КНІГІ ОНЛАЙН

Беларускі габелен. Белорусский гобелен. Tapestry in Belarus.

Выдавец: Беларусь

Памер: 163с.

Мінск 2015

132.12 МБ

Габелен не вынайшаў уласных новых жанраў, але год­на і па-свойму засвоіў ужо
лали украсить свою жизнь, в том числе и гобеленами)... Возникла необходимость в большем коли­честве художников гобелена. Это послужило толчком к восстанов­лению «фабрики текстильных звезд». В 1989 г. на базе кафедры декоративно-прикладного искус­ства БГТХИ открылось отделе­ние художественного текстиля, а затем была восстановлена ка­федра моделирования одежды и художественного ткачества. Воз­главила кафедру и по сегодняш­ний день руководит ею доцент В. Марковец-Бартлова, извест­ный белорусский художник. Те­перь преподают здесь, как прави­ло, выпускники этой кафедры.
Преподаватели и студенты на­ряду с сохранением классических традиций гладкотканого гобеле­на осваивают новое, формаль­ное, структурно-пластические высоты, создают современное пространство художественного текстиля. Так, свою авторскую школу создал П. Бондарь. Это особая фигура в современном гобелене, а его творчество — па­радоксальное сочетание собст­венных открытий (сегодняш­них и скорее даже завтрашних) и бесконечное погружение в тра­диции. Его тончайшие изыскан­ные гобелены-рушники вол­нуют своей поэзией, а «полисре­зы» манят, как витражи. Его уди­вительные «знитаванни» (с эле­ментами обкрутки) полны воз­духа, света и динамики. «Мани­пуляции» с тканями и «свобод­ной дорисовкой» по результатам этих манипуляций создают эф­фект космоса и приводят к воль­ной, абстрактной текстильной экстравагантной живописи. На протяжении всего творческого пути художник не останавли­вает поиски в области гобелена. В текстильной школе П. Бонда­ря заложено умение сохранять и прививать молодым художни-
expression strengthened the type palette of tapestry. Even if tapestry integrated with other forms of art into a single conditional space in the beginning, over time, it needed some differentiation with the advent of new techniques in the language of tapestry and the accumulation of new types of tapestry. And the differentiation happened for tapestry was divided into two major types: monumental interior tapestry made by weavers and designer hand-made tapestry.
The first type is monumental tapestry. Outstanding monumen­tal artist A. Kischenko stood at the origins of the monumental tapestry revival in Belarus in the twentieth century. Tapestry for large public interiors doesn’t differ in its tasks or stylistics from other types of monumental art. Besides incorporating all its functions and responsibilities, tapestry became the subject to rather strict limitations. Notably, the multifaceted dependence of tapestry as a part of monumen­tal art is the prerogative of not only the Soviet period. The situation has been the same since the times of first buildings and their decor. With their help today we define epochs and tastes of ruling clas­ses — from the Romanesque temples to modern palaces.
In our art, the magic of monumental large-scale tapestry that appeared in the creative work of A. Kischenko in the late 1960s has turned out to be not subject to decades and even regime changes. Tapestry in significant public interiors in the 1960s 1970s remained strict, neutral, devoid of personal emotions and authors manner. However, the style of Belarusian monumental tapestry is clearly seen. It is common for everyone who comes to tapestry art (regardless the individual artistic manner usual for designer
вядомыя, узятыя напракат у станковага і манументальнага мастацтва: радзей — гэта партрэты і аўтапартрэты, часцей — нацюрморты, а больш за ўсё — жанравыя кампазіцыі. Габелен акумуляваў у сабе рысы графікі (у творчасці В. Грыдзінай, Г. Сіверцавай і інш.), жывапісу (А. Салохіна, Н. Пілюзіна) і насценнага роспісу, прыёмы рэльефаў і г.д. Увесь гэты кангламерат сродкаў выразнасці ўзмацніў відавую палітру га­белена. I калі да гэтага часу га­белен (як звычайна шмат што ў пачатку шляху) інтэграваўся з іншымі відамі мастацтва ў адзіную ўмоўную прасто­ру, то з цягам часу — пры з’яўленні новых прыёмаў у мове габелена, пры назапашванні яго відаў — яму спатрэбілася некаторая дыферэнцыяцыя. I яна адбылася — габелен падзяліўся на два буйныя віды: манументальна-інтэр’ерны, выкананы ткачамі, і аўтарскі, рукатворны.
Першы від — манументальны габелен. Каля вытокаў адраджэння манументальнага габелена XX ст. у Беларусі стаяў выдатны мастак-манументаліст А. Кішчанка. Габелен для вялікіх грамадскіх інтэр’ераў па сваіх задачах і стылістыцы нічым не адрозніваецца ад іншых відаў манументальнага мастацтва. Ён не толькі ўвабраў у сябе ўсе яго функцыі і абавязкі, але і вымушаны быў падпарадкавацца даволі жорсткім правілам. Пры гэтым шматпланавая залежнасць габелена як часткі ману­ментальнага мастацтва — прэрагатыва не толькі савецкага часу. Так было ва ўсіх народаў пачынаючы з перыяду першых архітэктурных збудаванняў і іх дэкору. Па іх мы сёння вызначаем эпохі і густы пануючых класаў — ад раманскіх храмаў да сённяшніх палацаў.
кам любовь к рукотворности, ко­торая всегда была залогом успеха энергетически насыщенного тек­стиля.
