Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1
Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980)
Васіль Быкаў
Памер: 544с.
Мінск 2014
Ніжэй падаюцца істотныя разыходжанні паміж абедзвюма публікацыямі:
Стар, 403. Як і кожны сапраўдны мастак, ён не змяшчаецца... У першапублікацыі: «Как н всякнй подлннно велнкнй художннк, он н в малой степенн не вмеіцаегся».
Стар. 403. Раманы К. Чорнага... У першапублікацыі: «Романы іі повестн Чорного».
Стар. 403. У яго лепшых рэчах выяўляецца духоўная роднасць з ідэямі такіх гігантаў думкі... У першапублікацыі: «В его лучшмх вешах явственно обнаружнвается духовное родство с іідеямн такнх велнканов духа».
Стар. 403. Улюбёныя матывы журботнай іх музы... У першапублікацыі: «РІзлюбленные мотнвы нх скорбной н велпчественной музы».
Стар. 403. Мастацкі геній К. Чорнага такі ж беларускі, як і агульнанацыянальны. У першапублікацыі: «Кузьма Чорный геннй в такой же мере белорусскпй, в какой н всенацпональный».
Стар. 404. У гэты.м двуадзінстве несакрушальная веліч гэтага цудоўнага мастака Белай Русі. Адсутнічае ў першапублікацыі.
[Выступлепне на Всесоюзной творческой конференцнм пнсателей н крнтнков «Дружба народов — дружба лнтератур») (стар. 404)
Друкуецца паводле кн.: Содружество лптературы п труда. Матерналы всесоюзных творческпх конференцнй гшсателей н крнтпков 1978-1980 гг. М., 1981, дзе ўперіпыню апублікавана.
Датуецца не пазней за 27-31 кастрычніка 1980 г. часа правядзення канферэнцыі ў г. Баку.
Тэкст выступлення В. Быкава на Усесаюзнай творчай канферэнцыі пісьменнікаў і крытыкаў «Дружба народов дружба лптератур. Слово ппсателя актнвная снла в ннтернацпональном н патрнотнческом восіштанлн советского человека», якая праходзіла 27-31 кастрычніка 1980 г. у г. Баку.
Стар. 405. ...как велйкйй Лев Нйколаевйч... Л. Талстой, рускі пісьменнік.
Стар. 406. ...о которой было высказано немало точных й аерных сужденйй в блестяіцем докладе Г. А. Алйева, в содокладе Ю. Суровцева й выступленйй С. Баруздйна. Аліеў Гейдар (1923-2003) савецкі і азербайджанскі партыйны і дзяржаўны дзеяч; у 19691982 гг. 1-шы сакратар ЦК КП Азербайджанскай ССР; у 1993-2003 гг. прэзідэнт Азербайджана. Сураўцаў Юрый (1931-2001) расійскі крытык, літаратуразнавец; сакратар праўлення СП СССР (1976-1992). Баруздзін Сяргей (1926-1991) расійскі пісьменнік; галоўны рэдактар часоп. «Дружба народов» (з 1965); сакратар праўлення СП СССР (з 1967).
Стар. 406. Маяковскйй Маякоўскі Уладзімір (1893-1930) расійскі паэт; класік рускай літаратуры.
Стар. 407. ...100-летнйй юбйлей серебряной звезды русской поэзйй А. Блока... Блок Аляксандр (1880 1921) рускі паэт; класік рускай літаратуры.
Стар. 407. Что же касается Ахматовой, Цветаевой... Ахматава Анна (1889 1966), Цвятаева Марына (18921941) расійскія паэткі; класікі рускай літаратуры.
Маладая няўрымслівасць таленту (стар. 407)
Друкуецца паводле часоп. «Беларусь», 1980, № 11, дзе ўпершыню апублікаваны з падзагалоўкам «Андрэю Макаёнку 60 гадоў».
Датуецца часам першай публікацыі.
Артыкул напісаны з нагоды 60-годдзя Андрэея Макаёнка.
Паэзія дабрыні і мужнасці (стар. 409)
Друкуецца паводле: 36. тв.: у 6 т., т. 6. Упершыню Дзень паэзіі-80. Мінск, 1980. Друкаваўся таксама: Быкаў В. Паэзія дабрыні і мужнасці // Панчанка ГІ. 36. тв.: у 4 т. Т. 1. Вершы, паэмы (19341945 гг.). Выбраныя пераклады Мінск, 1981; у кн. «ГІраўдай адзінай».
Датуецца часам першай публікацыі (у 36. тв., 1994 памылкова ўказаны 1981 г.).
