Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1 Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980) Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1

Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980)
Васіль Быкаў
Выдавец:
Памер: 544с.
Мінск 2014
140.81 МБ
Стар. 333. ...калі мастак апераджаў магчымасці ўспрымання мастацтва сваімі сучаснікамі і прызнанне і папулярнасць прыйшлі толькі пасля смерці, як, напрыклад, da Ban Гога. — Ван Гог Вінсэнт (1853-1890) нідэрладскі мастак-постімпрэсіяніст, сусветная вядомасць да якога прыйшла пасля яго смерці; разам з працамі Пабла ГІікаса карціны Ван Гога адны з першых у спісе самых дарагіх карцін, якія калі-небудзь былі прададзены ў свеце.
Стар. 333. ...вялікі польскі паэт Норвід... Норвід Цыпрыян (18211883) польскі паэт, празаік, драматург, мастак; класік польскай літаратуры.
Стар. 333. ...Славацкага. Славацкі Юлыош (1809-1849) польскі паэт, драматург; класік польскай літаратуры.
Сяргей Смірноў (стар. 334)
Друкуецца паводле: 36. тв.: у 6 т., т. 6. Упершыню у якасці прадмовы да кн.: Смнрнов С. С. Герон Веллкой войны. М., 1977 пад назвай «Завпдная плсательская судьба». Пад гэтай жа назвай друкавалася таксама ў кн. «Колокола Хатынн».
Датуецца часам першай публікацыі.
Стар. 336. Што ж, цудоўны яго пісьменніцкі лёс! — У першапублікацыі: «Что ж, завндная человеческая участь, прекрасная плсательская судьба!»
1978
Усенародная памяць (стар. 337)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню газ. «йзвестня», 1978, 10 лют. пад назвай «Всенародная память». Друкавалася таксама ў кн. «Колокола Хатынн», у 36. тв.: у 4 т., т. 4.
Датуецца часам першай публікацыі.
Ніжэй прыводзяцца істотныя разыходжанні паміж публікацыяй у кн. «Праўдай адзінай» і першапублікацыяй:
Стар. 337. На самой справе, як можна забыць наш бяспрыкладны подзвіг, нашы велізарныя страты, прынесеныя ў імя перамогі над самым каварным і жорсткім ворагам нямецкім фашызмам! У першапублікацыі далей ідзе: «Четыре военных года по концентрацнн пережптого несравннмы нм с какммл другнмн годамп нашей нсторпн. Кроме того, война преподала нсторіш п человечеству ряд уроков на будуіцее, мгнорнровать которые было бы непростнтельным равнодушнем».
Стар. 338. Але ўся неаглядная разнастайнасць народнага подзвігу ў агняныя гады вайны, гераізм мільёнаў, поўная не меншага гераізму і самаадданасці работа савецкага тылу тояць у сабе нямала неасветленых, a то і забытых старонак. У першапублікацыі далей ідзе: «Нужно как можно больше яркпх пнднвндуальных п коллектнвных свндетельств об этой небывалой в нсторнп войне, рассказанных по радно іі телеввденшо, наппсанных воспомшіаннй, очерков, статей».
Стар. 338. Сярод іх нямала цікавых успа.мінаў, асветленых незвычайнасцю барацьбы, значнасцю асобы іх аўтараў. — У першапублікацыі: «Средн ннх немало пнтересных воспомпнаннй, освеіценных незаурядностыо лнчностн авторов». Далей ідзе з новага абзаца: «Только что февральскнй номер журнала “Новый мнр” познакомнл чптателей с воспомннанііямн Леоннда йлыіча Брежнева “Малая земля” взволнованным н яркнм рассказом об одной пз геропческпх странпц Велнкой Отечественной войны, о бессмертном подвнге солдат н матросов, заіцптннков легендарного плацдарма у Новоросспйска. “Мысленно возвраіцаясь к тем штормовым дням, вспомнная суровую клятву, я всегда нспытываю душевное врлненне н гордость, пншет Леоннд йлыіч. йсторпя знает немало героііческпх подвнгов одпночек, но только в нашей велнкой стране, только ведомые нашей велнкой партпей, советскне ліодіі доказалн, что онн способны на массовый геропзм”». Між тым, нельга выключаць, што гэты абзац быў напісаны не В. Быкавым, а яго сябрам, уласным карэспандэнтам газ. «йзвестня» М. Матукоўскім, бо, па-першае, ён адсутнічае ў публікацыі артыкула ў абодвух кніжных выданнях («Колокола Хатынн» і «Праўдай адзінай»); па-другое, па сведчанні жонкі пісьменніка I. М. Быкавай, неаднойчы здаралася,
што Матукоўскі, рыхтуючы артыкулы ці інтэрв'ю Быкава да друку ў «Нзвестнях», рабіў нейкія допісы, не ставячы ў вядомасць пра тое пісьменніка.
