Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1 Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980) Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1

Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980)
Васіль Быкаў
Выдавец:
Памер: 544с.
Мінск 2014
140.81 МБ
Стар. 278. ...Геннадйю Пацйенко повезло с самого детства, прошедшею средй жйвопйсной прйроды северной Белоруссйй й Смоленіцйны, в местах, некогда страстно любймых П. Репйным... Рэпін Ілья (1844-1930) рускі мастак.
’ Лазараў Л. Праўда застапспца // Наіп Быкаў. С. 30. Гл. таксама:
Лазарев Л. Запнскіі пожнлого чсловска: кпнга воспомпнаішй. М., 2005 С. 275.
23 ліста ад 3 студз. 1975 г. Рукапіспы тэкст. Коіпя. Архіў В. Быкава (Міпск).
[Беседа с Юрнем Бондаревым н Мнханлом Кузнецовым]
(стар. 280)
Друкуецца ў скарачэнні паводле Юрпй Бондарев, Васнль Быков, Мпханл Кузнецов. Почему н сегодня мы пншем о войне? // Лпт. газета, 1975, 19 февр., дзе ўпершыню апублікавана ў рубрыцы «30 лет Велнкой Победы». Гутарку правяла і запісала Т. Залатухіна.
Датуецца часам першай публікацыі.
Стар. 281. Но даже в быту Достоевскйй поставйл Родйона Раскольнйкова в невероятно сложные коллйзйй... Раскольнікаў герой рамана Ф. Дастаеўскага «Преступленпе п наказанне».
Стар. 283. ...в эпоху лй Петра /... Пётр I Вялікі (Пётр Аляксеевіч; 16721725) апошні цар Усея Русі з дынастыі Раманавых (з 1682) і першы Імператар Усерасійскі (з 1721).
Стар. 285. Еіце мне хотелось бы вспо.мнйть повесть «Сорок дней, сорок ночей» крымского пйсателя Анатолйя Нйканоркйна... Ніканоркін Анатоль (19211994) расійскі паэт, празаік.
Стар. 285. Я знаю в Гродно бывшего командйра батарей, много пережйвшего на фронте й отдавшего пятнадцать лет жйзнй напйсанйю содержательных й правдйвых воспомйнанйй, относяцйхся к весне й лету 1942 года. Желая увйдеть этот матерйал йзданным, я за несколько месяцев тіцательно выправйл его язык, но куда бы автор затем нй обраіцался, он получал отказ. Размова ідзе пра Івана Ушчапоўскага (1913-1995), які падчас Другой сусветнай вайны служыў у гаўбічным артылерыйскім палку 697-га асобнага вынішчальнага дывізіёна. У 1955 г. выйшаў у адстаўку. Працаваў настаўнікам працы ў школах Гродна, на Гарпрамкамбінаце. Быў членам літаб’яднання пры газеце «Гродненская правда», якім кіраваў Быкаў. Аўтар шэрагу публікацый, у тым ліку ў газеце «Гродненская правда»: «Однополчане» (1984, 3 жн.), «Не забыть» (1985, 12 янв.), «Младшнй Гастелло» (1985, 23 марта).
Стар. 287. М. Прйшвйн Прышвін Міхаіл (18731954) расійскі пісьменнік.
Праўда вайны (стар. 292)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню газ. «Літ. і мастацтва», 1975, 7 сак. пад назвай «Агульнымі намаганнямі». Друкаваўся таксама са скарачэннямі ў часоп. «Новый мнр», 1975, № 4 пад назвай «Правда войны».
Датуецца не пазней 3 сакавіка 1975 г.
Скарочаны варыянт даклада на Усесаюзнай творчай нарадзе пісьменнікаў і крытыкаў «Неўміручы подзвіг народа ў Вялікай Айчыннай вайне і савецкая літаратура». Нарада, прысвечаная 30-годдзю Перамогі савецкага народа над фашысцкай Германіяй,
адбылася ў Мінску, у памяшканні Дзяржаўнага тэатра оперы і балета БССР, 27 лют. 3 сак. 1975 г.
Стар. 294. ...<<Спадарожнікі» В. Пановай... Панова Вера (19051973) расійская пісьменніца.
Стар. 296. ...эстонца Куусберга, латыша Бірзе, літоўца Авіжуса, украінца Казачэнкі, казаха Нурпеісава... Куусберг Пауль (19162003) эстонскі пісьменнік. Авіжус Ёнас (1922-1999) літоўскі пісьменнік; народны пісьменнік Літоўскай ССР (1986). Казачэнка Васілій (1913-1995) украінскі пісьменнік. Нурпеісаў Абдзіжаміл (нар. у 1924) казахскі пісьменнік; народны пісьменнік Казахскай ССР (1985).
