• Газеты, часопісы і г.д.
  • Турэцка-беларускі размоўнік 1836 году

    Турэцка-беларускі размоўнік 1836 году


    Памер: 66с.
    Нью Йорк 1995
    9.46 МБ
    •	bildim
    •	bilmedim
    •	olmadi
    •	layik
    тойо гето треба нашто гропш бпвай здаров йец здаров шчаслнва дарога велнкн
    малй требаа прендзей прендзей6 наверхў запомнавв
    калп хочешг нелзад трўдно розўм згўбнв стало
    веле речей предайўц тогдае знайў
    не знайў не стало прплнчннй, способннй, значіітелнйй*
    [2ар
    •	efendim bana kosterseniz fabrika tophane urda var yahya
    •	efendi risimci bu ‘atlari siizi ulsa
    ГОСПОДПН покажнте мне фабрнкў топхан* там йест йахйак
    господпн хўдожшік тў нмона слово бўдет
    а Памылкова абсечаная фраза з 7б7: [laztin satin] оітауа дасл. ‘[трэба кўплю] ўзяць’ — треба [кугшц] 6 =пол. pr^dzej в тур. 1 sg.; запомнав < пол. zapomnial[em] г тур. 3 sg. д =рас. е =рас. ж =рас. 3 Старонка 2а напісаная рукою 3-га пісара (гл. с.б) * < тур. tophane ‘арсэнал, артылерыйскі завод’ к Уласнае імя
    3
    * qa‘duna
    снденнйе
    
