Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі
Том 1. Кніга 1
Памер: 850с.
Мінск, Нью Йорк, Вільня, Прага 1998
23 Сакавіка 1920 №311
Пану Старшыне Рады Народных Міністроў Беларускай Народнай Рэспублікі
Рапарт.
Маю гонар паведаміць Вас, Пане Міністр Прэзыдэнт, што 20 гэтага сакавіка пачала працу Камісія па апрэдзяленьні меж паміж Беларусьсю і Латвіяй.
Даклад аб першым пасядзэньню будзе перасланы дадаткова, па атрыманьні яго ад старшыні Беларускай камісіі Я.Чэрэпука.
К.Езавітаў
Палкоунік, Шэф Місіі
Станевіч
Дзелавод
582.2.47:043 — ма
1953. Рахунак шэфа Канцылярыі Рады Народных Міністраў БНР Сьцяпана Некрашэвіча (Варшава) за 24.03.1920 на атрыманьне належных яму грошай ад Рады Народных Міністраў
582.2.40:090&г — ра
1954. Акт, складзены шэфам Канцылярыі Рады Народных Міністраў Сьцяпанам Некрашэвічам і былым сакратаром Пасольства БНР на Ўкраіне Юрыем Камарынцам у Варшаве 24.03.1920 аб курсе карбованцаў на Варшаўскай Біржы
582.2.40:091 — ра
1955. Расьпіска намесьніка старшыні Беларускага Нацыянальнага Камітэту Антона Крэпскага за 24.03.1920 аб атрыманьні ад старшыні Камітэту Кузьмы Цярэшчанкі 7.000 польскіх марак на выдаткі Камітэту
582.2.58:069
1956. Нататкі Антона Луцкевіча
Уступленьне. Ідэя дзяржаўнасьці, як гістарычная спадчына.
Адраджэньне. Рух шляхоцкі і ідэал Рэчыпосполітай.
Рух народны.
Эволюцыя палітычных лёзунгаў народнага руху:
1. Бунтарства — ў агульнарасейскім русьле
2. Самабытная думка:
а) Аўтанамізм-фэдэралізм
Ь) Аб’яднаньне «акраінных» краін.
с) БРГ БСГ.
3. Вайна:
а) Разьдзел Беларусі ваенным фронтам.
Ь) Пад Расеяй — да рэвал.
с) Пад Нямецкай Окупацыяй.
4. Рэвалюцыя
а) Беларускае дзяржаўнае будаўніцтва.
Ь) Перанос цэнтру ў Менск
с) Аб’яднаньне Вільні з Менскам.
d) Акт 25 Марца 1918 г.
5. Дэмократычная і Савецкая Беларусь.
а) Дэмократызм, як моторная сіла белар. руху.
b) Новы фактар: клясовая выключнасьць — комунізм.
с) Эволюцыя комуністычных паглядаў на Беларусь.
d) Савецкая Беларусь
Заключэньне:
1) Савецкая Беларусь — далёкая ад ідэалу
2) Беларусь парэзана на кускі
3) Пры нормальным ходзе выпадкаў — зьдзейсьненьне дэмокр. ідэалу незал. Беларусі аддаляецца
4) Няпэўнасьць палітычнае раўнавагі.
5) Патрэба творчае працы — узіраючыся на мо’ далёкі, але дарагі кожнаму беларусу ідэал Незалежнасьці
582.1.41.-002-003&г — р
Дата й абставіны невядомыя.
1957. Пераклад інтэрвію міністра замежных справаў Латвіі Зігфрыда Мэеровіца//Latvijas Sargs. №?. 26.03.1920
582.2.54:073&r-074&r — шк бел
Дакладная дата невядомая.
1958. «Заклік да арганізацыі нарады і ўмацаваньня супрацоўніцтва эканамічных і фінансавых дзеячоў прыбалтыйскіх і іншых суседніх рэспублік» Эканамічна-Фінансавага Саюзу Літвы й Рыжскага Арганізацыйнага Бюро
582.2.54:175-178,255 — шк
Дата невядомая. 3 падзагалоўкам: «Просьба перепечатать этоть прпзывь вь распространенныхь газетахь н спеціальныхь нзданіяхь Латвін, Лнтвы, Эстонін, Фннляндін, Польшн, Б-Ьлоруссін, Укранны н т.д.».
1959. Нарыс «Вехі эканамічна-фінансавага будаўніцтва Літвы й іншых прыбалтыйскіх рэспублік»
582.2.54:179-194 — шк
582.2.54:196&г-2ОЗ&г — шк
Дата невядомая.
1960. Ліст Аляксандра Цьвікевіча (Бэрлін) Міколу Троцкаму1 (Bena) за 28.03.1920
Бэрлін. 28.3.20 г.
