Запісы 35

Запісы 35

„Запісы” – навуковы часопіс беларускае эміграцыі, ворган Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва
Выдавец:
Памер: 539с.
Мінск, Нью Йорк 2012
97.92 МБ
старонкі з 271 па 340 адсутнічаюць

№ 9. Літаратурна-мастацкі часапіс.
Орган літаратурнага згуртаваныія „Шыпшына“. Год 5.1950
[Прысьвячэньне:] 30 год таму назад 28 ліпеня 1920 на чужыне памёр Алесь Гарун. (С. 1)
[Гарун, Алесь]. Чаму з маленства... (С. 1)
Віцьбіч, Юрка. Мы дойдзем! (С. 2—3)
Сяднёў, Масей. Акіян. Чалавек бяз адрасу. Маленькая просьба. (С. 3-4)
Дудзіцкі, Уладзімер. Адменная ода. Зрада. (С. 4—6)
Салавей, Алесь. Чорны крук закракаў на ўсё горла. (С. 6)
Ільляшэвіч, Хведар. Сон. (С. 7—9)
Кавыль, Міхась. Два крыжы. 3 прастораў. Тэрцыны. Вясёлка. Трымайся, Марыя. (С. 9—11)
Юхнавец, Янка. Урывак з паэмы. 3 цыклю „Таёмнасьці". Уночы на акіяне. (С. 11—12)
Жывіца, Юры. Пушча шуміць. (С. 13—22)
Вярба, Мікола. Да берагоў зямлі не абяцанай. Фрагмэнты. (С. 23—25)
Золак, Янка. Псальм 126 Саламонаў. (С. 25)
Жамойда, Сымон. Здарэньне ў Крупніках. (С. 26—28)
Крушына, Рыгор. Чужая зіма. (С. 28)
Случчанін, Лявон. Песьня мая, песьня. (С. 29)
Коўш, Сьвятаслаў. Бірута. (С. 29—30)
Пушча, Язэп. Прарокі і вучні. 3 цыклю „Перад скупым абліччам часу“. (С. 31)
Жылка, Уладзімер. Ізноў пытаньні. (С. 32)
Хадыка, Уладзімер. Трывожны шум. (С. 32~33)
Лужанін, Максім. Надзея. 3 цыклю „Словы бяз мэлёдыі". (С. 33—34)
Гомэр. Разьвітаньне Гэктара з Андрамахай. (С. 34—36)
Шыла, Мікола. Алесь Гарун. Успаміны. (С. 36—38)
Леўчык, Гальляш. Хто адрокся сваіх. (С. 38—39)
Сьвітка, С. [Гальляш Леўчык]. (С. 39)
Віцьбіч, Юрка. Завулак імя Янкі Купалы. (С. 40—43)
Віцьбіч, Юрка. Горад Ірвідуб. (С. 44—45)
Віцьбіч, Юрка. Сакрат ёсьць сябра, але ісьціна яшчэ болыпы сябра. (С. 45-47)
Па старонках беларускае прэсы. (С. 47—49)
На Бацькаўшчыне. (С. 49—50)
Бібліяграфія. (С. 51—54)
„Шыпшына" і грамадзкасьць. (С. 54—55)
№ ю. Літаратурна-мастацкі часапіс.
Оргая літаратурнага згуртаваньня „Шыпшына". Год 6. 1951.
[Нумар нявыдадзены]
[Прысьвячэньне:] 25 год таму назад 26 траўня 1926 г. заснавалася Беларускае Літаратурнае Згуртаваньне „Ўзвышша“.
Дубоўка, Уладзімер. Занадта ціха стала на Парнасе. 3 паэмы „I пурпуровых ветразей узьвівы"
Салавей, Алесь. Гэкзамэтры. Верш.
Віцьбіч, Юрка. Паданьне аб таямнічым сьвятле. Ходзіць па нашай краіне Рагнеда. Сказы.
Ільляшэвіч, Хведар.
3-я ўгодкі ад дню сьмерці.
Сяднёў, Масей. Нязжатая радасьць.
Салавей, Алесь. Вязьмо ў жалобны вянок.
Віцьбіч, Юрка. Мы заўсёды вітаем яго, як жывога.
Кавыль, Міхась. Хведару Ільляшэвічу. Верш.
