Напярэймы жаданьням
Уладзімер Дудзіцкі
Памер: 355с.
Нью Йорк 1994
кі «Бэнгалія» ў першай рэдакцыі. Гарбарная вуліца ў МенскуБеларускім, дзе жыў паэт аўтар «Бэнгаліі».
21. «Красою майскаю сады...» (6. 36). У рукапісе (Архіў БІНіМа) заўвага аўтара: «Успомнены пачатак вершу, надрукаванага ў беларускай газэце «Літаратура й мастацтва» ў 1939 г. (Менск)».
22. Шлях зусім вузкі («Пасьля лета гаспадарыць восень...») (6. 37). У рукапісе (Архіў БІНіМа) ранейшая назва верша «Зародкі хараства» выпраўлена аўтарам.
23. Маладзіца («Як каралі і калечылі...») (6. 38). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
283
24. Кідаў я сеці ў глыб рачную («За хваляй хваля ўсё шпарчэй...») (б. 40). «Беларуская газэта», 59 (177), 7 жніўня 1943. Пад назвай «Пціч» у «Бацькаўшчыне», 4748 ( 277278), 27 лістапада 1955.
25. Напярэймы жаданьням («Штож, снуюцца няхай сьмерці чорныя здані...») (б. 41). «Беларуская газэта», 93 (113), 13 сьнежня 1942; «Беларускі эмігрант», 9 (20), 1 кастрычніка 1949; «Бацькаўшчына», 4041 (270271), 9 кастрычніка 1955.
26. Балючым накіпам свае крыві («Адчуў на скрыўджаным парой пагосьце...») (б. 42). У рукапісе (Архіў БІНіМа) ранейшая назва верша «Рудая, чорная». «Беларускі работнік», 39 , 24 верасьня 1944; «Пагоня», 3, 1946, б. 5.
27. He прадам я ніколі вясны («Неяк рана прыйшла вясна...») (б. 43). У рукапісе (Архіў БІНіМа) ранейшая назва верша «Не памру я». «Беларуская газэта», 55 (173), 24 ліпеня 1943.
Рукапісны варыянт, страфа 6:
Устрасаю далоні:
Тыж і самога сябе зьнявечыў...
I ня жоўты вядзьмарскі брыж ружавее, а зораў сьвечы...
страфа 7:
He памру я!
А ты гібей, парахнёю чарней ля плоту. Наканоўвае шлях табе балацянай іржою лотаць. страфа 9:
I ня восень, аднак, вясна усьміхаеіша мне у вочы хітравата...
Яна, яна...
I зямлю ўжо расьліны точаць.
28. He шкадую яго і ня плачу («Лета выскубла жмук асакі...») (б. 45). Першая частка верша друкуецца па рукапісным тэксьце (Архіў БІНіМа). Другая частка («Дагарэла сонечнае лета...») апублікавана: «Беларуская газэта», 27 (145), 8 красавіка 1943; «Беларускі работнік», 38, 17 верасьня 1944.
29. Пела мне маці («Помню, у час вечаровы...») (б. 47). «Беларуская газэта», 11 (129), 10 лютага 1943; «Бацькаўшчына», 4748 ( 277278), 27 лістапада 1955.
30. Хутчэй, хутчэй...(«3пад сьнегу першы ’шчэ храсток...»)(б. 48). «Беларуская газэта», 30 (148), 20 красавіка 1943.
284
31. He зракуся («Хіба шмат такіх вось нашых раніц...») (б. 49). «Новы шлях», 16 ( 28), 1943, б. 14. Перад публікацыяй верша словы, падпісаныя У.Г.: «За апошнія гады расьцьвілі маладыя таленты гэткіх паэтаў, як Уладзімер Дудзіцкі, паэта з дубоўкавымі і пушчавымі традыцыямі ўлюбёнасьці ў вобразнуіо семантыку слова».
32. I думы, і словы, і сны («Былі яны, словы і думы...») (б. 50). «Беларуская газэта», 33 (251), 26 красавіка 1944.
33. Упаў блакіт. 3 настрояў ля Нёману («Упаў блакіт на шкло ракі...») (б. 51). Машынапіс (Архіў БІНІМа).
34. П’ю сок вясны («Мой родны брат, сястрыца мая, маці...»)(б. 52). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
35. Беларускай моладзі («Дарма, што сплямлены наш сад...») (б. 53). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Першапачаткова верш называўся «Шуміць пад зорамі краса (Экспромт)» і меў прысьвячэньне: «Прысьвячаецца Баранавіцкай моладзі».
Варыянт, страфа 5:
Пакуль хай пляміць медзьдзю сад
наліты сонцам сьпелы жнівень, шуміць пад зорамі краса на сакавітай роднай ніве.