Стар. 340. На днях у Мінску... — У першапублікацыі: «9 февраля в Мннске».
Нсвычэрпная шчодрасць розуму (стар. 341)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай», дзе апублікаваны пад назвай «Леў Талстой». Упершыню «Лнт. газета», 1978, 6 верас. Друкаваўся таксама ў кн. «Колокола Хатынп» пад назвай «Ненссякаемая іцедрость ума». На бел. мове і пад назвай «Невычэрпная шчодрасць розуму» ў газ. «Голас Радзімы», 1978, 21 верас. і ў зб.: Леў Талстой і Беларусь: артыкулы, эсэ, выказванні / уклад. Ф. 1. Куляшоў. Мінск, 1981.
Датуецца часам першай публікацыі.
Артыкул напісаны да юбілею Льва Талстога і ўпершыню надрукаваны ў «Лнт. газете» пад агульнай назвай «К 150-лепію co дня рождення Л. Н. Толстого. Наследне, устремленное в будушее. Слово советскнх н зарубежных ппсателей. Лнкета “ЛГ”» [разам з В. Быкавым прадстаўлены пісьменнікі Ю. Бондараў, П. Нілін, П. Праскурын, Ю. Трыфанаў (Расія), А. Ганчар (Украіна), В. Бубніс (Літва), А. Нурпеісаў (Казахстан), М. Ананд (Індыя), Й. Балаж (Венгрыя), М. Друон (Францыя), Е. Каранфілаў (Балгарыя), Дж. Чывер (ЗША)].
Падчас кожнай публікацыі на бел. мове ў артыкуле, мусіць, самім Быкавым рабіліся шматлікія стылёвыя праўкі; да таго ж быў скарочаны апошні абзац: «Усё яго жыццё няспынныя пошукі: спачатку самога сябе ў гэтым свеце, затым сэнсу і мэты ўсяго жыцця. Нягледзячы на шэраг паражэнняў і страт, ён да канца сваіх дзён заставаўся ворагам душэўнай самаўспакоенасці. Ці не ў гэтым, апрача многіх іншых, яго вялікі ўрок для ўсіх яго сучаснікаў і тых, хто жыве ў другую эпоху, але ўсё на той жа цудоўнай і грэшнай зямлі?»
Глазамн участннка н очевндца (стар. 342)
Друкуецца паводле кн.: Соболев А. Какая-то станцня. Повестн. М., 1978, дзе ўпершыню апублікавана ў якасці прадмовы.
Датуецца часам першай публікацыі.
У Архіве В. Быкава (Мінск) захоўваецца экзэмпляр кнігі «Какаято станцня» з наступным дарчым аўтографам:
«Васіілю Быкаву солдату верному, ппсателю суровому, чело* веку прекрасному с преклоненнем перед его талантом н судьбой.
Поклон н благодарность за преднсловне.
4.10.78.	А. Соболев
г. Мйнск».
1979
Нскалькі слоў пра «Алыіійскую баладу» (стар. 345)
Друкуецца паводле кн. «Крыжовы шлях». Упершыню «Лнт. газета», 1979, 1 студз., дзе апублікавана пад назвай «Однажды в самом конце войны». Друкаваўся таксама ў кн. «Колокола Хатынн», у 36. тв.: у 4 т„ т. 4; у пер. на бел. мову пад назвай «Некалькі слоў аб “Алыіійскай баладзе”» ў кн. «Праўдай адзінай» і ў 36. тв.: у 6 т., т. 6.
Датуецца часам першай публікацыі.