Стар. 296. ...дакументальнай прозы Івана Новікава. Новікаў Іван (1918?) беларускі пісьменнік, публіцыст; у 19651986 гг. загадчык карэспандэнцкага пункта газ. «Правда» па Беларускай ССР.
Стар. 296. ...Івана Чыгрынава... Чыгрынаў Іван (1934-1996) беларускі пісьменнік, сцэнарыст; народны пісьменнік Беларусі (1994).
Стар. 296. ...Мікалая Аляксеева, Мікалая Кругавых... Аляксееў Мікалай (19091976) расійскі пісьменнік украінскага паходжання. Кругавых Мікалай (1926-1994) беларускі пісьменнік расійскага паходжання (нарадзіўся ў Растоўскай вобл.).
Сорак трэці (стар. 298)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню газ. «Правда», 1975, 11 крас.
Датуецца часам першай публікацыі.
Стар. 298. ...узяліся дабіваць рэшткі акружанай арміі Паўлюса... — Паўлюс Фрыдрых (18901957) нямецкі военачальнік; генералфельдмаршал (1943); камандуючы 6-й арміяй, якая была акружана і капітулявала пад Сталінградам (1943); аўтар аперацыі «Барбароса» плана нападу Германіі на СССР.
Наша трывожная памяць (стар. 302)
Друкуецца паводле кн.: Быкаў В. Крыжовы шлях: артыкулы, эсэ, інтэрв’ю, выступленні. Мінск, 1998. Упершыню газ. «йзвестпя», 1975, 25 мая. Друкаваўся таксама ў 36. тв.: у 4 т., т. 4 пад назвай «Тревожное воспомннанне»; у 36. тв.: у 6 т., т. 6.
Датуецца часам першай публікацыі.
Стар. 304. Аднойчы ранкам, калі вышыня... Гэты сказ адсутнічае ў першай публікацыі артыкула.
Стар. 305. ...аб трагічным фінале нядаўняга паядынку жменькі байцоў з нямецкімі танкамі. У першай публікацыі: «о трапіческом нсходе развернувшегося здесь едпноборства горсткн бойцов с не менее чем батальоном танковой дпвнзші СС “Адольф Гнтлер”».
Стар. 305. ...усяго за два месяцы да нашай перамогі. У першай публікацыі далей ідзе: «Н мне не дает покоя мысль, что, уйдя пз этой жпзнп, он так ннкогда н не узнал о том заветном н радостном днем, когда в Европе смолк грохот разрывов н воцарплся мнр».
Юрый Бондараў (стар. 305)
Друкуецца паводле кн. «Праўдай адзінай». Упершыню у якасці прадмовы да выдання рамана «Берег» Ю. Бондарава ў «Роман-газете» [1975, № 23 (789)] пад назвай «На рубежах добра н любвн». Пад гэтай жа назвай друкавалася ў кн. «Колокола Хатынп», у 36. тв.: у 4 т., т. 4.
Датуецца часам першай публікацыі.
1976
Ясно сознавая свой долг... (стар. 308)
Друкуецца паводле газ. «Гродненская правда», 1976, 14 лют, дзе ўпершыню апублікавана ў рубрыцы «К Дням белорусской лптературы в Гродненской областіі». В. Быкаў прадстаўлены тут як адказны сакратар абласнога аддзялення СП БССР, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР.
Датуецца часам першай публікацыі.
Стар. 308. ...вождя геройческого восстанйя 1863 года публйцйста Кастуся Калйновского, его боевого соратнйка й зачйнателя белорусского лйтературного возрожденйя Франтйшка Богушевйча, замечательного белорусского поэта Максйма Богдановйча, поэтессыреволюцйонеркй Теткй... Каліноўскі Вінцэнт Канстанцін (18381864) беларускі палітычны дзеяч, публіцыст, паэт; адзін з кіраўнікоў паўстання 18631864 іт.; быў пакараны смерцю на шыбеніцы паводле пастановы царскага ваенна-палявога суда. Багушэвіч Францішак (1840-1900) беларускі паэт, празаік, публіцыст, перакладчык, грамадскі дзеяч; адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры. Багдановіч Максім (18911917) беларускі паэт; класік беларускай літаратуры. Цётка (сапр. Пашкевіч Алаіза; 18761916) беларуская паэтка, публіцыст, грамадскі дзеяч.
