КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Многія ўжо напісалі, іншыя пішуць. Прыемна, калі за пяро бяруцца не толькі людзі, якія маюць вольны для таго час, але і вельмі занятыя людзі, для якіх некалькі вольных гадзін у тыдзень цяжкая праблема. Нядаўна мы з сябрамі-журналістамі былі на прыёме ў аднаго з беларускіх міністраў, які ў канцы размовы даверліва паведаміў, што збіраецца напісаць кнігу. Мы, канешне, дружна падтрымалі гэты намер, і адзін з нас, падумаўшы пра пастаянны дэфіцыт ягонага часу, сказаў, што трэба пашукаць памочніка. А не, рашуча заявіў міністр. Такую справу я не магу даверыць нікому. Толькі сам! Што ж, пахвальнае рашэнне! На днях у Мінску закончылася ўсесаюзная нарада, скліканая Саюзамі пісьменнікаў СССР і БССР Некалькі дзён вядомыя пісьменнікі і літаратуразнаўцы абмяркоўВалі праблему: «Гераізм савецкіх людзей у гады Вялікай Айчыннай вайны і сучасная дакументальная літаратура». Вызначаны задачы, якія стаяць не толькі перад дакументальнай, але і мастацкай літаратурай аб вайне. Галоўны ж вывад такі: усе мы, удзельнікі мінулай вайны, кожны ў меру сваіх сіл і магчымасцей, павінны няспынна сведчыць перад народам і гісторыяй аб нашым унікальным вопыце, які стаў для многіх таксама і вялізным жыццёвым вопытам, а для народа ў цэлым найвялікшым з выпрабаванляў, якія калі-небудзь выпадалі на яго долю. Гэта наш грамадзянскі, пісьменніцкі і воінскі абавязак. [1978] НЕВЫЧЭРПНАЯ ШЧОДРАСЦЬ РОЗУМУ Упершылю Л. М. Талстой увайшоў у маё жыццё многа гадоў назад, калі, захварэўшы аднойчы, я быў на месяц адарваны ад школы і прачытаў чатыры тамы яго «Вайны і міру». He скажу, што дзіцячае чытанне вялікай эпапеі аказалася ў чымсьці для мяне плённым, але непаўторныя вобразы яе герояў, шырокая панарама рускага жыцця, ваенныя карціны далёкага мінулага не маглі не паланіць дзіцячай душы. Гэта было добраахвотнае паланенне на ўсё жыццё, хоць, зразумела, чытаць і перачытваць Талстога не лішне ў любым узросце. Як ніхто іншы з вялікіх мастакоў слова, ён грандыёзны глыбіннаю шчодрасцю розуму, жывасцю назіранняў, здольнасцю пастаянна ўплываць на фарміравалне і ўдасканаленне чалавечай душы. I гэта цудоўна, калі дружба з агромністаю спадчынай Л. Талстога не заканчваецца аднойчы, а прапягваецца праз усё жыццё. Гранічная талстоўская шчырасць, глыбіннае пранікненне ў таямніцы чалавечай істоты, сацыяльная значнасць і няспынныя пошукі маральнага ідэалу прыцягвалі і прыцягваюць да яго многія пакаленні чытачоў. Больш за стагоддзе назад створаныя ім «Севастопальскія запіскі» красамоўна сведчаць аб тым, як трэба разумець «сражаюіцмйся» народ і як яго адлюстроўваць у літаратуры. Магутны талент і творчая мужнасць вялікага мастака далі яму права напісаць бессмяротныя радкі, якія з’яўляюцца катэгарычным імператывам усякай рэалістычнай літаратуры: «Герой жа маёй аповесці, якога я люблю ўсімі сіламі душы, якога імкнуўся адлюстраваць ва ўсёй прыгажосці яго і які заўжды быў, ёсць і будзе цудоўны праўда». Здаецца, усё вельмі проста, інакш і не можа быць: праўда была і застаецца вялікім сэнсам літаратуры. На справе ж няма большых клопатаў у таго, хто піша, чым яго адносіны з такой няпэўна акрэсленай, непастаяннай і зменлівай катэгорыяй, якой з'яўляецца праўда. Талстой жа валодаў здзіўляючай, мабыць, прыроднаю, здольнасцю адрозніваць у заблытаных і шматскладаных праявах жыцця глыбінную сутнасць праўды, а яго грандыёзны талент пераўтвараў яе ў нязменнага героя яго мастацкай прозы. Мабыць, аднак, і для Талстога гэта было няпроста, інакш