Нёманскі фронт
15-25 ліпеня 1944 года. Баі за Гродна: аналіз падзей, данясенні, успаміны, статыстыка
Дзмітрый Люцік
Памер: 331с.
Гародня 2012
481 Па інфармацыі сайта: Авнаторы Второй мпровой. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http://allaces.ru/p/people.php?id=00000006057. Дата доступу: 13.08.2010.
482 Памяць. Гродзенскі раён. С. 193.
483 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 120.
484 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.129.
485Там жа. S.130.
486 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 122.
487 Быков М.Ю.Асы Велмкой Отечественной. Самые результатпвные летчнкн 1941-1945 гг. С.584.
488 Фнрсов Н.А. П Гером страны. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу : http://www. warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10387. Дата доступу: 08.08.2010.
489 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 122.
490 Тпппельскмрх К. Нсторня Второй ммровой войны. М., 2001. С.606.
Раздзел 5.
Баі на Свіслацкім фронце
491 Елнсеев Е.П. На белостокском направленнн. С.87.
492 Цярэнцьеў Васіль Рыгоравіч нарадзіўся 3.03.1899 г. у станіцы Ардон (суч. г. Ардон, Паўночная Асеція). Рускі. Генерал-лейтэнант (1944 г.). У Рускай імператарскай арміі з лютага 1915 г. 3 лютага 1939 г. камандзір 5-й кавалерыйскай дывізіі Кіеўскай вайсковай акругі. 3 верасня 1939 г. выкладчык агульнай тактыкі Ваеннай акадэміі ім. М.В.Фрунзе. Са снежня на вучобе ў Акадэміі Генштаба РККА. У ліпені 1941 г. прызначаны камандзірам 12-й сд, затым 307-й сд. У верасні 1941 г. дывізія трапіла ў акружэнне. В.Р.Цярэнцьеў здолеў вывесці яе з нямецкага мяшка. Аднак камандзір быў усё ж адхілены ад камандвання за страту матэрыяльнай часці. У снежні прызначаны начальнікам баявой падрыхтоўкі штаба 20-й арміі Заходняга фронту. 3 сакавіка 1942. камандзір 108-й сд. Удзельнічаў у Маскоўскай бітве. 3 ліпеня 1942. начальнік штаба 16-й арміі. 3 лютага 1943 г. камандзір 326-й сд. У ліпені 1943 г. дывізія ўвайшла ў склад 50-й арміі і ўдзельнічала ў Курскай бітве. Са жніўня 1943 г. камандзір 70-га ск. 3 мая 1944 г. і да канца вайны 70-ты ск ваяваў у складзе 49-й арміі, удзельнічаў у Беларускай, УсходнеПрускай, Усходне-Памеранскай, Берлінскай наступальных аперацыях. Камандуючы 49-й арміі г.-л. І.Ц.Грышын, гаворачы пра В.Р.Цярэнцьева ў канцы вайны, пісаў, што “... корпус пад камандаваннем таварыша Цярэнцьева выканаў пастаўленыя перад ім задачы
па прарыве моцна ўмацаванай паласы абароны немцаў на р.Проня. Імклівым наступам корпус фарсіраваў р. Днепр і авалодаў г. Магілёвам. 70-ты ск паспяхова прарваў абарону немцаў на р. Свіслач, авалодаў важным вузлом абароны м. Кузніца, і ў наступных аперацыях корпус займаў вядучую ролю ў войску. У аператыўна-тактычным дачыненні таварыш Цярэнцьеў падрыхтаваны дастаткова. Mae вялікі вопыт як у падрыхтоўцы войскаў, так і ў самой аперацыі. Культурны, вытрыманы генерал”. 3 чэрвеня 1945 г. займаў пасаду для асаблівых паручэннях пры Галоўнакамандуючым групы войскаў у Германіі. 3 мая 1946 г. для асобых паручэнняў пры Галоўнакамандуючым Сухапутных войскаў. 3 верасня 1946 г. начальнік курса асноўнага факультэта Ваеннай акадэміі ім. М.В.Фрунзе. У сакавіку 1947 г. звольнены ў запас. У жніўні 1953 г. адноўлены ў кадрах СА. У лютым 1954 г. прызначаны начальнікам ваеннай кафедры Маскоўскага юрыдычнага інстытута. Са студзеня 1956 г. у адстаўцы. Узнагароджаны ордэнам Леніна, 4 ордэнаміЧырвонага Сцягу, ордэнамі Б.Хмяльніцкага I ст„ Суворава II ст., Кутузава II ст. Памёр 26.01.1957 г. ў Маскве. Па матэрыялам форума: Tut.by. Белорусскнй портал. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу : //http://www.forums.tut.by.
