Гістарычныя ўводзіны ў філасофію навукі
Джон Лоўзі
Выдавец: Беларускі Фонд Сораса
Памер: 328с.
Мінск 1995
‘матэматычныя тэорыі", гл. тэорыі
матэрыял, гл. форма матэрыяліэм, 37 меркаванні вучоных, 9 метад адроэнення, гл.індукцыя метад астаткаў, гл. індукцыя метад вырашэння, 62, 65, 66;
гл. таксама аналіз; індукцыя метад вычарпання, 33 метад падабенства, гл. індук-
цыя, мвтад складання, 40, 62, 65, 66;
гл. прычына
“Метафізічныя асновы лрыродазнаўства", 122
механіка Ньютана, 116, 121, 132, 139, 175, 176, 231, 232, 234, 239
механістычная філасофія, 82, 85, 112, 126
“механічныя тэорыі', гл. тэорыі
мікрасупольнасць, 233, 234 множная каўзальнасць, гл.
каўзальнасць
моўныя ўэроўні ў навуцы, 189, 190, 192;
уэровень назірання, 190, 202, 209;
тэарэтычны ўзровень, 209
моцная праграма, 265, 266 “мэтанакіраванасць прыроды', 123, 125, 126
"Навука I вартасці* (Лодан), 267, 269
назіранневы ўзровень навуковай мовы, гл. моўныя ўзроўні
намалагічныя універсаліі сулрацьвыпадковых універсалій, 188, 196, 197; гл. таксама "бессэнсоўна правільныя" законы
нармальная навука, 228-230, 233, 234; гл. таксама рэвалюцыйная навука
нарматыўныя прынцыпы, 104, 107, 109, 119-124, 126, 137
натуральнае анталагічнае стаўленне (НАС), 273, 280, 281, 283
натуральны адбор, 235
“натуральныя месцы', 21, 22, 63, 64
'натуральныя рухі', 21, 63
неабходная сувязь, 114, 117119
неабходная Ісціна, раэдзел 9, частка 1; 110, 112, 114, 115, 117, 127, 140-142
негатыўная эўрыстыка, 235; пазітыўная эўрыстыка, 235, 236
непацвярджэнне, 178, 179, 216 непрааналізаваныя аперацыі, 193
несувымернасць тэорый, 208, 219, 220
“новая эагадка індукцыі" Гудмана, 208, 216, 219, 250
“Новы Арганон", 72, 73, 78
"Оптыка’, 92, 105
пазітывіэм, 173-175
пазітыўная эўрыстыка, гл. даследчыя праграмы
памвжныя ўмовы, 130, 195
палярэднія доказы, 254, 255, 259
папярэднія меркаванні навукоўцаў, 9
папярэднія ўмовы, 178, 194, 195, 198, 204, 212, 214
“Папярэдняе абмеркаванне натурфіласофіі', 128
парадокс крумкача, 188, 199201, 270
парадыгма, 228-234; дысцыплінарная матрыца, 232, 233, 268; экэемпляр, 273
параўнальная уніфікацыя, 248 паспешлівае абагульненне, 73,
74
пацвярджэнне, 160, 161, 167169, 171, 173, 178, 180, 186, 1 88,1 89, 197-203, 206, 212, 213, 216, 219, 222, 223; бутотрэп
"Пачаткі’, гл. 'Матэматычныя пачаткі натурфіласофіГ
"Першая прэрагатыва эксперыментальнай навукі’, 38, 44
першапачатковыя ўмовы, 195 першасныя эксперыментальныя
дадзеныя, 190-192, 194 першасныя якасці, 63, 64, 81,
83, 102, 109, 110, 174, 175 піфагарэйская арыентацыя,
раздэел 2; 34, 37, 54-57, 5963, 99, 115
плённасць, 121, 123, 148, 153, 205, 215, 222
погляд на навуковае тлумачэнне па лрынцыпе галоўнага закону, 189, 194-196, 209, 212, 244, 248, 249
погляд на навуковы прагрэс як на кітайскі куфэрак, 205, 208, 209, 219, 221; гл. таксама развіццё праз аб'яднанна
погляд на тэорыі як на засцерагальную сетку, гл. тэорыі
"Пра абарачэнні нябесных сфер", 54
праблемны зрух, гл. даследчыя праграмы
праверка, 163, 166, 167, 170, 171
правілы адпаведнасці, 99, 101, 146, 147, 167, 183, 211, 216; гл. таксама тэорыі, "слоўнікі’
правілы пераўтварэння, 157
правільныя геаметрычныя целы, 28, 57
праграма Праўта, 238
"Прагрэс I яго праблемы’, 262
‘прадвыэначаная спалучальнасць' з'яў, 38, 42, 43, 4951
прадкаэанне, 174, 178, 179, 184, 186
прадпісальная філасофія навукі, 283, 284
праектабельнасць, 218, 219
прастата, 111, 137
праўдападобнасць, 185
"простыя сутнасці", 77, 78
прывіды, 73, 74, 80
прыклады ўкаэальнага слупа, 77, 179; гл. таксама вырашальныя эксперыменты
прынцып агульнай прычыны, 245 прынцып адпаведнасці, 205, 206, 221
прынцып ашчаднасці, 104; гл. таксама крытэрый прастаты
прынцып выключэння сярэдэіны, 21, 50
прынцып Карно, гл. другі эакон тэрмадынамікі
