КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Этот снймок красноречйво говорйт о патрмотязме молодежн тех огненных лет, заплатнвшей столькймй жнзнямй за нашу победу. Да, мы знаем, что такое война, й умеем ценнть мяр. Для того, чтобы его отстоять, советскнй народ не пожалеет сйл. A еслн ймперйалнсты все-такй когда-лнбо снова попытаются сйлой помешать нам созндать коммуннстйческое будуіцее, можно быть уверенным: наш народ й его Вооруженные Снлы сумеют постоять за честь м незавйсймость Родйны. Свндетельство тому слова в проекте нового Основного Закона СССР, с твердой убежденностью гласяіцне, что «зашнта соцналнстнческого Отечества есть важнейшая функцня государства, дело всего народа». [1977] [ННТЕРВЬЮ ЖУРНАЛУ «БНБЛНОТЕКАРЬ»] - Как можно определйть место кнйгй в днй войны й мйра, что она дает й будет давать людям? - Теперь, в век НТР н освоенпя космоса, не будет преувелнченнем сказать, что после рычага н колеса кннга явнлась велнчайшнм нзобретеннем человечества. Заметно потесненная разлнчнымп вндамн нскусств, она тем не менее н поныне не утрачнвает своей прнтягателыюй снлы м служнт одннм нз главных псточннков знання. А еіце несколько десяталетнй назад на кнмге безраздельно сходнлнсь проблемы знаннй, досуга, проблемы духовностл н нравственностн подрастаюіцей молодежн. Кннга не только учнла, она воспнтывала н вдохновляла. В трудные годы войны мнлллоны молодых людей, оторванных от культурных центров, учебы н бмблнотек, скрашнвалп свой досуг случайно найденной в развалннах кннгой. Даже там, на фронте, в грохоте боев, человек не мог побороть в себе неуемную тягу к знанням, к лмтературе, которая, как нзвестно, способна воздействовать на сознанне человека снльнее самой яркой действнтельностм. Я вспомннаю многнх солдат н офнцеров-фронтовнков, у которых в нх полевых сумках, протнвогазах, в веіцевых мешках всегда находнлось место хоть для какой-ннбудь кннгн. Кннгу чнталн по очередн, передавая друг другу, спорллн о ней, обсуждалн ее. Днл, проведенные в обороне, в затншье между боямл, былл полны тягостного томлтельного ожлданля, скраслть которое могла ліішь кннга. Летом 1944 года под Яссамл, слдя в окопах л дурея от жары л безделья, мы заметллл впередн себя в поле кннгу. Нензвестно, как она попала туда, тем более, что поле это с весны было замнннровано нашнмм н немецкнмм мннамн п на него несколько месяцев не ступала нога человека. Но это несомненно была кннга, н ветер тнхонько шевелнл ее пожелтевшйе страннцы. Солдаты долго размышлялй над тем, что это могла быть за кнйгэ, й когда соблазн завладеть ею стал неодолймым, йз окопа выбрался наш заряжаюіцйй. Была темная безлунная ночь, й он, проіцупывая землю немецкйм штыком, благополучно добрался до кнйгй н воротался назад. Это оказалась трйлогня Максйма Горького «Детство. В людях. Мой унйверсйтеты», йзданная задолго до войны й нейзвестно как оказавшаяся на мйнном поле. Кнйгу долго чйтэлй в расчете, потом пыталнсь разорвать на цыгаркй, но командйр орудня не дал этого сделать й спрятал кннгу в свой веіцмешок. Началось наступленйе, для многйх трйлогйя Горького стала последней прочнтанной в йх жйзнй кнйгой. Наш командйр орудйя пережнл войну, й когда он демобйлйзовался в сентябре сорок шестого, я вйдел в его веіцмешке знакомую, снятую с мйнного поля, потрепанную й бережно обернутую в газетку заветную кннгу. Власть кнйгй над человеческймй