36. Верш («Падышла і сказала...») (б. 54'). У рукапісе (Архіў БІНіМа) варыянт назвы «Часіны трывогі». «Новы шлях», 20 (32), 1943, б. 13.
37. Ізноў я тут («Ізноў я тут, каля цябе...») (б. 55). «Беларуская газэта», 61 (179), 14 жніўня 1943; «Пагоня», 3, 1946, б. 3; «Шыпшына», 4, 1947, 6.18.
38. Я зь песьняй упоруч пайду («Прамчаўся, расьцяты маланкаю час...») (6. 56). «Пагоня», 3, 1946, б. 6.
39. Насустрач будучыні нашай («Я ўспамінаю дні «вясны»...») (б. 58). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
40. Была восень («Бяз прычын ня бывае гора...») (б. 59). «Новы шлях», 8 (39), 1944, б. 13.
41. Блакіт вачэй («Усьмешкай сэрца мне параніў...») (б. 60). У машынапісе (Архіў БІНіМа) прысьвячэньне В.Бй і заўвага аўтара: «Раманс напісаў кампазытар Мікола Шчаглоў». «Новы шлях», 8 (20), 1943, 5.15.
42. Жыві... («Час кароткі мне векам здаўся...») (б. 61). У машынапісе (Архіў БІНіМа) прысьвячэньне В.Бй. «Новы шлях», 8 (20), 1943, 6.15.
43. Хай пеніцца віно («Стаіць пітва нявыпітага кубак...») (б. 62). «Новы шлях», 23 (35), 1943, б. 14.
285
44. Блізкі і такі знаёмы («Часта чую сьлёзнашчыры, ліобы голас...») (б. 63). У рукапісе (Архіў БІНіМа) заўвага аўтара: «Урывак з пачатае паэмы «Зязюля». «Пагоня», 3, 1946, б. 4.
45. Былое трупам мусіць пасьці («Я дружбы з радасьцяй ня меў...») (б. 65). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
46. Плача кроплямі золата дзень («Сінь дзівосная неба, рассып...») (б. 67). «Пагоня», 3, 1946, б. 4.
47. Над сьлядамі шляхоў аджытых («Рассыпайся драбнюткім макам...») (б. 69). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
48. Дваццаць пяты («Ні сіла наймітаў, ні блуд, ні звады змоў...») (б. 70). У машынапісе (Архіў БІНіМа) падзагаловак: «Да 25х угодкаў абвешчаньня незалежнасьці Беларусі». «Беларуская газэта», 24 ( 242), 25 сакавіка 1944; «Беларускае слова», 4 (5), 25 сакавіка 1949. Верш перакладзены Гэрманам Рыдмюлерам на нямецкуіо мову, надрукаваны ў газэце «Minsker Zeitung», 1943.
Zu alien Zeitung wird davon sagcn. Was sich ein Volk erwarb an hohen Ruhm. Es bleibcn auch in femsten Erdcntagen Im Buch der Weltgeschichte eingatragen Der Ahnen Tatcn und ihr Heldentum
Wir blattem heutc in verblichtncn Seiten Und fuhlcn, dass der alte Geist noch lebt, Dass wir, trotz allem Uhgennach der Zeiten MH neuer Kraft dem Ziele naherschreiten, Das Mut und Tapferkeit von je erstrebt.
Es brennt die Welt und dumpfe Glockcn manhncn An uns'res Volkcs sdiweren Opfcrgang, An Blut und Tranen, an das Leid der Ahnen: Voll tiefer Trauer senken wir die Fahnen Vor all' den Teuren, die der Kampf verschlang.
Hort Ihr die Heimaterde heimlich weinen Ob all' der Vielcn, die der Tod umwarb? Wie bittre Triincn will ihr Tau erscheincn Um uns'ie Bruder und den grossen Einen, Held Kalinowski, der fur uns einst starb. Die Rache lebt! Einst werden wir vergelten!
Dies ist der Tag, der ewing in uns neu, An dem wir uns dem Feind endgegensteUten Zu retten unser Wcsen, uns're Weltcn, Dem Vaterland, dem Freiheitsbannertreu!
Aus tausend Graben dringen stille Klagen — Aufs neue aber jagt der Sturm durchs Land Wie chemals in jenen Fruhlingstagcn, Da wir der fremden Fessel uns cntscolagen Und unser Volk die Freiheit wiederfand!
Aufs neue, Bruder, ist es Marz geworden, Aufs neue Weissrutheniens Schicksalszeit! Fegt sie hinweg, des Teufels wilde Horden! Der schwerste Kampf wird unser Volk nicht morden, Seid Ihr, den Ahnen glcidi, zur Tat bereit!
