КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Калі яны міналі «Карчму гандляроў», Левек прапанаваў: — Ці не выпіць па шклянцы? — Можна,— сказаў Мартэн. Яны ўвайшлі, селі ў бязлюдным яшчэ шынку, і Левек крыкнуў: — Гэй, Шыко, дзве гарэлкі, дыхтоўнай, Мартэн вярнуўся. Мартэн, маёй жонкі, ведаеш, Мартэн з «Дзвюх сясцёр», які быў прапаў. I пузаты, сыты, з чырвоным тварам карчмар узяў адной рукой тры шклянкі, другой кварту, падышоў і спакойна спытаўся: — Бач! Вярнуўся, Мартэн? Мартэн адказаў: — Вярнуўся. ПАСАГ Шлюб мэтра Сімона Лебрумана і панны Жаны Кардзье нікога не здзівіў. Мэтр Лебруман нядаўна купіў натарыяльную кантору пана Папіёна, і, ведама, патрэбны былі грошы, каб заплаціць; а панна Жана Кардзье мела трыста тысяч франкаў гатоўкаю — банкнотамі і чэкамі на просьбіта. Мэтр Лебруман быў прыгожы хлопец. У ім была нейкая шыкоўнасць, шыкоўнасць, уласцівая натарыусу, шыкоўнасць, можа, трохі правінцыйная, але ўсё ж такі іпыкоўнасць, што не часта сустрэнеш у Буціні-лёРэбур. Панна Кардзье мела вабнасць і свежасць, вабнасць трохі сарамлівую і свежасць трохі пабляклую, але, увогуле, яна была пяшчотная і прынадная прыгажуня. На вяселле збеглася паглядзець усё мястэчка. Усім спадабаліся маладыя, якія вярнуліся пасля царквы схаваць сваё шчасце пад шлюбны дах, вырашыўшы зрабіць кароценькую вандроўку ў Парыж пасля некалькіх дзён кахання. Дні гэтыя былі чароўныя, бо мэтр Лебруман змог адразу надзіва спрытна, далікатна і ладна абыходзіцца з жонкай. Яго дэвіз стаў: «Памаленьку — далей зойдзеш». Ён быў цярплівы і дзейны адначасова. Жонка ўсёй душой і адразу пакахала яго. Праз чатыры дні пані Лебруман абагаўляла мужа. Яна болып не магла без яго, прагнула песціць, цалаваць яго, тузаць за рукі, бараду і г. д. Яна сядала яму на калені, бралася за вушы і казала: «Разяў роцік, заплюшч вочы». Ён даверліва падстаўляў рот, мружыў вочы і адчуваў даўгую салодкую бусю, ад якой яго праймалі дрыжыкі. А яму, яму таксама не хапала пяшчоты, вуснаў, рук, усяго сябе, каб цешыць жонку з ранку да вечара і з вечара да ранку. * * * Як толькі мінуў першы тыдзень, ён сказаў маладой жонцы: — Калі хочаш, паедзем у Парыж у тую сераду. Пагуляем, як закаханыя перад вяселлем. Сходзім у рэстараны, у тэатр, у кабарэ, паўсюль-паўсюль. Яна аж падскочыла ад радасці: — О, добра, ой, як добра, едзем хутчэй. Ён сказаў: — Бо як нічога не трэба забываць, дык ты папярэдзь бацьку, каб ён сабраў увесь пасаг. Я вазьму яго з сабой і адразу заплачу грошы мэтру Папіёну. Яна адказала: — Я пагавару з ім раніцай. I ён падхапіў яе на рукі, каб зноў нацешыцца ў мілай гульні, што так прыйшлася ёй да смаку за апошні тыдзень. У другую сераду цесць з цешчай праводзілі на вакзал дачку з зяцем, якія выбраліся ў сталіцу. Цесць казаў: — Клянуся, вялікая рызыка браць з сабою такія грошы. Але малады юрыст усміхнуўся. — Hi пра што не хвалюйцеся, тата,— казаў ён,— я да ўсяго звыклы. Разумееце, з маёй прафееіяй мне часам надараецца трымаць у кішэні мільён франкаў. Такім чынам мы абмінаем безліч фармальнасцей і не марнуем часу. He бярыце гэтага да галавы. Кандуктар крыкнуў: — Пасажыры на Парыж — па вагонах! Яны прайшлі ў купэ, дзе ўжо сядзелі дзве старыя кабеты. Лебруман шапнуў жонцы на вуха: — Шкада, не змагу закурыць. Яна ціхенька адказала: — I мне вельмі шкада, але зусім не таму. Цягнік даў свісток і паехаў. Яны ехалі гадзіну і амаль усю дарогу маўчалі, старыя так і не заснулі. Калі