Вольныя муляры ў беларускай гісторыі
Канец XVIII — пачатак XX ст.
Алесь Смалянчук
Памер: 280с.
Вільня 2005
8) Аляшкевіч (Oleszkiewicz) Ян. Масон 1-й ст. (1820).
9) Арцімовіч (Arcimowicz) Гіляры. Масон 1-й ст. (1820).
10) Арцімовіч (Arcimowicz) Феліцыян Венедыктавіч. Масон 3-й ст. і Скарбнік (1820).
11) Арцішэўскі (Arciszewski) Антон Казіміравіч. Масон 3-й ст. (1820).
12) Асіньскі (Osinski) Людвік*. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
13) Аскерка (Oskierka) Казімір. Масон 3-й ст. (1820).
' Вольны муляр, прозвішча якога адсутнічае ў спісе С.Рыбчонка (гл. артыкул Менскія варштаты ў 1-й чвэрці 19 cm...), пазначаны зоркай. У выпадку, калі С.Рыбчонак дае іншае напісанне прозвішча, яно падаецца ў квадратных дужках.
14) Аскерка (Oskierka) Ян. Масон 3-й ст. (1820).
15) Ашторп (Osztorp) Леан Францавіч. Майстар абрадаў, масон 4-й ст. (1820).
16) Багдановіч (Bohdanowicz) Ануфры. Масон 3-й ст. (1820).
17) Багдановіч (Bohdanowicz) Вінцэнт*. Масон 4-й ст. (1820).
18) Багдановіч (Bohdanowicz) Ігнацы. Масон 4-й ст. (1820).
19) Багдановіч (Bohdanowicz) Казімір*. Масон 2-й ст. (1820).
20) Бардскі Матэвуш.
21) Бачыжмальскі (Baczyzmalski) [Багіжмольскі C.P.] Тэадор. Масон 3-й ст. (1820).
22) Беліковіч (Bielikowicz) Францішак. Перайшоў з Пецярбургскай ложы, масон 1-й ст. (1820).
23) Белінковіч (Bielinkowicz) [Беліковіч C.P.] Ян. Масон 2-й ст. (1820).
24) Беліновіч (Bielinowicz) Цыпрыян Львовіч. Масон 3-й ст. і Захавальнік пячаткі (1820).
25) Бярновіч (Bemowicz) Сарвацы. Другі дазорац (1818), масон 4-й ст. (1820).
26) Бетхер (Bether) [Ветлер C.P.] Густаў Янавіч*. Масон 3-й ст. (1820).
27) Бжастоўскі (Brzostowski) Аўгуст. Масон 3-й ст. (1820).
28) Бідэрман (Biderman) Караль. Масон 2-й ст. (1820).
29) Борсук (Borsuk) Ян*. Масон 1-й ст. (1820).
30) Брадоўскі (Brodowski) Ігнацы. Масон 3-й ст. (1817).
31) Брант (Brant) Ян. Масон 3-й ст. (1820).
32) Бургельскі (Burgielski) Альберт. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1818-1820).
33) Буцэвіч (Bucewicz) Ігнацы Антонавіч. Масон 3-й ст. (1820).
34) Буцэвіч (Bucewicz) Ян. Ганаровы сябра, масон 3-й ст. (1820).
35) Бястужаў (Bestuzew) Іван Сцяпанавіч. Масон 1-й ст. (1820).
36) Б.Я. (В. I.)* Масон 4-й ст., Прамоўца (1820).
37) Вазніцкі Міхал*. Майстар кафедры (1818).
38) Вайдзевіч (Woydziewicz) [Вандзевіч C.P.] Ліфтан-Арыст. Масон 1-й ст. (1820).
39) Вайдзевіч (Woydziewicz) Фелікс Францавіч. Першы дазорац (1817), масон 4-й ст. (1820).
40) Вайніловіч (Woynillowicz) Казімір Юзафавіч*. Масон 1-й ст. (1820).
41) Валадковіч (Wolodkowicz, Wolodkewicz) Вінцэнт. Масон 3-й ст. (1820).
42) Валадковіч (Wolodkowicz, Wolodkewicz) Мельхіор Ксавер’евіч. Ганаровы сябра ложы, масон 4-й ст. (1820).
43) Валасоўскі (Wolosowski) Канстанцін. Масон 3-й ст. (1820).
44) Валасоўскі (Wolosowski) Юзаф*. Масон 1-й ст.
45) Ваньковіч (Wankowicz) Апалінары Янавіч. Другі дазорац (1817), Першы дазорац (1818), масон 4-й ст. і Намесны майстар (1820).
46) Ваньковіч (Wankowicz) Эдвард Станіслававіч. Масон 3-й ст., Першы дазорац (1818).
47) Ваньковіч (Wankowicz) Ян. Масон 3-й ст. (1820).
48) Венгжэцкі (Wegrzecki) Станіслаў. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1821).
49) Вейс (Weys) 1 -ы Аляксандр Андрэевіч. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
50) Вежбіцкі (Wierzbicki) Казімір*. Масон 1-й ст. (1820).
