Вольныя муляры ў беларускай гісторыі Канец XVIII — пачатак XX ст. Алесь Смалянчук

Вольныя муляры ў беларускай гісторыі

Канец XVIII — пачатак XX ст.
Алесь Смалянчук
Выдавец:
Памер: 280с.
Вільня 2005
75.94 МБ
18)	Буджынскі Тадэвуш. Масон 2-й ст. (1820).
19)	Булгарын (Bulharyn) Міхал Людвікавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й сг. (1820).
20)	Бургельскі (Burgielski) Альберт. Ініцыяваны каля 1800 г., масон 3-й ст. (18181820).
21)	Буцэвіч (Bucewicz) Ігнацы. Масон 3-й ст. (1820).
22)	Быкоўскі (Bykowski) Ксаверы Ігнатавіч. Масон 1-й ст. (1818), 3-й ст. (1820).
23)	Былеўскі (Bylewski) Антоні. Масон 2-й ст. (1819).
24)	Былецоскі Антоні. Масон 2-й ст. (1818).
25)	Бычкоўскі Міхал.
26)	Белапятровіч (Bialopiotrowicz) Ян. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
27)	Вайдзевіч (Woydziewicz) [Вандзевіч C.P.] Фелікс. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 4-й ст.
28)	Вайніловіч (Woyniltowicz) Аўгуст Фларыянавіч. Масон 2-й ст. (1818), 4-й ст. (1819).
29)	Вайніловіч (Woyniltowicz) Дыянісі. Масон 1-й ст. (1818), 3-й ст. (1820).
30)	Вайніловіч (Woyniltowicz) Леан. Масон 3-й ст. (1818), 4-й ст. (1820).
' Узноўленая 4 верасня 1810 г. Працавала па “шведскай сістэме”. Сходы адбываліся ў доме Навашынскага, а з 1811 г. у палацы князя Радзівіла. Закрыгая ў 1812 г. Аднавілася ў 1817 1820 гг. Працавала на французскай і польскай мовах.
31)	Вайніловіч (Woynillowicz) Людвік. Масон 4-й ст. (1821).
32)	Вайніловіч (Woynillowicz) Фларыян. Ганаровы сябра ложы, масон 5-й ст. (1820).
33)	Вайніловіч (Woynillowicz) Юзаф. Масон 3-й ст. (1818), 4-й ст. (1819).
34)	Валодзька 2-і Юзаф. Масон 3-й ст.
35)	Валадковіч (Wolodkowicz) Мельхіор. Масон 3-й ст. (1818), 4-й ст. (1820).
36)	Ваньковіч (Wankowicz) Апалінары. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
37)	Васьнеўскі (Wasniewski) Юзаф. Масон 2-й ст. (1819).
38)	Верашчака (Wereszczaka) Міхал Антонавіч. Масон 3-й ст. і намеснік Прамоўцы (1820).
39)	Верапічака (Wereszczaka) Юзаф Антонавіч. Масон 3-й ст. і Майстар абрадаў (18181819), Другі дазорац (1821).
40)	Відал (Widal) Юзаф. Брат-служка, масон 1-й ст. (1820).
41)	Вілямоўскі (Wilamowski) Юліян. Масон 1-й ст. (1818), 3-й ст. (1820).
42)	Вінел (Winiel) Юзаф. Брат-служка, масон 1-й ст. (1820).
43)	Вірыён (Virion, Wiryon) Караль Юзаф. Ялмужнік (1810), масон 6-й ст., памёр у 1820 г.
44)	Вітаноўскі (Witanowski) Дамінік Янавіч. Г анаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
45)	Вітаноўскі (Witanowski) Міхал Янавіч. Г анаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (18201821).
46)	Вішнеўскі (Wisznewski) Павел. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
47)	Воджбун (Wodzbun) Антоні. Масон 1-й ст. (1818).
48)	Вольскі (Wolski) Мікалай. Масон 2-й ст. (1818), 4-й ст. і Майстар абрадаў (1820).
49)	Гайля Адольф.
50)	Гарабурда (Haraburda) Адам. Масон 4-й ст., Прамоўца (1818-1819).
51)	Гарайскі (Gorayski) Якуб. Масон 3-й ст. (1818), 4-й ст. (1820).
52)	Гарэцкі (Gorecki) Юзаф Валянцінавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
53)	Гацыскі (Haciski) Тадэвуш Янавіч. Масон 3-й ст. (1819).
54)	Гендэрсан (Henderson) Тамаш. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
55)	Глінка (Glinka) Ян. Масон 1-й ст. (1817 г.).
56)	Гольц (Hole, Holtz) Адам. Масон 5-й ст. (1820).
57)	Гольц (Hole, Holtz) Габрыель. Масон 3-й ст. (1818), 5-й ст. (1820).
58)	Гофман (Hofinann) Карл. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
59)	Грабенскі. Ганаровы сябра ложы, прадстаўнік пры Вялікім усходзе (1811).
60)	Гродэк (Groddeck) Багдан Веніямінавіч. Ганаровы сябра ложы.
61)	Гродэк (Groddeck) Эрнэст Годфрыд. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820), Майстар ложы “Добры пастыр”.