Гобелен не изобрел собствен­ных новых жанров, но достойно и по-своему освоил уже извест­ные, взятые напрокат у станково­го и монументального искусства: реже — это портреты и авто­портреты, чаще — натюрморты, а более всего — жанровые ком­позиции. Гобелен аккумулировал в себе черты графики (в творче­стве О. Гридиной, Г. Сиверцевой и др.), живописи (А. Солохина, Н. Пилюзина) и настенной рос­писи, приемы рельефов и т.д. Весь этот конгломерат средств выразительности усилил видо­вую палитру гобелена. И если до сих пор гобелен (как обыч­но многое в начале пути) инте­грировался с другими видами искусства в единое условное пространство, то со временем — с появлением новых приемов в языке гобелена, с накоплением новых его видов — ему потребо­валась некая дифференциация. И она произошла — гобелен разделился на два крупных вида: монументально-интерьерный, выполненный ткачами, и автор­ский, рукотворный.
Первый вид — монументаль­ный гобелен. У истоков возро­ждения монументального го­белена XX в. в Беларуси стоял выдающийся художник-мону­менталист А. Кищенко. Гобелен для больших общественных ин­терьеров по своим задачам и сти­листике ничем не отличается от других видов монументального искусства. Он не только вобрал в себя все его функции и обяза­тельства, но и подвергся доста­точно жесткому ограничению. Причем многоплановая зависи­мость гобелена как части мону­ментального искусства — пре­рогатива не только советского
tapestry). Also, monumental ta­pestry does not reveal the specifics of the type: the thread is not dancing and singing, it reproduces the story, as well as a painting, a relief on metal or a gesso pain­ting, and so on. And if tapest­ries hang side by side as in the National Library, it is not always possible to distinguish authorship even from a close distance.
Let’s not forget the hierarchy of arts, which remained in place for decades despite being subjective. Thus, decorative art was reduced to applied art proper. Correspondingly, representatives of “high” easel and monumental (painting and sculpture) arts treated their colleagues with indulgence. However, they could not resist the magic of tapestry. Thus, to tapestry came People’s Artist of the USSR M. Savitsky, easel painter V. Tolstik, monu­mental artists Z. Litvinova, V. Dovgalo and others.
The second relative type of tapestry is designer tapestry (by analogy with easel art). It is independent from a customer and a location and designed for museum and exhibition expositions. An author expresses his own feelings, fantasies and experiences in it in a free manner and the handma­de weaving technique. The hand­made technique gives such ta­pestries special value, warmth and energy. This type of tapestry is consequently divided into experimental tapestry, searching tapestry and relief tapestry.
Artists often deliberately move away from density and thickness of fabric in exhibition tapestries and enrich cloth with openings intentionally made by omission of several rows of warp. The composition becomes more daring and free: it more often ceases to resemble paintings and gains the decorative nature. Strict
У нашим мастацтве магія манументальнага буйнамаштабнага габелена, якая з’явілася ў канцы 1960-х гг. у творчасці А. Кішчанкі, непадуладная дзесяцігоддзям і нават зменам дзяржаўнага ладу жыцця. Га­белей у знакавых грамадскіх інтэр’ераху 1960—1970-я гг. застаўся строгім, нейтральным, пазбаўленым асабістых эмоцый і аўтарскай манеры. Затое ў ім відавочны перш за ўсё стыль беларускага манументальнага габелена, адзіны для ўсіх, хто да яго прыходзіць (незалежна ад творчага почырку мастакоў, які звычайна бачны ў аўтарскіх габеленах). Манументальны габелен таксама не выяўляе спецыфікі свайго віду: нітка ў ім не танцуе і не спявае, а аднаўляе сюжэт, гэтаксама як карціна, рэльеф у мета­ле або роспіс па ляўкасу і г.д. I калі габелены вісяць побач, як у Нацыянальнай бібліятэцы, то з пяці метраў не заўсёды можна адрозніць іх аўтарства.
Нельга забывацца і пра іерархію відаў мастацтва, якая суб’ектыўна, але ўстойліва існавала на працягу дзесяцігоддзяў. Так, дэкаратыўнае мастацтва зводзілася да ўжытковага ў са­мым вузкім сэнсе гэтага тэрміну. Адпаведна і прадстаўнікі мастацтва «высокага» — станковага, манументальнага (жывапісу і скульптуры) — ставіліся да прадстаўнікоў гэтага цэху як да братоў сваіх меншых. Аднак перад магіяй габелена не маглі ўстаяць і яны. Такім чынам, у габелен прыйшлі з жывапісу народны мастак СССР М. Савіцкі, жывапісец-станкавіст У Тоўсцік, манументалісты 3. Літвінава, В. Даўгала і інш.
Другі від габелена ўмоўна — гэта аўтарскі адвольны (па ана­логи са станковым мастацтвам), незалежны ад заказчыка,
периода. Так было у всех народов со времен первых архитектур­ных сооружений и их декора. По ним мы сегодня определяем эпохи и вкусы господствующих классов — от романских храмов до сегодняшних дворцов.
В нашем искусстве магия монументального крупномас­штабного гобелена, появившаяся в конце 1960-х гг. в творчестве А. Кищенко, оказалась непод­властна десятилетиям и даже переменам строя. Гобелен в зна­ковых общественных интерьерах в 1960—1970-е гг. остался стро­гим, нейтральным, лишенным личных эмоций и авторской ма­неры. Зато в нем очевиден пре­жде всего стиль белорусского мо­нументального гобелена, единый для всех, кто в него приходит (не­зависимо от творческого почерка художников, который обычно виден в авторских гобеленах). Монументальный гобелен также не выявляет специфики своего вида: нить в нем не пляшет и не поет, а воспроизводит сюжет, так же как картина, рельеф в метал­ле или роспись по левкасу и т.д. И если гобелены висят рядом, как в Национальной библиотеке, то с пяти метров не всегда можно различить их авторство.