КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
“Расслаенне, якое вызначалася месцам жыхарства” савецкага насельніпдва. Па прьгчыне адсутнасці сацыялагічных дадзеных немагчыма вызначыць, ці была ў Мінску сацыяльная або этнічная сегрэгацыя. Праўда, абапіраючыся на прасторавую структуру горада, можна зрабіць выснову аб сацыяльнай арганізацыі грамадства. На іншым баку афіцыйнай класавай схемы ў Савецкім Саюзе ўтварылася пэўная стратыфікацыйныя мадэль грамадства, якая засноўвалася на “сістэме закрытых гарадоў” (Віктар Заслаўскі) і на індывідуальных жыллёвых умовах. Што тычыцца заробку, забеспячэння таварамі, устаноў адукацыі, сістэмы аховы здароўя і магчымасці правядзення вольнага часу, то ў Беларусі назіралася пагаршэнне ў напрамку ад сталіцы і вялікіх гарадоў да сярэдніх і малых гарадоў і вёсак. Да 1970 г. насельнііггва Мінска склала каля 1 млн. чалавек. 600 тыс. жылі ў асобных кватэрах. Пры гэтым неабходна бачыць розніцу паміж пабудаванымі ў стылі сталінскага ампіру шыкоўнымі жылымі дамамі ў цэнтры, недагледжанымі пяціпавярховымі дамамі з роўным дахам у мікрараёнах перыяду Хрушчова (“хрушчобы”) і шматпавярховымі дамамі ў гарадах-спадарожніках эпохі Брэжнева. Каля 100 тыс. чалавек здавольваліся камуналкай, месцам у інтэрнаце або туліліся ў прымітыўным драўляным доме. 16 тыс. лімітчыкаў былі вымушаны жыць у часовым жыллі. Больш за 10 тыс. чалавек пражывалі ў горадзе на нелегальным становішчы. 27 тыс. чалавек кожны вечар выязджалі з Мінска, бо жылі за яго межамі. Савецкі “горад-герой”. Пасля таго як у брэжнеўскую эпоху стала відавочным, што канцэпцыя “сацыялістычнага горада” страціла сэнс, у Мінску была зроблена спроба стварыць новы міф. У 1974 г. Мінск стаў дзясятым па ліку горадам Савецкага Саюза, якому прысвоілі ганаровае званне “Горад-герой”. Кангламерат з антыфашызму, партызанскай ідэалогіі і пацыфізму служыў з гэтага часу магічнай формулай, якая накіроўвала працоўны клас па шляху, паказаным партыяй. Фактычна гісторыя будаўніцтва горада пасля вайны пачалася з нуля. 3 сацыяльна-гістарычнага пункту гледжання пасля нямецкай акупацыі назіралася стыгматызацыя тых, хто супрацоўнічаў з акупантамі і быў вывезены ў Германію на прымусовыя работы, а таксама няўважлівае стаўленне да інвалідаў вайны і сем’яў запнулых. 3 ідэалагічнага пункту гледжання памяць пра вайну азначала частковае ажыўленне вопыту вайны, да якога належала толькі перамога, а не гора і пакуты, не кажучы ўжо пра Халакост. Такім чынам, культ герояў быў арыентаваны на будучыню. Напрошваецца здагадка, што міф пра партызанскую рэспубліку быў жаданнем аўтаноміі ад Крамля. За ўсім гэтым стаяла табу на смерць. Пра лёс ахвяраў можна было даведацца не ў горадзе, а ў спаленай дашчэнту вёсцы. У гэтым сэнсе Хатынь можна назваць нацыянальным мемарыялам. Размешчанае на паўночны ўсход ад сталіцы месца памяці міжволі сімвалізуе дылему беларускай гісторыі XX стагоддзя. Яно сведчыць пра дэфіпыт урбаннай культуры. Такім чынам, можна зрабіць выснову, што ўсе ідэалагічныя мэты, ускладзеныя на “сацыялістычны горад”, былі звязаны з фобіяй урбаннасці. 