Археалагічныя помнікі ў назвах, вераваннях і паданнях беларусаў
Людміла Дучыц
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 59с.
Мінск 1993
Т. 1.
4Каханоўскі Г. Львоўскае рэха // Полымя. 1971. № 9. С. 214—225; Рассаднн С. Е. Нензданная кннга (Евдокнм Романовнч Романов). Археологнческая карта Могнлевской губерннм / / Нсторня кннгн, кннжного дела м бнблмографмн в Белорусснн. Мн., 1986. С. 98—107.
5Мялешка М. Апытальны ліст да збірання пародных вераванняў і прадстаўленняў, звязаных з каменем, і вестак аб каменных помніках гісторыкаархеалагічнай значнасці / / Наш край. 1926. № 1(4). С. 43—46.
1.
1 М у р з а е в Э. М. Словарь народных географнческнх термянов. М., 1984. С. 156.
2 Т к а ч е п М. А. Замкн Белорусснн. Мн., 1987. С. 103.
3 йсторнкоюрнднческне матерналы. Вып. 22. 1891. С. 465; Нсторнкоюрнднческне матерналы. Вып. 25. С. 431; і інш.
4 Словарьцерковнославянскогонрусскогоязыка.Спб., 1876. Ч. 2. С. 271.
5 Археологня СССР. Древняя Русь. Город, замок, село. М., 1985. С. 94.
6 Б р э ж г а Б. Замкі Віцебшчыны. Вілыія, 1933. С. 3—5.
2.
Квятковская A. В. Каменные могнлы Белорусского Понеманья // КСНА. Вып. 183. М., 1986. С. 32—41.
Д у ч ы ц Л. У. Да пытання аб познесярэдневяковых кургапах Паўночнай Беларусі // Весці АН БССР. Сср. грамад. навук. 1989. № 4. С. 77 — 83.
Слова капец (копец) азначае межавы знак, земляны насып (Н а с о в і ч I. I. Слоўнік беларускай мовы. Мр., 1983).
Слова волат азначае велікан (Словарь древнерусского языs ка IX—XIV вв. М., 1988. С. 470).
«Сасамі» ў народзе называлі саксонцаў у арміі Напалеона. Касьпяровіч М. I. Валатоўкі і звязаныя з імі перажыткі (першапачатковыя вынікі даследавання) // Наш край. 1929. № 6—7. С. 84—89; Я с і н с к і А. Два словы аб волатах (да праблемы першапачатковага насельніцтва Беларусі) / / Запіскі аддзелу гуманітарных навук. Працы класа гісторыі. Мн., 1929. Т. 3. Кн. 8.
7 С. 201 — 216.
' Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва. Мн., 1985. Т. 1. С. 562. Сергеева 3. М. Народные названмя курганов на северовостоке Белоруссмм // Древностн славян н Русн. М., 1988. С. 67—72.
Плужннкова С. Н. Образ оснлков в белорусскнх преданнях н сказках // Советская этнографня. 1960. № 4. С. 80—89; Мурзаев Э. М. Словарь народных гео1С)графнческмх терммнов. М., 1984. С. 128.
Б а р а г Л. Да пытання аб волатахасілках старажытных беларускіх паданняў // Полымя. 1945. № 10. С. 103 — 122; Ё н ж а. «Асілкі» белорусскнх сказок н преданнй (к вопросу о формнрованнн восточнославянского эпоса) // Русскнй фольклор. Вып. 8. М.; Л., 1963. С. 29 — 40; Плужннкова С. Н. Образ осмлков в белорусскнх преданнях н сказках // Советская этнографня; 1960. № 4. С. 80 — 89.
Фнсаренко Ю. Г. О значеннн местного названня кургана Волотовка // Актуальные проблемы нсторнкоархе
54
55
ологнческнх мсследованнй. Тезнсы докладов. Кнев, 1987. С. 129.
12Мнкротопоннмня. М., 1967. С. 50.
13Повесть о Волоте // Нзвестня Отделення русского языка н словесностн ймператорской Академмм наук. Спб., 1913. Т. 18. Кн. 1. С. 49—86.
14Нсторнкоюрнднческме матермалы. 1891. Вып. 22. С. 453, 467, 496; Нсторнкоюрнднческне матсрналы. 1892. Вып. 23. С. 469, 491; Нсторнкоюрнднческне матерналы. Вып. 28. С. 260.
15Д а л ь В. Н. Толковый словарь. М., 1955. Т. 1. С. 235—236.
16П окровскнй Ф. В. Нз донсторнческого быта на славянолнтовской граннце. Внльно, 1894. С. 4.
17П нсаренко Ю. Г. О значеннн местного названня кургана Волотовка // Актуальные проблемы мсторнкоархеологнческнх нсследованнй. Тезнс ы докладов. Kiteв, 1987. С. 129.
