Эміль Заля (1840—1902), францускі пісьменьнік школы натуралізму. Золя — Кар’ера Ругонаў; Чэрава Парыжа; Дамскае шчасьце; Грошы; Здабыча; Праца29. Падрыхтпоўка да друку й камэнтары Вячаслава Мартысюка й Ціхана Чарнякевіча 29 Раманы Эміля Заля. Архіваліі Браніслаў Даніловіч ЛІСТ 3 ЛАТВІІ Ў РЭДАКЦЫЮ ВІЛЕНСКАГА ЧАСОПІСА „ШЛЯХ МОЛАДЗІ“ Браніслаў Даніловіч (20.11.1908 — 29.09.2003) — актыўны дзеяч беларускай паваеннай эміграцыі ў ЗША. Быў сябрам Рады БНР, БАЗА, вэтэранскіх арганізацый, удзельнічаў у выданьні газэты „Беларус“, падтрымліваў беларускія выдавецкія праекты. А яшчэ ён ведамы, як удзельнік „Першага беларускага штурмовага зьвязу“, дывэрсыйнага аддзелу, падрыхтаванага нямецкай вайсковай выведкай увесну 1941 г. МенавітаДаніловіч у той час напісаў маршавую песьню „Гэта йдзе першы зьвяз наш штурмовы..Д. Ведама, што Браніслаў Даніловіч, настаўнік з Ашмяншчыны, патрапіў у Браніслаў Даніловіч Нямеччыну з Латвіі, дзе ён у канцы 1930-х быў на заробках. Дарэчы, там, паводле ўспамінаў Антона Шукелойця, ён пазнаёміўся з баронам Энгельгартам2, які цікавіўся беларускай гісторыяй (разам яны й выехалі ў Нямеччыну). 1 Шукелойць, Антон, Запруднік, Янка. Браніслаў Даніловіч (20.XI.1908 — 29.ІХ.2003). Служыў беларускай справе // Беларус. № 489. Кастрычнік 2003; Грыбоўскі, Юры. Першы беларускі штурмовы зьвяз. Да гісторыі стварэньня й дзейнасьці беларускіх камандас у гады Другой сусьветнай вайны // Беларускі рэзыстанс. № 1 (2). 2005. С. 3—23. 2 Аўген фон Энгельгарт (1899—1948), нараджэнец Латвіі. Падчас Першай сусьветнай вайны служыў пры аддзеле культуры штабу іо-й нямецкай арміі ў Менску й Воршы, быў дарадцам па беларускіх пытаньнях. Ад канца Ліст Б. Даніловіча 3 выяўленага наміліста Браніслава Даніловіча3 ў рэдакцыю беларускага віленскага часопісу „Шлях моладзі"4 вынікае, што ён паехаў „на летнія работы“ ў Латвію ў 19372. Верагодна, там затры- 193О-Х гг. зноў стаў„экспэртам у беларускіх справах", супрацоўнічаў з Абвэрам. Летам — восеньню 1944 г. быў адным з кіраўнікоў разьведвальнадывэрсійнай школы Абвэру ў Дальвіцы (Усходняя Прусія), дзе праходзілі падрыхтоўку беларусы. Аўтар кнігі, прысьвечанай гісторыі Беларусі (Engelhardt von Е. Weissruthenien. Volk und Land. Berlin-Amsterdam-PragWien, 1943. — 358 s.), a таксама перакладаў на нямецкую твораў Максіма Багдановіча (Bahdanovic, Maksim. Weissruthenische Heimat-Lyrik / In Deutsch iibertragen von Eugen Freiherrn von Englehardt. Hildesheim: August Lax, Verlagsbuchhandlung, 1949. — 12 s.). 3 Ліст захоўваецца ў Беларускім дзяржаўным архіве-музэі літаратуры й мастацтва (БДАМЛМ). Ф. 3. Воп. 1. Адз. зах. 116. Арк. 40, 40 адг. 4 „Шлях моладзі" — моладзевы грамадзка-палітычны й літаратурна-мастацкі часопіс, што выдаваўся ў Вільні ў 1929—1939 гг. маўся да пачатку Другой сусьветнай вайны5. Ліст гэты быў прыватны, у часопісе не друкаваўся. Няведама, ці адказала рэдакцыя Даніловічу, як і няма зьвестак, ці атрымаў ён беларускія выданьні. На той час Браніслаў Даніловіч быў нацыянальна сьведамым беларусам. Несумненна, што станоўча паўплываў на яго й „Шляхмоладзі“. Часопіс ён выпісваў ад 1929 г.ь А ў адным з нумароў за 1935 г. быў такі адказ рэдакцыі на запытаньне: „Бр. Даніловічу. Беларускія газэты ў Амэрыцы ня выходзяць. Просьбу споўнілі, за добрыя пажаданьні падзяка“7. Дзеяч ня мог тады ўявіць, што празь нейкі час ён сам паўдзельнічае ў выданьні беларускай газэты ў ЗША. Murznieros* 6.У.[і9І37г. Паважаны Грам[адзянін] Рэдактар! Пісьмо гэтая пішу да Вас аж... з Латвіі, куды лёс мяне загнаў на летнія работы. Пра ўсю дарогу можна будзя напісаць вялікаю карэспэндэнцыю, але сягоньня будзе толькі вось гэтае пісьмо. Бо на работу ехалі з намі разам, значыцца з Беларусамі, Літоўцы таксама, з Ашмянскага пав[ету] Дзявенішкай воласьці9, а таксама і Палякі з Млаўскага павету10. Я, як пабуду далей, дык апішу усю гэтаю падарож, як паміж сабой адносіліся ўсе гэтыя людзі, каторыя едуць у малую Латвію, каб знайсьці які кавалак хлеба, а таксама і зарабіць якую залатоўку.