Вольныя муляры ў беларускай гісторыі Канец XVIII — пачатак XX ст. Алесь Смалянчук

Вольныя муляры ў беларускай гісторыі

Канец XVIII — пачатак XX ст.
Алесь Смалянчук
Выдавец:
Памер: 280с.
Вільня 2005
75.94 МБ
191)	Стрынеўскі Вінцэнт*. Масон 3-й ст. і Сакратар (1820).
192)	Граф Сулістроўскі (Sulistrowski) Казімір Алаізавіч. Масон 7-й ст. і Майстар кафедры (1818-1819).
193)	Сургучэўскі (Surguczewski) [Сергушэўскі C.P.] Ян. Ганаровы сябра ложы, масон 1-й ст. (1820).
194)	Сцяпанаў 2-і (Stepanow) Павел. Масон 3-й ст. (1820).
195)	Сымановіч (Symonowicz) Рамуальд. Масон 4-й ст., звольнены ў 1820 г.
196)	Сяменьскі (Siemienski) [Сямінскі C.P.] Аляксандр. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
197)	Сянкевіч (Sienkiewicz) Вінцэнт Фадзеевіч. Масон 3-й ст. і намеснік Захавальніка архіва (1817), масон 4-й ст. і Будаўнічы архітэктар (1820).
198)	Тарчыньскі (Torczynski) Пётр. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
199)	Тжцінскі Караль.
200)	Трэмбінскі (Trembinski) [Трабінскі C.P.] Аляксандр. Масон 3-й ст. (1820).
201)	Турскі (Turski) Антоні. Ганаровы сябра ложы, масон 5-й ст. (1820).
202)	Тучкоў 1-ы (Tuczkow) Сяргей Аляксеевіч*. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
203)	Граф Тышкевіч (Tyszkiewicz) Вінцэнт. Масон 1-й ст. (1820).
204)	Федаровіч (Fiedorowicz) Ян. Масон 2-й ст., брат служачы.
205)	Філімонаў (Filimonow) Мікалай Гаўрылавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820-1821).
206)	Фрыбэс (Fribes) Вінцэнт Францавіч. Масон 3-й ст. і Другі дазорац (1820), 4-й ст. (1820).
207)	Фрыбэс (Fribes) Францішак. Масон 7-й ст. і Будаўнічы рахмістр (1820).
208)	Фрэйт (Freit) Міхал. Масон 1-й ст., Брат гармоніі (1820).
209)	Хаецкі (Choiecki) Ян. Масон 3-й ст. (1820).
210)	Ходзька (Chodzko) Ігнацы. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
211)	Ходзька (Chodzko) Ян Юзафавіч. Заснавальнік ложы, масон 7-й ст., Майстар кафедры (1816-1818), ганаровы сябра ложы.
212)	Хрушчэўскі (Chruszczewski) Ануфры. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1818), 4-й(1820).
213)	Цюндзевіцкі (Ciundziewicki) Юзаф. Масон 1-й ст. (1820).
214)	Граф Чапскі (Czapski) Караль Францавіч*. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
215)	Чарніхоўскі (Czemichowski) Людвік. Масон 1-й ст. (1820).
216)	Чачот (Czeczot) Апалінары. Масон 3-й ст. (1820).
217)	Чачот (Czeczot) Ян (Іван Фаміч). Масон 3-й ст. (1820).
218)	Чмыхаў (Czmychow) Ян (Іван Фёдаравіч). Масон 3-й ст і Ялмужнік (1820).
219)	Шалькевіч (Szalkiewicz) Вінцэнт. Масон 2-й ст., Брат гармоніі (1820).
220)	Шнэйдэр (Szneider) Пётр Пятровіч. Масон 3-й ст. і намеснік Сакратара (1820).
221)	Штэйн (Sztein) Станіслаў. Масон 1-й ст. (1819).
222)	Шулякоўскі (Szulakowski) Паўліні. Масон 1-й ст., брат служачы (1820).
223)	Шышка (Szyszko) Міхал. Масон 1-й ст. (1820).
224)	Эйтвід (Eytwid) Казімір. Масон 3-й ст., брат служачы (1820).
225)	Элснер (Elsner) Юзаф. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 7-й ст.
226)	Эстка (Estko) Адам. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
227)	Эстка (Estko) Зыгмунт. Масон 2-й ст. (1820).
228)	Эстка (Estko) Якуб. Масон 3-й ст. (1820).
229)	Юрскі (Jurski) Антоні*. Ганаровы сябра ложы, масон 5-й ст. (1820).
230)	Язерскі (Бібесцяў-Язерскі, Jezierski) Станіслаў. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
231)	Якубоўскі (Jakubowski) Гіляры. Масон 3-й ст. і намеснік Сакратара (1820)63.