18К асьпяровіч М. I. Валатоўкі і звязаныя з імі перажыткі (першапачатковыя вынікі даследавання) // Наш край. 1929. № 6—7. С. 84 — 89; Я с і н с к і А. Два словы аб волатах (да праблемы першапачатковага насельніцтва Беларусі) // Запіскі аддзелу гуманітарных навук. Працы класа гісторыі. Мн., 1929. Т. 3. Кн. 8. С. 201—216; Верашчака Ю. Аб найменнях «Гуды», «Крывічы», «Русь» // Крывіч. 1923. № 1. С. 19; Г р н н бл а т М. Я. Бслорусская советская этнографмя за 30 лет // Советская этнографня. 1948. № 2. С. 219—225.
19С ергеева 3. М. Народные названмя курганов на северовостоке Белорусснн // Древностн славян н Русн. М., 1988. С. 67 — 72.
20К усцннскнй М. Нз заметок о курганах Лепельского ўезда // Полоцкне епархмальные ведомостн. 1903. № 7. С. 232— 235.
21К ухаренко Ю. В. Пннскне курганы // Славяне н Русь. М., 1968. С. 87 — 90.
22Пнсцовая кннга Пннского н Клецкого княжеств. Внлыіа, 1884. С. 665.
3.
^■Мялешка М. Камень у вераваннях і паданнях беларуса. Мн., 1929.
2 В a r u с h М. Boze Stopki. Warszawa, 1907.
3 Легенды і паданні. Мн., 1983; Богдановнч A. Е. Пережпткн древнего мнросозерцання у белорусов (Этно
графнческнй очерк). Гродно, 1895; Вт. Аб камняхкраўцах // Крывіч. 1923. № 6. С. 46—47.
Васілеўскі Д. 3 матэр’ялаў да археалагічнай карты Аршанскай акругі // Наш край. 1926. № 6—7 (9—10). С. 64.
4.
Соколова В. К. Тнпы восточнославянскнх топоннмнческнхпреданнй / / Славянскнй фольклор. М., 1972. С. 225.
Д о л е н г а~Х одаковскнй 3. Я. Донесенпя о первых успехах путешествня в Росснн // Русскнй нсз торнческмй сборннк. М., 1844. Т. 7. С. 342 — 346.
Л н п е ц ГІ. С. Образ тура н отголоскн его культа 4 в былннах // Славянскнй фольклор. М., 1972. С. 82 —109.
Отчет Нмператорской археологнческой комнссннза 1905 5 год. М., 1909. С. 96 — 100.
Н в а к н н Г. Ю. Свяіценный дуб Перуна // Древностн Среднего Поднепровья. Кнев, 1981. С. 124 — 136.
С е д о в В. В. К промсхожденню белорусов // Со7 ветская этнографня. 1967. № 2. С. 123 — 124.
Нікольскі Н. М. Жырёлы ў звычаях, абрадах і вераваннях беларускага сялянства // Працы секцыі этнаграфіі. Вып. 3. Мн., 1933; Соколова 3. П. Культ жнвотных в релнгнях. М., 1972.
9 Т к а ч е в М. А. Замкн Белорусснн. Мн., 1987.
Хроннка Г. Вартберга // Сб. матсрналов н статей по нс^тормн Прнбалтнйского края. Рнга, 1879. Т. 2.
Соколова В. К. О некоторых тнпах нсторнческнх преданнй (к проблеме нх жанрового своеобразня) // Нсторня, культура, фольклор н этнографня славянскнх народов. VI Междулародный сьезд славнстов (Доклады со^ветской делегацнн). М., 1968. С. 248—273.
Довгялло Д. Н. Петр Велнкнй в СевероЗападном крае в 1705 году. Внльно, 1904.
5.
Касьпяровіч М. Валатоўкі і звязаныя з імі перажыткі (першапачатковыя вынікі даследавання) // Наш край. 1929. № 6 7. С. 84—89; Ё н ж а. Вывучэнне 2 валатовак на Чэрвеньшчыне // Наш край. 1929. № 4 (43). С. 67.
Д У ч ы ц Л. У. Да пытання аб познесярэдневяковых курганах Паўночнай Беларусі // Весці АН БССР. Сер. грамад. навук. 1989. № 4. С. 77—83.
Отчет Нмператорской археологнческой комнсснн за 1905 год.
Спб., 1908. С. 80.
56
57
6
1 Нсторнкоюрнднческне матсрналы. 1891. Вып. 22. С. 469; Нсторнкоюрнднческне матерналы. 1894. Вып. 25. С. 338, 342.
2 Нсторнкоюрнднческне матерналы. 1891. Вып. 22. С. 472, 509—510.