прынцып найменшага дэеяння, 123
прынцып несупярэчнасці, 21, 50, 51
прынцып пацвярджэння на прыкладзе, 200, 209, 216
прынцып пераемнасці, 124
прынцып першапачатковай гарызантальнасці Стзно, 235
прынцып тоеснасці, 21, 50 прынцыпы экстрэмуму, 111, 112,
114
прычына:
чатыры прычыны Арыстоцеля, 13, 21;
склад прычыны, 166;
канчатковая прычына, 80;
множнасць прычын, 164;
“сапраўдная" прычына, 104, 105
псеўдаарыстоцеліянства, 65, 75
"РазважаннІ аб метадзе', 82, 86 раэвіццё праз аб'яднанне, 188, 204, 208
рацыянальная рэканструкцыя навуковага прагрэсу, раэдзел 14, раздэел 17
•роэум", 110, 116-118, 120, 121, 126
рэалізм, раздэел 18, канвергентны рэалізм, 276, 281; рэалізм быцця, 273, 276; рэалізм ісціны, 273, 274, 276, 278
рэвалюцыйная навука, 228-230, 233; гл. таксама нармальная навука
рэгрэсіўныя даследчыя праграмы, гл. даследчыя праграмы
рэдукцыя тэорый, 204, 205, 219-221
рэкагнітыўныя крытэрыі, 158
сацыялогія, 10
сацыяльны дарвінізм, 9
семантычныя лравілы, гл. правілы адпаведнасці
сіла, 91, 92, 94, 95, 97, 98, 101, 103, 105, 106, 114, 117, 121, 122, 129, 131, 134, 136, 137, 140, 141, 151, 154, 166, 167, 173175, 177, 181, 182
сілагізм, 17-20, 51, 75, 139
сіметрыя, 137
сінхроннасць, 11
сістэматычнае сумненне, 82 ‘слоўнікі’, 148-155, 201-203 сладарожныя варыяцыі, гл. умо-
вы індукцыі; гл. папярэднія ўмовы;
памежныя ўмовы;
лершапачатковыя ўмовы
статус аксіём, 32-35, 145
статыстычная рэлевантнасць, 213, 214
"Структура навуковых рэвалюцый", 228, 229, 232-234
супадэенне Індукцый, 127, 138, 140; гл. таксама Індукцыйныя табліцы
сутнасць:
намінальная, 110;
рэальная, 110, 220
схільнасці навукоўцаў, 9-10
таксанамія, 16, 124
тлумачэнне, 208, 209, 212216, 221, 222, 224, 225, 230, 232, 235, 238;
дэдукцыйная мадэль тлумачэння, 178, 184, 188, 194, 195; індукцыйная мадэль тлумачэння, гл. таксама погляд на навуковае тлумачэнне па прынцыпе галоўнага закону
тлумачэннв вясёлкі, 44, 45
"Трактат аб прыродэе чалаве-
ка’, 108, 118
'Тымей", 25, 27, 28
тэарэтычны ўзровень навуковай мовы, гл. моўныя ўэроўні тээіс Дзюана-Куайна, 211 тэлеалагічныя вытлумачэнні, 22, 63, 107, 125; гл. таксама канчатковая прычына, 80 тэматычныя прынцыпы, 283286
тэорыі:
структура тэорый, раздэел 9, частка III; 98, 99, 102, 188, 189, 202, 212, 215, 216;
'матэматычныя тэорыі супраць механістычных’, 144, 150, 152, 153;
погляд на тэорыі як на засцерагальную сетку, 202, 203, 209, 211; гл. таксама правілы адлаведнасці; ’слоўнікі’
тэорыя прыліваў, 69, 70, 75, 77 тэорыя адноснасці:
агульная, 220, 231, 254, 263; спецыяльная, 232, 254
тэорыі пацвярджэння Баеса, 250-253
тэорыя колераў, 41, 45, 93, 99, 103
тэорыя працэсаў адбору, 288290
тэорыя цеплаправоднасці Фур'е, 152, 153
тэорыя эвалюцыі арганічнага свету, 186, 209, 286, 287
тэорыя эфіру, 184
узаемадзейная звязка, 245, 246 уздзеянне, 69, 78, 82, S3, 8587, 90
укаранёныя прэдыкаты, 218, 219 умова эквівалентнасці, 199, 200
унутраная гісторыя навукі, 261, 264, 265
ускосныя докаэы, 198
‘успрымальныя меры" абсалютных прасторы I часу, 95, 96, 98, 100-103
“факты", 114-116, 118, 119 факты, 127, 133-140, 154;
абагульненне фактаў, 127, 130, 135, 137;
раскладаннв фактаў, 127, 134, 135
фальсіфікацыя, 45-47, 77 фенаменалізм, 176
філасофія навукі як крытэрыялогія другога парадку, 10; у адроэненне ад навукі, 11; адносна гісторыі навукі, гл. гісторыя навукі
‘фізічная Ісціна', гл. ‘матэматычная ісціна супраць фіэічнай Ісціны'
флагістон, 138
форма супраць матэрыі, 15, 120, 141
'формы' Бэкана, 77-79;
хвалеваятэорыя святла, 11,131, 132, 167, 179, 180
царства э'яў супраць царства Ідэй, 27, 35-37, 176-177
цепларод, 158
эканомія прадстаўлвння, 152, 176; гл. таксама 'брытва’ Окхама; прастата
экземпляр, гл. парадыгма экзістэнцыяльныя гіпотэзы, гл.