Падчас пазнейшых публікацый у тэкст былі ўнесены наступныя змяненні сэнсавага характару:
Стар. 409. ...нямала лепшых гадоў адабрала вайна... — У першапублікацыі, а таксама ў прадмове да 36. тв. П. Панчанкі далей ідзе: «прамая сутычка ўзаемавыключных сіл».
Стар. 411. Толькі б захаваць... У прадмове да 36. тв. П. Панчанкі цытуецца іншы верш:
«Бо без чалавечнасці
He будзе п вечнасці».
Стар. 412. Асцерагайцеся падробкі... Адсутнічае ў прадмове да 36. тв. П. Панчанкі.
* * *
Стар. 412. ...ён захапляецца таленавітай паэзіяй Міколы Аўрамчыка, Янкі Сіпакова, Веры Вярбы. Аўрамчык Мікола (Мікалай; нар. у 1920), Сіпакоў Янка (Іван; 1936-2011), Вярба Вера (сапр. Сакалова Гертруда; 1942-2012) беларускія паэты.
Стар. 412. Будучы шмат гадоў галоўным рэдактарам часопіса «Маладосць»... Галоўным рэдактарам часоп. «Маладосць» П. Панчанка быў у 19581966 гг.
Яркас і самабытнае дараванне (стар. 413)
Друкуецца паводле: 36. тв.: у 6 т., т. 6. Упершыню Быкаў В. Яркае і самабытнае дараванне // Караткевіч У. Выбр. тв.: у 2 т. Т. 1. Апавяданні, аповесці. Мінск, 1980. Друкавалася таксама ў кн. «Праўдай адзінай».
Датуецца часам першай публікацыі.
Падчас другой публікацыі, у кн. «Праўдай адзінай», у прадмову былі ўнесены нязначныя стылёвыя праўкі, а таксама праўкі сэнсавага характару, якія затым былі паўтораны ў 36. тв., 1994 і якія падаюцца ніжэй:
Стар. 417. Прырода гэтага краю, тамтэйшыя людзі і іх праца, убачаныя і адчутыя чалавекам Захаду, ператварыліся ў своеасаблівы гімн жыццю, адухоўлены паэзіяй адкрыцця і светлым сумам кахання. У першапублікацыі далей ідзе з новага абзаца: «Некалькі асобна ў творчасці Ул. Караткевіча стаіць ягоная аповесць “Лісце каштанаў”. Гэта адзін з самых аўтабіяграфічных твораў пісьменніка, напісаны на матэрыяле першых пасляваенных гадоў, праведзеных ім у Кіеве. Дакладна і лёгка выпісаныя вобразы юнакоў і дзяўчат вялікага горада з яго нялёгкім пасляваенным бытам грунтуюцца на пэўных прататыпах, і нават трагічны фінал аповесці ўзяты з жыцця, пабудаваны на аснове канкрэтнага факта. У гэтай аповесці Караткевіча шмат горкіх і трудных рэалій, узаемаадносін і акалічнасцей, і хіба толькі ў першых праявах юнацкага кахання знаёма гучыць, хаця і не пазбаўлены драматызму, улюбёны рамантычны матыў».
Стар. 417. Уладзімір Караткевіч нямала стварыў за чвэрць стагоддзя літаратурнай працы, за 50 год жыцця. Ёсць усе падставы меркаваць, што лепшыя з яго твораў... — У першапублікацыі: «Нямала стварыў Уладзімір Караткевіч за чвэрць стагоддзя літаратурнай працы, і зараз ён знаходзіцца ў поўным росквіце творчых магчымасцей. Легішыя з яго твораў...».
* * ♦
Стар. 415. ...Вальтэра Скота, Генрыха Сянкевіча. Скот Вальтэр (17711832) англійскі пісьменнік, гісторык шатландскага паходжання, пачынальнік жанра гістарычнага рамана; класік англійскай літаратуры. Сянкевіч Генрых (1846-1916) польскі пісьменнік; лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1905); класік польскай літаратуры.
Ад паэзіі да прозы (стар. 418)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай», дзе апублікавана пад назвай «Вольга Іпатава». Упершыню Быков В. От поэзнн к прозе // ІІпатова О. Ветер над кручей: рассказы н повесть / [пер. с бел.]. М„ 1980.
Датуецца часам першай публікацыі.