    • qu'udun6
    свденййе
    
    • qa‘adaB
    сндет
    
    • agzi
    рот
    
    • burunu
    HOC
    
    • yuzinii
    лнцо, твар
    4
    • teni
    • tugrr
    стан
    
    • yapragi
    ллст
    
    • kii[be]ki'
    пўп
    
    • kiibeg
    пўп
    
    • yelime
    йесце
    
    • ta'am
    потравў
    5
    • buyurum
    прошаж
    
    • buyur
    чего3
    
    • ne var ne yok yeniden
    што чўвац новаго
    
    • varmadi
    не бйл
    6
    • vardi
    бйл
    
    • var mi
    чн йест
    
    • yok
    нет
    
    • nederler
    начто
    
    • dur
    стой
    
    • bunda
    тўт
    
    • yaya§
    паволн
    7
    • hemen'
    нелза*
    
    • daha
    йешче
    
    • biyiik
    велнкй
    
    • kii^ek
    малй
    
    • sofra
    стол
    
    • duruyur
    стайнц
    8
    • durlii
    род сорт ‘нлн гатўнек
    а в Тры арабскія словы г Няяснае слова, пакінутае ўкладальнікам безь перакладу. Магчыма =тур. dogru Д Памылкова напісанае слова, выпраўленае побач е тур. 1 pl. imperat.:‘давай паямо’ ж=пол. prosz^ 3 Ветлівае перапытаньне, ‘калі ласка? чаго жадаеце?’. Гл. тс. 6а3, 6а7 1 =рас.; тур. hemen ‘зараз жа, адразу; амаль што’. Пераклад памылковы, магчыма пазычаны з 10б6
    1	• ben bunu satanm kim
    isterse satin aim
    • istemem
    2	• daha kendi gezerima
    ♦ kendi kullarmm
    3	• ne kadar pahasi
    • ka? gru§6
    4	• satar misin bunu bu §ey
    • nerede satarlar
    3	• davranma ate§ yokarim»
    • bir damlar
    [3a]
    1	• bir anadan biz karde§im
    • ben biyiik
    2	• nasli senin ismi
    •	benim ismi
    •	ya bunun ismi
    3	• ben bukiin uru? tutaynm
    4	• ka? kiin bayrama
    • bir hafta
    5	•3ka?dur
    •	su
    •	ol kadar
    6	• mezata ver
    •	3olmadi
    йа гето прадайў хто хоче кўпнц собе ніі хачў
    йешче сам йездзнца сам бўду зажнвац йак йано дораго
    колко левав6 прадайеш тй гетўйў реч гдзе прадайўц
    адной маткн мй брацед
    йа старшн
    йак твайо ііме
    майо мме
    йак йаго нме
    йа сагона бост« трнмайў за много дзон байрам* адзнн тпдзен
    сколко
    водй
    такой3
    бўсціі' на лііцнтацнйў*
    не хват пло3
    а тур. ‘яшчэ сам езьдзіць буду’ 6 груш (< лац. grossus; тс. куруш або піястар),
    грашовая адзінка Асманскай імпэрыі, срэбная манэта, уведзеная султанам Сюлейманам II у 1687 г. У Рэчы Паспалітай традыцыйна называўся левам в тур. ‘ня рухайся, буду страляць’ г тур. ‘адна кропля’ Напісана рукою 3-га пісара
    д браце — vex:, sg. е [п-] ж < тур. bayram ‘сьвята’; магчыма, курбан-байрам 3-3 5-ты радок і другое слова 6-га напісаныя рукою 3-га пісара * [п-] к < пол. licytacja
    •	aben
    •	sen
    [5a]
    1	• bari hudadanG
    •	kerek dilerse tiirk dili iikrenmeye iirotmeye
    2
    •	bilmeli bu suzleri
    •	bu ‘atlari
    •	her §eye
    3	• nederler
    •	kerek dilerse
    •	bilmeli
    •	§itmeli
    •	dinnemelir
    4	• kulak utut dinne hem
    i§it miisulman dili islam dini
    5
    • layikdur hem farz erlere hem ‘avretleri
    6	hem одакіап
    •	size ve bize
    •	lazim
    •	minasib
    7	• allah te'ala yardim ayleye
    •	hem bu dunyada
    •	hem ahiretde
    йа тй она
    од бога жедайў6 калн хочеш тўрецкаго йезнка розўмец наўчнцсе
    знацн гетайе слова гетнйе нмона
    на вшнстко*
    нашто
    калн хочеш розўмец слўхац послўшнемўг ўхо трнмай прнслўхай йешче н чўй мўсўлманскн йазнк мсламскей верй належй фарзя мўшчнне йешче н кобетам йешче н дзецем
    вам п нам треба належйе боже допомажй йешче на гетнм свеце йешче н на тамтпм
    свеце
    а а Тэкст на старонцы 36 напісаны рукою 3-га пісара 6 тур. ‘ад Творцы Ўсявышняга’ в =пол. wszystko г тур. necessitativus: ‘трэба, неабходна слухаць’ д < тур. farz (< ар.) ‘належныя ўчынкі й паводзіны як рэлігійны абавязак мусульманіна’ е =пол. nalezy
    1	• lazimdur bilmeli
    •	bu miibarekadili
    •	bu suzleri
    2	• kerek namazda
    •	ve kerek kabirde
    •	ve kerek du'ada
    •	her yerde
    3	• iski iski
    •	evveli allah
    •	kok yaratti
    •	meleke yaratti
    4	• yildiz
    •ay
    •	kiine§
    •	sunra yer adam peygamber yaratti
    5	• bir adam
    •	ba§i
    •	‘ahzi
    •	tuhum
    •	dudaklan
    •	di§leri
    •	dil
    6	• kiizleri
    •	percem
    •	ka§lan
    •	kirpekleri
    •	can
    •	yiirek
    7	• сікегл
    •§kenbeM
    • barsaklan
    потреба знаціі гетіі внншўйўайензнкб гетнйе слова
    хоц ў немазев хоц ў магнле хоц ў дў‘анг на каждіім мейсцў од давнейшаго часў' бершйд бог небо ўтворнл небое ўтворнл зорй
    месец
    слонце
    потйм з земнж адам пророка ўтворнл йеден чловек3
    галава
    рот
    насено
    гўбй зўбй йезнк
    очн
    влосн'
    брова
    вейалкнк
    дўша серцо вантробйл плахіі (?)м
    кншкн
    а тур. miibarek (< ар.) ‘блаславёны’ 6 =пол. j^zyk в < тур. namaz (< фарс.) ‘малітва ў ісламе’ г < тур. dua (< ар.) ‘малітва, зварот з просьбай да Бога’ д [п-] е тур. теіек ‘анёл’ ж =пол. z ziemi 3 =пол. jeden cztowiek 1 =пол. wlosy к веялкі ‘вейкі’ (СПЗБ, 1, 305) л тур. ‘печань; лёгкія’ м ст.бел. флякй ‘трыбухі, рубцы’ 1578 (Булыка, 117); форма пляхі не засьведчана
    •	elleri	рўкм
    •	parmaklari	палцн
    [6a]
    1
    • timaklan
    НОГЦН
    
