КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Калі можа адбыцца сустрэча чытачоў з новымі літаратурнымі героямі Васіля Быкава? Я не праграмую сваіх намераў. Больш спадзяюся на не дужа пахвальны, але вельмі блізкі рускі «авось». Авось калінебудзь што-небудзь і выйдзе з-пад майго пяра. Але як хутка? Авось хутка. Што б вы хацелі пажадаць чытачам «Неделй»? Толькі чытаць пра вайну. У горшым выпадку толькі пісаць пра вайну. Выключна пра мінулую. Ну, і здароўя, вядома, здароўя. Інтэрв’ю вёў М. Матукоўскі. ' [1980] ВЕКАПОМНАЕ Трыццаць пяць год назад скончылася найвялікшая бітва народаў зя.млі з самым каварным і моцным зверам, які калінебудзь паяўляўся на нашай планеце, з нямецкім фашызмам. Вялікая Айчынная вайна савецкага народа прынесла нашай Радзіме выдатнейшую з перамог, якой па праву ганарыцца ўсё чалавецтва. Гэтая перамога патрабавала велізарнага напружання ўсіх сіл, найвялікшай стойкасці і вытрымкі і каштавала дваццаці мільёнаў чалавечых жыццяў. He ўпершыню было Беларусі трываць жах варожай навалы, але такой яшчэ не здаралася за ўсю шматпакутную гісторыю нашага народа. Франтавы ўраган двойчы пракаціўся праз яе палі і лясы, вёскі і гарады, руйнуючы ўсё на сваім шляху. Час паміж гэтымі двума руйнаваннямі таксама не даў ні дня перадыху. Народ узняўся на барацьбу з захопнікамі, і ўсе дні і ночы пад змрокам акупацыі ішла зацятая вайна на дарогах, у лясах, у мястэчках і гарадах Беларусі. Неўміручаю славай на вякі пакрылі сябе народныя мсціўцы беларускія партызаны, паўмільённая армія якіх была гразой для нямецкіх захопнікаў. У партызанскіх радах побач з беларусамі змагаліся прадстаўнікі ўсіх братніх рэспублік, якія агульнымі намаганнямі блізілі час Перамогі. А мільён беларусаў біўся на фронце, губляючы жыцці лепшых сваіх сыноў у часе вызвалення расійскіх абласцей, Украіны, Малдавіі, Прыбалтыкі. Так было змацавана баявое брацтва народаў нашай краіны, якое прайшло суровае выпрабаванне на палях найвялікшай з войнаў. Ў суровых выпрабаваннях вайны кавалася выдатнае майстэрства савецкіх палкаводцаў, генералаў і афіцэраў арміі і флоту. Але найвялікшыя выпрабаванні, мусіць, выпалі на долю салдата, партызана, чыёй крывёй, упартасцю і ўмельствам у значнай ступені набліжалася перамога над дужым і вымуштраваным ворагам. Гэтая перамога была б немагчыма без паўсядзённай арганізуючай і накіроўваючай ролі Камуністычнай партыі, без самаадданай барацьбы мільёнаў яе членаў, якія былі ў авангардзе барацьбы як у нямецкім тыле, так і на палаючых франтах вайны. Многія з іх загінулі, але на іх месца заступалі другія, што ў самым пекле баёў станавіліся камуністамі і сваім натхняючым прыкладам цэментавалі рады змагароў. Выдатныя традыцыі братняга адзінства развіваюцца на працягу ўсіх год мірнага будаўніцтва. Як ніколі раней, у нас стала многа сяброў у краінах сацыялізму, і цяпер мы мацуем сардэчныя адносіны дружбы з нашымі суседзямі на захадзе палякамі, чэхамі, румынамі. Немцы з ГДР нашы сябры, таксама як і венгры, не кажучы ўжо пра балгарскі народ, традыцыі дружбы з якім цягнуцца з даўніх часоў. Мусіць, у гэтым яднанні залог нашае светлае будучыні. Вялікая Айчынная вайна нашага народа дала чалавецтву шмат вялікіх і векапомных урокаў, якія вывучаюцца і берагуцца народамі свету. Але галоўны з іх, мусіць, заключаецца ў тым, што несправядлівасць рана ці позна будзе асуджана на паражэнне, а праўда заўжды пераможа. Так заўсёды было ў гісторыі, і