63 С.Рыбчонак у артыкуле Менскія варштаты ў 1-й чвэрці 19 стагоддзя... анроч пералічаных сяброў “Паўночнай паходні” назваў таксама Леалольда Дзітоўскага, Габрыэля Гольца, Васіля Каратокціна, Францішка Ужыхоўскага, Людвіка Агінскага, Вінцэнта Ахлю, Адама Жэвускага і Якуба Лібелыа (заўвага рэд.).
Менск. Ложа “Гара Табар”*
1)	Ашторп (Osztorp) Леан Францавіч. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820).
2)	Вайніловіч (Woynillowicz) Фларыян. Сябра капітула, масон 6-й ст. (1820).
3)	Вайніловіч (Woynillowicz) Юзаф Мікалаевіч*. Сябра капітула, масон 4-й ст.
4)	Валадковіч (Wolodkowicz) Мельхіёр. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1821).
5)	Ваньковіч (Wankowicz) Апалінары. Сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
6)	Гендэрсон (Henderson) Тамаш. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
7)	Гольц (Holtz) Адам*. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
8)	Дамброўскі (Dombrowski) Ян Хрызастом. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
9)	Замойтэль (Zamoytel) [Жамойтэль C.P.] Адам. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
10)	Зяновіч (Zienowicz) Міхал Антонавіч. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820).
11)	Ігельстром (Igelstrom) Густаў. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820).
12)	Каменскі (Kamienski) Казімір. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
13)	Каменскі (Kamienski) Людвік Юзафавіч. Майстар кафедры, масон 7-й ст. (1820).
14)	Манюшка (Moniuszko) Дамінік. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
15)	Граф Мараўскі (Morawski) [Ма(ў)роўскі C.P.] Караль. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
16)	Мацкевіч (Mackiewicz) Міхал. Сябра капііула, масон 7-й ст. (1820).
17)	Мітарноўскі (Mitamowski) Юзаф. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820).
18)	Мухліньскі (Muchlinski) Ігнацы. Сябра капітупа, масон 5-й ст. (1821).
19)	Навіцкі (Nowicki) Банавентура. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
20)	Непакайчыцкі (Пацэй-Непакайчыцкі, Niepokojczycki) Адам. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
21)	Пжыстаноўскі (Przystanowski) [Прыстаноўскі C.P.] Пётр. Сябра капітула, масон 5-йст. (1820).
22)	Развадоўскі (Rozwodowski) Людвік. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
23)	Развадоўскі (Rozwodowski) Ян. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
24)	Ратыньскі (Ratynski) Антоні. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820).
25)	Рдултоўскі (Rdultowski) Казімір. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
26)	Рэйтан (Reytan) Дамінік. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
27)	Граф Салагуб (Soflohub) Антоні. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
28)	Турскі (Turski) Антоні. Сябра капітула, масон 5-й ст. (1820).
29)	Фрыбэс (Fribes) Францішак. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
30)	Граф Чапскі (Czapski) Караль. Сябра капітула, масон 7-й ст. (1820).
31)	Язерскі (Бібесцяў-Язерскі, Jezierski) Станіслаў. Сябра капітула, масон 4-й ст. (1820)м.
' Была адчынена каля 1818 г. як ніжэйшая капііулярная ложа. 3 красавіка 1821 г. працавала ўжо як вышэйшая капітулярная ложа ў складзе Вялікага усхода Каралеўства Польскага і ВКЛ і Правінцыяльнай ложы “Дасканалая еднасць”. Сябрамі пераважна былі браты ложы “Паўночная паходня”, якія мелі высокія масонскія ступені.
н С.Рыбчонак у артыкуле Менскія варштаты ў І-й чвэрці 19 стагоддзя... апроч пералічаных сяброў ‘Тары Табар” назваў таксама Малхера (Мельхіёра?) Вайніловіча, Габрыэля Гольца (заўвага рэд.).
Тамаш Зан (21 снежня 1796 г., в.Мясата Ашмянскага павета 19ліпеня 1855 г., маёнтак Кахачын каля Оршы), паэт-рамантык, удзельнік вызваленчагаруху, даследчык прыроды. Вучыўсяў Менскай гімназіі, Маладзечанскім павятовым вучылішчы. У 1815 г. паступіў на фізіка-матэматычны факультэт Віленскага універсітэта, адначасова займаўся на літаратурным факультэце. Чалавек надзвычайнай сілы волі і душэўнай чысціні, Тсшаш Зан карыстаўся вялікай павагай сярод студэнтаў і выкладчыкаў быў кумірам моладзі. Адзін з арганізатараў і кіраўнікоў віленскіх тайных таварыстваў студэнцкай моладзі філаматаў, філарэтаў, прамяністых. Належаў таксама да Та-
варыства шубраўцаў, Патрыятычнага таварыства. Ян Чачот прысвяціў Зану
верш “У дзеньурачыстасціў гонар ТамашаЗана. 29мая 1821 г. ”, дзе ёсць радкі:
"О, брацці! Нам заўтра шчаслівае ззяе! Яго перад намі Тамаш расчыняе!"
