КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Тыповы драпежнік. За выключэннем перыяду выкормлівання’ дзіцянят, вядзе вандроўны спосаб жыцця. На паляванні развівае хуткасць да 70—80 км у гадзіну. За ноч можа пераадолець без адпачынку адлегласць да 40 км, зарэгістраваны выпадак — 150 км. Сустракаецца ў розны час сутак, але палюе звычайна на змярканні і ноччу. Гон у студзені—лютым. Ваўчаняты (3—8, зрэдку 12) з’яўляюцца ў красавіку—маі. Жывуць з бацькамі ўсю зіму. Працягласць жыцця ваўка 15—16 гадоў. 3 1931 па 1974 г. адстраляна больш як 40 тыс. ваўкоў. Цяпер колькасць драпежніка вельмі скарацілася. Наносіць значную шкоду жывёлагадоўлі і паляўнічай гаспадарцы. Сустракаецца ўсюды. Пазбягае цэльных ляоных масіваў. Селіцца ў разрэджаных лясах, пералесках, хмызняку, на высечках і гарах, недалёка ад балот. Для логава часта выбірае глухія куткі лесу. ТАБЛІЦА 18 Лісіца — Vulpes vulpes L Даўжыня цела 60—90 см, маса 7—8 кг. Невысокі моцны звер, ногі з апушанымі падэшвамі, вострая, выцягнутая мордачка. даволі вялікія стаячыя завостраныя вушы, доўгі (да 65 см) прамы пушысты хвост і буйныя з вертыкальнай зрэнкай вочы, Поўсць рыжая. Зрэдку сустракаюцца асобіны зусім белыя — альбіносы. Зімой часта пацыходзіць да населеных пунктаў, дзе, калі голадна, наведвае смеццевыя месцы. Палюе на змярканні, раніцай і днём. Корміцца мышамі, палёўкамі, зайчанятамі, птушкамі, якія гняздуюцца на зямлі, лягушкамі, яшчаркамі. змеямі, мёртвай рыбай, сакавітымі часткамі травяністых раслін, ягадамі і насякомымі. За суткі можа з’есці да 80 мышэй. Гон са снежня па сакавік. На адкрытых узвышшах утварае невялікія гойні, так званыя «лісавыя вяселлі». Паміж самцамі ўзнікаюць бойкі. Нару рые ў за~ расніках хмызняку, пад каранямі дрэў або старых пнёў у сухім лесе, іншы раз на схіле зарослага яра. Займае кінутыя барсучыныя норы. Цяжарнасць 51—56 дзён. У прыплодзе 4—12 лісянят. У жніўні—верасні прыплоды распадаюцца, і звяры жывуць адзінкава да пачатку гону. Патомства прыносіць на другім годзе жыцця. Жыве ў няволі да 15 гадоў. Штогод нарыхтоўваюць 5—15 тыс. шкурак лісіц. Распаўсюджана ўсюды. Болып у Магілёўскай, Гомельскай, Віцебскай, Мінскай, менш — у Брэсцкай і Гродзенскай абласцях. Селіцца ў разрэджаных лясах, на парослых гарах і вырубках, якія чаргуюцца з лугамі і пашай, у лісцевых і змешаных лясах, па берагах рэк і вадаёмаў. ТАБЛІЦА 19 Сабака янотападобны — Nyctereutes procyonoides Gray Даўжыня цела 65—70 см. хваста '15—25 см. маса да 10 кг. Буравата-шэрае з жаўтаватым адценнем футра, густое J даволі доўгае. Галава невялікая, з кароткай завостранай мордай. На шчоках ба'кі. Ад вачэй да вушэй цягнуцца шырокія і расплывістыя белыя палосы, якія робяць сабаку падобным на амерыканскага янотапаласкуна. Яго нярэдка няправільна называюць усурыйскім янотам. Звычайны звер у нашых лясах. Быў завезены ў 1936 г. у лясы Мінскай і Гомельскай абласцей. Пазней было завезена яшчэ шэсць партый гэтых звяркоў на тэрьіторыю Брэсцкай. Гродзенскай, Мінскай і Віцебскай абласцей. Звер добра прыжыўся, і яго колькасць у 1961 г. дасягала 12 14 тыс. асобін. Корміцца каранямі і сакавітымі сцябламі раслін, насякомымі, малюскамі, яшчаркамі, мышамі, змеямі, рыбамі, палёўкамі, птушкамі і іх яйцамі. Гон у студзені—лютым. Цяжарнасць 59—70 дзён. Дзіцяняты (5—7, зрэдку 14—19) з’яўляюцца ў канцы красавіка—маі. У перыяд размнажэння нару рые рэдка, часцей будуе сховішчы пад каранямі дрэў, у старых зямлянках, траншэях. 