ГІПОТЭЭЫ
эксперыментальнае пацвярджэнне, 38, 41, 44, 45, 62, 6668, 81, 89, 92, 180, 181; гл. таксама вырашальныя эксперыменты
эксперымент э вядром (Ньютана), 96, 97, 100, 175
эксперымент Міхельсона-Морлі, 184
эксперыменты, 67, 68, 70, 88, 177, 179, 180, 182, 185
экстэнсія, 83-86, 90
эксцэнтрычны, 29, 30
энтрапія, гл. другі эакон тэрмадынамікі
эпіцыкл, 25, 29, 30, 173
эўрыстычная каштоўнасць, 125, 147, 152
якасці, гл. відавочныя якасці, першасныя якасці
cogito, ergo sum, 87
Hypotheses planetarum, 30
philosophes, 72
vis viva, гл. законы эахавання
ЛоўэІ Дж.
Л81 Гістарычныя ўводзіны ў філасофію навукі /Пер. з англ. А.Карцеля; Пад рэд. У.Бяркова, Ю.Залоскі. — Мн.: Беларускі ФондСораса, 1995.— 328 с., мал. — (Адкрытае грамадства).
ISBN 985-6022-10-Х
У кнізе прасочваецца развіццё поглядаў на метады навуковага даследавання ад часоў старажытнай Грэцыі да нашых дзен. Грунтоўна і даступна асвятляецца роля Арыстоцеля як заснавальніка дэдукцыйнага і індукцыйнага напрамкаў у філасофіі навукі, уклад у яе сярэднявечных мысліцеляў — Р. Бэкана, Д. Скотуса, У. Окхама, Р. Гросэтэстэ, М. Атрэкура, прадстаўнікоў навукі і філасофіі Новага часу — Галілея, Ф. Бэкана, Дэкарта, Ныотана, Лейбніца, Х'юма, Лока, Канта і інш. Вялікая ўвага ўдзяляецца раскрыццю поглядаў сучасных метадолагаў навукі — К. Гемпеля, Р. Карнапа, В. Куайна, К. Попера, Т. Куна, I. Лакатуша, 3. Нэйджэла, Л. Лодана, С. Тулміна, П. Файерабенда, Дж. Холтана і інш.
Для студэнтаў, аспірантаў і ўсіх, хто цікавіцца праблемамі філасофіі, логікі і метадалогіі навукі.
Л1670000000
ББК 87.25+87.3
АДКРЫТАЕ ГРАМАДСТВА
Серыя Беларускага Фонду Сораса
Навуковае выданне
Лоўзі Джон
ГІСТАРЫЧНЫЯ ЎВОДЗІНЫ Ў ФІЛАСОФІЮ НАВУКІ
Каардынатар выпуску А. Анціпенка
Камп'ютэрны набор Т. Аўсяннікава, С. Фурс
Вёрстка А. Вярбіцкая
Карэктар М. Клімковіч
Вокладка Ю. ГерасІменкі-Жызнеўскага
Адказны за выпуск В. Багдановіч
Здадзена ў набор 03.01.95. Падпісана да друку 18.04.95. Фармат 84х108’/з2' Папера афсетная. Гарнітура Pragmatica. Афсетны друк. Ум. друк. арк. 17,22. Ул.-выд. арк. 16,56. Наклад 5000 асобнікаў. Заказ 292.
Выданне падрыхтавана да друку на камп’ютэрнай сістэме Незалежнай выдавецкай кампаніі "Тэхналогія'. Ліцэнзія ЛВ N 439.220007, Мінск, вул.Магілёўская, 43. Тэл./факс (0172) 21-77-40. Беларускі Фонд Сораса. Ліцэнэія ЛВ N 636. 220027, МІнск, пр. Ф.Скарыны, 65, корп. 11А, к. 517А. Друкарня імя Францыска Скарыны еыдавецтва "Навука і тэхніка". 220067, Мінск, вул. Жодзінская, 18.
У серыі Беларускага Фонду Сораса «Адкрытае грамадства* рыхтуюцца да друку наступныя кнігі:
Ф. Брэтон, С. Пру. Выбух камунікацыі (пераклад з французскай);
КНІГІ ОНЛАЙН