У 1821 г. быў ініцыяваны ў віленскай масонскай ложы "Школа Сакра-
та Хутка стаў яе прадстаўніком у Правінцыяльнай ложы "Дасканалая еднасць Напісаў два вольнамулярскіх верша, адзінзякіх быў прачытаны на святаянскіх масонскіх урачыстасцях у 1821 г.
У1823 г. пасля выкрыцця тайных таварыстваўу Віленскім універсітэце Зан быў арыштаваны. Каб выратаваць сваіх сяброў па арганізацыі, ёнусю віну ўзяў на сябе. У 1824 г. высланы ў Арэнбург, дзе прабыў 13 гадоў. У час ссылкі даследаваў прыроду Урала (знайшоў каля Самары нафту, каля Троіцкай крэпасці медную руду, у Зауральскім стэпе багатыя паклады золата, стварыў мінералагічны музейу Арэнбургу). Быў сябрам тайнай арганізацыі рускіх рэва-
Наваградак. Ложа “Вузел еднасці”
1)	граф Ажароўскі (Ozarowski) Войцах. Масон 3-й ст. (1820).
2)	Анджэйковіч (Бутаўт-Анджэйковіч, Andrzeykowicz) Міхал Фадзеевіч. Ганаровы сябра ложы, масон 5-й ст. (1820).
3)	Анджэйковіч (Andrzeykowicz) Ян Фадзеевіч. Ганаровы сябра ложы, масон 5-й ст. (1821).
4)	Арлоўскі.
5)	Арцішэўскі (Arciszewski) Антоні Казіміравіч. Масон 3-й ст. (1820).
6)	Багданаў 1-ы.
7)	Букаты (Bukaty) Алойзы. Масон 1-й ст. (1820).
8)	Белапятровіч (Bialopiotrowicz) Караль. Дазорац (1819-1820).
9)	Белапягровіч (Bialopiotrowicz) Ян. Масон 3-й ст. і Другі дазорац (да 1820 г.).
люцыянераў пад кіраўніцтвам П.Кудрашова. У1837 г. ТамашЗанперабраўсяў Санкт-Пецярбург, дзе працаваў бібліятэкараму Горным інстытуце. У1841 г. яму было дазволена вярнуцца на радзіму. Ажаніўшыся, пасяліўся ў маёнтку Кахачын каля Оршы, дзе займаўся літаратурнай дзейнасцю.
Тамаш Зан стаў адным з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры, якая спалучала рысы асветніцтва і рамантызму. Пісаў на польскай мове, але яго творчасць грунтавалася на беларускіх крыніцах, на гісторыі беларускага народу. Ваўральскім дзённіку “3 выгнання ” выказваў намер пісаць на беларускай мове (але ніводны з яго беларускіх твораў не захаваўся). Адным з першых звярнуўувагу на вусную народную творчасць як на крыніцу абнаўлення і ўзбагачэння літаратуры. Шырока выкарыстоўваў беларускі фальклор, апяваў прыгажосць роднай Беларусі. Аўтар паэмаў “Табакерка "(апісваецца беларускае вяселле, свята Купалле, іншыя звычаі і абрады), "Мёд ”, баладаў “Свіцязь-возера ", “Твардоўскі ”, “Бекіш ”, "Цыганка ", вершаў, элегій і трыялетаў. Сваёй творчасцю звярнуў увагу на багацце беларускага фальклору, гістарычную пераемнасць і прыгажосць мовы беларусаў. Сябраваў з А.Міцкевічам, Я. Чачотам, А.Адынцом і інш. польска-беларускімі пісьменнікамі, паўплываў на іх творчасць.
Тв.: Triolety і wiersze milosne. Warszawa, 1922; Z wygnania. Wilno, 1929.
Літ.: Асветнікі зямлі Беларускай: Энцыкл. даведнік. Мінск, 2001. С. 176-177;
Грнцкевпч В.П. От Немана к берегам Тнхого океана. Мннск, 1986; Калннковнч Н. Дело №26 П Неман. 1990. № 4; Цвірка К. Дарогамі Тамаша Зана Н Цвірка К. Лісце забытых алеяў: Эсэ. Мінск, 1993; Цвірка К. Тамаш Зан // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 3. Мінск, 1996. С. 404; Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 2. Мінск, 1985. С. 484; Dunajowna М. Dziecinstwo і lata szkolne Tomasza Zana. Wilno, 1932; Gawalewicz M. Poeta promienisty. Warszawa, 1911; Encyklopedja powszechna / Wydawnictwa Gutenberga. T. XV11I. Krakow, 1932; Hass L. Wolnomularstwo w Europie Srodkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku. Wroclaw, 1982. S. 286.