бы ён не напісаў, што: «Як ні дзіўна гэта казаць, а мастацтва патрабуе яшчэ большай дакладнасці... чым навука». Некалькі парадаксальна гучаць у наш век НТР гэтыя ягоныя словы, але справядлівы іх сэнс разумее кожны колькінебудзь сур’ёзны пісьменнік, таксама як і ўдумлівы чытач. Мы прывыклі да бясспрэчнай справядлівасці вядомага ленінскага выказвання аб графе Талстым, да якога не было сапраўднага мужыка ў літаратуры, але не часта задумваемся над тым, адкуль у гэтага пана, які на працягу ўсяго жыцця вёў замкнуты, «сядзібны» спосаб жыцця, такое глыбокае разуменне народа, веданне патаемнай чалавечай сутнасці? Справа, відаць, усё ж не ў спосабе жыцця, а ў прыроднай якасці душы ступені чалавечай «сопрнчастностн» з другімі, да сябе падобнымі, здольнай да суперажывання, да ўсведамлення чужога болю, як свайго ўласнага, чым у вялікай ступені быў надзелены Леў Талстой. Цяпер нам відаць абмежаванасць і бесперспектыўнасць некаторых з яго духоўных пошукаў, і мы з пэўнасцю можам меркаваць аб ягоных памылках. Але вялізнае бачыцца на адлегласці, а для яго быў важны галоўнейшы з ягоных прынцыпаў: «Каб жыць сумленна, трэба рвацца, блытацца, біцца, памыляцца, пачынаць і кідаць, і зноў пачынаць і зноў кідаць і вечна змагацца і губляць. А спакой душэўная подласць». [1978] ГЛАЗАМН УЧАСТННКА Н ОЧЕВНДЦА Эта кннга представляет собой частнцу художественной летопнсн поколення, в свое время лншенного юностп, co школьной скамьм шагнувшего в нспепеляюшнй огонь войны. йсторня уготовнла ему велнчайшую нз мнсснй, когда-лнбо выпадавшнх на долю человечества, освобожденне народов от жестокой снлы фашмзма. Что н говорнть мнссня эта оказалась невероятной по своей сложностн, потребовала огромных усйлнй, самоотверженноста й недюжйнного ратного опыта, который прйобретался в ходе ожесточенной борьбы й стойл немалых жертв. Анатолйй Соболев фактом своего рождення прйнадлежнт к людям данного поколенйя, в йсторнческом опыте которого часть й его лнчного опыта. Мменно по этой прнчйне его ппсательское свйдетельство является одновременно п лйчным свйдетельством участннка й очевндца одной нз самых кровавых войн. На протяженнм последнпх пятнадцатл лет в ряде кнйг о войне он с заввдным постоянством воссоздает ее суровые, чуждые псевдогеромкн н папускного бахвальства буднй, в которых выстоять й победйть было столь же неймоверно трудно, как й необходймо. Победа над немецкйм фашйзмом давалась ценой обнльного солдатского пота н большой солдатской кровн. Сознанйе непреложностй данного факта, как й неоплатного долга жйвых перед мйллйонэмй пэвшйх, дало возможность автору создать свой лучшме пронзведення о войне, населйв йх полнокровнымн образамм н наполннв правдйвымй реалйямн тех огненных лет. Случйлось так, что в смлу обстоятельств лнчной блографіш пйтателя йзлюбленной сферой действйя его героев стал Северный флот, а флотская военная жнзнь тем оселком, на котором оттачйвалйсь характеры многйх героев А. Соболева. Начнная co своей первой военной повестп «Безумству храбрых», авторское вннманйе захватнла флотская среда, Заполярье co всемн особенностямй его быта, атмосферы, прйроднымй условйямй. Человек перед грозным лйцом опасностн, мера его готовностй к подвнгу вот те нравственные моменты, которые ннтересуют воображенйе пвсателя й позволяют чнтателю с неослабеваюіцнм йнтересом следнть за йзнуряюше-опасной работой водолазов, волноваться н пережнвать трагнческую судьбу шестеркн матросов с «Тйхого поста» йлй юного разведчмка, оказавшегося раненным на той стороне