яны апынуліся пад дахам вакзала Сэн-Лазар, мэтр Лебруман сказаў жонцы: — Хочаш, дарагая, сходзім спачатку паснедаем на бульвары, а пасля спакойна вернемся па багаж і паедзем у гатэль. Яна адразу згадзілася: — О! Добра, паснедаем у рэстаране. А ён далёка? Муж адказаў: — Ага, далекавата, але мы паедзем у омнібусе. Яна здзівілася: — А чаму не на фіякры? Ён дабрадушна забурчаў: — Бач якая ты зборлівая, браць фіякр на пяць хвілін дарогі, кожная хвіліна — шэсць су, багата жывеш. — I праўда што,— трохі сумеўшыся, сказала яна. Міма якраз праязджаў вялізны омнібус, які цягнулі трое коней. Лебруман крыкнуў: — Кандуктар, гэй, кандуктар! Непаваротлівая махіна прыпынілася, і малады натарыус падштурхнуў жонку, сказаўшы ёй: — Прайдзі ў сярэдзіну, а я залезу наверх, выкуру перад снеданнем хоць адну цыгарэту. Яна не паспела адказаць, бо, каб дапамагчы ўскочыць на прыступку, кандуктар падхапіў яе пад руку і ўцягнуў у салон. Ашаломленая, яна ўпала на лаўку і, збянтэжаная, убачыла праз задняе акно ногі мужа, які караскаўся на імперыял. Маладая жанчына апынулася паміж тоўстым панам, які пахнуў люлькай, і старой, ад якой патыхала сабакам. Астатнія пасажыры, якія моўчкі сядзелі радком,— служка з бакалейнай крамы, работніца, сяржант-пехацінец, васпан з залатымі акулярамі і ў ядвабным капелюшы з вялізнымі, закручанымі ў трубку палямі, дзве самавітыя надзьмутыя пані, што нібы казалі сваім выглядам: «Мы тут, але не раўнуйце нас з тымі», дзве манашкі, проставалосая дзяўчына і далакоп — былі падобныя на збор карыкатур, на музей гратэскаў, здаваліся галерэяй шаржаў на чалавека, камічнымі лялькамі, у якіх страляюць у кірмашовых цірах. Ад хістанняў омнібуса галовы пасажыраў матляліся і гойдаліся, трэслася друзлая скура на шчоках; колы падскоквалі, і людзі здаваліся ачмурэлымі і соннымі. Маладая жанчына адчувала млявасць. «Чаму ён не пайшоў са мною,— думала яна. Яе прыгнятаў несвядомы сум.— Ён, пэўна, мог бы абысціся без гэтай цыгарэты». Манашкі далі знак спыніцца і злезлі, пакінуўшы па сабе прэсны пах старых спадніц. Омнібус паехаў і зноў спыніўся. Увайшла чырвоная, задыханая кухарка. Яна села і паставіла на калені кошык. На ўвесь салон моцна тхнула памыямі. «Едзем далей, чым мне здавалася»,— падумала Жана. Далакоп выйшаў, і на яго месца сеў фурман, ад якога патыхала стайняй. Месца проставалосай заняў пасыльны, ад ног якога біў пах усёй яго дзённай хадні. Жане было кепска, моташна, і немаведама чаму ёй хацелася заплакаць. Адны людзі выходзілі, другія сядалі на іх месцы. Омнібус ехаў па бясконцых вуліцах, спыняўся на прыпынках, зноў ехаў. «Так далёка,— думала Жана.— Толькі б ён не прамінуў гэтага рэстарана, толькі б не заснуў. Ён так стаміўся за апошнія дні». Трохі-патроху вагон пусцеў. Яна засталася адна, зусім адна. Кандуктар абвясціў: — Важырар! Жанчына не ўставала з месца, і ён паўтарыў: — Важырар! Яна паглядзела на яго, разумеючы, што гэта сказалі ёй, бо нікога больш не было. Мужчына паўтарыў трэці раз: — Важырар! Тады яна спыталася: — Дзе мы? Ён грубавата адказаў: — Важырар, божа мой, па дваццаць разоў вам казаць! — А гэта далёка ад бульвара? — сказала яна. — Ад якога? — Ды ад Бульвара Італьянцаў. — Мы даўно яго праехалі! — Хіба! Паклічце, калі ласка, майго мужа. — Вашага мужа? А дзе ён? — На імперыяле. — Наверсе? Там даўным-даўно нікога няма! Яна схамянулася. — Як гэта? He можа быць. Мы селі разам. Паглядзіце лепей, ён мусіць