Млекакормячыя
Аляксандар Курскоў
Выдавец: Народная асвета
Памер: 112с.
Мінск 1984
Паляванне забаронена Вядуцца работы па рэакліматызацыі. За аігошнія гады выпушчана больш як 400 аленяў.
Жыхар шыракалістых і змешаных лясоў.
ТАБЛІЦА 47
Лань—Dama dama L
Даўжыня цела да 140 см, вышыня ў карку 90— 100 см, маса да 125 кг. Ногі адносна невысокія, галава невялікая, шыя доўгая, хвост прыкметна выступае з футра, вушы вялікія. Рогі самцоў пашыраюцца ў невялікую лопасць, якая мае некалькі пальцападобных адросткаў. Летам рыжая, са светлымі плямамі. На спіне цёмная паласа. Бруха, ніз шыі і ўнутраная паверхня ног белыя. «Люстэрка» невялікае, белае, хвост белы, з падоўжнай чорнай палоскай. Зімовая афарбоўка больш цёмная, плямы вызначаюцца нярэзка. Поўсць грубая і ломкая. Зрэдку сустракаюцца зусім белыя экземпляры.
Летам корміцца травяністымі раслінамі і лісцем, восенню — жалудамі, зімой — карой і маладымі парасткамі лісцевых дрэўна-куставых парод. Сустракаюцца як адзінкава, так і невялікімі статкамі.
Гон у верасні—кастрычніку. Цяжарнасць да 8 месяцаў. У чэрвені самка нараджае 1—2 цялят.
Цяпер лань на тэрыторыі Беларусі не сустракаецца, але ёсць усе магчымасці для рэакліматызацыі яе ў запаведніках, заказніках і паляўнічых гаспадарках.
ТАБЛІЦА 48
Лось — Alces alces L
Даўжыня цела дарослага самца дасягае 3 м, у карку больш за 2 м, маса 500 кг. Вялікая галава з тоўстай верхняй губой і буйнымі вушамі. Рогі маюць толькі самцы. Па знешняму выгляду нязграбная жывёліна. Hori доўгія. На спіне высокі карак нагадвае горб. Рухаецца вельмі лёгка, бясшумна і хутка.
Корміцца лісцем, парасткамі дрэў, кустоў, імхамі, лішайнікамі, грыбамі. У рацыён уваходзіць больш за 250 відаў раслін (вярба, асіна, рабіна, сасна, чаромха, чарніцы, брусніцы, верас, крапіва, скрыпень, асака і інш.).
Гон у верасні—кастрычніку. Цяжарнасць 225— 230 дзён. У сярэдзіне мая маладыя самкі нараджаюць аднаго, а сярэднеўзроставыя (5—9 гадоў) 2 даўганогіх нязграбных ласянят. Працягласць жыцця 18 гадоў.
За апошнія 25 гадоў назіраецца прыкметнае павелічэнне пагалоўя лася. Зараз цяжка назваць раёны, дзе б ён не сустракаўся.
Селіцца ў змешаных лясах, на забалочаных лугах, высечках і гарах, парослых вербалозам, рабінай, асінай.
ТАБЛІЦА 49
Казуля — Capreolus capreolus L
Даўжыня цела да 1,25 м, вышыня ў карку да 0,85 м, маса да 30 кг. Кароткае тулава, магутны крыж, вузкая грудзіна, тонкія і доўгія ногі. Невялікая галава, вялікія вочы, гнуткая шыя. Вушы вялікія і высока паднятыя.
Часта выходзіць з лесу і корміцца на сенажацях і ў поймах рэк травяністай і дрэўна-куставой расліннасцю. Добра плавае. Зімой ахвотна есць сена. Вялікіх статкаў не ўтварае. Самцы часцей трымаюцца адзінкава, самкі з дзіцянятамі — невялікімі групамі. Mae добры нюх, слых і нядрэнны зрок.
Гон у жніўні—верасні. Самцы застаюцца з самкамі і цялятамі і блукаюць невялікімі статкамі (4—5 галоў) усю зіму. Цяжарнасць каля 9 месяцаў. У маі— чэрвені самка нараджае 1—2 плямістых цялят.