Падчас другой публікацыі ў прадмову да кнігі Вольгі Іпатавай (нар. у 1945), беларускай пісьменніцы, былі ўнесены праўкі як стылёвыя, так і сэнсавага характару (у тым ліку ўзноўлена назва апавядання «Дваццаць хвілін з Немезідай», якое ў першапублікацыі адсутнічае). Ніжэй падаюцца істотныя разыходжанні паміж дзвюма публікацыямі:
Стар. 418. Праца ў камсамоле, на тэлебачанні і ў рэдакцыі газеты, вучоба ў Маскве... У першапублікацыі: «Трудное послевоенное детство, жязнь в детском доме, где она воспнтывалась, рано лпшнвшнсь матерн, работа в школе, городском комнтете комсомола (г. Гродно), на телевнденнп н в редакцнн газеты, учеба в асшірантуре Лнтературного ннстнтута в Москве».
Стар. 418. ...гераіні апавядання «Дваццаць хвілін з Немезідай», бадай, самага лепшага ў зборніку. [...] Толькі страціўшы яго, гераіня разумее ягоную вялікую вартасць, як і тое, што страчанае не паўтараецца. Адсутнічае ў першапублікацыі.
Стар. 419. ..лворага хлопчыка з бальніцы... — У першапублікацыі: «больного мальчнка (рассказ “Перекат”)».
Стар. 419. ...але і вымагае яго на штось большае — на вяртанне ў жыццё, чаго не маглі зрабіць ні дактары, ні лякарсты. — У першапублікацыі: «но н заставляет повернть его в своп снлы».
[Преднсловне к кннге «Юные герон Внтебіцкны»] (стар.
419)
Друкуецца паводле кн.: Юные героп Внтебіцнны. Мінск, 1980, дзе ўпершыню апублікавана ў якасці прадмовы без назвы.
Датуецца часам першай публікацыі.
Сяргей Шапран
ЗМЕСТ
Маладыя гады
Аўтабіяграфічныя дыялогі з Алесем Адамовічам 5
1957 «ІОнацтва ў дарозе» 106
1958
Кніга аб бессмяротным подзвігу 110
Аўтабіяграфія 112
Новые высоты мастерства 113
Рэцэнзія ў газеце 115
1961
Недачытаная кніга 120
На ўсю сілу таленту 127
1962
[Ответы на анкету журнала «Вопросы лнтературы»] 132
Жывыя памяці мёртвых 133
1963
Права на праўду 146
1964
Таленавітая аповесць 154
[Інтэрв’ю газеце «Літаратура і мастацтва»] 158
1965
Высокнй накал 163
Замест аўтабіяграфіі 164
Улада праўды 166
У пошуках ісціны 171
Пяром аналітыка 175
1966
Прнрода проэтнческого 179
[ІІнтервью для АПН] 185
Выступленне на V з’ездзе СП БССР 189
Урокі жыцця 196
1967
Черный хлеб правды 199
1969
[Вступнтельное слово к рассказам Теодора Вульфовнча] 203
1971
Четверо нз одного города 204
Жывапісец 208
Людская памяць 209
[Ннтервью «Лнтературной газете»] 211
Званы Хатыні 212
Аляксандр Твардоўскі 217
1972
Эта жестокая память 222
Зайздросны лёс 225
Всё мннется, а правда останется 226
1973
Міхась Савіцкі 229
Як была напісана аповесць «Сотнікаў» 231
Сяргей Залыгін 237
Рыгор Бакланаў 243
Что всего важнее 246
1974
[Выступленне на вечары з нагоды 50-годдзя] 249
Жыццём абавязаны 250
[Інтэрв’ю газеце «Літаратура і мастацтва»] 254
[Ннтервью газете «Труд»] 256
[Інтэрв’ю БЕЛТА] 260
1975
Вялікая акадэмія жыццё 261
О кннге «Высокнй день» н ее авторе 278
[Беседа с Юрнем Бондаревым н Мнханлом Кузнецовым] 280
Праўда вайны 292
Сорак трэці 298
Наша трывожная памяць 302
Юрый Бондараў 305
1976
Ясно сознавая свой долг. 308
[йнтервью газете «Гудок»] 311
Гады, аддадзеныя мастацтву 314
Два апавяданні 316
[Адказы на пытанні ўдзельнікаў літаратурнага семінара ў Доме творчасці пісьменнікаў у Каралішчавічах] 316
Верность дружбе солдатской 320
1977
йгорь Божко 322
За счастье надо бороться 323
Подвнгн бессмертны 324
[йнтервью журналу «Бнблнотекарь»] 327
[Гутарка з Аляксеем Гардзіцкім] 328
Сяргей Смірноў 334
1978
Усенародная памяць 337
Невычэрпная шчодрасць розуму 341
Глазамн участннка й очевндца 342
1979
Некалькі слоў пра «Альпійскую баладу» 345
КНІГІ ОНЛАЙН