    • ayaklan
    НОГЙ
    
    • tapoklari
    косткйа
    
    • dizleri
    каленн
    
    • kiibeg
    бўп6
    
    • zekeri
    шлўнек»
    2
    • sa‘a
    здаров
    
    • hasta
    хорйг
    
    • iildii
    ўмард
    
    • ecel keldi
    смерц пріішле6
    
    • kitdi
    пашов
    
    • keldi
    пріішов
    3
    • kaldi
    заставсе
    
    • vardi
    біів
    
    • varmadi
    не бпв
    
    • var mi
    чн йест
    
    • yok
    немаш
    
    • buyur
    проша*
    4
    • asselam ‘eleykiim
    прнвет
    
    • nicesi keyfe ne imi
    йак се тн маш3
    
    • §tikur elhamdii lillahi
    хвала богў
    5
    • ne var ne yok yeni
    што чўвац новего*
    
    • sa
    здаров
    
    • hasta
    хорйк
    
    • ecel keldi
    смерц пршнла
    6
    • kitdi
    пашов
    
    • keldi
    пріішов
    
    • kaldi
    заставсе
    a ‘косткі на назе, шчыкалаткі’ 6 [п-] в тур. zeker ‘membrum virile’. У гэтым значэньні шлунек выступае і ў кітабе Казанскага Ўнівэрсытэту (76а7) (Запісы, 21, 110); у іншых гаворках значэньне не зафіксавана. Магчыма, кантамінацыя словаў шлункі, шлуньне ‘вантробы’ і пол. czlonek г =пол. chory Д =пол. йтагі е Пра -е замест -а: Ант. 285 ж [-а], недакладнае напісаньне 3 =пол. jak sif ty masz\ nap. 6a7 * =пол. nowego к =пол. chory
    •	vardi
    •	varmadi
    •	varrni
    •	yokdur
    •	buyur1
    •	asselam ‘eleykiim
    •	nicesi keyfe ne imi
    [66]
    бпв
    не бпв
    чн йест
    немаш
    чаго3
    внтане
    йак се тп майеш
    1	• §iikur elhamdii lillahi
    •	ne var ne yok yeniden
    •	sen nicesi keyfe ne imi®
    2	• elhamdii lillahi
    •	nereden kelub
    •	stanbuldan keldima
    3	• §ur9u‘a kiderim
    •	pazara kiderim
    •	itmek а1іптж
    4	• et
    •	i§i var
    •	kag para har^atu
    •	yikir[mi] be§
    5	• rubasi kaydnw
    •	ko§andimM
    •	eylenmemH
    6	• beraber kiderim
    • bir sa'at
    хвала богу
    што чўвац новего6
    хвала богў
    сконт ндзешг станбўлў првшовд до рушчўкуе пайдў на таргавнско пайдў хлеба узацж
    менса3
    дзело йест
    веле пар' експенсовал® двацац пац одзено ўложнцл подпасацсем
    зачекай»
    разем пойде0
    йедней годзннй"
    [7a]
    1	• ev yabmaya
    дом робнц
    а гл. 2а5	6 =пол. nowego ® Фраза пакінутая безь перакладу. Гл. 6а4, 6а7
    г =пол. skqd idziesz д тур. 1 sg; станбўлў < з станбўлў е Рушчук (тур. Ru§?uk), турэцкі назоў балгарскага гораду Русэ ж тур. ‘хлеба вазьму’ 3 =пол. mifsa * Пара (тур. para < фарс.), у XVII-XX стст. срэбная, ад 1844 медная манэта (40 пара = 1 груш) к =пол. ekspensowac ‘выдаткаваць’ л тур. 1 sg praet. м тур. 1 sg praet. " тур. ‘я доўга не затрымаюся’ ° =пол. razem pojd$ п =пол. jednej godziny
    [76]
    •	pen? eri
    •	kapi
    •	soba
    •	ev tavani
    •	hazir oldu
    •	satacayim
    •	kiderim gayri memlekette
    •	tarla siirmeye
    •	tepeye komalir
    •	eve kidermeli
    •	ka? araba
    •	har$attim
    •	sattin
    •	ahga
    •	as
    •	mapeticay*
    •	odun£ aliram
    •	ot bicmeye
    •	urak bicmeye
    •	dovmeli'
    •	deyermene ?ekmeliK
    •	un iitmeye
    •	itmek bi§iir
    •	daha kazanayam
    •	i§i kalmadi
    окна
    дзверй пеца
    сталавано6
    гатово стало
    предам
    пайдў до пншаго мемлекету» орац ўкопйг
    додому справадзнц веле фўрд
    зекспенсевал6
    кўпнц
    грошей мало
    пазнджў3
    косііц
    жац
    блц'
    до мліінак
    на мўку малоц
    хлеб печн
    йешче заробел
    робота не стало
    •	duv§iirmeyeM
    •	kuru mi
    •	фі"
    сено грапцем цн сўхо мокрон
    а =пол. ріес 6 с/паляваньне ‘столь’ (СПЗБ. 4, 568; ДАБМ, №228) в тур. тетleket (< ар.) ‘краіна, край; акруга, раён’ г тур. ‘наверсе пакласьці’, беларускі адпаведнік няясны Д ст.бел. фура ‘вялікі воз’ 1578 (Булыка, 120) егл. 6б4;[о-] недакладнае напісаньне (прапушчаны j) ж Слова няяснае, пакінутае ўкладальнікам безь перакладу 3 [-ч-]	* тур. necessitativus: ‘трэба біць, таўчы,
    малоць’ к тур. ‘да млына трэба завезьці’ л =пол. zarobi^ м тур. ‘зьбіраць’; [-л] магчыма, памылка (фатха замест кясры) н тур. ‘раса’; мокро — кантэкстуальны эквівалент
    • beygir ver
    конў дай
    2
    • ko§ arabaya beygiri
    ў вос запрагай кона
    