Цяпер колькасць казулі не перавышае 20 тыс. галоў.
Селіцца ў светлых шыракалістых і змешаных насаджэннях з развітым падлескам. маладняком і разнатраўем, якія чаргуюцца з палянамі і травяністымі балотамі, кустамі.
Распаўсюджана ў заходніх абласцях.
ТАБЛІЦА 50
Дзік — Sus scrofa L
Даўжыня цела 2—2,5 м, вышыня ў карку 1,1 м, маса 150—300 кг. Буйная жывёліна з масіўным, даволі нязграбным на першы погляд тулавам, на кароткіх моцных нагах. Галава вялікая, выцягнутая, заканчваецца голым плоскім лычам з вялікімі ноздрамі. Вушы доўгія і шырокія. Бачыць дрэнна, таму нюх і слых адыгрываюць важную ролю ў жыцці.
3 восені да вясны апрануты ў футра з доўгім жорсткім шчаціннем бурага колеру і падшэрсткам. Летам пасля вясенняй лінькі цела пакрыта рэдкім кароткім шчаціннем.
Блізкасць вадаёмаў або моцна ўвільготненых забалочаных участкаў мае для дзіка вялікае значэнне. Жыве статкам. Актыўны ноччу, а днём адпачывае. Усяедны. З’ядае карані, карэнішчы, цыбуліны, асабліва водных і балотных раслін, насенне, ягады, жалуды, грыбы, імхі, лішайнікі, насякомых і іх Лічынак, дажджавых чарвей. У рацыён уваходзіць да 120 відаў раслінных і жывёльных кармоў.
Гон у лістападзе—снежні. Цяжарнасць каля 130— 140 дзён. У сакавіку—красавіку нараджае 4—6, рэдка 12—15 паласатых дзіцянят. У 1980 г. пагалоўе дзіка дасягала 30 тыс. галоў. Каштоўны паляўнічы звер. Дае народнай гаспадарцы мяса і шкуру.
Сустракаецца ва ўсіх абласцях. Селіцца ў лясах, аддае перавагу дубровам і змешаным з прымессю дубу. Жыве таксама ў алешніку, забалочаных рачных поймах, зімой •— у змешаных хваёвых лясах.
ТАБЛІЦА 51
г
ТАБЛІЦА 52
Зубр — Bison bonasus L
Даўжыня цела самца да 3,5 м. вышыня ў карку да 2 м. маса да 1000 кг. Самка значна меншая за самца. Здзіўляе неадпаведнасць буйной пярэдняй і слаба развітой задняй частак цела. Цяжкая галава з масіўнымі серпападобнымі рагамі. Шырокі лоб пакрыты кучаравай поўсцю. Пад мордай добра прыкметна барада.
Летам корміцца расліннай ежай (трава, парасткі дрэў і кустоў у асноўным лісцевых парод, імхі, лішайнікі, жалуды і грыбы), зімой — карой, парасткамі дрэў і кустоў, імхамі, лішайнікамі. У суткі зубр з'ядае да 50 кг расліннага корму і выпівае каля 50 л вады.
Ходзяць зубры звычайна чарадой, зімой утвараюць буйныя, у некалькі дзесяткаў галоў, статкі, якія вясной распадаюцца на больш дробныя. Старыя быкі трымаюцца адзінкава.
Гон са жніўня па кастрычнік. У маі—чэрвені самка нараджае аднаго цяля масай 18—26 кг.
Цяпер у Белавежскай пушчы жывуць каля 150 і ў Бярэзінскім запаведніку да 20 зуброў. У 1978 г. сусветнае пагалоўе зуброў налічвала больш за 2 тыс. галоў, прычым 63 % гэтага пагалоўя знаходзілася ў нашай краіне і Польскай Народнай Рэспубліцы.
Селіцца ў шыракалістых і змешаных лясах з густым падлескам і ляснымі палянамі з багатым разнатраўем.