Zu alien Zeiten wird man davon sagen, Was sich cin ein Volk erwarb an hohen Ruhm, Es bleiben auch in femsten Erdcntagen Im Buch der Weltgeschichte eingetragen Der Ahnen Taten und ihr Heldentum.
49. Да зброі, да чыну («Прыслухайся, зноў, як калісьці, нас кліча...») (б. 72). У адным з рукапісных варыянтаў (Архіў БІНіМа) строфы 6 і 7 выдзелены як самастойны верш «Насуперак буры». Поўнасьцю верш надрукаваны: «Беларуская газэта», 20 ( 238), 11 сакавіка 1944.
50. Крывёю купленае права («Сягоньня бачыўся ў сьне...») (б. 75). «Беларуская газэта», 34 (252), 25 красавіка 1944. Апошняя страфа верша цытуецца ў артыкуле Ул. Дудзіцкага «Як Менск сьвяткаваў сваё сьвята працы» «Беларуская газэта», 36 (254), 6 траўня 1944.
51. Вілыіі («Упершыню сустрэў твае муры...») (б. 77). «Беларуская газэта», 38 (256), 18 траўня 1944.
286
52. Нечакана зусім і проста («Нечакана зусім і проста...») (б. 78). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
53. «Пачатак быў толькі такі...» (б. 79). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
54'. Замест разьвітаньня («Нашу радасьць буйное калосьсе...») (б. 80). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Заўвага аўтара: «Чарнавы накід. Верш, напісаны разам з Масеем Сяднёвым».
55. Ля родпай бацькаўскай мяжы («Ля роднай бацькаўскай мяжы...») (б. 81). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
56. Нараджаецца сьвет неапеты («Словы думак ня зловяць ніяк...») (б. 82). «Раніца», 38 ( 200), 17 верасьня 1944.
57. Надпіс да фотаздымку («Зірні, мая радасьць... ») (б. 83). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Варыянт назвы «Надпіс на паштоўцы».
Варыянт. страфа 2:
Прыслухайся: ў шэлесьце лісьця
пяшчотная музыка мая...
Было яно, помніш, калісьці, а сяньня мы права ня маем...
58. «Шкада, гавораць, працы нашай, іюту...» (б. 84). Машынапіс (Архіў БіНіМа).
59. «На схіле гор стаіць мой новы дом...» (б. 85). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
60. Птушка («Слова птушка, любая, павер мне...») (б. 86). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
61. Просьба («Я стаміўся ідучы...») (б. 87). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
62. 3 паэмы «Цені сьмерці» («Ты наровіш, пазнаў я, употай паўзьці...») (б. 88). Машынапіс (Архіў БІІІіМа) .
63. Клятва духу. Паэма (б. 89). Варыянт назвы «Прысяга» (Архіў БІНіМа). Паэма надрукавана: «Беларуская газэта», 35 ( 258), 3 траўня 1944; «Узвышша», 1, 1944 , 6.41. Частка 2 паэмы надрукавана як асобны верш пад назвай «Маліцца хочам на радзіме» ў часапісе «Пагоня», 2, 1946, б. 14. Частка 11 паэмы надрукавана як асобны верш пад назвай «Кляцьве духу ня зрадзім ані» у «Беларускай газэце», 71 (189), 18 верасьня 1944; пад назвай «Думка» у газэце «Бацькаўшчына», 3233 (214215), 29 жніўня 1954 і ў альманаху «Ля чужых берагоў», 1955, б. 58. У рукапісных матэрыялах частка 10 паэмы выдзелена як асобны верш бяз назвы (Архіў БІНіМа).
Рукапісны варыянт, частка 9:
Сьпеце. сьпейе. крывіцкія воі, ушануюць браты вашы мроі;
287
ушануюць і дзеці, і сёстры, грудзі жалем сьціскаючы гострым; ушануе ўсе вашы чыны Маці нашая, МаціАйчына. За жыцьцё, вашу кроў, за багацьце вораг собскай крывёю заплаціць! I за плач, і за сьлёзы сіротаў, што гібелі пад зьдзеклівым ботам, плакаць воражы нашчадак будзе перад сонцам на высьмяглым грудзе. А зарою умыецца вечар Маці прыйдзе да вас і ўкленчыць, на спустошаным пляцы сталіцы аж да поўначы зорам маліцца яна будзе... А вашы дзяўчаты каля сьценаў збуцьвелае хаты у журбе, у самоце пякучай не забудуць часіны разлучын...
64. Віюцца чорныя дарог брыжы («...1 дзе ні стань...») (б. 99). Машынапі
КНІГІ ОНЛАЙН
