Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002)
Захар Шыбека
Выдавец: Энцыклапедыкс
Памер: 490с.
Мінск 2003
• Верасень. Парламенцкая асамблея Рады Еўропы стварыла спецыяльную камісію на чале з вядомым расійскім праваабаронцам Сяргеем Кавалёвым па зніклых беларускіх палітыках.
• 1 лістапада. Расійскі “Газпром” адмяніў ільготныя цэны і абвясціў аб зніжэнні напалову паставак газавага паліва ў Беларусь. Пэўныя саступкі былі зробленыя толькі пасля таго, як беларускае кіраўніцтва пагадзілася прыступіць да ператварэння “Белтрансгаза” ў беларускарасійскую акцыянерную кампашю. У Маскве створаны расійскабеларускі фонд “За новую Беларусь” з мэтай падтрымкі эканамічнай інтэграцыі дзвюх краінаў па еўрапейскім узоры.
• 20лістапада. У сувязі з адмовай Беларусі падоўжыць паўнамоцтвы Кансультацыйнаназіральнай групы АБСЕ Рада міністраў Еўрапейскага Саюза на ўзроўні міністраў замежных справаў пастанавіла забараніць А. Лукаіпэнку і 7 іншым вышэйшым чыноўнікам Беларусі ўезд у свае краіны (апроч Партугаліі).
35.6. Дзейнасць апазіцыі
1994
• Лістапад Пасля 100дзённага тэрміну праўлення прэзідэнта дэпутаты ад БНФ у Вярхоўным Савеце далі адмоўную ацэнку яго дзейнасці.
• Снежань. БНФ правяла мітынг, дзе прагучала жорсткая крытыка палітыкі Аляксандра Лукашэнкі.
Рэспубліка Беларусь прэзідэнцкая
435
1995
• Кастрычнік. Аб’яднаная дэмакратычная і Грамадзянская партыі зліліся ў Аб’яднаную грамадзянскуіо партыю (АГП). Яе сябрамі сталі прамыслоўцы, бізнесмены, вядомыя палітыкі, дзеячы культуры. Партыя заняла цэнтрысцкую пазіцыю, пацясніўшы БНФ на правы фланг. • Па ініцыятыве Васіля Быкава створаны Беларускі Хельсінскі камітэт абароны правоў чалавека. У час парламенцкіх выбараў АГП удалося правесці сваіх дэпутатаў у Вярхоўны Савет. Дэпутаты ад БНФ не прайшлі.
1996
• 24 сакавіка. Адбыўся 30тысячііы мітынг на ўгодкі БНР.
• 31 сакавіка. Прайшоў мітынг у падтрымку саюзнага дагавора Беларусі і Расіі.
• 2 красавіка. 30 тысяч удзельнікаў мітьпігу пратэставалі супраць заключэішя дагавора аб стварэнні Супольнасці Беларусі і Расіі. Арганізатарамі выступалі сябры БНФ, сацыялдэмакраты, лібералы.
• 26 красавіка. “Чарнобыльскі шлях” суправаджаўся сутычкай з міліцыяй, якая не прапусціла дэманстрантаў на плошчу Незалежнасці. Дэманстранты перакульвалі машыны. У сутычцы прьшялі ўдзел сябры УНАУНСО з Украіны. Сямёра ўкраінцаў былі арыштаваныя і асуджаныя.
• Май. Палітьгчныя дэманстрацыі прайшлі ў большасці абласных гарадоў краіпы. Пазней серыя выступленняў апазіцыі атрымала назву “Мінская вясна96”.
• Чэрвень. Шляхам аб'яднання Беларускай сацыялдэмакратычнай грамады і Партыі народнай згоды створана Беларуская сацыялдэмакратычная партыя (Народная Грамада).
• Кастрычнік. Прайшоў Кангрэс дэмакратычных сілаў, выбраная яго Каардьшацыйная рада.
1997
• Студзень. Утвораны Грамадскі кааліцыйны ўрад дэмакратычных сілаў.
• 14лютага. У дзень св. Валянціна моладзевыя арганізацыі Мінска правялі 5тысячнае шэсце пад дэвізам “Беларусь у Еўропу!” Каля 100 чалавек было арыштавана.
• Люты. Адбыўся II Каіігрэс дэмакратычных сілаў. Ён выказаўся за адзінства апазіцьй і захаванне легітымнасці Вярхоўнага Савета 13га склікання.
436
Перыяд станаўлення палітычнай нацыі
• 15 сакавіка. У дзень Канстытуцыі на мітыііг у падтрымку законнасці сабралося каля 15 тыс. чалавек. У адной калоне ішлі сябры БНФ, сацыялдэмакраты, камуністы.
