Напярэймы жаданьням
Уладзімер Дудзіцкі
Памер: 355с.
Нью Йорк 1994
с (Архіў БІНіМа).
65. На станцыі начы. Зь дзёньніка («Куды імчыш мяне, цягнік?..») (б. 100). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
66. «Матуля любая, даруй...» (б. 101). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
67. «Да вас, суродзічы, да блізкіх і далёкіх...» (б. 102). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
68. Ліст да маці («Ліст гэты, матуля, ад меншага сына...» ) (б. 103). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
69. «Перада мной прастор нябёс...» (б. 105). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
70. «Пяскі дарог і лісьцяў медзь...» (б. 106). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
71. Жалобная струна («Нялёгка сяньня пішуцца лісты...») (б. 107). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
Варыянт, страфа 6:
У пошчаку шчапаецца наш плач, зьвярэджаныя боем, вянуць пульсы. На попеле і спадаў і няўдач выпростваюцца мінусы, а плюсы...
72. Ліст да сястры («Сястрыца родная, паклон ад брата...») (б. 108). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
73. О родны край («Са мною ты на яву і ў сьне...») (б. 110). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
288
74. Апошняя малітва («Яшчэ раз кленчу я ля сьценаў Храма...») (б. 111). «Пагоня», 1, 1945, б. 14; «Божым шляхам», 1, 1947, б. 11.
75. «Адцьвіла маіх надзеяў ружа...» (б. 112). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
76. Вялікія шэльмы («У маленстве чужыя казалі...») (б. 113). «Бацькаўшчына», 1213 (242243), 25 сакавіка 1955.
77. «Веру я ў сілу сілаў...» (б. 114). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
78. Зьвер двухногі. Паэма (б. 115). Друкуецца поўнасьціо ўпершыню. Папярэдняя найбольш поўная публікацыя: «Пагоня», 4, 1944, б. 9. Частка 3 пад назвай «На скрыжаваньні тры крыжы» друкавалася як асобны верш у выданьнях: «Божым шляхам», 4 (19), 1949, б. 8; «Бацькаўшчына», 3233 (214215), 29 жніўня 1954; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 9. Частка 4 пад назвай «Цьмяныя плямы» у выданьнях: «Бацькаўшчына», 3233 (214215), 29 жніўня 1954; «Бацькаўшчына», 4041 (270271), 9 кастрычніка 1955; «Божым шляхам», 910 (2425), 1949, б. 12; «Божым шляхам», 23 (2930), 1950; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 56. Частка 5 пад назвай «Дымяцца хмары» друкавалася: «Божым шляхам», 910 ( 2425), 1949, б. 12; «Шыпшына», 8, 1950, б. 10; ««Бацькаўшчына», 3233 (214215), 29 жніўня 1954; «Бацькаўшчына», 4748 ( 277278), 27 лістапада 1955; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 56.
Рукапісны варыянт, частка 4, страфа 3:
Жыве ён... Жоўты лістапад фарбуе клямары суцьмежжа... Зірні, гаротны родны брат, на грудзі стоптаныя межаў... частка 5, страфа 1: Дымяцца хмары. Неба край у невыразназьменным русе. I стогне Лысая гара між рэк вазёрнай Беларусі.
79. Маіх уяў ружовых ранак. Паэма (б. 135). Друкуецца поўнасьціо ўпершыню. Часткова пад назвай «Для несьмяротнай Беларусі» (3 паэмы «Маіх уяў ружовых ранкі») надрукавана ў выданьнях: «Божым шляхам», 1, 1947, б. 11; «Бацькаўячына», 3637 ( 218219), 10 кастрычніка 1954; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 70. Пад назвай «3 паэмы «Ружовы ранак» у «Бацькаўшчыне», 4748 ( 277278), 27 лістапада 1955.
80. Песьня («Хто ж ня чуў Цябе і ня жыў Табой...») (б. 138). Машынапіс (Архіў БІНіМа). У адным з рукапісных варыянтаў страфа 8 падаецца як асобны верш.
81. «Каля вакна равесьнікклён...» (б. 140). «Шыпшына», 8, 1950, б. 10.
82. Зь дзёньніка ДП’і («...1 дзень ня спляміцца «заветны»...» ) (б. 141). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
289
83. Адменная ода («Твая слава ня мной расьпечана...») (б. 143). «Шыпшына», 9, 1950, б. 4; «Бацькаўшчына», 3233 (214215), 29 жніўня 1954; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 57.
Рукапісны варыянт, страфа 8:
Чуеш, пэўна, у бераг прыстані б’юцца хвалі марской смугі, імі боль, хіба сэрца выстыне, завіецца ў камяк тугі.