будзем спадзявацца, што так будзе і надалей. [1980] КУЗЬМА ЧОРНЫ Кузьма Чорны класік беларускай літаратуры, да гэтага вызначэння мы прывыклі яшчэ ў школе. Сапраўды, усё створанае ім прыклад глыбіні і складанасці, мастацкасці і праўдзівасці, да яго небывалых у беларускай літаратуры. На шырокім матэрыяле шматпакутнага народнага жыцця Чорны стварыў хвалюючую галерэю нацыянальных характараў, у якіх з незвычайнай яркасцю адлюстраваўся мяцежны дух часу, поўны драматычнай барацьбы за хлеб і чалавечую годнасць. Найперш у гэтым несумненныя заслугі перад нацыянальнай культурай мастацкай прозы Кузьмы Чорнага. Аднак значэнне К. Чорнага выходзіць далёка за межы адной толькі нацыянальнай культуры. Як і кожны сапраўдны мастак, ён не змяшчаецца ні ў рамках сваёй культуры, ні ў сферы свайго часу. Раманы К. Чорнага чытаюць многія народы свету, знаходзячы ў іх сугучныя сваім думкам мыслі, пазнаючы ў далёкім сваё, цераз асобнае і чужое спасцігаючы вялікае і агульнае. У яго лепшых рэчах выяўляецца духоўная роднасць з ідэямі такіх гігантаў думкі, як Л. Талстой і Ф. Дастаеўскі. Улюбёныя матывы журботнай іх музы дзе прыглушана, а дзе і яўна гучаць між радкоў беларускага мастака слова, уліваючыся ў агульны хор апосталаў дабра і справядлівасці. Мастацкі геній К. Чорнага такі ж беларускі, як і агульнанацыянальны. Яго дараванне глыбока рэалістычнае, а яго гуманізм высокі і агульначалавечы па маштабах ахопу народнага жыцця і сіле суперажывання прыгнечаным і абяздоленым. К. Чорны адзін з бессмяротных мастакоў свету і наша нацыянальная гордасць. У гэтым двуадзінстве несакрушальная веліч гэтага цудоўнага мастака Белай Русі. [1980] [ВЫСТУПЛЕННЕ НА ВСЕСОЮЗНОЙ ТВОРЧЕСКОЙ КОНФЕРЕНЦНН ПНСАТЕЛЕЙ Н КРПТНКОВ «ДРУЖБА НАРОДОВ ДРУЖБА ЛПТЕРАТУР»] В последнее время все чаіце проводятся крупные культурные меропрлятля центральные л реглональные, которые дают возможность лх участнлкам л всей культурной обіцественноста вестл деловой разговор на равных, взалмообогашаясь, учась л уча, но не поучая. Я думаю, что эта замечательная тенденцля будет развлваться л совершенствоваться. Да, конечно, слово пнсателя огромная слла, это стало лзвестно не сегодня л не вчера даже. Класснческая лнтература каждого лз развнтых народов, л, может быть, русская класслка в первую очередь, явллась генератором высокой духовностл, которая дала сллу народам выстоять в годы труднейшлх лсторлческлх лспытаннй, сохранлть язык, культуру, нравственное здоровье поколенлй. А ведь многле класслкл вряд лл созчательно ставллл перед собой столь гралдлозные л так далеко отстояіцле целл. Прл всем дароваллл (которое, кстатл, многле лз нлх расцеллвалл весьма сдержанно) онл больше заботлллсь о современлостл, задачах злободневяых л бллзклх. Как же лм удалось создать действлтельно бесценчую сокровліцнлцу духовностл, способную вллять ла народное созяанле спустя многле годы, десятллетля л даже века? Я думаю, прежде всего потому, что лх сердца лсходллл непресталлой болью за судьбы своего народа л человека как такового. Да, онл понлмалл прекрасло, что человек чесовершенен, «греховея», как говарлвалл в старлну, что народ достолл лучшей лсторлческой участл, что обіцественное устройство нуждается в реконструкцйй, может быть, в революцнонной переделке. Но онй не поучалй, нйчего не навязывалн, редко «прнзывалн». Онй показывалй человечеству его собственный лнк, оставляя ему, человечеству, решать, как быть дальше. Поскольку