Запісы 32

Запісы 32

„Запісы” – навуковы часопіс беларускае эміграцыі, ворган Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва
Выдавец:
Памер: 619с.
Мінск, Нью Йорк 2009
157.77 МБ
Or en realite c’etait un mouvement purement national blanc-ruthene tendent a la creation d’une Republique Nationale Blanc-Ruthene independente.
En se fondant sur la derniere declaration que M. Tcharnetzky, ministre des affaires etrageres de la Republique Lithuanienne, vous a adressee, Mon­sieur le President, et ou ilemet la pretention d’etablir la souverainete de la Lithuanie sur la region de Vilna et sur tons les biens s’y trouvant, le gouver-
nement de la Ruthenie Blanche, dans le but de fonder une paix reele a 1’Est de L’Europe, vous prie, lorsque viendra le reglement de la solution de la ques­tion de Vilna, de considerer que, dans le moment actuel celle-ci n’est plus une question polonaise—lithuanienne, mais Blanc-Ruthene—poloniase, pour autant que I’occupation de la region de Vilna par la Pologne constitut un fait d’une triste realite.
La lutte contre le bolchevisme n’est possible que sur le terrain national. L’Europe ne pourra lui opposer rien d’autre. Les Communistes invoquent aussi 1’idee nationale, mais malheuresement pour eux ils n’inspirent plus confidence.
La pacification de 1’est de 1’Europe se produira lorsque les grandes puis­sances reconnaitront la souverainite de la Republique nationale de la Ruthe­nie Blanche, I’occupation par la Pologne etant maintenat la cause fondamentale du mecontentement de la population.
La reconnaissance de la Republique nationale de la Ruthenie-Blanche aura pour consequence immediate 1’union a cette demiere de la Republique Sovietique de la Ruthenie Blanche: ainsi sera rendue plus facile a 1’Europe, et meme a la Pologne, la lutte contre la dictature de Moscou.
En consequence des raisons et faits enonces, nous demandons, lorsque le reglement de la solution de la question de Vilna sera porte devant la Con­ference des Ambassadeurs ou la Ligue des Nations, a y participer a titre de membre independent et de representant de la Republique Nationale de la Ruthenie Blanche.
Sans la participation de la population de cette republique aucune solu­tion ne guarantira a la Pologne ou a la Lithuanie leurs frontieres orinetales et ne leur donnera le droit juridique 1’exploiter (d’exploiter? — JZ) les riches­ses de la Ruthenie Blanche.
Les incendies des bois qui avaient ete coupes a Bieloviege en 1922 pour etre emportes de pays, et les incidents journaliers actuels temoignent de la lutte opiniatre de la population de la Ruthenie Blanche pour la defense de ces droits opprimes. Si la Lithuanie parle des injures que lui fait subir la Pologne, celles que nous subissons sont au de la de tout ce qu’on peut souffrir.
A la presente declaration nous joignons un memorandum detaille.
Le president de la Rada de la Republique Nationale de la Ruthenie Blan­che: P. Kretchevski
Prague, le 2 decembre 1924.
Дакумэнт 12
Машынапісная копія (з аркушы) францускамоўнага мэмарандуму, адрасаванага ,А SON EXCELLENCE MONSIEUR LE CONSUL DES ETAS­UNIS DE L’AMERIQUE DU NORD a Kaunas". Фармат 29,5 x 21 цм.
Копія не падпісаная й ня мае даты. У мэмарандуме прапаноўваецца амэрыканскаму консулуў Коўні паслаць адпаведна падабраную ўрадам БНР дэлегацыю ў Амэрыку, каб там наладзіць супрацьдзеяньне бальшавіцкай прапагандзе, якая актывізавалася ў асяродзьдзі беларускай эміграцыі.
У адваротнасьць ад мэмарандуму Крэчэўскага, у ковенскім дакумэнце Беларусь называецца не Ru^nie Blanche, a Вёіо-Russie, а Беларуская Народная Рэспубліка — не Republique Nationale de la Ruthenie Blanche, a Republique Dёmocratique Віёіо-Russienne.
Дакумэнт 13
Машынапісная копія (6 аркушаў) францускамоўнага артыкулу „LA R USSIE-BLANCHE" (Voir I’ECONOMISTE PARLEMENTAIRE, No. 180; Le Probleme russe)“. Аўтар артыкулу — Edouard COZE. Фармат 29,5 x 21 цм.
Артыкул напісаны з прыхільнасьцю да беларускага нацыянальнага Адраджэньня. У лік беларускіх гарадоў залічаюцца Вільня й Беласток з спасылкай на LA RUSSIE MODERNE, par Jean Garrini, Turin, 1918.