Стар. 308. ...Адама Мйцкевйча, Элйзы Ожешко, Владйслава Сырокомлй, Вйнцента Каратынского... Міцкевіч Адам (1798-
1855) польскі паэт беларускага паходжання (нарадзіўся ў Навагрудку), публіцыст, асветнік, дзеяч нацыянальна-вызваленчага польскага руху. Ажэшка Эліза (1841-1910) польская пісьменніца беларускага паходжання (нарадзілася ў м. Мількаўшчына паблізу Гродна). Сыракомля Уладыслаў (сапр. Кандратовіч Людзвік Уладыслаў Францішак; 1823-1862) беларускі паэт, краязнавец, гісторык літаратуры, перакладчык. Каратынскі Вінцэсь (18311891) беларускі пісьменнік, перакладчык.
Стар. 309. ...Ежй Путрамента, Вйктора Ворошйльского... Путрамент Ежы (1910-1986) польскі пісьменнік, публіцыст, палітычны дзеяч беларускага паходжання (нарадзіўся ў Мінску). Варашыльскі Віктар (19271996) польскі пісьменнік, перакладчык, беларускага паходжання (нарадзіўся ў Гродне).
Стар. 309. ...нашего старейшего лйтератора, бывшего преподавателя Гродненского педагогйческого йнстйтута Мйхайла Юрьевйча Дубровского... Дуброўскі Міхась (Міхаіл; 1897-1983) беларускі паэт, драматург; у 19501957 гг. старшы выкладчык Гродзенскага педінстыута імя Я. Купалы.
Стар. 309. Данута Бйчель-Загнетова Бічэль Данута (нар. у 1938) беларуская паэтка; з 1962 г. выкладала беларускую мову і літаратуру ў школах Гродна; з 1982 г. загадчыца Дома-музея Максіма Багдановіча (Гродна).
Стар. 309. ...поэзйя сморгонского учйтеля й поэта Марьяна Дуксы... — Дукса Мар’ян (нар. у 1943) беларускі паэт; у 1969 1987 гг. настаўнік у Сольскай сярэдняй школе на Смаргоншчыне.
Стар. 310. ...русскйй поэт, йнвалйд Велйкой Отечественной войны Гаврййл Шутенко. Шутэнка Гаўрыіл (нар. у 1924) беларускі паэт; працаваў старшынёй касы ўзаемадапамогі калгаса «Парыжская камуна» на Стаўраполылчыне, ва ўстановах Таварыства сляпых культаработнікам, дырэктарам вучэбна-вытворчага прадпрыемства, інспектарам.
Стар. 310. ...слонймскйй поэт Анатоль Meepc (Mean Дорофеевйч Мйско)... — Іверс Анатоль (сапр. Міско Іван; 19121999) беларускі паэт; у 1976-1984 гг. сакратар Слонімскага раённага аддзялення Таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры.
Стар. 310. ...актйвный участнйк борьбы белорусского народа npomue пйлсудчйны... Пілсудскі Юзаф (1867-1935) польскі дзяржаўны і палітычны дзеяч; першы кіраўнік незалежнай Полыпчы (19181922), Галоўнакамандуючы Войска польскага (з 1918): прэм’ерміністр Польшчы (19261928, 1930): першы маршал Польшчы (1922).
Стар. 310. ...поэтйческйй талант нашего молодого поэта й тележурналйста Юркй Голуба... Голуб Юрка (Юрый; нзр. у 1947) беларускі паэт; з 1970 г. рэдактар на Гродзенскай студыі тэлебачання; з 1979 г. загадчык аддзела мастацкага вяшчання Гродзенскага абласнога тэлерадыё.
Стар. 310. Алексей Петкевйч Пяткевіч Аляксей (нар. у 1931) беларускі літаратуразнавец; у 19681974 гг. загадчык кафедры, затым дацэнт Гродзенскага педагагічнага інстытута імя Я. Купалы; з 1990 г. дацэнт кафедры беларускай літаратуры Гродзенскага ўніверсітэта імя Я. Купалы.
Стар. 310. ...цучйнская журналйстка Марйя Шевчонок... Шаўчонак Марыя (нар. у 1944) беларуская паэтка; у 19661978 гг. працавала ў шчучынскай раённай газеце «Савецкая вёска»; з 1978 г. старшы рэктар аддзела прапаганды Гродзенскай студыі тэлебачання.
Стар. 310. ...бывшйй юрйст Петр Лйсйцын... Лісіцын Пётр (нар. у 1927) беларускі пісьменнік; працаваў у органах МУС Латвійскай ССР, затым БССР, юрыскансультантам Гродзенскага абласнога вытворчага аб’яднання бытавога абслугоўвання; у 19781985 гг. упаўнаважаны Усесаюзнага агенцтва па аўтарскіх правах па Гродзенскай вобласці.