493 Третья армня. М., 1995. С.206-207.
494 Там жа. С.73, 83.
495 Елнсеев Е.П. На белостокском направленнн. С.67.
496 Па матэрыялах сайта: www.Panzer-Archiv.de. Alles uber die stahlernen Giganten im Zweiten Weltkrieg. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: forum.panzer-archiv.de.
497 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.12.
498 Памяць. Мастоўскі раён. С.236.
499 Hinze R. Das Ostfront-Drama 1944. S. 167.
500 Памяць. Мастоўскі раён. C.229. Хутчэй за ўсё гэта быў батальён 451-га сп.
501 Дзелянкоўскі М. Скідзель. С.78.
502 Сухнн С.З. Марш через Неман./ Памяць. Мастоўскі раён. С.229.
503 Інфармацыя прадастаўлена жыхаром в.Лунна М.У Сімаком.
504 Памяць. Мастоўскі раён. С.236.
505 Памяць. Гродзенскі раён. С. 183.
506 122-гі гп на ўчастку в. Міневічы Мяшэтнікі Навасёлкі, 123-ці гп у м. Лунна. Памяць. Мастоўскі раён. С.237. Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.12
507 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.20. Штаб групы размяшчаўся ў в. Бакуны, за 7 км на паўночны ўсход ад м. Кузніца.
508 Памяць. Мастоўскі раён. С.237.
509 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 72.
510 ЦАМА.ф.58, воп.18002, с. 623, л. 8-14.
511 Успаміны жыхаркі вёскі Залескі З.Глод. Машынапіс. Архіў М.У Сімака.
512 Елпсеев Е.П. На белостокском направленнн. С.97.
513 Па матэрыялах сайта: Die 50-infanterie-division. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http://www.50-infanterie-division.de/Personen/Glasmachers-Heinrich.htm. Дата доступу: 08.07.2010.
514 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.23.
515 Елнсеев Е.П. На белостокском направленнп. С. 100-101.
516 Hinze R. Das Ostfront-Drama 1944. S. 168.
517 59-ы тгп уваходзіў у склад 20-й тд, якая была разгромлена ў раёне г.Бабруйск. 3 рэштак дывізіі была арганізавана баявая група 59-га тгп пад камандваннем палкоўніка Рудольфа Дэмэ. У першай палове ліпеня група была падпарадкавана камандванню 12-й тд.
Robert Wroblewski. Panzer Aufklarungs Abteilung 12.//Militaria XX wieku. № 35. 2010. S.77.
518 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S. 27.
519 Бычковскнй A. Освобождая Гродненскнй район. //Перспектнва. 2005. №7. С.4.
520 Па матэрыялах сайта: Lexikon der Wehrmacht. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу : http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Personenregister/E/EngelienH-R.htm. Дата
доступу: 58.06.2010.
521 Елпсеев Е.П. На белостокском направленнн. С. 120-121.
522 Hinze R. Das Ostfront-Drama 1944. S.171.
523 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.32.
524 Бычковскмй A. Освобождая Гродненсклй район.//Перспектнва. 2005. №7. C.4.
525 ЦАМА. Ф.58, воп. 18002, с.732, л. 3-33.
526 Памяць. Гродзенскі раён. С. 190.
527 Robert Wroblewski. Panzer Aufklarungs Abteilung 12.//Militaria XX wieku. № 35. 2010. S.78.
528 ЦАМА.ф.ЗЗ, воп. 11458, c. 444, л. 3-4.
529 Елмсеев Е.П. Ha белостокском направленнн. C.129.
530 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 102.
531 Robert Wroblewski. Panzer Aufklarungs Abteilung 12.//Militaria XX wieku. № 35. 2010. S.78.
532 Там жа. S.79.
533 Елпсеев Е.П. На белостокском направленнл. С.134-135.
534 Памяць. Гродзенскі раён. С. 184.
535 Еллсеев Е.П. На белостокском направленнп. С. 158-159.
536 Там жа. C.159.
537 Там жа. C.139.
538 Robert Wroblewski. Panzer Aufklarungs Abteilung 12. //Militaria XX wieku. № 35. 2010. S.79.
539 Там жа. S.80.