Надрукавана як адказ на ліст, з якім студэнты Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава звярнуліся ў рэдакцыю «Лмт. газеты»:
«Мы даже не предполагалп, какое это трудное дело назвать средіі ряда нмен пнсателей, кннгп которых мы любнм, одно-едннственное. Но вот в результате обсужденнй, споров оно было пронзнесено. Это Васпль Быков. Его пропзведення нас волнуют, заставляют думать о человеческой жпзнп, о ее ценностн, о ее смысле, заставляют сопоставлять, сравннвать, открывают, какпмл снламп наделен человек. Мы вновь перечнталп его кннгп, н онн вновь заставплн нас страдать н наслаждаться, радоваться н горевать. Мы очень проспм Васііля Владпмнровлча рассказать какую-ннбудь нсторшо нз его жнзнн, какой-ннбудь эпнзод, свпдетелем, участннком которого он был, который лег в кннгу нлн послужнл толчком для напнсання повестн. А мы нх, повторяем, хорошо знаем.
Студенты бйофака МГУ Н. Казеннова, А. Белкйн, В. Мельнйков, В. Кондратов, секретарь комйтета комсомола бйофака МГУ».
Стар. 345. Здаецца, гэта быў Фэльбах або, можа, Глейсдорф... Фельбах горад у Германіі, знаходзіцца на зямлі Бадэн-Вюртэмберг. Глайсдорф горад у Аўстрыі, знаходзіцца на федэральнай зямлі Штырыя.
Стар. 345. Яны неслі нацыянальны французскі сцяг, спявалі «Марсельезу»... — «Марсельеза» самая знакамітая песня Вялікай французскай рэвалюцыі, якая была спачатку гімнам рэвалюцыянераў, а ў 1793 г. была абраная дзяржаўным гімнам Францыі. Першапачатковая назва «Ваенны марш Рэйнскай арміі»; аўтар ваенны інжынер Клод Жазэф Ружэ дэ Ліль.
[Інтэрв’ю газеце «Літаратура і мастацтва»] (стар. 347)
Друкуецца паводле газ. «Літ. і мастацтва», 1979, 3 студз., дзе ўпершыню апублікавана пад назвай: «Васіль Быкаў: “Абавязак перад народам"».
Датуецца часам першай публікацыі.
Нагодай для публікацыі стала прысуджэнне В. Быкаву Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Коласа (1978, за аповесці «Воўчая зграя» і «Яго батальён»),
[Інтэрв’ю газеце «Советская Белоруссня»] (стар. 348)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню газ. «Советская Белоруссня», 1979, 21 студз. пад назвай «На пульсе жнзнп» ў рубрыцы «Рядом с ннтересным собеседнпком». Інтэрв’іо ўзяў А. Літвін.
Датуецца часам першай публікацыі.
Інтэрв’го надрукавана з наступным уступным словам: «Государственная премпя БССР нменн Якуба Коласа прпсуждена шісателю Васіілшо Владнмпровнчу Быкову за повестн “Волчья стая” н “Его батальон”. Это высокая оценка творчества нзвестного белорусского шісателя, его пронзведеннй о Велнкой Отечественной войне, которые воспнтывают у чнтателя глубокое чувство патрмотпзма, любвн н преданностн Отчнзне, взывают к бднтельностн н неустанной борьбе за мпр н дружбу на земле».
Падчас публікацыі ў кн. «Праўдай адзінай» у інтэрв’ю быў дададзены апошні сказ («Над усімі гэтымі і некаторымі іншымі тэмамі і працуюць сёння многія паэты, празаікі, драматургі нашай рэспублікі»), да таго ж быў скарочаны апошні абзац: «Что же касается меня ліічно, то на моем рабочем столе появнлась новая рукогшсь пменно на упомянутую выше тему. Впервые это будет пронзведенне не о войне, а о сегодняшнем дне республнкн л, возможно, в этом году оно будет закончено».
Подзвіг мастака (стар. 351)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню са скарачэннямі газ. «Нзвестня», 1979, 21 студз. пад назвай «Подвнг художннка» і падзагалоўкам «Раздумья о новых жнвопнсных полотнах Мпхапла Савнцкого»; на бел. мове і пад назвай «Права на подзвіг» газ. «Літ. і мастацтва», 1979, 26 студз.
Датуецца часам першай публікацыі.
3 пяшчотаю ў душы (стар. 354)
Друкуецца паводле газ. «Літ. і мастацтва», 1979, 9 сак., дзе ўпершыню апублікавана.
Датуецца часам першай публікацыі.
Артыкул напісаны да 60-годдзя Аляксея Слесарэнкі (нар. у 1919), беларускага акцёра эстрады, чытальніка беларускай літаратуры, пісьменніка; заслужнага дзеяча культуры БССР (1960).