Унесены ў міжнародную Чырвоную кнігу, у Чырвоную кнігу Савецкага Саюза і Чырвоную кнігу Беларускай ССР.
ТАБЛІЦА 52
ЛІТАРАТУРА
Васнльков В. В.. Голодушко Б. 3. Пушные зверн
Белорусснн я мх добыча.— Мн., 1969.
Козло П. Г. Днкнй кабан.— Мн., 1975.
Кузякмн А. П. Летучне мышн. — М., 1950.
Курсков A. Н. Рукокрылые охотнякя. — М., 1978.
Курсков A. Н. Рукокрылые Белоруссмм.— Мн., 1981.
Курсков A. Н. Лось.— Мн., 1978.
Сержанмн J4. Н. Млекопятаюіцне Белоруссмм. — Мн., 1961.
Сержанмн Ю. Н. Географнческое распространенме н состоянме естественных запасов охотнмчье-промысловых млекопмтаюіцмх в Белоруссмя. — Мн., 1970.
Флннт В. Е., Чугунов Ю. Д., Смнрнн В. М. Млекопнтаюодме СССР. — М.. 1965.
ПРАДМЕТНЫ ПАКАЗАЛЬНІК
Алень высакародны 98
Андатра 90
Бабёр 74
Барсук 60
Белазубка белабрухая 16 — малая —
Буразубка звычайная 12 — малая — — сярэдняя —
Вавёрка звычайная 68
Вожык звычайны 6
Воўк 40
Вушан 24
Выдра 62
Вячэрніца гіганцкая 28 — малая — — рыжая 30
Гарнастай 56
Дзік 106
Заяц-бяляк 96 русак —
Зубр 108
Кажан двухкаляровы 34 — позні 36
Кажанок паўночны 34
Казуля 104
Кот лясны 66
Крот 8
Куніца каменная, або беладушка 48 — лясная 46
Кутора звычайная 14 — малая —
Лань 100 Ласка 58 Лісіца 42 Лось 102
Мыш жаўтагорлая 84
— дамавая 82
— лясная 84
малютка 82 — палявая — Мышоўка лясная 84 Мядзведзь 38
Начніца вадзяная 20
— вялікая 18
— вусатая 22
— натэрэра — — сажалкавая 20
Нетапыр-карлік 32 — лясны —
Норка амерыканская 54
— еўрапейская 52
Нутрыя, або бабёр балотны 76
Палёўка вадзяная 88
— звычайная 92
— земляная. або куставая 94
— рыжая 88
— цёмная 94
эканомка 92
Палятуха 72
Пацук чорны 80 — шэры, або пасюк —
Рысь 66
Сабака янотападобны 44
Соня арэшнікавая 78 — вялікая —
— лясная —
— садовая —
Суслік рабы 70
Тхор лясны, або чорны 50
Хамяк звычайны 86
Хахуля звычайная 10
Шыракавушка еўрапейская 26
Янот-паласкун 64
Серня «НЗша прярода»
Александр Нйкйтйч Курсков МЛЕКОПНТАЮІЦНЕ
Мннск, нздательство «Народная асвета» На белорусском языке Рэдактар Г. С. Уваравэ Мастак -A. I. I н к і н
Мастацкі рэдактар A. I. Раманцоў Тэхнічны рэдактар В Н. Жу к Карэктары 3. М. Грышэлі, М. Г. Вінаградава
ІБ № 1220
Здадзена ў набор 19.03.81. Падпісана ў друк 12.05.83. Фармат 70X 100'/32.
Пап. афсетн. № 2. Гарнітура журнал ьная. Афсетны друк. Умоўн. друк. арк. 4,52. Умоўн. фарба-адбіт. 18,54. Ул.-выд. арк. 3,88. Тыраж 18 000 экз. Заказ 1460. Цана 50 к.
Выдавецтва «Народная асвета« Дзяржаўнага камітэта БССР па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю. 220600 Мінск. праспект Машэрава, 11. Мінскі ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга паліграфкамбінат МВПА імя Я. Коласа. 220005 Мінск, Чырвоная. 23.
КНІГІ ОНЛАЙН
