Вынікі ўкаранення сістэмы мерапрыемстваў па барацьбе з драцянікамі ў калгасе імя Сталіна Дзяржынскага раёна
Памер: 61с.
Мінск 1961
Кантроль 28 2759 11,6 1,47
Ячмень Апудрыванне насення 12 2653 — 1,1
Кантроль 20 2238 15,63 3,5
Авсс Апудрыванне насеніія 26 2648 — 0,65
Кантроль 54 2535 4,2 2,22
Яравая ншаніца Апудрыванне насення 26 2850 — 0,98
Кантроль 38 2840 0,34 1,08
Колькасць
чэрвеня 1959 г. раслін на 0,5 л2*
Яравая пшаніца Апудрыванне пасенпя 12 346 0 0
Кантроль 36 342 1,18 1,18
Лвёс Апудрыванне насешія — 194 0 0
167 13,9 о
Лвёс** Апудрыванне насення 32 472 0 0
Кантроль 38 467 1,07 0
* Пробы бралі бурам 1/50 м'1 у радках.
** Участак ў калгасе «Сталінскі шлях» Мінскага раёна.
Табліца 8
Уплыў перадпасяўной апрацоўкі насення на засмечанасць пасеваў пустазеллем (1959 г.)
Культуры Варыянты вопыту Колькасць пустазелля на 1 л2 Bara пустазелля з 1 лі3, г
00 7 о CM £ оо о 04 см
Ячмень Апудрыванне насення 66 95 1,92 22,9
Кантроль 73 138 2,45 68,9
Яравая пшаніца Апудрываннз пасення 126 214 14,04 58,5
Кантроль 201 291 18,00 62,4
35
Т абліца 9
Відавы склад пустазелля ў пасевах яравой пшаніцы (1959 г.)
Назва пустазелля Колькасць пустазелля на 1 м
пры апудрыванні насення у кантролі
Шчаціннік шызы 2 6
Аўсяніца чырвоная 10 35
НІчаўё малаё 10 22
Петушыная грэчка 19 31
Лебяда раскідзістая 55 75
Галядок 7 14
Свінакропнік 5 7
Чысцік балотны 14 13
Крываўнік 50 46
Іншае пустазелле Адзінкава
Табліца 10
Зніжэнне колькасці драцянікаў у выніку перадпасяўной апрацоўкі насення збожжавых меркуранам (калгас імя Сталіна, 1958—1959 гг.)
Гады Культу Колькасць драцянікаў на 1 л2
пасля сяўбы Зніжэнне колькасці
праз месяц праз 3—4 месяцы праз 13 месяцаў
ры 2 2 2 га х Л х ч о X « co X X ч о й X ? 5 a X X Ч о >> С5 X X сЗ X ч о й X co X 2 х 2 X о сз X X я сз X X М о Ct X га X драцянікаў, %
1958 Ячмень 18 28 8 15 35,746,7
1958 Ячмень 12 20 — — — — 40,0
1958 Авёс 26 54 — — — — 51,9
1958 Яравая пшаніца 26 38 — — 8 34 31,6—76,5
1959 Ячмень 24 28 10 20 — — 14,366,6
1959 Яравая пшаніца 12 36 6 25 — — 66,6—76,0
1959 Авёс1 25 38 6 31 — — 34,2—80,7
1 Вопытнае поле «Бараўляны»,
36
Табліца II
Эфектыўнасць перадпасяўной апрацоўкі насення збожжавых меркуранам (калгас імя Сталіна)
3 ч co U Культуры 43 >> 03 «3 д S = « Варыянты юпыту co ^ 1U co 5 > 8 Прыбаўка
ц!га %
1957 Азімае жыта 65 Апудрыванне Кантроль насення 20,2 15,0 5,2 34,7
1958 Ячмень 28 Апудрыванне Кантроль насепня 17,75 9,77 7,98 80,6
1958 Авёс 54 Апудрыванне Кантроль насення 13,38 7,37 6,01 81,4
1958 Яравая пшаніца 58 Апудрыванне Кантроль насення 13,8 11,5 2,3 20,0
1959 Ячмень 28 Апудрыванне Кантроль насення 14,7 13,5 1,2 8,17
1959 Авёс1 38 Апудрыванне Кантроль насення 14,91 13,88 1,03 7,4
1959 Яравая пшаніца 36 Апудрыванне Кантроль насення 9,47 9,29 0,19 2,05
Вопытнае поле «Бараўляны».