фронта. Это как раз те снтуацнй, которые с юношескйх лет памятны автору, те образы, которые знакомы ему с ранней военпой юностй. Безусловно, это обстоятельство в значнтельной мере определяет достойнство лучшйх пройзведеняй Анатолня Соболева. В лучшйх свойх повестях м рассказах А. Соболев скрупулезно следует правде того временн, ее атмосфере, счастлйво йзбегая любой выспренностн н фальшй, всего напускного, прйвнесенного временем, которое, как нзвестно, склонно создавать мнфы там, где умолкают факты. Герон этой кнйгй - обыкновенные людн, no препмушеству молодые парнн; как н всем жнвуіцнм на земле, пм прнсуіце желанне жнть, п не нх вгіна, что жпть всем не выходнт. Чтоб победпть, прнходптся кому-то умнрать, н смерть эту каждый нз ннх встречает поразному. Прііняв на себя немецкнй огонь, погнбает разведчнк Олег, дав тем возможность вырваться мз западнп товаршцу; в безнадежной обстановке кончает с собой Гена Лыткпн, чтобы позволнть последнему оставшемуся в жпвых выполнііть важное заданне. Обстоятельства смертн героев разлнчны, no смысл остается нензменным даже погпбая, помочь остаюіціімся продолжать борьбу. Но Анатолнй Соболев не был бы настояіцнм прозанком, еслн бы все в своем творчестве основывал лншь на собственном опыте, на пережнтом лпчно. Многне его веіцн последннх лет свндетельствуют о довольно плодотворных попытках нх автора проннкнуть за пределы его военного опыта, выйтн нз круга лпчных впечатленнй. В повестях «Ночная радуга», «Трн йвана», «А потом был мнр» с разлнчной степенью успеха, но всегда ннтересно, co знаннем жнзнн н чужой пснхологнп нзображены людн с «той стороны», убеднтельно прослежены фплософскне п нравственпые моменты п сознанпя н поступков. А. Соболев, несомненно, одаренный русскнй прозанк. Эта его одаренность явственно проступает уже в его языке, манере лнтературной речн, свободной, богатой н выразнтельной. Отлпчное владені-іе языком особенно проявляется в невоенных вешах, связанных с впечатленнямп детства автора, прошедшего средп жнвопнсной прнроды Алтая, в нсконно русскнх селеннях. В этОхМ отношенйіі прпятно впечатляют «Грозовая степь» н «Тополііныіі снег» пронзведенпя о довоенной снбнрской деревне, полные лнрнзма n HeiiBbacHiiMoii поэтнческой прелестн. В заключенпе нелншне будет добавпть, что Анатолнй Соболев, безусловно, оставаясь пмсателем-марпннстом, нзрядно потрудпвшпмся в военно-морской тематпке, по-впднмому, обратнтся в блнжайшем будушем к труженпкам моря нашпх дней. Об этом свндетельствует накопленный нм опыт в жнзнн «мнрного» моря, его непрекрашаюіцаяся связь с морякамн, наконец, его верность городу на Балтнке, где, не переставая, звучат пароходные гудкп, бередяшпе шісательское воображенне іі обязываюіцне к новы.м проннкновенным строкам о мужественных людях моря. [1978] 1979 НЕКАЛЬКІ СЛОЎ ПРА «АЛЬПІЙСКУЮ БАЛАДУ» Група студэнтаў біялагічнага факультэта МДУ імя М. В. Ламаносава просіць мяне расказаць у газеце аб прадгісторыі стварэння адной з маіх аповесцей... Гэта адбылося ў самым канцы вайны ў аўстрыйскіх Альпах, куды ўжо ўладарна прыйшла апошняя ваенная вясна і з ёю магутным патокам шыбавалі войскі двух нашых франтоў. Нядаўна яшчэ тут быў глыбокі тыл нямецкага рэйха, і, як усюды ў яго тыле, было шмат прамысловых прадпрыемстваў, якія працавалі на вайну, і, вядома, усялякіх лагераў: канцэнтрацыйных, ваеннапалонных, працоўных. 3 прыходам Чырвонай Арміі ўсе яны разбягаліся, ахова ўцякала, а дарогі і населеныя пункты напаўняліся многімі тысячамі людзей, сагнаных з усіх краін Еўропы.