62)	Грыневіч (Hryniewicz) Вінцэнт. Масон 3-й ст., сакратар Правінцыяльнай ложы.
63)	Грынцэвіч Вінцэнт. Масон 2-й ст. (1818), 3-й ст. (1820).
64)	Граф Гюнтэр (Gunther) Адам. Масон 3-й ст. (1818), 5-й ст. (1820).
65)	Дамбкоўскі (Dobkowski) Адам. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820), Прамоўца ложы “Уладзіслаў Ягайла”.
66)	Дамброўскі (Dabrowski) Ян Хрызастом. Масон 3-й ст. (1818), 7-й ст. (1820).
67)	Дамброўскі (Dabrowski) Ян. Ініцыяваны каля 1813 г., Другі дазорац (1819).
68)	Даўгяла Шымон.
69)	Дзенеў Ян.
70)	Дзердзееўскі (Dzierdziejewski) Ян. Масон 3-й ст. і Скарбнік (1818), 4-й ст. і Падскарбі (1820).
71)	Дзічкоўскі (Dziczkowski) Ян. Брат гармоніі, масон 1-й ст. (1820).
72)	Дэдэрка (Dederko) Барнаба. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
73)	Князь Длускі (Dhiski) Міхал Сцяпанавіч. Г анаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
74)	Драздовіч (Станіслаў.
75)	Дучынскі Эдвард Юзафавіч.
76)	Дучынскі Юзаф.
77)	Елец (Jelec) Антоні Міхайлавіч. Масон 4-й ст. (1820).
78)	Жаль (Zal) Якуб. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820). Сябра Вялікага ўсходу Італіі.
79)	Жукоўскі (Zukowski) Шымон. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст.
80)	Жэброўскі (Zebrowski) Вінцэнт. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
81)	Забароўскі (Zaborowski) Вінцэнт. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
82)	Заблонскі Антоні. Масон 2-й ст. (1818).
83)	Заблоцкі Юзаф. Ганаровы сябра ложы.
84)	Завадскі (Zawadzki) Казімір. Сябра ложы, масон 3-й ст.
85)	Завадскі (Zawadzki) Юзаф. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820-1821).
86)	Залеўскі (Zalewski) Францішак. Масон 1-й ст. (1818-1820).
87)	Замойтэль (Zamoytel) Адам. Масон 5-й ст., Сакрагар Ніжэйшага капітупа.
88)	Збарашэўскі (Zbaraszewski) Анджэй. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
89)	Звяровіч Матэвуш. Масон 4-й ст., Братгармоніі (1820).
90)	Зданкевіч (Zdankiewicz) Васіль. Масон 2-й ст. (1818-1820).
91)	Зяновіч (Zenowicz) Міхал Антонавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
92)	3.I.(Z.L). Масон 6-й ст.
93)	Іваноўскі (Iwanowski) Ігнацы Антоніевіч. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
94)	Ігельстром 2-і (Igelstrom) Аляксандр Густававіч. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
95)	Ігельстром (Igelstrom) Густаў. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
96)	Кабылінскі (Kobylinski) Ежы. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
97)	Каланкоўскі (Kolankowski) Пётр. Масон 1-й ст. (1818).
98)	Камаеўскі (Komajewski) Караль. Масон 1й ст. (1820).
99)	Каменскі (Kamienski) Аляксандр Людвікавіч. Масон 3-й ст. (1820).
100)	Каменскі (Kamienski) Казімір. Масон 3-й ст. (1818), 7-й(?) ст. (1821).
101)	Каменскі (Kamienski) Людвік Юзафавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст.
(1820).
102)	Кандратовіч (Kondratowicz) Ян. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820).
103)	Канрадзі (Konradi) Ежы. Брат гармоніі 3-й ст. (1818).
104)	Карпаў Дзмітры.
105)	Катовіч (Kotowicz) Тэафіл.Сябра ложы 1 -й ст. (1818), 3-й ст. (1820).
106)	Келіша Гіляры.
107)	Керсноўскі (Kiersnowski) Мар’ян. Масон 1-й ст. (1820).
108)	Клячкоўскі (Kleczkowski) Ігнацы. Сябра ложы да 1820 г.
Ян Дамель (1780, Мітава (Курляндыя) -18(30).08.1840, Мінск), мастак. Першапачатковую адукацыю атрымаўу Мітаве. Потым вучыўсяў Віленскімуніверсітэце на кафедры жывапісуў Ф.Смуглевіча і Я.Рустэма. Атрымаўшы ступень магістра прыгожых мастацтваў (1809), стаў ад'юнктам і выкладаў на кафедры жывапісу (1809-1820). У 1820г. ЯнаДамеля абвінаваціліўстасункахзфальшываманетчыкам Гезікам, у якога пад час вобыску быў знойдзены лістЯна, івыслаліўСібір (1820-1822, Табольск, Тамск, Енісейск). На думку сучасных даследчыкаў, фактычнай прычынай высылкі мастака быўягоўдзелу адной з тайных масонскіх арганізацый. У ссылцы Ян нястомна працаваў. Да
нашых дзён захаваўся “Дзённік з падарожжа ў Сібір ", дзе мастак запісваў і замалёўваў уражанні, рабіў шматлікія малюнкі на тзмы быту народаў Сібіры. У ТабальскуДамель зрабіўроспісы Евангеліцкага касцёла, у Томскуўпрыгожыўфрэскамі Бернардзінскі касцёл, напісаў шмат партрэтаў мясцовых сібірскіх чыноўнікаў і іншых асобаў, стварыў шэраг пейзажаў. Вялікія здольнасці, вясёлы нораў мастака прыцягнулі да ягоўвагу тагачаснага губернатара Сібіры графа Сперанскага, заступніцтва якога дапамагло вярнуцца на радзіму. У1822 г. Ян прыехаўу Менск, дзе жыў і працаваў да канца сваіх дзён.