ў 1954 годзе 27 вопытаў з 29 далі станоўчыя вынікі ў барацьбе з драцянікамі. ГІа нашых васьмігадовых даных, адзначана зніжэнне пашкоджання драцянікамі яравых і азімых пасеваў на 70—90 працэнтаў (у кантролі 15—30 працэнтаў пашкоджаных раслін, на вопытным пасеве — 0,5—4 працэнты). Глебавымі раскопкамі ўстаноўлена зніжэнне колькасці драцянікаў: з 16—30 да 3—6 штук на квадратным метры. Знішчэнне драцянікаў у глебе мае вялікае значэнне і для наступнай культуры травапольнага севазвароту, асабліва бульбы і кукурузы».
У табл, 11 і на рыс. 11 паказана эфектыўнасць перадпасяўной апрацоўкі насення збожжавых у калгасе імя Сталіна Дзяржынскага раёна. Найбольш высокія ўраджаі далі ячмень і авёс (ад 1—1,5 да 6—7 цэнтнераў з гектара). I. М. Беляеў (1958) атрымаў прыбаўку зерня ячменю ад 2 да 7 цэнтнераў з гектара і В. Э. Сюльд (1956) — яравой пшаніцы 1,1—3,2 цэнтнера з гектара. У нашых вопытах прыбаўкі ўраджаю яравой пшаніцы былі невялікія: у 1957 годзе — 2,53 цэнтнера з гектара (калгас «Непераможны сцяг»), у 1958 годзе —
37
2,3 і ў 1959 годзе — 0,19 цэнтнера з гектара (каЛгас імя Сталіна).
У сельгасарцелі імя Сталіна і іншых гаспадарках Беларусі звычайна апрацоўваюць насенне ядахімікатамі ў дзень сяўбы ці за некалькі дзён да гэтага. I. М. Беляеў указвае, што меркуранам можна пратручваць кандыцыйнае насенне яравой пшаніцы за двапяць месяцаў да сяўбы, і палявая ўсходжасць яго пры гэтым не зніжаецца. Адмоўнага ўздзеяння на расліпы не назіралася. Ён лічыць, што найлепшай дозай меркурана для пратручвання насення пшаніцы і ячменю з’яўляецца 150 грамаў, а для кукурузы 150—200 грамаў на цэнтнер. 3 павелічэннем дозы меркурана павышаецца прыгняталыіае дзеянне прэпарата на расліны.
Спецыяльнымі доследамі на эксперыментальнай базе «Усце» у 1956 годзе даказана, што аптымальнай дозай меркурана для збожжавых (азімага жыта, пшаніцы, ячменю і аўса), якія сеюць на суглінкавых глебах, з’яўляецца 200 грамаў на цэнтнер насення.
Пры апрацоўцы насення яравых і азімых збожжавых культур гексахларанам і граназанам лепшай дозай з’яўляецца 150—200 грамаў граназану плюс 0,5—1 кілаграм 12э/онага дусту гексахларану на тальку. Апудрыванне насення дустам гексахларану на попеле ці фасфарытнай муцэ не дае станоўчых вынікаў.
Перадпасяўная апрацоўка насення збожжавых культур у 1959—1960 гадах у калгасе імя Сталіна была праведзена поўнасцю. Пасевы азімых і яравых збожжавых знаходзіліся ў выключна добрым выглядзе. У першы тыдзень уборкі ўраджаі ячменю і азімага жыта складалі 20—22 цэнтнеры з гектара. У далейшым у выніку недахопу ўборачных машын былі вялікія страты зерня (3—4 цэнтнеры на гектары), і сярэдні ўраджай збожжавых у 1960 годзе склаў 16,2 цэнтнера з гектара. На апудрыванне насення меркуранам затрачана каля 20 капеек (у новых грошах), а гексахларанам пры пратручвальніку граназан — 25 капеек на гектар пасеву
Шкоднасць драцянікаў на пасевах кукурузы і эфектыўнасць гнездавога ўнясенпя гексахларану
Кукуруза — цеплалюбная расліна. Для нармалыіага росту і развіцця яе патрабуецца шмат цяпла, якое ў Беларусі, за рэдкім выключэппем, у мінімуме.
38
У 1955 годзе і ў пачатку вегетацыйнага перыяду 1956 года кліматычныя ўмовы для росту кукурузы былі спрыяльныя. У ліпені—жніўні і ў першай дэкадзе верасня 1956 года тэмпература значна паніжалася, у сярэднім на 1,7—1,5 градуса ў параўнанні з сярэднімі шматгадовымі велічынямі. Таксама было многа ападкаў. Неаднаразова ліўні суправаджаліся моцнымі вятрамі. У трэцяй дэкадзе жніўня пранёсся буран, у выніку якога на многіх участках кукуруза была паламана. У гэтыя гады ў кукурузы, пасеянай у маі, былі пачаткі ў стадыі малочнавасковай спеласці ў пачатку верасня.
