Удзельнікі паўстання 1830-1831 гг. на Беларусі
Вольга Гарбачова
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 400с.
Мінск 2006
Незабітоўскі Юзаф Цыпрыян (п. 10.7.1837) канонік зМінскайгуб. У паўстанні капелан. 3.6.1833 прыбыў у Францыю. Скончыў жыццё самагубствам у Нанце. AGAD, KRSW, nr 7170, к. 217; ND. 1843. S. 139; Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 308; Gadon L. Emigracja polska. T. 3. S. 46.
Некілкоўскі Міхал дваранін з Лідскага пав. Гродзенскай губ. Дзейнічаў сярод паўстанцаў. Эмігрыраваў. Парашэнню ГГСК аднесены да 2 разр. зл. РДВГА-8, арк. 216.
Некраш Міхайла селянін з в. Плёхава Навагрудскага пав. Гродзенскай губ. Далучыўся ў Навагрудскім пав. да атрада Г. Дэмбінскага. Адпраўлены на месца жыхарства. РДВГА-8, арк. 215.
Некрашэвіч Ян памешчык з Мазырскага пав. Мінскай губ., сын Яна. Знаходзіўся сярод оўруцкіх паўстанцаў. Утрымліваўся пад арыштам у Ма-
зыры, затым у Бабруйскай крэпасці. Вярнуўся на месца жыхарства. Па рашэннюМГСКад 16.3.1832 вызвалены ад адказнасці. ЯГЛБ’-4, арк. 119адв.; РДВГА-11, арк. 257; AGAD, ММК, пг 8; Dangel S. Rok 1831. S. 141.
Нелюбовіч Томаш (1813-28.5.1854) дваранін са Слонімскага пав. Гродзенскай губ., н. у в. Масталовічы, вучань Мінскай гімназіі. У паўстанні радавы навагрудскай конніцы, ппар. 13 ул. палка, адышоў з атрадам Г. Дэмбінскага ў Варшаву. 5.10.1831 у складзе атрада М. Рыбінскага перайшоў межы Прусіі. 24.6.1832 з Гданьска на караблі “Лакс” выехаў у Францыю, прыбыў 22.7.1832. Належаў дазакладаў у Буржэ, Шатору. 3 3.9.1833 член ПДТ. Памёр у парыжскім шпіталі. Па рашэнню ІТСК ад 26.10.1832 аднесены да 2 разр. зл., канфіскавана частка маёнтка Бушчызна. НГАБ-4, арк. 119 адв.; РДВГА-8, арк. 215; AGAD, WCPL, nr 724, k. 77; Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 305; Bielecki R. Slownik biograficzny. T. 3. S. 193; яго ж: Zarys rozproszenia. S. 148, 167; Kaczkowski J. Konfiskaty; Krawiec L. Lista czlonkbw. S. 48; Tyrowicz M. Towarzystwo Demokratyczne. S. 468.
Немановіч Людвік ca Свянцянскага пав. Віленскай губ. Дзейнічаў сярод паўстанцаў, з якімі адышоў у Варшаву, дзе 9.8.1831 удзельнічаў у Віленскім сейміку па абранню дэпутатаў на сейм. DS. Т. 6. S. 440.
Несцяровіч Васіль селянін з в. Дарава Навагрудскага пав. Гродзенскай губ. Дастаўлены ў атрад Г. Дэмбінскага памешчыкам А. Бронскім, з якім апынуўся ў Прусіі, інтэрніраваны. Па рашэнню ГГСК атрымаў дараванне. РДВГА-8, арк. 217.