страфа 9:
А пакуль 'шчэ жывы, нясходаны, ўсю цябе ля счарнелых сьцен услаўляю адменнай одаю
на апошнян Юзаф Лабадоўскі пераклаў верш на
Jam twej slawy na s'micrc' nie zraiiil, chociaz? krzyz? ztwej przyczyny nio'sl... Szas nam rozstac' sie z soba, Germanio, zamieniona w popioly i gruz.
Kiedy gorzka czare dopijaz, ani placze, ni cies?e sie — co'^!..
Mo\v kto wczoraj ku naszym szyjom przysposabial morderczy no'Z?
Mo*w, kto serca az1 do dna zatrul, kto wioscnna zagasil pies'll', by nic s'miala na skrzydlach wiatru ku marzcniom zlotym sie nies’c'?
I gdy w sadach znojem slonecznym owocowy dojrzcwal czas, kto szalcn'stwem swojem skaleczyl ludzkicj zorzy wstajacy blask?
тваём вярсьце...
польскую мову.
Oda
Kto znicwazyl nadzieje matek, kto je w meke uragan wiodl? Nawet morze takiego spadku do wzburzonych nie przyjmie wo'd.
Nim mi rece bolcsne ostygly, czuje dobrze skurcztwoich warg; ponad sztywnos'c' gotyckich iglic znowu gniew mo'j wichrcm sie wdart. Nie zapytuj czy szlak, mo'j prosty i w milczeniu сіетрісс' sie ucz... Tys' od drzwi rodzinncgo domostwa zatracila powrothy mo'j klucz..
84. Пякелыіы дар («У новы край, далёкі і нязнаны...») (б. 144). «Бацькаўшчына», 2122 (152153), 31 травеня 1953; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 62.
85. Сьвітанак («Сьвяжуткі зары сьвітанак...») (б. 145). «Бацькаўшчына», 1213 (242243), 25 сакавіка 1955.
86. «Цяпер усё. Уласнымі вачыма пабачыў сьвет..» (б. 146). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
87. «Дарма, што на чужой зямлі жыву...» (б. 147). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Варыянт, радкі 1214:
Няверцу меч і гневу стрэл тугі, а краю песьня, думак мурагі і сэрца войніка Крывіцкае Пагоні...
88. Ня сыходзяцца горы з горамі («Ня сыходзяцца горы з горамі...») (б. 148). «Бацькаўшчына», 2122 (152153), 31 травеня 1953; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 62.
89. Сьцені. Лірапаэма (б. 149). Друкуецца поўнасьцю ўпершыню. Часгкі 14 надрукаваны: «Бацькаўшчына», 4041 (270271), 9 кастрычніка 1955; часткі 5 і 6 пад
290
назвай «Зь лірапаэмы «Сьцені» надрукаваны: «Конадні», 3, 1955, б. 6. У адным з рукапісных варыянтаў частка 1 падаецца як асобны верш і мае назву «Аганёк».
Рукапісны варыянт, частка 5, радкі 820:
I пільнуе сьцены хаты, часта дзівіцца ў вокны, ці жыве 'шчэ дух расьпяты ў цішыні вуглоў самотных. Ён, няўмерлы, непакорны, абдымае цела крыжа, і яна ад злосьці чорнай языкамі шыбы ліжа, прыкідаецца суседкай, нават краэўнай вельмі блізкай і часамі (праўда, рэдка) галаву схіляе нізка.
частка 6, пачатак:
Поўнач шэпча: «Шлях да мэты абнялі пятлёю слупа»...
I мне здаўся ў момант гэты сьвет вялікім гнойным струпам. Я дрыжу і моцна зябну, прытуляюся да шульля...
частка 6, радкі 1416:
Песьціць ў сэрцы сяньня песьці напярэймы весьцям выйшла... Ля варот звуглелых цесьця вецер плач яе калыша.
90. Ня было і няма... («Ня было і няма весялосьці...») (б. 153). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
91. «Усё ня так, як думаеш...» (б. 154). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
92. Зрада («Сярод чужых палёў расьціў свой агародчык...» ) (б. 155). «Шыпшына». 9, 1950, б. 5.
93. Прыйдзі («3 блакітнай вышыні прыйдзі, малю, хутчэй...» ) (б. 156). «Божым шляхам», 3 (18), 1949, б. 13; «Бацькаўшчына», 2122 (152153), 31 травеня 1953; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 63.