там быць! Кандуктар пачаў злавацца: — Слухай, малая, досыць балбатаць, аднаго згубіла — дзесяць знойдзеш. Злазь, прыехалі. Падбярэш сабе другога на вуліцы. Слёзы паказаліся ў яе на вачах, яна зноў папрасіла: — Але ж, пане, вы памыляецеся, я ведаю, вы памыляецеся. У яго пад пахай быў тоўсты партфель. Кандуктар засмяяўся: — Тоўсты партфель. Але ж і праўда, ён выйшаў на Мадлен — ён ад вас уцёк. Гі-гі-гі!.. Омнібус стаў. Яна выйшла і міжволі, інстынктыўна, зірнула на дах. Там нікога не было. * * * Яна раптам заплакала і, не зважаючы, што яна на вачах у людзей, сказала: — Што ж мне цяпер рабіць? Падышоў інспектар транспартнага бюро. — Што тут такое? Кандуктар з’едліва адказаў: — Гэту даму па дарозе кінуў муж. Той сказаў: — Хай сабе, не дзіва, займіцеся вашымі справамі. I павярнуўся спінай. А яна пайшла куды вочы глядзяць, збянтэжаная, не разумеючы, што здарылася. Куды ісці? Што рабіць? А ён, што з ім? Адкуль такая няўважлівасць? У яе заставаліся два франкі. Да каго пайсці? I раптам яна згадала пра свайго стрыечніка Бараля, намесніка загадчыка аддзела ў Марскім міністэрстве. Грошай якраз хапала на фіякр, і яна назвала яго адрас. Яна пераняла Бараля, калі той ішоў у міністэрства. Як і Лебруман, ён трымаў пад пахай напакаваны партфель. Яна выскачыла з фіякра і гукнула: — Анры! Ён здзіўлена спыніўся. — Жана?.. тут?.. зусім адна?.. Што вы тут робіце, адкуль вы ўзяліся? 3 вачамі, поўнымі слёз, яна пралепятала: — Я толькі што згубіла мужа. — Згубілі? Дзе? — На омнібусе. — На омнібусе?.. Божа! 3 плачам яна расказала яму пра здарэнне. Ён задумліва выслухаў яе і спытаўся: — Раніцай ён быў зусім нармальны? — Зусім. — Добра. Ці шмат грошай у яго было? — Шмат. У яго быў мой пасаг. — Ваш пасаг?.. Увесь пасаг? — Увесь... каб адразу заплаціць за кантору. — Ну дык, дарагая стрыечніца, шукайце вашага мужа на дарозе ў Бельгію. Яна яшчэ не разумела. — Вы кажаце... майго мужа? — прашаптала яна. — Я кажу, што ён хапнуў ваш пасаг... і шукайгукай. Ёй не хапала паветра, яна шапнула: — Значыць... значыць... ён прайдзісвет! I, ледзь не самлеўшы ад хвалявання, яна ўпала на грудзі стрыечніку і загаласіла. Каля іх пачалі спыняцца. Ён ціхенька падштурх- нуў яе да сваіх дзвярэй і, трымаючы за талію, падняўся з ёй па лесвіцы, а калі здзіўленая пакаёўка адчыніла дзверы, загадаў: — Сафі, збегайце ў рэстаран, вазьміце снеданне на дваіх. Сёння я не іду ў міністэрства. ВЯЗНІ У лесе — ні гуку, толькі лёгкі шолах снегу, які падае на дрэвы. Ён ішоў ад самага паўдня — дробны мяккі сняжок, які пудрыў голле золкім мохам, нацярушваў на сухое лісце кустоўя лёгкія сярэбраныя каптурыкі, усцілаў сцяжынкі бясконцым пухкім белым дываном і згушчаў бязмежную цішу ляснога акіяна. Каля леснічоўкі маладая жанчына з закасанымі рукавамі калола дровы на вялікім камені. Гэта была высокая, хударлявая, дужая дачка лясоў — леснікова дачка і леснікова жонка. — Сёння мы адны, Бэрціна, ідзі лепей у хату, ноч на дварэ, а вакол, напэўна, бадзяюцца і прусы, і BayKi,— данёсся з леснічоўкі голас. Маладзіца вялікімі ўзмахамі сякеры расколвала пень, і яе стан пругка распростваўся пры кожным узмаху рук. — Я ўжо накалола, мама. Зараз, зараз іду, не бойся, яшчэ відно,— адказала яна. Потым яна занесла на кухню Рярэмак сушняку і дроў, кінула яго каля прыпечка, зноў выйшла, зачыніла аканіцы — таўшчэзныя аканіцы з суцэльнага дубу,— а вяртаючыся, замкнула за сабою дзверы на цяжкую засоўку.