Дакумэнт 14
Машынапісная копія (10 аркушаў) францускамоўнага тэксту, над якім алавіком напісана: „Тарговая умова БНРз Франц.". Фармат 29,5 х 21 цм. Месца падпісаньня ўмовы, дата й суб’екты яе падаюцца ў канцы:
„Fait Triple a Paris, le Onze (Vingt quatre) ЕёйгіегМіІ neufcent vingt.
Lu et арргойё ( — ) Colonel E. Ladnoff
Cachete du Ministre de la Оё/епзе Nationale de la РёрйЫідйе Democratique Bielorussienne.
Lu et арргойё: ( — ) Baron Emile Pichon
Lu et арргойё: ( — )E. Coze".
Дакумэнт 15
Машынапісная копія (паўтара аркуша; фармат 30 х 21 цм) з нумарам 53, пазначаным угары чырвоным алавіком, і загалоўкам:
УМОВА
ПАМІЖ УРАДАМ БЕЛАРУСКАЕ НАРОДНАЕ РЭСПУБЛІКІ і УРАДАМ ЛІТОЎСКАЕ ДЭМАКРАТЫЧНАЕ РЭСПУБЛІКІ
У тэксьце паробленыя алавіком некаторыя правапісныя папраўкі. Подпісаў удзельнікаў умовы — пяць асобаў зь беларускага боку й шэсьць зь літоўскага — няма. Няма таксама пячатак з абодвух бакоў, a толькі зазначанаецца: „Беларуская пячаць", „Літоўская пячаць". Ніжняя траціна другога аркуша адрэзаная.
Тэкстгэтаеўмовы (зь нязначнымі моўнымі варыяцыямі) зьмяшчаецца ў зборніку пад рэд. С. Шупы „Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі" (Т. 1. Кн. 2. Вільня—Нью-Ёрк, 1998. С. 953—955 (№2492).
Дакумэнт 16
Частка расейскамоўнае гістарычнае працы (49 аркушаў шапірографнага друку на адным баку аркуша; фармат 33 х 21 цм) пра Беларусь XX ст. Прадмова да тэксту датаваная: „Ковно, 20-го йюня 1919 года“. Няма прозьвішча аўтара працы. У прадмове даецца беглы агляд пэрыяду ад 1569 г. да 1917-га. Далей апісваюцца дэтальна, з шматлікімі спасылкамі, рэвалюцыйныя падзеі 1917 г. з гэткімі падразьдзеламі:
Первые днй Революцйй 1917206a.
1-й Нацйональный Белорусскйй Сьезд.
Белорусскйй Нацйональный Комйтет.
2-й Белорусскйй нацйональный сьезд.
Центральная Рада Нацйональных Органйзацйй.
1-я сессйя.
2-я сессйя.
Белорусскйе Военные Сьезды.
Сьезд войнов-белоруссов Западнаго фронта.
Полйтйческая резолюцйя.
Резолюцйя о войске.
Резолюцйя о земле.
Сьезд войнов-белоруссов Севернаго фронта.
Сьезд войнов-белоруссов Румынскаго фронта.
Сьезд войнов-белоруссов Юго-Западнаго фронта.
Сьезд войнов-белоруссов Кавказскаго фронта.
Мелкйе военные белорусскйе сьезды.
Белорусская Войсковая Центральная Рада.
Велйкая Белорусская Рада.
і-й Всебелорусскйй Конгресс.
Открытйе Конгресса.
Борьба на Конгрессе.
Работа Конгресса.
Наснлйе над Конгрессом.
На другой день.
НЕКАТОРЫЯ ДАКУМЭНТЫ
Ў СПРАВЕ АРХІВУ МІКОЛЫ АБРАМЧЫКА
У архіве Беларускай бібліятэкі імя Ф. Скарыны ў Лёндане ў скрыні „Архіў Рады БНР“ захоўваецца невялікая тэчка зь лістамі ў справе вяртаньня згаданага архівуМіколыАбрамчыка. Напісаныя рознымі асобамі на пачатку 1970-х, гэтыя дакумэнты дадаюць цікавыя дэталі да гісторыі архіву. Вядома, праўда, што згаданыя ў лістах ініцыятывы судовага разьбіральніцтва зь Нінай Абрамчык ад імя Рады БНР ня мелі ніякага працягу. Тым ня менш, сам факт агучваньня такой ідэі быў важнай акалічнасьцю спробаў вяртаньня дакумэнтаў Рады БНР.