94. Восень («Хто сказаў, што цяпер нявесела?») (б. 157). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
95. Залатая зямлі мяцеліца («Хто сказаў, што цяпер нявесела?») (б. 158). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
96. «Найпрасьцей яно зусім папросту...» (б. 159). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
97. «Я шукаў цябе не знайшоў...» (б. 160). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
291
98. Даты і іксы («Пакідаючы попел, узялі адно...») (б. 161). «Бацькаўшчына», 2122 (152153), 31 травеня 1953; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 59.
99. Спрытныя жарты («Сонца, важкое і вельмі чырвонае...») (б. 162). «Бацькаўшчына», 2122 (152153), 31 травеня 1953; «Ля чужых берагоў», 1955, б. 60.
100. Жалоба («Было ды з вадою сплыло...») (б. 163). «Бацькаўшчына», 1213, 25 сакавіка 1955.
101. Жылачка («Пад кашуляй зь беларускага радна...») (б. 164). «Бацькаўшчына», 1516 (245246), Вялікдзень 1955.
102. Я ня ведаю, дзе ты...(«Я ня ведаю, дзе ты...») (б. 165). «Конадні», 3, 1955, б. 4.
Рукапісны варыянт;
Дзе ты цяпер, ці далёка ад хаты, ці блізка хто мне скажа, і як я такое пачую?
На дарогах, расьпечаных сонцам, на скалах сьлізкіх, як і ў бытнасьць тваю.толькі вусьціш з трывогай начуе... і ад сэрца гарачага б'ецца ў халодныя скроні.
Нібы грэшнік які, я сьціскаю да болю далоні і ад болю спыняюцца сэрца гарачыя пульсы. Яж ніколі ніякай у сьвеце іконе не маліўся, як сяньня вялікаму вобразу страты...
103. Чорная карта («Як той колас у полі, адзін... ») (б. 167). «Конадні», 3, 1955, б. 3.
104. Да родных, блізкіх і далёкіх. Лісты (б. 168). Цыкл вершаў. 1. «Ня крыўдуй, дарагая Мама...» (б. 168), 2. «Ці мала мелюць чутакбаек...» (б. 169), 3. «Радасьць якая, мой ліобы сыне...» (б. 170). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Верш 1 мае варыянт назвы «Дэпешы...».
Варыянт, частка 1:
Беларусь. Вёска Дудзічы. Мама! Наяву і ў сьне з Табою. За братоў і сясьцёр таксама лекары не загояпь болю.
Пра жыцьцё, разумееш? проста раскажу, як казала казкі.
I ці моцна сядзяць наросты На дубох каля вуліц гразкіх...
I пра вёску, пра шумы пушчаў... Пра апошні пладлівы вырай...
I ці праўда, што ўжо расплюшчыў старац вочы свае над лірай’ Пра самогаж такое ведай вось каб толькі дайшла дэпеша, як той камень, натура дзеда, толькі сушаць нуда і вершы...
292
частка 3, страфа 1:
Шчасыіе якое, мой сыне любы, зь неба звалілася вестка... Бачыш, рукі дрыжаць, і ўсё крывяцца губы — ад радасьці сэрца хоць раз паплача.
Варыянты строф, якія не ўвайшлі ў верш:
Дома праўдай ільга пахваліцца як табе, сяньня ці многа нам трэба... Зубы ляжаліб даўно на паліцы, каліб ня добры вузьлянскі Лейба.
Яравіну языком зьлізала
полымя, вырваўшыся ізпад пушчы. Доўга ўсіх нас цягалі залап скурай усе пазнаюць цяпер вушчунь.
Тужэй і тужэй заціскаецца пасак аднымжа памазаны ліодзі мірам... Хлопцаў сяла ўночы на Спаса ў лес завалок Сялівон Няміра.
105. Да пары, да часу... («Пад Менскам, на могільніку...») (б. 171). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
106. Глухія шчасьця крокі (б. 173). Цыкл вершаў: 1. Кавалачак неба («Да плямкі шкляной вакна...») (б. 173), 2. Шчасьце («У далоні меў тваю далонь») (б. 174), 3. Грахі («Разышліся, як дарогі ў полі...») (б. 175), 4. Пракалоліся вочы жалю («Я нічога зь сябе ня выжаў...») (б. 176), 5. Шлях («Ня ўлукаткі, а проста напрасткі...») (б. 177). «Конадні», 4, 1955, б. 29. Верш 2 у рукапісе мае варыянт назвы «Глухія шчасьця крокі», верш 3 у рукапісе мае варыянт назвы «За цёмныя горы...».
Рукапісны вар
КНІГІ ОНЛАЙН