• 25 сакавіка. У час несанкцыяіііраванага шэсця ў гонар 79х угодкаў БНР адбылася сутычка з міліцыяй. 10 міліцыянтаў пацярпела, 80 дэманстрантаў былі арыштаваныя.
• 2 красавіка. Мітынг і шзсце скіроўваліся супраць падпісання чарговага Дагавора аб саюзе Беларусі і Расіі. Больш за 100 чалавек было арьпптавана.
• 26 красавіка. “Чарнобыльскі шлях97” прайшоў мірна.
• 30 красавіка. Выбух на газаправодзе ТаржокМінскІвацэвічы. Адказнасць узяло на сябе “Беларускае вызваленчае войска”.
• 14мая. Апошнім акордам “Мінскай вясны97” стаў мітынг пратэсту супраць Саюза Беларусі і Расіі. Сабралося каля 5 тыс. чалавек.
• Май. Аб непрызнанні легітымнасці Нацыянальнага сходу Беларусі ў 1997 г. заявіла ЛіберальнаДэмакратычная Партыя Беларусі (ЛДПБ), якая паўстала на аснове філіяла ЛіберальнаДзмакратычнай Партьгі Расіі. Сфармаваныя дзве антаганістычныя юнацкія арганізацыі Беларускі патрыятычііы саюз моладзі і Малады фронт пры БНФ. • Каней, мая пачатак чэрвеня. У Мінску прайшлі пасяджэнні змяшанай рабочай групы прадстаўнікоў Еўрапейскага Саюза і Рады Еўропы, адміністрацыі прэзідэнта і Вярхоўнага Савета 13га склікання. Дамовіцца аб новых выбарах у парламент не ўдалося.
• Ліпень. У Мінску праходзіў Другі з’езд беларусаў свету. Другі раўнд перамоваў Еўрапейскага Саюза і Рады Еўропы, адміністрацыі прэзідэнта і Вярхоўнага Савета 13га склікання не даў ніякіх станоўчых вьшікаў. Апазіцыя не прызнавала Канстытуцыю 1996 г., прэзідэнцкая дэлегацыя Канстытуцьпо 1994 г.
• 10 верасня. Выбух у будынку народнага суда Савецкага раёна Міпска. Абышлося без людскіх ахвяраў. Адказнасць узяла на сябе “Беларускае вызваленчае войска”.
• Лістапад. Сто ўплывовых дзеячаў культуры і навукі, палітыкаў і журналістаў падпісалі ”Хартьпо97” з патрабаваннем аднаўлення ў Беларусі законнасці на аснове Канстытуцыі 1994 г. Да вясны 1998 г. грамадзянскую ініцыятыву падтрымала каля 60 тыс. жыхароў Беларусі.
• 8 снежня. Пад кіраўніцтвам БНФ адбылася 5тысячная палітычная дэманстрацыя. Яе маршрут пралягаў ад плошчы Незалежнасці да расійскага пасольства.
Рэспубліка Беларусь прэзідэнцкая
437
1998
• Люты. Грамадскі кааліцыйны ўрад дэмакратычных сілаў перайменаваны ў Нацыянальны выканаўчы камітэт, яго ўзначаліў Генадзь Карпенка.
• Кастрычнік. Кіраўнік Нацыянальнага выканаўчага камітэта Генадзь Карпенка выказаўся за дыялог з уладамі аб будучым краіны.
1999
• Студзень. III Кангрэс дэмакратычпых сілаў падтрымаў ініцыятыву Вярхоўнага Савета 13га склікання правесці ўвесну 1999 г. альтэрнатыўішя прэзідэнцкія выбары і прыняў рашэнне аб байкоце выбараў у мясцовыя органы ўлады, прызначаныя на 4 красавіка 1999 г.
• Май. Старшыня Вярхоўнага Савета 13га склікання Сямён Шарэцкі мусіў выехаць у Літву. Былы прэм’ер Міхаіл Чыгір трапіў за краты.
• 17 кастрычніка. 30тысячны “Марш Свабоды” супраць стварэння саюзнай дзяржавы суправаджаўся каменным градам у бок міліцыі.
• Кастрычнік. БНФ раскалоўся на дзве партыі. Тыя, хто застаўся адданы радыкальнанацьіянальным ідэям Зянона Пазняка, утварылі Хрысціянскакансерватыўную партыю БНФ. Іншаячастка партыі заняла болей памяркоўныя пазіцыі і ўтварыла Грамадскае аб’яднанне БНФ “Адраджэньне” на чале з Вінцуком Вячоркам.
• Канец года. Пасля таго, як ультыматум з патрабаваннем узнавіць дзейнасць Канстьггуцьгі 1994 г аказаўся безвыніковым, апазіцыя замяніла яго патрабаваннем гарантыі дэмакратычных выбараў і свабодаў і надзялеіпія парламента рэальнымі паўнамоцтвамі. Большасць апазіцыі згаджалася прызнаць легітымнасць дзеючай улады ўзамен на магчымасць удзельнічаць у цывілізаванай палітычнай барацьбе.