Ільляшэвіч, Хведар. Літаратурнаму Згуртаваньню „ Шыпшына".
Дудзіцкі, Уладзімер. Адменная ода. Каб хоць раз усьміхнулася шчасьце. Вершы.
Жывіца, Юры. Пушча шуміць.
Клішэвіч, Уладзімер. Месяц. У невядомы сьвет другі. Вершы.
Кавыль, Міхась. У акіяне. Скарпіён. Хутчэй, хутчэй, сымфонія грымотаў. Восень. Мейсца мала. Вершы.
Жамойда, Сымон. Сінічка. Апавяданьне.
Юхнавец, Янка. Эскізы. 3 восеньскіх уяў. Чалавек. Вершы.
Грэскі, В. Пагібель сэксота. Апавяданьне.
Вярба, Мікола. Мы сьведчыць будзем. Верш.
Крушына, Рыгор. Бяздомны бусел. Верш.
Змагарка, Ніна. Божая жалейка. Сказ.
Лебяда, Тодар. Дзяўчыне. Верш.
Золак, Янка. На прасторах Случчыны. Верш.
Юхневіч, К. Карнавух. Апавяданьне.
3 паэзіі Заходняе Беларусі.
Прадмова ад Рэдакцыі.
Арсеньнева, Натальля. Сталёвы зьвяз. Верш.
Танк, Максім. На акопах. Верш.
Геніюш, Ларыса. Надходзіць зноў гуманны час. Верш.
3 іншанацыянальнае літаратуры.
Яноніс, Юліюс. Mae песьні. Ці бачыўты? Вершы. 3 літоўскае — Ул. Дубоўка.
Чарэнц, Егішэ. Вось іду я да вас. Верш. 3 армянскае —
Уладзімер Дубоўка.
Максімаў, Сяргей. Алім Ахтыраў у Патокіна. Урывак з раману.
3 расейскае — Юрка Віцьбіч.
Сараян, Вільлям. Грунт пад нагамі. Апавяданьне. 3 ангельскае — Мікола Вярба.
3	клясыкаў і да клясыкаў.
Сафо. Гэта цела. Верш. Пераклаў Уладзімер Клішэвіч.
Гётэ. Над вяршынямі гор цішыня. Верш. Пераклаў Міхась Кавыль.
Жылка, Уладзімер. Да Пэрсі Шэлі. Верш.
Салавей, Алесь. Паводля Дантэ.
3	літаратурнае спадчыны.
Купала, Янка. Царскія дары. Верш.
Гартны, Цішка. Перад вобразам Хрыста.
Успаміны, крытыка, публіцыстыка.
Фолкнэр, Вільлям. Аб прызначэньні пісьменьніка. Стакгольмская прамова.
Шыла, Мікола. Цётка. Да 35-х угодкаў ад дню сьмерці. Успамін.
Вярба, Мікола. Сучасная беларускя літаратура.
Стасюк, Міхась. Хведар Ільляшэвіч. Да 3-х угодкаў ад дню сьмерці. Артыкул.
Шымановіч, Ал. Па старонках беларускае прэсы. Агляд.
Беларускі літаратурны каляндар на 1952 г.
Хроніка.	.
Камэнтары Ціхана Чарнякевіча й Натальлі Гардзіенкі
Музэй
ЭГАДАКУМЕНТЫ АНТОНА АДАМОВІЧА
Колькасьць выдадзеных працаў выдатнага крытыка й публіцыста Антона Адамовіча прыкметна расьце. Угэтым нумары адкрываюцца ягоныя перакладніцкія здольнасьці (гл. пераклад п’есы Мікалая Гогаля „Рэвізор"), а таксама дасьведчанасьць у тэорыі санэту (гл. ліставаньне зь Міхасём Кавылём). Разам з тым, у біяграфіі слыннае асобы дагэтуль ёсць вялікія прагалы, асабліва гэта датычыць 1920-х — 1930-х гг. Яно й зразумела, бо ўмовы выгнаньня ды акупацыі не спрыялі захаваньню асабістага архіву. Ад яго дайшлі толькі некалькі фрагмэнтаў: эміграцыйны, што захоўваецца ў БІНіМе, а таксама мэтрапольны. Гэты апошні зьберагаецца ў Беларускім дзяржаўным архіве літаратуры і мастацтва ў Менску, куды калекцыя дакумэнтаў Адамовіча паступіла з Нацыянальнага архіву Рэспублікі Беларусь. Гэты невялікі фонд быў адасоблены ад менскіх матэрыялаў, захопленых у ліпені 1944 г. Чырвонай арміяй. Верагодна, пасьля вядомага эпізоду з бомбай у пісьмовым стале Антон Адамовіч мусіў так хутка выехаць зь Менску, што не пасьпеў забраць з працы лісты ад сваёй жонкі (некалькі сотняў), а таксама сяброў зь Вільні, Прагі, Бэрліну. Немалую цікавасьць уяўляюць так званыя матэрыялы асабістага паходжаньня: афіцыйныя дакумэнты, фотаздымкі, —розная біяграфічная „дробязь“, паводле якой, тым ня менш, можна адсачыць важныярэчы. Угэтым вьтуску „Музэю“ прапаноўваем матэрыялы з архіваў Антона Адамовіча. (Некаторыя матэрыялы з архіваў Адамовіча былі скарыстаныя як ілюстрацыі да тэксту Ціхана Чарнякевіча „Вакол цьвёрдае формы").