Несялоўскі Францішак Ксаверый (18.12.1771-15.9.1845) з Навагрудскага пав. Мінскай губ., н. у мяст. Ляхавічы, сын Юзафа і Кацярыны Масальскай, у 1785-88 вывучаў у Віленскім ун-це права і літ-ру, удзельнічаў у паўстанні 1794 і вайне 1812 на баку Напалеона, пасля чаго эмігрыраваў. У 1814 вярнуўся на Беларусь, прадаў радавыя маёнткі і пераехаў у Польшчу. У час паўстання намеснік губернатара Варшавы, удзельнічаў у абароне горада. Узначальваў утвораны 15.8.1831 Літ. к-т. 30.9.1831 вярнуўся ў Варшаву, пасля паражэння паўстання аднавіў прысягу расійск. ураду. Сасланы ў Волагду, вярнуўся ў 1837. Памёр у сваім маёнтку Юзэфава. AGAD, KRW, пг 477, к. 110; Rps BUW, PJK, nr 566, к. 19-21; DS. Т. 1. S. 3, 9, 244, 403, 407; Т. 2. S. 274; Т. 3. S. 318; Т. 4. S. 155; Т. 6. S. 224, 295, 297, 578, 610; Ksi^gapamiqtkowa. S. 47; LelewelJ. Pami^tnik. S. 159; Niewiarowicz A.L. Ze wspomn. S. 448-480; Puzynina G. W Wilnie; Zrddla do dziejow. T. 1, 2, 4; ЭГБ. T. 5. C. 322; Askenazy S. Napo
leon. Т. 1, 3; Barzykowski S. Historia. Т. 1. S. 466; Bielecki R. Slownik biograficzny. Т. 3. S. 197-198; Handelsman M. Adam Czartoryski. T. 1; Iwaszkiewicz J. Wykaz dobr. S. 30; Kaczkowski J. Konfiskaty. S. 31, 33; PSB. T. 23. S. 57-59; Sliwowska W. Zeslancy polscy. S. 417.
Нецыеўскі (Нечаеўскі) Антоній (п. 22.11.1858) шляхціц з мяст. Маладзечна Вілейскага пав. Мінскай губ., сын Сцяпана. Прысягнуў паўстанцам. Па рашэнню МГСК аднесены да 3 разр. зл. (па звестках В. Слівоўскай сасланы ў Сібір, служыў у расійск. войсках у Іркуцку). НГАБ-4, арк. 122 адв.; РДВГА-11, арк. 258; Dangel S. Rok 1831. S. 118; Sliwowska W. Zeslancy polscy. S. 414.
Нівінскі Вільгельм з Гродзенскай губ. За ўдзел у паўстанні канфіскавана 10 дзесяцін зямлі. Kaczkowski J. Konfiskaty.
Ніжоўскі Антоній (н. 11.5.1795) з в. Чулковічы Гродзенскай губ., сын Міхала і Крысціны, пар. польск. войскаў. У паўстанні пар., з 6.2.1831 кап. 2.10.1831 вярнуўся ў Варшаву, аднавіў прысягу расійск. ураду. Bielecki R. Slownik biograficzny. Т. 3. S. 205.
Нікіфараў Мікалай селянін памешчыка Ю. Абуховіча з маёнтка Сядзельнікі Мазырскага пав. Мінскай губ. Далучыўся да атрада Ф. Кеневіча, удзельнічаў у сутыкненні пры Міхалках, дзе трапіў у палон. Па рашэнню МГСК ад 31.12.1831 аддадзены ў салдаты. НГАБ-4, арк. 120 адв.; РДВГА-11, арк. 259.
Новацкі Вінцэнт дваранін з Гродзенскай губ. Служыў унтэр-афіцэрам у фарміраванні А. Гелгуда. Адпраўлены на месца жыхарства. РДВГА-8, арк. 217.
Норніцкі Ян памешчык з Дзісенскага пав. Мінскай губ., сын Антонія. Прысягнуў паўстанцам, падпісаў Акт канфедэрацыі, выконваў пасаду паўст. каменданта Празарокскага ключа. З’явіўся з раскаяннем. Па рашэнню МГСК ад 17.12.1831 аднесены да 3 разр. зл., паўгода ўтрымліваўся ў астрозе ў Дынабургу. НГАБ-4, арк. 121; РДВГА-11, арк. 265; Dangel S. Rok 1831. S. 122—123.