На жаль, рэальны лёс архіву Міколы Абрамчыка да сёньня застаецца невядомы. Аднаклегендаў вакол яго, дзякуючы публікацыям у гэтым нумары „Запісаў БІНІМ", магчыма, сапраўды паменее.
Дакумэнт 1'
2 сьнежня 1971
Высокадастойныя й дарагія Ўладыка Часлаў і Айцец Аўген.
Я згодзен, каб сп. Наўмовіч быў у архіўнай камісіі й поруч з а. Аўгенам меў упаўнаважаньне ад Рады БНР дзеяць у справе пераняцьця архіву Рады БНР уключна з судовай дарогай. 3 практычнага боку ён можа быць вельмі карысны, як пражываючы пад Парыжам. Але мне здаецца, што а. Аўгену трэба застацца старшынёй архіўнай камісіі, як найбольш аўтарытэтнай асобе сярод яе сябраў. Я не бяру тут пад увагу а. Лява, бо ведаю, што адрывацца з Рыму ён бадай што ня зможа. Калі сп. Наўмовіч будзе ўведзены ў камісію — ён, як мясцовы грамадзянін, зможа займацца справамі архіву, будучы ў кантакце з а. Аўгенам, і
1	Тэкст кірылічны машынапісны, бяз подпісу, але аўтар, відавочна, Вінцэнт Жук-Грышкевіч.
толькі хіба ў надзвычайных выпадках а. Аўгену прышлося б, можа, прыехаць у Парыж.
Мы маем да сп. Наўмовіча давер і пашану, але ўсё ж замена а. Аўгена сп. Наўмовічам магла б зрабіць благое ўражаньне на грамадзтва, якое можа прыняць гэткую зьмену як утварэньне новай камісіі замест старой, што была створана на грамадзкім сходзе й мела аўтарытэт і ў грамадзтве, і ў Радзе. Таму, на маю думку, лепш увесьці сп. Наўмовіча ў існуючую камісію й даць а. Аўгену й сп. Наўмовічу ўпаўнаважаньне на вядзеньне судовай справы. Апошняму як мясцоваму раднаму.
Трэба ўзяць пад увагу й тое, што сп. Наўмовіч хіба што ня ёсьць у курсе поўнасьцю, што й як было з архівам і сп-няй Нінай і як прадстаўляецца справа цяпер. Таму яму лягчэй было б займацца гэтай справай з удзелам іншых асобаў.
Я ня пэўны, ці сп. Наўмовіч згодзіцца займацца гэтымі справамі, але думаю, што яму прыступней было б далучыцца да камісіі, чымся ачоліць яе. Зь іншага боку, вам на месцы лепш відаць, як і што трэба рабіць, і я не хацеў бы вам перашкаджаць. Пішу гэты ліст толькі таму, што не дачакаўся на лістЎладыкі Часлава й ня ведаю, да чаго вы дамовіліся. Устрымана таксама афармленьне ўпаўнаважаньня, пакуль няма вестак ад вас іпто да асобаў і формы ўпаўнаважаньня. Цешуся ўсё ж, што займаецеся гэтай справай і трактуеце яе паважна.
Дзесь каля 16 сьнежня я выяжджаю ў Нью-Ёрк на некалькі тыдняў. Пішыце тады мне на ніжэй паданы адрас. Мой выезд не павінен стрымаць бег справаў, хоць можа стрымаць яго пошта — перагружаная перад Калядамі.
Жадаю Вам усяго найлепшага. Адданы Вам...
Дакумэнт 22
Лёндан 4.12.1971
Вельмі паважаны й дарагі Сп. В. Жук-Грышкевіч.
Вось наканец магу Вам адказаць на лісты й пераслаць чарнавікі прапанаваных нашым адвакатам сп. Г. Пікарда дакумантаў у справе Архіваў БНР.
Учора атрымаў Ваш ліст з дня 26.11.1971 і копіі дакумэнтаў, прапанаваных Вашым адвакатам. Усё гэта разгледзеў сп. Г. Пікарда, і яго думка ёсьць такая:
2 Арыгінальны тэкст напісаны лацінкай.
Вы павінны правесьці на паседжаньні даручаную ім рэзалюцыю — залучаны дакумант В. Да яго далучыць тое, што вы мне прыслалі, і я азначыў літарай А. Дакумант С — гэта толькі копія для Вашага ўжытку.
Наступна Вы павінны аформіць дакумэнт D паводле залучанага праекту ў францускай мове. Дак. Е — копія.