51) Вілкашэўскі (Wilkoszewski) Валенты. Г анаровы сябра ложы (з 1819 г.), масон 7-й ст.
52) Віліяэўскі (Wilczewski) Ежы. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 7-й ст.
53) Вішнеўскі (Wiszniewski) Фелікс Фадзеевіч. Масон 2-й ст. (1820).
54) Вішнякоў (Wiszniakow) Іван Федаравіч. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
55) Выджга (Wydzga) [ВідзаС.Р.] Фларыян. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 7-й ст.
56) Выпыхоўскі (Wypychowski) Францішак*. Масон 1-й ст., брат служачы (1820).
57) Вяргун (Werhun) [ВерчунC.P.] Ян. Масон 1-й ст. (1819-1820).
58) Галаўня (Holownia) Алойзы. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
59) Гарабурда (Haraburda) Адам. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 4-й ст.
60) Гаршкоўскі (Gorszkowski) [Гаркоўскі C.P.] Лаўрэнці Восіпавіч. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820), брат Пецярбургскай ложы “Белы арол”, прадстаўніку Дырэктарыяльнай ложы “Астрэя” (1820-1821).
61) Гарэцкі (Gorecki) Юзаф Валянцінавіч. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 7-й сг.
62) Гатоўскі Мікалай.
63) Гейдукевіч (Heydukiewicz) [Гайдукевіч C.P.] Іпаліт. Масон 3-й ст. і Другі сцюарт (1820).
64) Гендэрсон (Henderson) Тамаш. Масон 7-й ст. (1820).
65) Генрыцы (Непгусу) [Гэнрыцкі C.P.] Аляксандр Фёдаравіч*. Ініцыяваны ў 1819 г., масон 1-й ст. (1820).
66) Герловіч [Гарловіч C.P.] Вінцэнт.
67) Герман (Herman) Міхал. Масон 1-й ст. (1820).
68) Гілятэр Людвік*. Ганаровы сябра ложы.
69) Гінтэр (Ginter) Адам. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 5-й ст.
70) Гінэт (Ginet) Людвік. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 7-й ст.
71) Гольц (Holtz, Golc) Адам*. Ганаровы сябра ложы (з 1820 г.), масон 5-й ст.
72) Гофман (Hoffman) Караль. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст. (1820).
73) Гофман (Hoffman) Якуб Фрыдрых. Ганаровы сябра ложы, масон 7-й ст., прадстаўнік пры Вялікім усходзе (1819-1821).
74) Гродэк (Grodeck) Багдан Веніямінавіч*. Ганаровы сябра ложы (з 1819 г.).
75) Гродэк (Grodeck) Эрнест Годфрыд. Ганаровы сябра, масон 7-й ст. (1820).
76) Грынеўскі (Hryniewski) Вінцэнт. Ініцыяваны ў 1819, масон 3-й ст. і Сакратар (1820).
77) Дабашыньскі (Doboszynski) Каэтан*. Масон 2-й ст. (1820).
78) Дабжаньскі (Dobrzanski) [Дабранскі C.P.] Вінцэнт Антонавіч. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 6-й ст.
79) Дамброўскі (Dombrowski) Тадэвуш. Масон 1-й ст. (1820).
80) Дамброўскі (Dombrowski) Ян Хрызастом. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 7-й ст.
81) Дамель Ян.
82) Дваржэцкі Фердынанд.
83) Дэдэрка (Dederko) Барнаба. Масон 3-й ст., звольнены ў 1820 г.
84) Дэдэрка (Dederko) Pox. Масон 2-й ст. (1820).
85) Князь Длускі (Dhrski) Міхал Сцяпанавіч. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 7-й ст.
Ян Рустэм (1762 г., Канстанцінопаль 9 (21) чэрвеня 1835 г., Вільня) мастак і педагог. Яго творчасць звязаная з кулыпурным жыццём Беларусі і Літвы, з Віленскай мастацкай школай, як, звычайна называюць факулыпэт выяўленчага мастацтва Віленскага універсітэта. Ян Рустэм вучыўся ў Варшаве ўвядомыхмастакоўЯ.Норбліна і М.Бачарэлі, у 1788 -1790 гг. працягваў вучобуў Германіі. У1798 г. быў запрошаны ў Віленскі уніеерсітэт, дзе працаваў ад'юнктам на кафедры жывапісу. У1811 г. пасля смерці Ф.Смуглевіча прызначаны прафесарам гэтай кафедры. Рэфармаваў сістэму навучання ў Віленскай мастацкай школе. Ян Рустэм імкнуўся
вызваліць жывапіс адуплыву класіцызму, які, на яго думку, перашкаджаў развіццю мастацкай індывідуальнасці. Ен увёў ма-
ляванне з жывой натуры, дамогся дазволу прымаць у Віленскую мастацкую школу здольных вучняў незалежна ад іх сацыяльнага паходжання. Выхаванцамі школы і еучнямі Яна Рустэма былі І.Аляшкевіч, В.Ваньковіч, Я.Дамель, В.Дмахоўскі, Н.Орда, І.Хруцкі ды інш. Рустэм карыстаўся вялікай папулярнасцю і любоўю сярод студэнтаў. А.Шэмешуспамінаў: "У класе заўсёды стаяла цішы-
ня, таму што прысутнічаў Рустэм, якога ўсе паважалі. Ён любіў студэнтаў. Даваў шмат каштоўных парадаў. Некаторых, асабліва здольных вучняў, ён запрашаў да сябе ў майстэрню для працягу навучання
86) фон Дорнфельд (Domfeld) Ксаверы-Францішак. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 7-й ст.