душамй, как й раньше, велйка, хотя ей й прнходйтся выдержнвать нелегкое состязанйе с кйно й особенно с телевйденйем. Ho по своей духовностй й йвформацйонной содержательностй, значенйе которых в человеческой жйзнй будет возрастать с годамн, кнйгу не может заменнть нйчто. Мнтервью вела В. Дышйневйч. [1977] [ГУТАРКА 3 АЛЯКСЕЕМ ГАРДЗІЦКІМ] У нашым жыцці часта ўладарыць выпадак. Да вайны я, як ведаеце, вучыўся ў Віцебскім мастацкім вучылішчы на скульптара. Дырэктарам вучылішча быў тады Іван Восіпавіч Ахрэмчык. У сорак сёмым я прыехаў у Мінск, знайшоў Івана Восіпавіча і спытаў: як наконт вучылішча ў Віцебску. Ён расказаў, што там вучылішча няма, пытанне аб Мінскім мастацкім інстытуце пакуль не вырашана, і параіў спыніцца ў Гродне, якое параўнаўча ўцалела і дзе ёсць арганізацыя мастакоў. Я прыехаў. Мастакі мяне хораша прынялі. Многія з іх, таксама як і я, былыя франтавікі. 3 імі я за некалькі дзён распусціў усе свае грошы. Людзі былі харошыя. Харошы быў графік Віктар Марозаў цяпер ён у Кіеве жыве. Быў тут афарміцель Ігар Сямёнаў. Жыве тут і цяпер Іван Пушкоў, дарэчы, таксама былы артылерыст. Міхаіл Плужнік памёр. Былі іншыя добрыя хлопцы. Я тут і асеў. А ў сорак дзявятым мяне прызвалі зноў у армію. Я апынуўся аж на Курылах. Яшчэ шэсць гадоў праслужыў. У пяцьдзясят пятым дэмабілізаваўся другі раз. Куды ехаць?.. Зноў у Гродна. Васіль Уладзгміравіч, хачу распытаць пра Вашых літаратурных настаунгкау. Пытанне даволі традыцыйнае... Адкажу з задавальненнем. Можа, гэта ім нічога не каштавала, але для мяне, як для пісьменніка, было вельмі важна. «Гой» Міхася Лынькова быў, як мне помніцца, першым мастацкім творам, які я прачытаў. Я доўгі час быў пад уплывам вельмі добрай, паэтычнай нрозы Міхася Ціханавіча, тут мае першыя нябачныя ні для кога літаратурныя ўрокі, урэшце, проста набыццё літаратурнага густу... На пачатку літаратурнага шляху мяне вельмі падтрымаў, проста сказаў, што я павінен пісаць, Георгііі Шчарбатаў. Я не ведаю, што ён заўважыў, але ён так сказаў. Прынамсі, я яму абавязаны, што стаў пісьменнікам, бо мог бы ім і не стаць. Я гаварыў ужо, што маю прагу да ваеннай тэмы падтрымаў Раман Сабаленка. А Іван Калеснік, калі я хацеў надрукаваць апавяданне ў «Чырвонай змене», a яно было «зялёнае», пра каханне вясковых хлапцоў і дзяўчат, той, напрыклад, пра.ма сказаў, што мне пра гэта лепш не пісаць. Я ім удзячны і не ведаю, як бы ў іншым выпадку склаўся мой літаратурны лёс. А калі гаварыць пра больш апасродкаваныя ўплывы? Мне вельмі падабаецца паэзія Купалы і проза Чорнага. Некалі я вельмі захапляўся прозай Брыля. Пазней адкрыў для сябе Гарэцкага. Шмат у маім літаратурным лёсе значыў крытык Алесь Адамовіч, які дапамог зразумець самога сябе і жыццё. Але так можна пералічваць бясконца. НІто ж да рускай літаратуры дык тут спіс, пачынаючы ад Талстога і Дастаеўскага і канчаючы маімі сябрамі Бакланавым і Бондаравым... Зазваніў тэлефон, і Васіль Уладзіміравіч узяў трубку. Зрабіць уклад у сельскую гаспадарку? перапытаў ён. Дык я ж не хлебароб. У мяне ёсць апавяданне «Акраец хлеба». Можаце яго выкарыстаць, гэта і будзе мой уклад. Адкуль званілі? не стрымаўся я. 3 радыё. Пісьменнік лёгкі на падхват вось уяўленне многіх. Гаспадар выйшаў на кухню, я пачаў разглядаць кабінет. Кнігі, кнігі, акуратна расстаўленыя „а паліцах і тыя, што «пад рукамі» на стале, на канапе. За шклом на паліцы копія ўказа Пятра I аб