Нэйман Васіль (н. 1.7.1780) з в. Фецінічы Мінскай губ., сын Нестара і Таццяны Наумавай, радавы вайсковай службы. У паўстанні радавы 4 палка лін. пяхоты. Адышоў у Прусію, да канца 1833 утрымліваўся ў Гданьску. 27.4.1834 прыбыў у Аран на караблі ‘Траф Келлі”, у гэты ж дзень уступіў у замежны легіён на 3 г. У 1834—35 у Афрыцы, з 1835 у
Іспаніі. Па рашэнню МГСК ад 19.11.1834 прызнаны выгнаннікам. РДВГА-11, арк. 256; Bielecki R. Polacy w Legii. S. 263; Dangel S. Rok 1831. S. 117.
Нэттэ Фрэдэрык шляхціц з r. Брэста Гродзенскай губ. Удзельнічаў у паўстанні. Высланы ў Арэнбургскі корпус. Sliwowska W. Zeslancy polscy. S. 413.
Нядзвецкі Аляксандр з Гродзенскай губ., студэнт. Дзейнічаў сярод паўстанцаў. Эмігрыраваў. Па рашэнню ГГСК ад 8.10.1832 аднесены да 2 разр. зл. НГАБ-4, арк. 118 адв.; РДВГА-8, арк. 213.
Нядзвецкі Лаўрэнцій селянін памешчыка Шымкевіча з Вілейскага пав. Мінскай губ., сын Мацвея. У паўстанні радавы. Вярнуўся на месца жыхарства. Па рашэнню МГСК ад 19.1.1832 атрымаў дараванне. НГАБ-4, арк. 122 адв.; РДВГА-11, арк. 256; Dangel S. Rok 1831. S. 141.
Нямкоўскі Міхал (н. 27.9.1805) з мяст. Лапеніца Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ. У паўстанні радавы 2 палка пешых стральцоў. Адышоў у Прусію, да канца 1833 утрымліваўся ў Гданьску. 27.4.1834 прыбыў у Аран на караблі ‘Траф Келлі”, у гэты ж дзень уступіў у замежны легіён на 3 г. У 1834-35 у Афрыцы, у 1835-37 у Іспаніі. Вярнуўся ў Францыю, з ліст. 1837 жыў у Туры, затым у Парыжы. Bielecki R. Polacy w Legii. S. 264.
Нямцовіч Давыд купец 3-й гільдыі з г. Пінска Мінскай губ. У час паўстання прадаў 11 пудоў свінцу і 4 пуды шроту. Рашэннем МГСК ад 19.10.1832 вызвалены ад суда, пакінуты пад паліцэйскім наглядам. НГАБ-4, арк. 121; РДВГА-11, арк. 258.
Нямцэвіч Караль Урсын (1797(1779)-9.2.1867)-дваранін з Брэсцкага пав. Гродзенскай губ., сын Яна і Тэклі Выганоўскай, пляменнік Ю. Нямцэвіча. Скончыў школу ў Свіслачы, вучыўся ў Віленскім ун-це на аддзяленні мастацтва, з 1817 вывучаў літ-ру і мастацтва ў Варшаўскім ун-це, у 1828 маршалак Брэсцкага пав. Пасля пачатку паўстання інтэрніраваны ў Гродна, дзе стаў членам тайнага паўст. к-та. У крас. 1831 перабраўся ў Белавежскую пушчу, займаўся цывільнымі пытаннямі. Аўтар адозвы “Мы палякі”. Пасля падзелу агульных сіл, кіраваў асобным атрадам. 8.8.1831 абраны на сейм як прадстаўнік Гродзеншчыны. Уваходзіў у склад утворанага 15.8.1831 Літ. к-та. 14.9.1831 атрымаў залаты крыж. Пасля паражэння паўстання адышоў у Гамбург, затым у
Дрэздэн, адкуль, дзякуючы дапамозе Ю. Нямцэвіча, у Францыю. 1.8.1834 прыбыў у Парыж, быў звязаны з А. Чартарыйскім. Член ТЛРЗ, у 1835 член Гісторыка-літаратурнага т-ва, з 1844 гістарычнага аддзела т-ва. У 1863 напісаў успаміны аб падзеях 1831. Памёр у Парыжы, пахаваны на Манмартры. Па рашэнню ГГСК ад 8.10.1832 аднесены да 1 разр. зл., частка маёнтка канфіскавана. Niemcewicz K.U. Pami^tnik; НГАБ-4, арк. 122 адв.; ф. 1297, eon. 1, спр. 5526; ф. 1430, eon. 1, спр. 2923; РДВГА-8, арк. 216; Rps BN, II. 7861; ВРР, nr 565; DS. Т. 6. S. 385; Ksiqgapamiqtkowa. S. 146; LelewelJ. Pamiqtnik. S. 159; Wieloblocki J. Krotki rys. S. 9; ЭГБ. T. 5. C. 341; Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 305; Barszczewska A. Rola Towarzystwa Litewskiego. S. 50; Bielecki R. Slownik biograficzny. T. 3. S. 193; Gadon L. Z zycia Polakow. S. 122; Gerber R. Studenci. S. 393; Kaczkowski J. Konfiskaty; Polacy pochowani. S. 70-71; PSB. T. 22.