540 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 114.
541 Елпсеев Е.П. На белостокском направленгш.C.159.
542 Robert Wroblewski. Panzer Aufklarungs Abteilung 12. //Militaria XX wieku. № 35. 2010. S.80.
543 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.69.0
544 ЦАМА. Ф. 58, воп. 18002, c. 620, л. 2-7. Памяць. Гродзенскі раён. С. 258. У папярэдні дзень звестак аб стратах у брыгадзе няма, з чаго можна зрабіць выснову, што ў баях яна не ўдзельнічала.
545 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.80.
546 Там жа. S.87.
547 Елнсеев Е.П. На белостокском направленнп. C.164.
548 ЦАМА.ф. 58, воп. 18002, с. 672, л.1-2.
549 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.80.
550 Бычковскнй A. Бом на Гродненіцнне. //Сельская новь. 1990 14 пюля. С.З.
551 Па матэрыялах сайта: Герон страны. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http:// www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=8995. Дата доступу: 58.06.2010.
552 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.89. Ёсць інфармацыя, што ў складзе баявой групы было 10 JgPz-IV.
553 Robert Wroblewski. 19 DPanc. Pierwsze walki w Polsce latem 1944r. S.58.
554 ЦАМА. Ф. 33, воп. 11458, c. 365. л. 5.
555 Robert Wroblewski. 19 DPanc. Pierwsze walki w Polsce latem 1944r. S. 58.
556 Па матэрыялах сайта: Герон страны. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http:// www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=l 1430. Дата доступу: 05.06.2010.
557 Robert Wroblewski. 19 DPanc. Pierwsze walki w Polsce latem 1944r. S. 58.
558 ЦАМА. Ф.58, Bon. 18002, c.620, л. 2-7.
559 Операцпя “Багратнон”. C. 264.
560 Елнсеев Е.П. На белостокском направленкм. C.166.
561 Robert Wroblewski. 19 DPanc. Pierwsze walki w Polsce latem 1944r. S.58.
562 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.95.
563 Robert Wroblewski. Grodno 1944. Cz.2 S.62.
564 Нямецкія супрацьтанкавыя 7,5-см гарматы.
565 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.98. У наступны дзень група «Экерт» перайшла ў падпарадкаванне 2-й нямецкай арміі.
566 Па матэрыялах сайта: Die 50-infanterie-division. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу : http://www.50-infanterie-division.de/Personen/Kuhr-Siegfried.htm. Дата доступу: 08.06.2010.
567 Soldaten, Kampfer, Kameraden. S.99.
568 ЦАМА.ф. 58, воп.18002, с. 672, л.1-2.
Раздзел 6
Вынікі
569 Памяць. Мастоўскі раён. С.237.
570 ЦАМА. Ф.121 стралковага корпуса (1013), воп. 1, с. 222, л. 205.
571 Внльчнцкнй Р. Жаркое лето 44-го.// Гродзенская праўда. 2000. 18 ліпеня. Такая колькасць салдат у роце хутчэй выключэнне.
572 Гэтая лічба атрымана з архіўных крыніцаў ЦАМО, Ф. 69 стралковага корпуса, 81 стралковага корпуса і 121 стралковага корпуса. Аўтар не мае толькі лічбавага складу 199-й сд. Калі дапусціць, што ў склад дывізіі ўваходзіла каля 5 тысяч чалавек, то мы атрымаем лічбу 40768 чалавек.
573 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 16.
574 Памяць. Гродна. С. 420.
575 Глазунов Н. Странмцы жмзнп комбата.// Гродзенская праўда. 1998. 16,18, 21, 23, 28, 30 ліпеня. 4, 6, 11, 18, жніўня.
576 Журнал баявых дзеянняў 50-й арміі Ф. 50 арміі, воп. 9769, с. 323, л. 71.
577 Тамжа.
578 Елмсеев Е.П. На белостокском направленпм. С.99.
579 Боевое распоряженпе командуюіцего войскамм 2-го Белорусского фронта № 0037/ оп о недочетах в работе штабов н меропрмятмях по нх устраненню (25.7.44 г.) // Боевые действня Красной армнн в BOB. [Электронны рэсурс]. Рэжым доступу: http://bdsa.ru/ documents/html/donesiule44.html. Дата доступу: 15.08.2010.
КНІГІ ОНЛАЙН