онй былй гуманйстамй, людьмн, кроме таланта наделеннымм еіце іі крнстальной человеческой совестью, нх словам вннмалн современнйКй, так же как, спустя годы п столетйя, внлмаем й мы, жіівушне в совершенно другое время, в другом соцйальном, полйтнческом, нравственном клймате, в эпоху НТР. Да, действйтельно, в эпоху НТР, с результатамй которой мы сталкнваемся ежедневно, плоды которой тоже пожннаем ежедневно, уже не составляет труда представйть себе, какне йз этнх плодов предстонт пожать в обозрнмом будуіцем, потому что прн всем всеохватном разнообразйй НТР одна обособленная ветвь ее развнвается довольно определенно. От всего человечества требуются гнгантскне усйлня регламентйровать ее в этом развнтйй, еслн уж нельзя удержать йлй остэновйть, йначе эта лавнна угрожает сделаться неуправляемой. В таком случае нетрудно себе представйть фйнальный аккорд этого нйзверженйя в пропасть, где в вііде некоей неопределенной туманностн на месте Планеты Людей могут упоконться йх йллюзйй, йх метання й терзання, все нйзменное й высокое, чем обладалй онй в прейзбытке. Так что же можем мы, лнтераторы, мастера слова, гуманнсты, йзбравшле методом своего творчества самый передовой й нспытанный метод соцналйстнческого реалнзма? Разумеется, можно много говорнть на данную тему в прекрасном Баку, Мннске, Москве йлй благословенной Софйй, можно даже сказать, что все это стало делом прйвычным, как прнвычны нашл выступлення й резолюцнй, составленные нз очень знакомых, давно обкатанных слов. Следует заметлть очень хорошнх й правмльных слов, но, по-влднмому, недостаточных перед той угрозой, с которой столкнулось человечество. Очевйдно, нужны новые действенные меры, может быть, новые слова, а главное новые йден. Но пясателй редко создают орнгйнальные йдей, даже й классйкн не очень охотно йскушалйсь по этой частл. А еслн й йскушалнсь проповедовать, как велнкнй Лев Нйколаевнч, то йх не очень-то слушалй прн жйзнй, да й нынче тоже, расценнвая эту проповедь как ошнбку, капрйз, завйхренне старческого разума. Так что же мы можем? Мы можем то, что мы умеем: пнсать. Все мы жнвем в свое время, н худое лн оно, хорошее лм для нас другого не будет. Н мы должны выполннть наше, как бы сказалн в старнну, «божье предначертанне» оставнть после себя свндетельство об этом временн. Может быть, кое-что нз сотворенного намн прнгоднтся, еслп не сейчас, то когда-лнбо в будуіцем. А еслн не прнгоднтся, что ж, мы не посетуем, вспомннв, сколько нз созданного до нас не прнгоднлось, забыто, а ведь н в прошлом в лптературе былн не однн бездарн. Главное, я думаю, мы должны делать свое дело честно н как можно лучше. Без спешкн. Без лестн н лукавства. Без желання потрафнть во что бы то нн стало. Мы должны помннть, чем заканчнвалнсь самые нзоіцренные попыткн на этот счет. Но, скажете вы, зачем все это перед лнцом того, что вятает над ммром? He будет лн это простой тратой временн н уснлпй, когда... Может быть, будет. А может, н нет. Где тот мудрец, который с достаточной уверенностью ответнт на это? Мы знаем, сколь туманно прошлое каждого народа, можно лн угадать наше будушее?.. С совершеннейшей определенностью ясно лпшь то, что страна пережнвает сейчас, может быть, самый благополучный пернод своей псторнп без голода, эпндемнй, войн, с неотвратммой регулярностью каждые четверть века сотрясавшнх страны Европы; уровень культурного развнтня народных масс не нмеет себе равного в прошлом...