3 аднаго боку, маецца на ўвазе патрабаванне аб пераадоленні “супярэчнасцяў паміж горадам і вёскай”, якое стала клішэ, а з другога лозунг “сацыяльная гігіена шляхам разгрупавання пабудоў”, які супрацьпастаўляўся заходнееўрапейскай канцэпцыі горада (“урбанізацыя праз павелічэнне пгчыльнасці”). Калі ў беларускім выпадку браць пад увагу прымітыўныя ўмовы жыцця ў вёсцы, а таксама недахоп жылля і драўляныя дамы ў Мінску, незавершаны выгляд Цэнтральнай плошчы сталіцы і перанясенне мікрараёнаў на ўскраіны, то нельга не адзначыць. пгго ідэя “сацыялістычнага горада” ператварылася ў сваю супрацьлегласць. Звязаная з гэтым канцэпцыя мадэрнізацыі ў канчатковым рахунку пацярпела няўдачу з-за няздольнасці партыйнага і дзяржаўнага кіраўніцтва трымаць пад кантролем “грамадства плыннага пяску” (Мошэ Левін) і стрымліваць прыток насельніпдва ва ўрбанныя цэнтры. У 50-60-я гг. XX ст. “уцёкі з вёскі” сталі прычынай працэсаў “вымывання вёскі” і “асяляньвання горада” ў Беларусі. Дадатак Табліца I. Насельніцтва Беларусі ў 1913-1991 гг. Год Насельніцтва на пачатак года ў тыс. Сярод іх У% Горад Вёска Горад Вёска 1913* 6899,1 990,1 5909,0 14,3 85,7 1939** 8912,2 1854,8 7056.4 20,8 79,2 1941 9092,0 1968,7 7123,3 21,7 78,3 1950 7709,9 1619,5 6089,5 21,0 79,0 1955 7757,2 2064,4 5692.8 26,6 73,4 1960 8147,4 2605,1 5542,3 32,0 68,0 1965 8557,9 3208,6 5349,3 37,5 62,5 1970 9002,3 3907,8 5094,5 43,4 56,6 1975 9345,2 4678,2 4667,0 50,1 49,9 1980 9621,8 5391,4 4230,4 56.0 44,0 1985 9968,9 6111,4 3857,5 61,3 38.7 1990 10259,3 6799,6 3459.7 66,3 33,7 1991 10260,4 6881,0 3379,4 67,1 32,9 * У сучасных межах. ** Пасля далучэння Заходняй Беларусі — усходніх абласцей Другой Рэчы Паспалітай. Крыніца: Населенне Республнкн Беларусь. Статнстнческнй сборннк. Мннск, 1996. С. 2. Табліца II. Гадавы прырост насельніцтва ў Беларусі ў 19591991 гг. (у тыс.). Год Народанасельніцтва Гарадское насельніцтва Сельскае насельніцтва Агульны прырост Экспаненцыяльны прырост Баланс міграцыі Агульны прырост Экспаненцыяльны прырост Баланс міграцыі Агульны прырост Экспаненцыяльны прырост Баланс міграцыі 1959 100,9 145,0 -44,1 84,7 47,9 36,8 16,2 97,1 -80,9 1960 85,9 146,2 -60,3 102,8 52,1 50,7 -16,9 94,1 -111,0 1965 97,8 95,7 2,1 121,6 45,0 76,6 -23,8 50,7 -74,5 1970 77,0 77,7 -0,7 145.5 53.2 92,3 -68,5 24,5 -93,0 1975 43,3 66.8 -23,5 144,5 G2,6 81,9 -101,2 4.2 -105,4 1980 73.1 58,9 14,2 141,7 67,3 74,4 -68,6 -8,4 -60,2 1985 59,5 59,3 0,2 135,7 71.5 64,2 -76,2 -12,2 -63,0 1990 1,1 32,6 -31,5 78,0 51,6 26,4 -76,9 -19,1 -57,8 1991 20,4 17,4 3,0 69,4 40,3 29,1 -49,0 -22,9 -26,1 Крыніца: Населенне Республнкн Веларусь. Статнстнческіій сборннк. Мннск, 1996. С. 10—12. Табліца III. Колькасць гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу ў БССР у 1939-1989 гг. 1939* 1959 1970 1979 1989 Усяго 173 184 204 207 211 < 3000 53 45 55 50 51 3000-5000 57 57 50 32 23 5000-10000 33 50 51 66 51 10000-20000 14 15 20 27 48 20000-50000 11 7 15 13 16 50000-100000 2 6 4 9 10 100000-250000 3 3 7 6 6 250000-500000 1 3 5 500000-1000000 — 1 1 — — > 1000000 - - - 1 1 * Разам з землямі Заходняй Беларусі, далучанымі ў 1939 г. Крышца: Чнсленность, состав н двнженне населення Белорусской ССР. Статнстнческне матерналы. Мннск, 1996. С. 45; Населенне Республнкн Беларусь. Статнстнческіій сборніік. Мннск, 1995. С. 50. Табліца IV. Размеркаванне насельніцтва ў гарадах і пасёлках гарадскога тыпу ў БССР у 1939-1989 гг. (у тыс.). 