Постаць Дамеля была таямнічай, нараджала самыя неверагодныя чуткі. Адныяменчукі казалі, што мастак адбываеў Менску пакаранне заўдзелутайнай змове супраць імператара. Другія былі ўпэўнены, што ён па сваёй ахвоце асеў тут, кабзарабіцьгройіыўбагатыхмагнацкіхмаёнткахіўцячызамяжу. Цьмяна казалі аб яго знаходжанні ў Сібіры за нейкія дзяржаўныя злачынствы. Але дакладна ніхто нічога не ведаў. Мастак быў адарваны ад культурнага жыцця. Вільня, Варшава, Пецярбург, Масква усе тагачасныя буйныя кулыпурныя цэнтры Усходняй Еўропы былі далёка. Наводдаль ад усіх, ён самабытна развіваў свой талент і, дзякуючы незвычайнай працаздольнасці, дасягнуўу гэтьм значных поспехаў. У апошнія гады жыцця, ужо ў сталым узросце Дамель хацеў адправіцца ў замежнае вандраванне, каб папоўніць свае веды, але цяжкае матэрыяльнае становіійча перашкодзіла яму гэта зрабіць.
Творчая спадчына Яна Дамеля вялікая. Шматлікія карціны мастака раскіданы па ўсёй былой Расейскай імперыі, па самых нечаканых кутках Палесся і Сібіры (мастак прадаваў іх часта за самую нязначную суму, a то і проста дарыў розным людзям). Многія работы загінулі і да нас не дайшлі. Творчасць Дамеля сфармавалася пад уплывам класіцызму, рамантызму, сентыменталізму. Як адзначаў мастацтвазнаўца і гісторык мастацтва Л.Дробаў, ЯнДамель гэта спачатку сплаўягоных цудоўных настаўнікаў, сплаў дзвюх эпох, а пасля сам эпоха трэцяя, прадвесень рэалізму ў беларускім жывапісе. Дамель працаваў амаль ва ўсіх жанрах вызфленчага мастацтва. Але асабліва іймат зрабіў у гістарычным
жанры. Яго хвалявалі найбольш значныя, кульмінацыйныя падзеі, звязаныя з якойнебудзь гістарычнай асобай. Сярод гістарычных палотнаўмастака: "Смерць князя Панятоўскага ", “Смерць магістра крыжаносцаў Ульрыха фон Юнгінгена ў бітве пад Грунвальдам", "Чарнецкі пераплывае Піліцу”, “Смерць Глінскагаў няволі", "Павел 1 вызваляе Касцюшку з няволі”, “Твардоўскі паказвае Сігізмунду Аўгусту цень яго жонкі Барбары ", “Напалеон на бівуаку пад Аўстэрліцам ”, "Цар Аляксандр 1 падпісвае ў Вільні амністыю", “Адступленне французаў праз Вільню ў 1812 г. ”, "Разбітыя войскі Напалеона на ратушнай плошчы ў Вільні", "Хрышчэнне славян ” і шмат іншых (А.Шэмеш называе 27гістарычных палотнаў Дамеля). У 1820 г. Дамель выканаў шэраг накідаў і малюнкаў на тэмы вайны 1812 г. Планаеаў, але не паепеў стварыць вялікаеманументальнае палатно на тэму пераправы французаў праз Бярэзіну. 3 рэлігійных кампазіцый вядомыя: “Хрыстос, які нясе крыж ", "Святая дзеваздзіцёмІсусам", “Зняццезкрыжа”, "Узнясеннеўнеба", “Хрыстос і самарыцянка", “АдрачэннесвятогаПятра", "Палажэннеўтруну”, "СпакушэннеХрыста", "Агару пустыні", "Ахвяра Аўраама" і інш. УмузеяхВільні, Варшаеы і іншых гарадоў збераглося шмат партрэтных твораў Дамеля: партрэты князя Д.Радзівіла, графаў ІХраптовіча, К. Тышкевіча, рэктара Віленскага універсітэта Ш.Малеўскага, менскага губернатара Гіцэвіча, ксяндза Ф.Гяланскага, А.Горвата з жонкай, М.Спяранскага, С.Строганава, Е.Кабылінскага і інш. Лепшым з іхуласцівая тонкая псіхалагічная характарыстыка. Некаторыя партрэты маюць рысы рамантызму (аўтапартрэт, партрэт прафесара Рустэма).