пераходзе на новае летазлічэнне. Фотапартрэты Купалы, Дастаеўскага, Паўстоўскага. Ажно дзве фатаграфіі Твардоўскага, пад адной з іх верш паэта: В случае главной утопші - В Азіш той, в Европе лн, - Нам-то она не гроза: Пожнлн, водочкп ПОПІІЛП, Будет уже за глаза... Жаль, вроде песнн той, деточек, Мальчпков нашнх да девочек, Всей неоглядной красы... Ранннх весенннх веточек В капельках первой росы... Адну фатаграфію жонка паэта, Марыя Іларыёнаўна, прыслала, тлумачыць Быкаў, а я выбраў верш. Гэта адзін з тых пранізлівых твораў, якія паэт пісаў у канцы свайго жыцця. Другі здымак я рабіў у кабінеце Твардоўскага. Кім для Вас быў Твардоўскі? Аляксандр Трыфанавіч добра да мяне ставіўся. I для мяне ён вельмі дарагі. Як пісьменнік і як чалавек. У сваёй рабоце кіраваўся толькі адным меркаваннем каштоўнасцю твора. Часам ён гаварыў: «Будзе кепска і нам, і Вам. На сябе мы гатовы прыняць удар. А Вы?» Я адказваў: «Вы гатовы, дык і я гатоў». I так ён надрукаваў тры аповесці: «Мёртвым не баліць», «Праклятая вышыня», «Круглянскі мост». А гэта фота маіх франтавых таварышаў па 252-й стралковай дывізіі. Дык Вы ж былі артылерыстам. I ў стралковай дывізіі ёсць артылерыя. Я служыў, пачынаючы ад батальёна-саракапяткі і канчаючы армейскім артылерыйскім палком, дзе былі гаўбіцы... 3 тых жа, з кім я вучылішча канчаў, з роты ўжо нікога не засталося, акрамя Уладзіміра Леўчука... А гэта фатаграфіі сыноў, адзін з іх афіцэр, другі медык. Гавораць, што Вас ужо аднойчы былі «пахавалі» ў брацкай магіле. На помніку нават Ваша прозвішча было высечана. Пісьменнік моўчкі адкрывае шуфляду і падае мне архіўную выпіску: «Паведамляю, што ў імянным спісе беззваротных страт 399 стралковага палка за 194344 гг. значыцца: камандзір стралковага ўзвода лейтэнант Быкаў Васіль Уладзіміравіч забіты 10.1.44 г„ пахаваны на цэнтральных могілках в. Вялікая Севярынка Кіраваградскай вобласці. Падстава: вопіс 84108, с. 8, л. 58. Начальнік архіва-сховішча Аляксееў». Вайна і асоба, вайна і чалавечая мараль гэта кардынальныя праблемы мастацкага даследавання сутнасці чалавека XX стагоддзя. Як ставіліся гэтыя праблемы ў час вайны? Праблемы маралі гэта праблемы жыцця чалавека. I яны заўсёды важныя, а на вайне выступаюць асабліва абвострана. Бо цана і мера гэтай праблемы чалавечае жыццё. Бо кожны дзень трэба паміраць. Салдат павінен плаціць за вайну сваім жыццём рана ці позна. Генералу аддадзены безліч лёсаў людзей, і ён павінен кіраваць. Праблемы маралі выходзяць на першы план найбольш рэзка. Бо ніхто не хоча паміраць, кожны хоча жыць. Вайна вымагае шукаць рашэнняў, каб захаваць сваё жыццё, а часта гэта несумяшчальна. I толькі мараль чалавека, яго высокая свядомасць, яго духоўная арганізацыя вызначаюць сапраўднае выйсце з гэтай сітуацыі. Як гэта было, напрыклад, у «Сотнікаве». - Хоць бы і так. У нас у літаратуры праблему вайны некаторыя ўсё яшчэ звужаюць. Калі гавораць пра вайну, дык толькі пра гераізм. Гераізм быў, гэта безумоўна. А яшчэ была маса самых розных праблем. Практыка лепшых савецкіх пісьменнікаў, тутп я павінен адзначыць вялікую ролю Вашых твораў, гэта пацвярджае. Жыццё і смерць дзве гэтыя несумяшчальнасці парадзілі ў сваім сутыкненні цэлы комплекс і іншых праблем. I таму на вайне праяўляецца ўсё: сацыяльнае, псіхалагічнае, маральнае. Усё наглядна, катэгарычна, на працягу кароткага часу. Кожны дзень разыгрываюцца драмы і трагедыі.