1939* 1959 1970 1979 1989 Усяго 1854,8 2480,5 3907.8 5234,3 6641,4 < 3000 106,9 106.2 116.9 92,7 97,0 3000-5000 215,8 233.2 204,1 126,4 91,6 5000-10000 222,3 331,5 357,8 478,4 384,5 10000-20000 205,3 216,3 265,7 375,1 639,7 20000-50000 375,6 219,7 496,6 394,1 503,9 50000-100000 183,4 425,8 260,5 623,2 751,8 100000-250000 545,4 438,3 1026.9 916,9 862,3 250000-500000 - — 272.2 968,3 1727,5 500000-1000000 — 509,5 907,1 — — >1000000 - — - 1259,2 1583,1 * Разам з землямі Заходняй Беларусі, далучанымі ў 1939 г. Крыніца: Чнсленность, состав н двнженне населення Белорусской ССР. Статнстнческне матерналы. Мннск, 1996. С. 45: Населенне Республіікн Беларусь. Статнстнческнй сборннк. Мннск, 1995. С. 51. Табліца V. Гарады з насельніцтвам болып за 100 тыс. жыхароў у БССР, 1897-1990 гг. (у тыс.). 1897 1926 1939 1959 1970 1979 1989 1990 Мінск 91 132 239 509 907,1 1261,9 1589,4 1612,8 Гомель .37 86 139 168 272,3 382,8 500,8 506,1 Магілёў 43 50 99 122 202,3 290,4 359,2 362,6 Віцебск 66 99 167 148 230,8 296,6 350,0 356,4 Гродна 47 50* 49 73 132,5 194,8 270,5 277,0 Брэст 47 48* 41 74 121,6 177,3 258,0 268,8 Бабруйск 34 51 84 98 137,5 192,2 221,2 222,9 Баранавічы Няма звестак 23* 27 58 101,5 130,7 159,3 162,8 Барысаў 15 26 49 59 84,1 111,7 143,8 146,8 Пінск 28 32* 30 42 61,8 89.9 118,6 121,6 Орша 13 22 38 64 100,7 112.4 123,1 124,0 Мазыр Няма звестак Няма звестак Няма звестак Няма звестак 48,8 73,5 100,3 102,4 *1931 год як частка польскіх усходніх абласцей. Крыніца: Bevolkerungsstatistik WeiBrutheniens. Verzeichnis der kleineren und kleinsten Verwaltungseinheiten der WeiBruthenischen SSR einschl. der 1939 eingegliederten Ostgebiete Polens sowie der Gouvernements Brjansk und Smolensk mit statistischen Angaben uber ihre Bevblkerung auf Grund der sowjetamtlichen Volkszahlung vom 17.12.1926 und der amtlichen polnischen Volkszahlungen vom 30.9.1921 und 9.12.1931. Berlin, 1942. S. 70, 96, 82, 106; Чнсленность, состав n двнженне населення Белорусской ССР. Статнстпческне матерііалы. Мпнск, 1996. С. 21; Населенне Республнкн Беларусь. Статнстнческнй сборннк. Мннск, 1995. С. 7. Табліца VI. Населыгіцгва горада Мінска ў 1800-1991 гг. (у тыс.). 1800 6,7 1943 (I паўгоддзе) 101,0 1811 11.2 1944 (чэрвень) 110,0 1812 прыкл. 3,5 1944 (10 жніўня) 43,0 1825 15,6 1944 (27 кастрычніка) 84,8 1840 22,5 1945 150,7 1863 30.1 1946 (1 студзеня) 158,7 1885 58,4 1947 (1 студзеня) 206.7 1890 75,5 1947 (1 кастрычніка) 218,2 1897 90,9 1950 273,6 1913 106,7 1955 401,7 1917 154,0 1959 509,5 1920 104.0 1960 538,5 1921 103,0 1965 721,5 1926 131,6 1970 917,4 1931 163,0 1975 1121,7 1936 206,0 1979 1276,2 1941 270,4 1980 1307.0 1941 (пачатак ліпеня) 70,0 1985 1476,8 1941 (канец ліпеня) 150,0 1989 1613,0 1941 (кастрычнік) 170,0 1990 1636,9 1942 (травень лістапад) 101,0-103,0 1991 1658,2 Крыніца: АМУС, ф. 49, воп. 1, спр. 1, арк. 25, 26адв., 41, 79адв., 182, 183адв., 246; ЦДАНДТ, ф. 6, воп. 2, спр. 20, арк. 18адв.; Мннск: эніцікл. справочннк. Йзд. 2-е, доп. н перераб. Мннск, 1983. С. 9; Шнбеко 3. В. Мннск в конце XIX начале XX в. Очерк соцнально-экономнческого развнтня. Мннск, 1985. С. 112; Шыбека 3. Гарады Беларусі (60-я гады XIX пачатак XX ст.). Мінск, 1997. С. 220; Населенне Республнкн Беларусь. Статнстнческнй сборннк. Мннск, 1996. С. 7; Gerlach Ch. Kalkulierte Morde. Die deutsche Wirtschaftsund Vernichtungspolitik in WeiBrussland 1941 bis 1944. Hamburg. 1999. S. 419.