Качка з капустай Гэту старадаўняю страву гатуе Алена Міхайлаўна Станкевіч з вёскі Логавішчы Дзяржынскага раёна Мінскай вобласці. 1 качка (2300 г) 1 — 2 морквы 1 корань пятрушкі 1 цыбуля-парэй 5 — 6 гарошын духмянага перцу 2—3 лаўровыя лісты 1 — 2 галоўкі капусты соль па смаку ш ■ ~~ 3 — 4 сухарыкі ІГ як няма рыбы смачней лінінкі, в так няма мяса дабрэй свінінкі для соуса: 1 ст. лыжка сметанковага масла 1 цыбуліна 200 г вяршкоў* 200 — 300 г булёну Качан капусты зварыць у падсоленай вадзе да мяккасці, парэзаць на часткі. Качку зварыць з карэннем і соллю, парэзаць на кавалкі і выкласці на вялікую глыбокую патэльню або іншую форму да запякання; абкласці вакол капустай, абсыпаць цёртымі несалодкімі сухарамі і заліць соусам з вяршкоў. Паставіць запякацца ў гарачую печ або духоўку прыкладна на 15 мінут. Для соуса растапіць сметанковае масла і падсмажыць у ім дробна скрышаную цыбулю да залацістага колеру. Змяшаць вяршкі з падсмажанай цыбуляй і булёнам, у якім варылася качка. Заліць гэтым соусам страву. Падаць да стала з хлебам. Заяц печаны са смятанай 1 заяц 100 г свінога сала 1 ,5 ч. лыжкі солі 50 — 80 г масла 200 г смятаны Тушку зайца або труса замачыць у халоднай вадзе амаль на 2 дні, часта мяняючы ваду. Дастаўшы з вады, тушку абсушыць, нашпігаваць салам і пасаліць, пакласці на бляху і пячы, абклаўшы кавалкамі масла. Калі спячэцца напалову, паліць смятанай і ў ёй дапячы. Тады парэзаць на кавалкі і заліць ядлоўцавым* соусам. '///// СТРАВЫ 3 РЫБЫ Рэкі і азёры Беларусі заўжды былі поўныя разнастайнай рыбы. Хоць у народзе і казалі, што «няма лепшай рыбкі, як свіная каўбаса», але святочны стол амаль ніколі не абыходзіўся без рыбных страў Апошнія абавязкова ўжывалі і ў шматлікія постныя дні.. Гатавалі як са свежай рыбы, так і з нарыхтаванай на запас. Рыбу адварвалі, запякалі, фаршыравалі, сушылі, вэндзілі*, марынавалі, з яе рабілі халадзец, першыя стравы, у тым ліку юшку* I інш. Паўсюдна, дзе гатавалі ежу з рыбы, прытрымліваліся аднаго правіла: апошняя павінна быць абсалютна свежая — толькі тады стравы з яе будуць здаровымі і смачнымі.. У старадаўняй беларускай кухні нямала добрых рэцэптаў якія варта ўзяць на заметку Рыбныя галушкі 500 г рачной рыбы 75 г пшанічнай мукі 2 яйкі 1 ч. лыжка чорнага перцу гарошкам 1 ст. лыжка насення кропу 1 — 2 цыбуліны 1 ,5 ч. лыжкі солі 1 ч. лыжка сметанковага масла Рачную рыбу пачысціць ад костак, дробна насячы нажом (але не прапускаць праз мясарубку), расцерці. Дробна скрышаныя цыбулю, кроп, перац, соль стаўчы ў ступцы, дадаць у рыбу. Муку развесці ў малацэ, уліць узбітыя яйкі і перамяшаць, аб'яднаць з рыбным фаршам, усё разам добра расцерці і ўзбіць, каб атрымалася аднародная маса. Зварыць рыбную юшку з галоў плаўнікоў і костак, пасаліць і адварыць у ёй галушкі на маленькім агні да гатоўнасці. Дастаць з юшкі і падаць асобна з маслам і бульбай. Запяканка з рыбы 500 г рыбы (карп, лінь) 500 г бульбы 60 — 80 г алею* 150 г смятаны 1 цыбуліна 1 ст. лыжка мукі соль молаты чорны перац зеляніна кропу Рыбу пачысціць, памыць, парэзаць на кавалкі, пасыпаць соллю, перцам, укачаць у муку і абсмажыць на алеі з абодвух бакоў. Памытую бульбу зварыць, абабраць, змяльчыць на буйной тарцы*. Асобна абсмажыць дробна нарэзаную цыбулю. У жароўню*, змазаную алеем, пакласці палову падрыхтаванай бульбы, на яе — кавалкі рыбы, пасыпаць яе цыбуляй, зверху — зноў слой бульбы. Усё паліць смятанай. Запякаць у печы альбо духоўцы 30 мінут. Пры падачы на стол запяканку парэзаць на кавалкі, пасыпаць дробна пакрышаным кро- пам. Карп з начынкай з грэцкай кашы 1 карп (800 — 1000 г) 100 г грэцкіх круп 1 цыбуліна 1 яйка 1 ч. лыжка сметанковага масла 50 г смятаны соль па смаку молаты чорны перац Пачысціцьадлускікарп,выпатрашыць,выдаліцьзгалавыжабры, памыць, пасаліцьусярэдзінеізверху.