Высокапаважаны П. Троцкій
Зьвертаюсь да Вас вось з якой прозьбой:
Некаторым нашым супрацоунікам патрэбна будзе пачаць працу у Вене; для гэтага ім трэба будзе праехаць туды з дыплематычнымі візамі. Нямецкае міністэрства закардонных спрау робіць нам перашкоды в атрыманьні гэтых віз і наагул цягне надта доуга. Вось мы і парэшылі: у патрэбных выпадках пасылаць пашпарты да Вас у Вену і прасіць Вас каб Вы, як наш старый прыяцель, ставілі патрэбныя візы на праезд з Вены да Бэрліна
і назад у нямецкам консульстве у Вене, а так сама і у аустры[й]скам консульстве. За дапамогу будзем удзячны і пры першам спатканні падзякуем асабіста.
3 пашанаю АлЦьвікевіч
Аб высылце пашпарта будзем ўсякі раз тэлеграфаваць — і чэкаць ад Вас адказу.
Ваш АлЦв.
582.2.47:017 — ма
1 Мікола Троцкі — сакратар Украінскай Дыпляматычнай Місіі ў Вене.
1961. Сьпіс друкаваных матэрыялаў (нататкі алоўкам Вацлава Ластоўскага)
Агляд латышскаго друку за Марэц
1) Латышскі друк аб загранічнай палітыцы (агляд ад 1 да 10 марца)
2) Латышскі друк аб загранічнай палітыцы (агляд ад 10 да 20 марца)
3) Польская палітыка і згода с Савецкай Расеяй.
4) Да пытаньня аб Усходніх граніцах Полыпчы.
5) Міжнароднае палажэньне і загранічная палітыка Латвіі (агляд друку з 20 да 30 марца)
582.2.54:262 — р
1962. Позва Антону Луцкевічу на паседжаньне Цэнтральнае Рады Віленшчыны й Горадзеншчыны 31.03.1920 у кватэры дырэктара 1-ай Віленскай Беларускай Гімназіі М.Кахановіча
582.1.04:013
1963. Расьпіска намесьніка старшыні Беларускага Нацыянальнага Камітэту Антона Крэпскага за 31.03.1920 аб атрыманьні ад старшыні Камітэту Кузьмы Цярэшчанкі 3.000 польскіх марак на выдаткі Камітэту
582.2.58:074
1964. Ліст Браніслава Тарашкевіча (Варшава?) Антону Луцкевічу (Вільня) [04.1920?]
Браце мілы,
Пісьмы атрымаў. Чуць ужо не падзякаваў за памяць, але, разумею, што справа ня ў тым. Уся справа у Ай-Кітабе. Дык няхай ён зьвядзецца! За ім страціў цэлы дзень. Каб яго добра разабраць дык трэ’ было-б ведаць прынамсі альфабэт арабскі. Вось я і ўзяўся вучыцца па-арабску! У некаторых мяйсцох нічога з транскрыпцыі гэнаго немца нельга зразумець. Пры тым жа рабіць транскрыпцыю з лаціціньнікі на гражданку ня варта, калі з тэхнічнаго боку можна надрукаваць лаціньнікай: дзеля гэтаго я і перапісаў і так і так. Пісаць якія фонэтычныя аб’ясненьні не бяруся, бо йшчэ (!) не навучыўся арабскіх літэр (але на кожны прыпадак маю пазнаёміцца з тутэйшым малной і з... магомэтанством).
Хоць тут і шмат чаго не хапае, але вось так жа-ж неяк нічога сабе. Тымчасам да пабачаньня (маю надзею хуткага) застаю і нізко «кланямся»
БТ
582.1.41:085
Дата й абставіны невядомыя.
1965. Гісторыя Асобнага Атраду Беларускай Народнай Рэспублікі (красавік 1920)
йсторія Особаго Отряда Б'Ьлорусской Народной Республнкн
Вь 1918 н началіі 1919 года огромное колнчество граждань Білорусской Народной Республнкн было наснльно (прн оккупацін большевнкамн террнторін Білоруссін) мобнлнзовано вь красную армію. Часть мобнлнзованныхь туть-же рЬшнтельно уклоннлась оть вступленія вь ряды красной армін наступавшей на Гродно гдь сосредоточены былн посліднія снлы Б^лорусскаго правнтельства, н скрывшнсь вь л’Ьсахь органнзовала, такь называемую зеленую армію, которая д^йствовала вь контакгь сь антнбольшевнтскнмн снламн н разстранвала тыль красной армін. Другая часть мобнлнзованныхь, категорнческн заявнла, что она не будеть сражаться на бглорусско-большевнтскомь фронть протнвь свонхь-же братьевь б'Ьлоруссовь, а потому была переброшена на другія фронты вь томь чнсл ь на Архангельскій н Псковско-Нарвскій.