Антон Адамовіч з бацькамі. 1930-я гг.
!

L«
&



/і«-амг
»м('снн«г«'
tpcii
^ЛлкхІн^ео^ о<
Выпіска з лекцыйнай кніжкі Антона Адамовіча.1931 г.
Выпіска з лекцыйнай кніжкі Антона Адамовіча.1931 г.
Хата ў Глазаве (Удмурцкая вобл.), дзе жыў у высылцы Антон Адамовіч

UrtsSwar.
Яінсігіміуут ТНГ ^.і'інвцігтгуг-
наді«»«е?
> *
Д A в К Д К 1.
Дадвена гэта тав. АДАМОВІЧУ Днтосю дстацаву ў тыв, ш»о, як ві двдь в дакумеятаў, наючыхся $ вышэЯвым цедівстьтуце, Sa скон44J датэрйівма Ді іаратурна-лі ігвістычнае аддвяяенае Педфака Беларуокате Даярваўкага Універсітэ» У 1930 г. Тав. ДДДйОВІЧАМ вдан« ўсе прадыетн навучальвага піана, акрамя
Пратакол вобшуку ў Антона Адамовіча ў 1937 г.
Дыплём Антона Адамовіча. БДУ, 1939 г.
Пролетарыі ўсіх краёў, злучайцеся!
Д Ы П Л 0 м
Д й П Л 0 м
ІІоолетарнн всех стран. соедвняЗтесь!
• Дадзены гэты дыптюм гр. ..	. Выдан настояшнй дмпдом гр. .
радзіўшамуся ^г. у тым, што роднвшемуся г. в том, что
і. н паступу 19«?г на-Я/Т^^гТ? ’‘ПіітІЙСуЬЛно-С. Дддзяденне Педа■ гагічнага Факультэта Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта і скончыў курс гэтага аддзялення ў 193^ г.,выканаўшы ўвесь навучальны план, што і сведчыцца.
он постулнД в 19ЯГг. на’ЛмТІ/Хм*#5 й Отделенме Педагогкческого Факультета Белорусского Государственного Унмверсмтета н окончнл курс этого отделенмя в 193^ г., выполнмв весь учебный план, что м удостоверяется.
. У Дэкан факулыпэта
Рэктар Беларускага Дзяржаўнага
Універсітэта
г. М е if с к
Дыплём Антона Адамовіча. БДУ, 1939 г.
Пасьведчаньне Антона Адамовіча. 1941 г.
Рэдакцыя “Беларускай газэты” і “Голасы вёскі” ў Менску. Сядзяць зьлева направа: Уладзіслаў Казлоўскі, Натальля Арсеньнева, Аляксей Сянькевіч; стаяць зьлева направа: Уладзімер Кушаль, Антон Адамовіч, Караленка.
Сьнежань 1942 г.
Зьлева направа: Антон Адамовіч, Уладзімер Кушаль, Караленка, Натальля Арсеньнева, жонка Караленкі, Мікола ІПчаглоў, Язэп Найдзюк. Менск, 1943 г.
Дом у Менску, дзе жыў Антон Адамовіч з бацькамі. 1943 г.