2000
• Пачатак года. Напярэдадні парламенцкіх выбараў беларускія ўлады афіцыйна абвясцілі пра намер дыялогу з грамадскапалітычнымі сіламі краіны пры пасрэдніцтве Захаду. Пачаліся трохбаковыя перамовы.
• Люты. Прэзідэнт зацвердзіў Выбарчы кодэкс.
• 15 сакавіка. У Дзень Канстытуцыі адбыўся 25тысячны "Марш СвабодыП”.
• 25 сакавіка. У Дзень Волі прынятыя жорсткія меры супраць дэманстрантаў. Затрымана 200 чалавек.
438
Перімд станаўлення палітычнай нацыі
• 26 красавіка. Чарнобыльскі Шлях прайшоў спакойна. Удзельнічала каля 5 тыс. чалавек.
• 30 мая. Сустрзча Аляксавдра Лукашэнкі з прадстаўнікамі грамадскапалітычнага дыялогу,
• 2 ліпеня. У Мінску адбыўся IV Кангрэс дэмакратычных сілаў з мэтаю выпрацоўкі агульнай пазіцыі ў дачыненні да запланаваных парламенцкіх выбараў. Свой удзел у гэтых выбарах дэмакратычныя сілы краіны абумовілі выкананнем урадам патрабаванняў, выстаўленых да Беларусі міжнароднай супольнасцю: 1) надаць парламенту статус адзінага заканадаўчага органа, 2) прывесці выбарчы закон ў адпаведпасць з еўрапейскімі стандартамі, 3) забяспечыць рэальны доступ апазіцыйных партыяў да дзяржаўных СМІ, 4) спьпііць палітычныя рэпрэсіі ды забяспечыць свабоду мірпых сходаў і свабоду слова. У склад Каардынацыйнай Рады дэмакратычных сілаў увайшлі прадстаўнікі пяці партыяў (АГП, БСДГ, Беларускі народны фронт “Адраджэньне’, Беларуская партыя працы, Беларуская партыя жанчын "Надзея"), прадстаўнікі Прэзідыума Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь і шэраг грамадскіх арганізацыяў.
• 2Уліпеня. Па ініцыятыве групы вядомых літаратараў адбыўся Усебеларускі з’езд за незалежнасць. Сустаршьшямі былі Рыгор Барадулін, Генадзь Бураўкін, Радзім Гарэцкі і Анатоль Грыцкевіч. 1376 дэлегатаў прадстаўлялі 227 арганізацыяў, разнастайныя колы грамадства і ўсе беларускія рэгіёны. Дэлегаты прьшялі “Акт незалежнасці Беларусі”, у якім адзначаецца, што суверэнітэту краіны рэальную пагрозу нясе дагавор аб стварэнні саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі, падпісаны 8 снежня 1999 г. У сувязі з гэтым акт не прызнае законнымі любыя пагадненні і рашэнні, скіравапыя на скасаванне альбо абмежаванне суверэнітэту Беларусі. Ён заклікае беларускіх грамадзянаў бараніць незалежнасць Айчыны, а сусветную грамадскасць забяспечыць гарантьгі суверэнітэту Рэспублікі Беларусь.
• Жнівень. Аляксандр Лукашэнка абяцаў выканаць чатыры ўмовы апазіцыі і АБСЕ для дэмакратызацыі парламенцкіх выбараў, прызначаных на восень.
• 1 кастрычніка. У Мінску адбыўся шматтысячны “Марш свабоды” пад лозунгамі байкоту выбараў. Праз тыдзень акцыі “Байкот2000” прайшлі ў 22 найбуйнейшых гарадах Беларусі. Праўда, сярод апазіцыі поўнай згоды наконт байкоту выбараў не было.
• 15 кастрычніка. Адбыліся выбары ў беларускі парламент Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. Па афіцыйных звестках, у іх
Рэспубліка Беларусь прэзідэнцкая
439
прыняло ўдзел каля 61% грамадзянаў. Большасць беларускіх апазіцыйных партыяў, АБСЕ і ЗША не прызналі парламенцкія выбары ў Беларусі дэмакратычнымі і адпаведнымі міжнародным стандартам. Паводле іх меркавання, Вярхоўны Савет 13га склікання паранейшаму захоўваў сваю легітымнасць.
• 12 лістапада. У 25 гарадах Беларусі прайшла моладзевая акцыя “Пераменаў!” ад дыскатэк і вечароў да пікетаў і шэсцяў. Частка моладзі гуртавалася вакол незарэгістраванай грамадскай арганізацыі “Зубр”.
КНІГІ ОНЛАЙН