У 1957—1958 гг. на працягу ўсяго вегетацыйнага перыяду ўмовы надвор’я для росту і развіцця кукурузы былі не зусім спрыяльныя. У трэцяй дэкадзе мая 1957 года і ў перыяд усходаў назіралася рэзкае зніжэнме тэмпературы паветра ад мінімум 0 да 5—6 градусаў. У 1958 годзе ў другой дэкадзе мая выпала каля 30 міліметраў ападкаў; цяжкія суглінкавыя заплываючыя глебы не прасыхалі да канца мая. У выніку гэтага сяўба праводзілася ў першай дэкадзе чэрвеня. У ліпені—жніўні 1957—1958 гадоў таксама была павышаная вільготнасць глебы. А холад і лішак вільгаці асабліва затрымлівалі рост кукурузы, якая знаходзілася на паўночных схілах. 17 верасня 1958 года тэмпература паветра знізілася да нуля, і расліны былі пашкоджаны замаразкамі. У 1957 годзе ў большасці выпадкаў убіралі кукурузу ў стадыі зялёных пачаткаў, а ў 1958 годзе — у стадыі зя лёных пачаткаў і рэдка ў стадыі малочнай спеласці.
Для кукурузы ў 1959 годзе на працягу вегетацыйнага перыяду было дастаткова цяпла. Сярэдняя тэмпература паветра за май—жнівень была на 1,1 градуса вышэй шматгадовай сярэдняй велічыні за апошнія 50 гадоў. Асабліва высокая тэмпература ў параўнанні з шматгадовымі данымі назіралася ў чэрвені—ліпені. За гэты ж перыяд у 1959 годзе выпала ападкаў на 67 міліметраў менш, чым у 1946—1953 гадах. Пры гэтым у самыя важныя для росту раслін месяцы (чэрвень—ліпень) ападкаў выпала ў дватры разы менш нормы. Вільготнасць глебы ў ліпені знізілася да 5,7 працэнта. На суглінкавых глебах, нягледзячы на недахоп вільгаці, пасевы кукурузы развіваліся нармальна, тады як у тых жа ўмовах іншыя культуры (лён, ячмень, лубін) цярпелі ад
39
засухі. На супесях і пясках кукурузе таксама не хапала вільгаці.
Да пачатку верасня ў 1959 годзе ў кукурузы, якая была пасеяна ў другой і трэцяй дэкадах мая, пачаткі знаходзіліся ў стадыі малочнавасковай спеласці.
На пасевах кукурузы асабліва наглядна выяўляецца шкоднасць драцянікаў. Яны аддаюць перавагу гэтай культуры. Драцянікі пры дапамозе нюхальпых органаў, якія знаходзяцца на вусіках, знаходзяць жыўленне. На Украіне пры сяўбе высокакаштоўных культур (кавуны, дыні і інш.) на ўчастках, якія заражаны драцянікамі да сяўбы асноўнай культуры, размяшчаюць кукурузу ў якасці прынады. Драцянікі збіраюцца ў гнёздах, дзе жывяцца на працягу ўсяго вегетацыйнага перыяду, а асноўная культура, пасеяная пазней, імі не пашкоджваецца. На суцэльных пасевах кукурузы таксама ў вялікай колькасці збіраюцца драцянікі ў гнёздах. Па трохгадовых даных, на эксперыментальнай базе «Усце» заселенасць гнёзд імі праз два месяцы пасля сяўбы была: на ўчастках кукурузы па шматгадовых травах лугапашавага карыстання ад 74 да 96 працэнтаў і па бульбянішчы — ад 92 да 100 працэнтаў. У адным гняздзе знаходзілася драцянікаў: часта — 10—15, рэдка — 1—2, радзей — 20—25 і іншы раз 35—40 драцянікаў пры агульнай колькасці ад 42—58 да 90—104 на квадратным метры.
У 1958—1959 гадах у калгасе імя Сталіна Дзяржынскага раёна, а таксама ў калгасе «Сталінскі шлях» Мінскага раёна пры ўборцы кукурузы драцянікі выяўлены выключна ў гнёздах, а ў міжрадкоўях — толькі ў запырненых пробах.
Шкоднасць драцянікаў залежыць не толькі ад іх колькасці, але і ад іншых фактараў (ступені акультуранасці глебы, папярэднікаў, вільготнасці, угнаенняў).
На агародняй глебе, якая хоць і значна заражана драцянікамі, кукуруза іншы раз пашкоджваецца ў меншай ступені, чым у палявых севазваротах. Тлумачыцца гэта тым, што драцянікі, з’яўляючыся раслінаеднымі, пры аптымальнай вільготнасці глебы і мностве гумуса і арганічных рэшткаў могуць жывіцца імі. Мінеральныя ўгнаенні на драцянікаў дзейнічаюць прыгняталыіа.
У сухія гады (1955, 1959) драцянікі знаходзіліся ў глебе на глыбіні ніжэй 5 сантыметраў і жывіліся Ka
КНІГІ ОНЛАЙН