Музэй
ФОТААРХІЎ ЮРКІ ВІЦЬБІЧА
Мусіць, не было на эміграцыі болыйага аматара й папулярызатара беларускай даваеннай літаратуры, чым Юрка Віцьбіч. Сам удзельнік тагачаснага літпрацэсу, ён не стамляўся нагадваць сваім сучасьнікам, а таксама маладзейшым чытачам і шматлікім карэспандэнтам пра АлесяДудара, Міхася Зарэцкага, Валерыя Маракова, Міхася Багуна, Максіма Лужаніна, Эдуарда Самуйлёнка — пра ўсіх тых, каго ведаў асабіста, каго чытаў і абмяркоўваў яшчэ ў гады свайго юнацтва.
Ня дзіва таму, што менавіта Юрка Віцьбіч захаваў неблагую калекцыю здымкаў беларускіхлітаратараў 1920-х гг. Нельга не адзначыць і выключны характар гэтай калекцыі — большасьць здымкаў перайшла да Віцьбіча ад Алеся Дудара. Тут узьнікае цікавая акалічнасьць. ПаводлезьвестакЛеанідаМаракова, апошні — фатальны — арыйіт Дудара адбыўся 31 кастрычніка 1936 г. А жменя здымкаў з архіву Віцьбіча падпісаная так: ,ЛлДайлідовіч. І/ХІ-36 г.“. Адно з двух: альбо Дудар быў схоплены пазьней (што малаверагодна, бо крыніца інфармацыі Маракова — картатэка КДБ), альбо Віцьбіч атрымаў здымкі не ад самога паэта, а ад трэціх асобаў. Такці інакш, фота захаваліся — прайшлі часы рэпрэсіяў, аку?іацыі, эміграцыі. I вось толькі цяпер яны вяртаюцца на Радзіму. (Частка здымкаў з фотаархіву Віцьбіча была скарыстаная для ілюстрацыі ягонага тэксту „Цьвілікае шэранькі верабейчык“).
Алесь Дудар
Алесь Дудар
Міхась Зарэцкі	Жонка Міхася Чарота
Міхась Зарэцкі (у цэнтры) у духоўным вучылішчы
Зьлева направа:
Аўтен Калубовіч, Рыгор Няхай, Алесь Бачыла, Пімен Панчанка
Літаратурнае згуртаваньне “Полымя”
Публікацыі
МаксШчур Прага
БЕЛАРУСЬ У ПРАСКІМ ЧАСОГІІСЕ „SLOVANSKY PREHLED“ (1925—1938)
Гісторыя часопіса чэхаславацкіх славістаў „Slovansky pfehled" (далей — „Славянскі агляд“) пачалася яшчэ ў 1898 г. і працягваецца да сёньняшняга дня — мала якое пэрыядычнае выданьне можа пахваліцца такім доўгім векам. Заснаваў яго, а пасьля некалькігадовага перапынку ў 1925 г. і аднавіў прафэсар Адальф Чэрны (1854—1952), які быў ня толькі навукоўцам, але й паэтам (пісаў пад псэўданімам Ян Ракіта), перакладчыкам і публіцыстам. Адпачатна цікавасьць Чэрнага была скіраваная на вывучэньне лужыцка-сэрбскай культуры (у маёй бібліятэцы ёсьць зборнік лужыцкага паэта Якуба Цішынскага ў перакладах Чэрнага, выдадзены ў 1906 г.), што сьведчыць пра ягоныя сымпатыі ня толькі й ня столькі да вялікіх, колькі да прыгнечаных і на той час меней разьвітых славянскіх культураў. Трапіла ў поле ягонай цікаўнасьці й беларускае адраджэньне — навуковец і сам бываўу Беларусі, дзе„пазнаёміўся з добрым беларускім народам зблізку, у яго хаце, пачуў яго мяккую мову, пражыў сярод яго прыгожыя, незабыўныя дні сваёй маладосьці"'. У1907 г. Адальф Чэрны друкуе ў „Славянскім аглядзе" „кароткую нататку аб узьнікненьні новага беларускага штотыднёвіка„Наша ніва“й выдавецтва „Загляне сонца іў наша ваконца““2, a ў 1911 г. уХІІІ нумары часопіса (с. 410—413) публікуе артыкул з назвай „Беларускія нацыянальныя й літаратурныя памкненьні ў 1909—1910