3 Як правіла, паданні пра гарадзішчы з назвай «Акоп» звязаны з Кацярынай II.
А у н М. Курганные могнльннкн Восточной Эстоннн во второй половмне 1го тысячелетня н. э. Таллннн, 1980. С. 5.
ЗМЕСТ
Уступ............................................................ з
1. Месцы старажытных паселішчаў (стаянкі, гарадзішчы, селішчы) 5
2. Месцы старажытных пахаванняў (курганы, бескурганныя могільнікі, каменныя магілы, жальнікі) .......................... ц
3. Культавыя камяні............................................ jg
4. Агульнае ў назвах і паданнях................................ 20
Сувязь помнікаў археалогіі з язычніцкім1 культамі .............. 20
Адлюстраванне ў назвах і паданнях барацьбы беларусаў з захоппікамі 24 Археалагічныя помнікі і гістарычныя асобы ...................... 28
5. Павер’і пра помнікі даўніны................................. зо
6. Змены назваў і паданняў.................................... 35
Заключэнне .................................................. 41
Дадатак ..................................................... 43
Спіс народных назваў археалагічных помнікаў .................... 44
Бібліяграфія ................................................... 54
Навуковапапулярдас выданне
Дучыц Людміла Уладзіміраўііа
АРХЕАЛАГіЧІІЫЯ ПОМІІІКІ Ў НАЗВАХ, ВЕРАВЛІІІІЯХ і НЛДЛШІЯХ БЕЛАІ’УСЛЎ
Загадчык рэдакцыі A. I. Валахановіч Рэдактар Л. М. Салаўёва Мастак Г. А. Шыійкін
Мастацкі рэдактар Л. М. Гоманаў Тэхнічны рэдактар Т. В. Лецьен Карэктар 3. Я. Губаіаына
Здадзена ў набор 09.06.93. Падпісана ў друк 05.10.93. Фармат 84 х 108 1/32. Папера газетная.
Гарнпура літаратурная. Афсетны друк. Ум. друк. арк. 3,36.
Ум. фарб.адб. 3,68. Ул.выд. арк. 2,63. Тыраж 7760 экз.
Зак. № 636. Цана 250 р.
Выдавецтва “Навука ітэхніка” Акадэміі навук Беларусі і Мшістэрства Інфармацыі Рэспублікі Беларусь.
220141. Мінск. Жодзінская, 18. ЛВ № 437.
Друкарня імя Францыска Скарыны выдавецтва “Навука ітэхніка”.
220141. Мінск. Жодзінская, 18.
Дучыц Л. У.
Д85 Археалагічныя помнікі ў назвах, вераваннях і паданнях беларусаў / Пад рэд. М. А. Ткачова. — Мн.: Навука і тэхніка, 1993. — 59 с.: іл.
ISBN 5343012922.
Разглядаюцца археалагічныя помнікі ў народным уяўленні ў розныя часы, зменлівасць мясцовых назваў у сувязі з гістарычнымі падзеямі. Паказваецца сувязь з язычніцкімі культамі, расказваецца аб павер'ях, даецца спіс народных назваў археалагічных помнікаў Беларусі.
Разлічана на масавага чытача.
д 0504000000 122 109_93 БВК 63.4<Мі)+81.2Бел
У выдавецтве
«НАВУКАIТЭХНІКА»
выйдуць кнігі:
ЧАРНЯЎСКІ М. М., КУДРАШОЎ В. Я., ЛІПНІЦКАЯ В. Л.
СТАРАЖЫТНЫЯ ШАХЦЁРЫ HA РОСІ.
Affём 10 арк. Мова беларуская. Арыенціровачная цана 250 р.
На падставе матэрыялаў, здабытых аўтарамі на працягу шматгадовых раскопак, усебакова разглядаецца Краснасельскі археалагічны комплекс каменнага і бронзавага вякоў, які ўключаў у сябе разнастайныя аб’екты гаспадарчага, жыллёвага і сакральнага характару — крэмнездабыўныя шахты, крэмнеапрацоўчыя майстэрні, сезонныя пасёлкі шахцёраў, стаянкі, могільнікі тутэйшага насельніцтва. Апісаны першыя жыхары рэгіёна, іх матэрыяльная і духоўная культура, выяўлены культурная прыналежнасць і храналогія старажытных помнікаў на Росі.
Кніга ілюстраваная.
Разлічана на археолагаў, гісторыкаў, музейных работнікаў, студэнтаў і выкладчыкаў, усіх аматараў беларускай старасветчыны.
САГАНОВІЧ Г. М.
ВОЙСКА ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА Ў XVI—XVII стст.
Аб'ём 3 арк. Мова беларуская. Арыенціровачная цана 350 р.
КНІГІ ОНЛАЙН