    • fok eylendi
    веле забаввл
    
    • olmaz
    неможно
    
    • kiig
    трўдно
    3
    • ‘akhm kayatti
    розўм апот ерала
    4
    • okiiz
    вол
    
    • inek
    крова6
    
    • buza
    целе’
    
    • beygir
    кон
    
    • at ta§aklp
    окерг з йайкамнд
    
    • manda okiiz
    бўйвол
    5
    • siitlii inek
    млечне кровае
    
    • fena beygir
    блапі кон
    
    • kart ayaklan
    старй ногй
    
    • satanm
    предам
    
    • panayir
    кермаш
    6
    • hevesim var mal satin
    мам охота* кўшіц
    
    olmaya
    йекего3 товарў
    
    • sevdim
    лўбе'
    
    • sevmedim
    не лўбек
    7
    • vardim
    бнлемл
    
    • varmadim
    не біілемм
    
    • lazim satin olmaya
    треба кўшіц
    [8a]
    і
    • pazar
    таргавііско
    
    • ali§ veri§«
    гандал весцн1*
    
    • bezirgan
    кўпец
    
    • lazim ketiirmeye0
    треба на кермаш0
    2
    • adam 90k
    веле лўдзей
    
    • adam^a kezer
    йак чловек ходзнц
    а-а Слова дапісана рукою 3-га пісара 6 =пол. krowa в =пол. сіеі^ г =пол. ogier; [-Г-] д тур. ‘непакладаны конь’; прыклад даслоўнага перакладу е =пол. mleczna krowa ж =пол. main ochot^; пра -а на месцы -g: Ант., 344	3 =пол.
    jakiego 1 =пол. lubi$ к =пол. піе lubiq л =пол. Ьуіеіп м =пол. піе Ьуіепі н тур. ‘гандаль’ 0 тур. ‘трэба несьці’