Нямцэвіч Юльян Урсын (16.2.1758-21.5.1841) з Брэсцкага пав. Гродзенскай губ., н. у в. Скокі, сын Марцэлія і Ядвігі Сухадольскай, пісьменнік, гісторык. У 1794 ад’ютант і сакратар Т. Касцюшкі. У паўстанні член адміністрацыйнай рады Часовага ўрада, утворанага 4.12.1830, выконваў абавязкі сенатара-кашталяна. Напрыканцы паўстання пасланы з дыпламатычнай місіяй у Англію. Эмігрыраваў у Францыю, затым з’яўляўся прадстаўніком А. Чартарыйскага ў Англіі. Адзін з заснавальнікаў Гісторыка-літаратурнага т-ва. Пакінуў успаміны. Памёр у дэп. Сена. Niemcewicz J. U. Pami^tniki; ВРР, nr 492, 565; Lelewel J. Nieznane listy. S. 47; ND. 1843. S. 139; ЭГБ. T. 5. C. 341;
Юльян Урсын Нямцэвіч. Літаграфія
Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 305; Catalogue des estampes. Cz. 1. Vol. 2. S. 208; Gadon L. Z zycia Polakow. S. 122; Katalog portretow. T. 6. S. 434; Katalog zbiorow Ludwika Gocla. T. 2. S. 100; Katalog wystawy. S. 45; Rederowa D. Polski emigracyjny. S. 105-121; Straszewicz G. Pollacchi della. Vol. 2; яго ж: Les Polonais; Zurawski vel Grajewski R. Wielka Brytania.
Окунь Францішак з мяст. Воўпа Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ. Дзейнічаў сярод паўстанцаў узбр. РДВГА-8, арк. 223.
Орда Міхал — з Гродзенскай губ. За ўдзел у паўстанні маёмасць канфіскавана. Kaczkowski J. Konfiskaty.
Орда Напалеон (11.2.1807-26.4.1883) шляхціц з Пінскага пав. Мінскай губ., н. у мяст. Варацэвічы, сын Міхала, б. кобрынскага маршалка, і Юзэфы Бутрымовіч, мастак, кампазітар, піяніст. Скончыў Свіслацкую гімназію, з 1823 вучыўся на фіз.-матэм. ф-це Віленскага ун-та. Уваходзіў у склад т-ва “Заране”. Арыштаваны, 15 мес. знаходзіўся ў турэмным зняволенні, затым адпраўлены салдатам у Літ. корпус. У паўстанні з 13.4.1831 ппар. 4 палка конных стральцоў. 25.5.1831 атрымаў залаты крыж. 16.9.1831 адышоў з атрадам Д. Рамарына ў Галіцыю, інтэрніраваны. У жн. 1833 прыбыў у Францыю, вучыўся жы-
КНІГІ ОНЛАЙН