На этнхь фронтахь білоруссы добросов’Ьстно сражалнсь до літа 1919 года. Когда же вь маЬ-іюнЬ значнтельныя частн бьлорусской террнторін, а нменно губернін Гродненская, Внленская, Мннская н частн Внтебской н Могнлевской былн освобождены оть большевнковь, б'Ьлоруссы этнхь двухь фронтовь, удержнваемые вь красной армін угрозой расправнться сь нхь роднымн находнвшнмнся до іюня місяца вь властн большевнковь, понялн, что сь переходомь нхь родственннковь вь безопасную зону, онн могуть самн также выйтн нзь состава красной армін н надЬясь через Архангельскь, Эстонію н Латвію вернуться домой вь освобожденныя м'Ьстностіі, перешлн на сторону войскь сражавшнхся сь большевнкамн.
Этнхь переб'Ьжчнковь вь разлнчныхь Miciaxb ожндала разлнчная участь, но почтн всюду основное желаніе нхь вернуться на роднну оказалось несбыточной мечтой. Вт> Архангельск’Ь онн былн наснльно мобнлнзованы вь составь Армін Сьверной Россін. Вь Эстонін часть нхь была мобнлнзована С’Ьверо-Западнымь правнтельствомь, а другая часть не нм'Ья возможностн вернуться домой, добровольно вступнла вь отрядь б'Ьлорусскаго генерала Булакь-Балаховнча. Вь Латвін Н'Ькоторая часть попала вь латвійскую армію, значнтельное колнчество было ннтершіровано вь концетраціонныхь лагеряхь н только незначнтельнымь партіямь н однночнымь людямь удалось пробраться на роднну, гд-fc часть нхь ойла вь свонхь хозяйствахь, а другая часть (уроженцы Смоленской, Внтебской), ожвдая освобожденія этнх ь містностей оть большевнковь встушіла вь ряды б'Ьлорусскнхь частей, которыя вь это время нзь партнзанскнхь началн переформнровываться вь регулярныя сь согласія главно-
командуюіцаго польской арміей н презндента польской республнкн генерала Пнлсудскаго.
Когда Б-Ьлорусское правлтельство узнало о томь что на терряторін Эстолін вокругь генерала Булак'ь-Балаховнча, язвгстнаго еіце сь 1905 года когда онь быль егце только агрономомь вь Днсненскомь уіздЬ Внлелской губ. л прнянмаль участіе вь революціонныхь событіяхь, — собрался отрядь лзь білоруссовь оно вошло вт> сношенія сь этнмь отрядомь н сь согласія эстонскаго правнтельства прнняло его на б'Ьлорусскую службу. Прл этомь было рішено, что отрядь еіце нБкоторое колнчество временн останется на эстонской террнторін дабы собрать вь себя всЬхь б-Ьлоруссовь находяіцнхся на террнторін Эстонін н вь рядахь С^веро-Западной армін, а затЬмь отрядь перейдеть на террнторію Б'Ьлоруссін. Вь продолженіп л'Ьскольклх'ь м'Ьсяцевь отрядь оставался на эстолской террлторіл безпрерывно увеллчлваясь вь коллчестві л заялмая самостоятельный участок фронта сначала подь Псковомь у Нзборска, а зат^мь у Маріеябурга, яа правомь флангь Эстонской я л-ьвомь флаягЬ Латвійской армій. Вь этомь м'Ьстг отрядь чувствоваль себя вполн'Ь самостоятельлымь я вель успішлую борьбу сь большевнкамл нм^я вь своемь распоряжеліл хорошо оргаянзованный тыль co свонмн комелдантурамл, продовольствеянымл органнзаціямн л лавкамн л полевой почтой. Вь BoenHOMb отлошеніл оль подчнлялся эстояскому главнокомандоваяію, а вь полятлческомь отношеяіл быль подчллель черезь б^лорусскаго воелло-днпломатлческаго представнтеля вь Латвіл н Эстояіл — правнтельству БЬлорусской Народяой Республлкн.
Такое положеліе отряда продолжалось вплоть до заключенія эстолскобольшевнтскаго мнра1. Сь заключеніемь его, вь внду того, что между Білоруссіей н большевнкамл продолжалось состояліе войны, а эстонское лравлтельство обязалось, согласно мнряому договору, ле допустнть на своей террлторін войскь враждебныхь Сов-Ьтской Россіл, отряду прншлось лнбо передвнлуться ла терряторію Латвію, лнбо пройтн прямо ла роднлу. Ввлду того, что латышн уже самн началя говорнть о млр-Ь н пребываніе на нхь террлторін отряда могло быть чрезвычайло временяымь камандоваяіе отряда по соглашенію сь б'Ьлорусскнмь представнтельствомь л по ладлежашему урегуллрованію этого волроса сь полякамн отдало прлказь о переходЬ отряда ла террлторію Б^лоруссін, что п было сд’Ьлано вь маргь 1920 года.