3 надыходам халадоў упадае ў зімні сон. Часта прачынаецца ў адлігу, выходзіць з нары ў пошуках корму, але потым пры пахаладанні зноў^ залягае ў нару. Пашкоджвае кладкі і вывадкі баравон вадаплаўнай дзічыны. Промысел звярка пачаўся ў 1945 г. Штогод нарыхтоўваюць 4—6 тыс шкурак. ■ Селіцца пераважна па берагах азёр, у далінах рэк. Аддае перавагу паўвандроўнаму спосабу жыцця, таму хутка рассяляецца і займае новыя ўгоддзі. ТАБЛІЦА 20 Куніца лясная — Martes martes L Даўжыня цела 35—55 см. Пушысты хвост роўны амаль палавіне цела (15—20 см). Маса самцоў 1—1,5 кг, а самак меншая. Вушы буйныя і закругленыя. Мордачка кароткая, шырокая, незавостраная. На горле і пярэдняй частцы грудзей вялікая жоўтая або аранжавая пляма. Летняе футра кароткае, жорсткае, бурага колеру. Добра прыстасавана да палявання на дрэвах. Вельмі спрытная, рухомая, добра лазіць і пераскоквае з дрэва на дрэва. Большую частку актыўнага часу праводзіць на зямлі. Жыве адзінкава, палюе ноччу, днём сустракаецца рэдка. Зімой палюе за мышамі, палёўкамі, вавёркамі, ловіць рабчыкаў, цецерукоў, белых курапатак, дзятлаў. Гон у ліпені—жніўні. Цяжарнасць 230—305 дзён. Такі доўгі тэрмін цяжарнасці тлумачыцца тым, што аплодненыя яйцы да канца зімы застаюцца ў стане спакою (латэнтны перыяд) і толькі ў лютым—сакавіку пачынаецца хуткае даспяванне плода, а ў красавіку—маі самка нараджае 3—4, радзей 5—7 сляпых і голых дзіцянят. Яны даюць патомства на другім годзе жыцця. Здабываецца ў колькасці 1,5—3,5 тыс. Mae прамысловае значэнне. Тыповы жыхар хваёвых, лісцевых і змешаных лясоў. Сустракаецца амаль ва ўсіх угоддзях. У заходніх абласцях (Брэсцкая і Гродзенская) у меншай колькасці. Селіцца ў дуплах, вавёрчыных гнёздах (гайнах) і нават у гнёздах сарок. ТАБЛІЦА 21 Куніца каменная, або беладушка — Martes foina Erxl Даўжыня цела 45—55 см, хваста 25—35 см. Рэдкі від. Селіцца ў хлявах, гумнах, на жывёлагадоўчых фермах, пад стрэхамі старых пабудоў, дзе палюе за галубамі. Іншы раз спусташаё куратнікі. Біялогія каменнай і лясной куніцы мае шмат агульнага. Рацыён кармлення ў іх амаль аднолькавы, толькі каменная куніца знішчае болып мышэй, палёвак і пацукоў. Корміцца на паверхні зямлі, хоць можа добра лазіць і па дрэвах. Гон у ліпені—жніўні. Цяжарнасць 8—10 месяцаў. Дзіцяняты (3—7) з’яўляюцца ў красавіку—маі. Здабываецца адзінкава, таму эканамічнага значэння ў пушным промысле не мае. Жыве пераважна ў паўднёвых і заходне-паўднёвых раёнах (Брэсцкая, Гродзенская вобласці). Сустракаецца як у лясных, так і ў бязлесых угоддзях. Норы будуе ў лесаахоўных палосах, у камяністых россыпах, у ярах. ТАБЛІЦА 22 Тхор лясны, або чорны — Mustela putoriuS L Даўжыня цела 30—46 см, пушыстага хваста 9—13 см. Морда падоўжаная, з шырокімі закругленымі вушамі. Футра чорна-белае, бакі, на якіх прасвечвае палевапясочны падшэрстак, значна святлейшыя за спіну. Вакол рота белая пляма, край вушэй белы. Норы робіць у кучах ламачча, пад пнямі, у дуплах, пакінутых барсучыных і лісіньгх норах, у скляпах. Вядзе наземны спосаб жыцця. Ноччу палюе на мышэй і палёвак на старых высечках, якія зараслі хмызняком, у поймах рэк і па берагах вадаёмаў. Нярэдка есць птушак, птушыныя яйцы і птушанят. лягушак, яшчарак. рыбу, насякомых, нападае на вавёрак. зайцаў і буйную баравую дзічыну. Робіць запасы. У «кладоўках» знаходзілі некалькі дзесяткаў жывых, але нерухомых лягушак, якіх ён паралізуе ўкусам у патыліцу. Нягледзячы