87) Дростэ (Droste) [Дрозд C.P.] Аўгуст. Масон 3-й ст. (1820).
88) Дыбоўскі (Dybowski) Леапольд*. Масон 2-й ст. (1820).
89) Еленьскі (Jelenski) [Яленскі C.P.] Павел. Масон 3-й ст. (1820).
90) Есьман (Jesman) Ігнацы. Масон 3-й ст. (1820).
91) Есьман (Jesman) Юстын. Масон 3-й ст. (1820).
92) Ёдка (Jodka) Антоні.
93) Жамойтэль (Zamoytel) Адам. Ганаровы сябра ложы (1820), масон 5-й ст.
94) Жылінскі Ян.
95) Жэброўскі (Zebrowski) Вінцэнт. Масон 3-й ст. (1820).
96) З.Я. (Z.I.)*. Масон 4-й ст. і Гасцёўнік (1820).
97) Заблоцкі Юзаф. Ініцыяваны ў 1820 г.
98) Завадскі (Zawadzki) Юзаф. Ганаровы сябра ложы, масон 3-й ст. (1820). Прадстаўнік у ложы “Дасканалая еднасць” (1820).
99) Загароўскі*.
Сам Рустэм працаваў пераважна ў жанры партрэта (партрэты Т.Зана, А.Снядэцкага, Я.Снядэцкага, М.Ромэра, Я.Главацкага, ды інш., мініяцюрныя партрэты Т.Касцюшкі і Я.Лялевеля, аўтапартрэты). Быў вядомы таксама якмайстар бытавога жанру, гістарычнай кампазіцыі, пейзажа і гравюры. Творчай манеры Яна Рустэма ўласцівы ўстойлівасць кампазіцыйных прыёмаў, дакладны малюнак, стрыманасць колераў. Аднаку гісторыю выяўленчага мастацтва ўвайшоў, перш за ўсё, як выдатны педагог, які выхаваў некалькі пакаленняў літоўскіх, польскіх і беларускіх мастакоў.
Дата ініцыяцыі дакладна невядомая. Паводле звестак С.Дабранскага, у 1813-1814 гг. Ян Рустэм займаў пасаду Апекуна бедныху віленскай ложы "Руллівы ліцьвін ", а ў 1815 г. у той жа ложы быў намеснікам Сакратара. Людвік Хас паведаміў штоў 1819 г. Ян Рустэм апякаваўся 4-ма студэнтамі, якія вучыліся ў Віленскай мастацкай школе дзякуючы стыпендыям, што прызначылі для іх браты ложы “Руплівы ліцьвін
Тв.: Souvenir pittoresque des petits ourrages de J.Rustem. Wilno, 1837.
Літ.: Дабранскі C. Масонскія лёжы ў Літве // Спадчына. 1997. № 1. С. 36-37;
Дробов Л.Н. Жпвопнсь Белоруссам ХІХ-начала XX в. Ммнск, 1974; Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Х-ХІХ ст.: Энцыклапедычны даведнік. Мінск, 1995. С. 535 536; Энцыклапедыя літараіуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 4. Мінск, 1987. С. 543; Encyklopedyja powszechna / S.Orgelbrand. Т. 10. Warszawa, 1884. S. 236; Hass L. Wolnomularstwo w Europie Srodkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku. Wroclaw, 1982. S. 282; Ilustrowana Encyklopedja Trzaski, Everta i Michalskiego T. 4. Warszawa, 1927. S. 991; Szemesz A. Wspomnienia o Damelu // Athenaeum (Wilno). 1842. T. II.
Іна Соркіна (Гародня)
100) Заманскі Тэадор*.
101) Замбжыцкі (Zambrzycki) Валенты. Масон 2-й ст. (1820).
102) Замойскі (Zamoyski) Тадэвуш [Тэадор С.Р.]. Масон 2-й ст. (1820).
103) Збарашэўскі (Zbaraszewski) Анджэй*. Масон 3-й ст., Другі сцюарт (1820).
104) Зелінгоўскі (Zelingowski) [Жэлігоўскі C.P.] Юльян. Масон 2-й ст. (1820).
105) Зяновіч (Zenowicz) Ігнацы.
106) Зяновіч (Zenowicz) Міхал Антонавіч. Прамоўца (1818), масон 4-й ст. і Майстар кафедры (1819-1821).
107) Іваноўскі (Iwanowski) Ігнацы Антонавіч. Масон 3-й ст. (1820).
КНІГІ ОНЛАЙН