на параўнальна буйныя памеры, ,/ёгка пранікае нават у вузкія шчыліны. Добра плавае. Гон у сакавіку—красавіку. Цяжарнасць 40—42 дні. Дзіцяняты (4—14) з'яўляюцца ў красавіку—маі. Станоўча ўздзейнічае на папуляцыю мышападобных грызуноў — шкоднікаў лясной і сельскай гаспадаркі. Mae пэўнае значэнне ў пушным промысле. Штогод нарыхтоўваюць 10—20 тыс. шкурак. Селіцца ў разрэджаных лясах, пераважна змешаных і лісцевых пасадках, пералесках. забалочаных поймах і лугах, у жывёлагадоўчых пабудовах, свірнах, пад стрэхамі жылых дамоў. дзе ў вялікай колькасці знішчае пацукоў, мышэй і нападае на свойскую птушку. ТАБЛІЦА 23 Норка еўрапейская — Mustela lutreola L Цела выцягнутае, вузкае, прысадзістае (даўжыня 28—43 см), галава некалькі сплясканая зверху ўніз. Пальцы злучаны няпоўнай плавальнай перапонкай, па баках пальцаў ёсць аблямоўка з густых жорсткіх валасоў. Футра нізкае, роўнае, цёмна-карычневае. Рот белы. Добра плавае і нырае. Галоўная ўмова для жыцця норкі — наяўнасць вадаёмаў, якія не замярзаюць зімой. Выпадковыя норы даўжынёй да 10 м і большыя будуе па берагах рэк, азёр. Уваход абавязкова знаходзіцца пад вадой. Акрамя пастаянных нор, мае некалькі часовых у дуплах дрэў, пад кучамі ламачча і ў іншых месцах, дзе хаваецца днём. Вядзе пераважна начны спосаб жыцця, выходзіць на паляванне вечарам і вяртаецца раніцай. Зімой менш актыўная. У моцныя маразы зусім не пакідае нару. Ранняй вясной і позняй восенню назіраюцца невялікія (да 10 км) вандраванні гэтых звяркоў. Палюе і на сушы, і пад вадой. Яе прывабліваюць мышы, палёўкі, рыба, рачныя ракі, лягушкі. За суткі спажывае каля 200 г ежы. Робіць запасы, як тхор, гарнастай, ласка, куніца. Гон у сакавіку—красавіку. Цяжарнасць 35—46 дзён. У сярэдзіне мая самка нараджае 2—7 дзіцянят. Восенню прыплоды распадаюцца. Колькасць еўрапейскай норкі паступова змяншаецца, і таму яе роля ў пушным промысле нязначная. Сустракаецца ўсюды. Жыхар лясных рэк, ручаёў, праточных вадаёмаў. ТАБЛІЦА 24 Футра не намакае. Вушы Норка амерыканская — Mustela vison Schreb Даўжыня цела да 45 см, хваста 18—25 см, маса да 1 5 кг. Цёмна-карьгчневае футра густое 1 пышнае. Надзвычай рухавая, вельмі добра адчувае сябе як у вадзе так і на сушы. Выдатна плавае і нырае можа праплыць пад вадой да 20 м. Футра не намакае. Вушы і ноздры закрываюцца пад вадой асобымі складкамі, якія не прапускаюць ваду. Нару рые па берагах рэк часта паміж каранямі дрэў. Ўваход знаходзіцца пад вадой. Іншы раз займае і расшырае норы андатры і вадзянога пацука. Корміцца рыбай, мышамі, палеукамі, рачнымі ракамі, жабамі, дробнымі птушкамі, іх яйцамі і птушанятамі, буйнымі насякомымі. Нападае на хахулю, андатру і вадзянога пацука. _ Пладавітасць вышэйшая, чым у еўрапейскап норкі. У прыплодзе 3—12, іншы раз 17 дзіцянят. Гон у лю тым—сакавіку. Цяжарнасць 36—76 дзён. Патомства прыносіць на другім годзе жыцця. Восенню вандруе. Асобных звяркоў сустракалі далёка ад вадаемау. У Ье ларусь упершыню завезена ў 1953 г. За апошнія пяць гадоў нарыхтоўваюць да 500 шкурак за год. .. Селіцца па лясных рэчках, ручаях. вадаемах. ТАБЛІЦА 25 Гарнастай — Mustela erminea L Даўжыня цела 20—38 см, хваста 7—10 см. Галава невялікая, з кароткай мордай, невысокімі закругленымі вушамі. Поўсць нізкая, роўная. Летам спіна і бакі карычневыя, а горла, шыя, грудзі і брушка белыя або жаўтаватыя. Зімой белы, толькі кончык хваста чорны. Маса самцоў да 180 г, самкі значна меншыя.