Зварыцьрассыпістуюгрэцкую кашу,дадацьабсмажануюцыбулю,сольі перацпасмаку,убіцьяйка, перамяшаць. Кашай начыніць рыбіну разам з галавой, выкласці яе ўпасудзінуадпаведнай формы, нашмараваную* сметанковым маслам, уліць смятану і трошкі вады. Запякаць у печы альбо духоўцы 45 — 50 мінут. У грэцкую кашу можна дадаць крыху свежых грыбоў, падсмажаных разам з цыбуляй. Халадзец з лінёў Халадзец з рыбы — вельмі смачная закуска. Гатуючы яе, звычайна дадаюць жэлацін, але можна абысціся і без яго, бо галава, хвост, плаўнікі і скура з лускай маюць вялікі запас прыроднай клейкасці. Асабліва смачны халадзец атрымліваецца з лінёў ГэтыцудоўнырэцэптбыўзапісаныўвёсцыСпораваБярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці ад Марыі Мікалаеўны Пашкевіч. БООгрыбы іУ^11СЦІ'тРЭбаўвадУ вада 1,5 ч. лыжкі солі ~ 1 цыбуліна 2 лаўровыя лісты 1 ч. лыжка молатых спецый (каляндра, чорны перац) 2 зубкі часнаку зеляніна кропу Свежую рыбу акуратна абчысціць ад магчымага смецця, не мыючы, не абціраючы ад слізі, максімальна захоўваючы яе клейкасць. Выдаліць вантробы, жабры, разрэзаць на вялікія кавалкі, пакласці ў гаршчок і заліць гарачай гатаванай вадой «на адзін палец вышэй як рыба». Уставіць у печ і давесці да кіпення, зняць шумоўкай* пену, каб юшка была чыстая і варыць яшчэ 20 мінут. Дастаць гаршчок з печы і пакласці ў яго дробна скрышаныя цыбулю і кроп, дадаць лаўровы ліст, спецыі, пасаліць і паставіць варыцца яшчэ на 10 мінут, каб зварылася цыбуля. Тым часам дробна пакрышыць часнок, пакласці яго ў форму для халадца, дастаць рыбу з печы і выкласці яе кускамі на часнок, акуратна заліць яе юшкай і аздобіць зверху лапкай кропу. Паставіць у халоднае месца, каб халадзец застыў. Да стала падаць з варанай бульбай. Каб рыба не сапсавалася ў гарачы летні дзень, яе перакладваюрь крапівой, у якой яна выдатна захоўваецца. Калі няма ліня, то такі халадзец можна гатаваць з карпа або талсталобіка. Па словах М. Пашкевіч, халадзец добра застыне і без халадзільніка, калі рыбы многа і яна добра зварана. Фаршыраваны карась па-спораўску «Добрамурыбаку карасі саміўвядро скачуць» — гэтупрымаўку мне расказалі ў той жа вёсры, калі я там вучылася запякаць карася па рэцэпце Ніны Іванаўны Пашкевіч. 1 карась (400 — 500 г) 1 зубок часнаку 1,5 ч. лыжкі солі 2 — 3 морквы 1 цыбуліна 20 — 30 г ікры карася 30 г алею 250 г смятаны Карася пачысціць ад лускі, п выдаліць вантробы, жабры, па° мыць, абсушыць, нацерці соллю і дробна скрышаным часнаком з усіх бакоў і ў сярэдзіне, пакінуць о на 15 — 20 мінут марынавацца. Для фарша абскрэбсці моркву, буйна нацерці на тарцы, дробна о парэзаць цыбулю. На падагрэтую патэльню ўліць алей і падо смажыць у ім амаль да гатоўнасці моркву і цыбулю, дадаць ікру і ° хутка размяць яе на патэльні. Усё гэта ўставіць у печ на 3 мінуты, каб ікра сцвярдзела і прыхапілася. Выкласці начынку ў міску, дадаць шчопаць солі, адну сталовую лыжку смятаны, памяшаць, начыніць фаршам рыбу, запаўняючы і адтуліны для жабраў, густа абмазаць смятанай, паставіць запякацца ў печ або духоўку на 30 мінут. Карася рэжуць на кавалкі і ядуць гарачым або халодным з варанай бульбай або хлебам. Рыба, тушаная у смятане з бульбай 1,5 кг шчупака 1,5 кг бульбы 1 ст. лыжка сметанковага масла соль шчопаць духмянага перцу 400 г смятаны Змазаць форму для запякання тоўстым слоем масла. Нарэзаць абабраную бульбу кружочкамі, выкласці тонкім слоем у форму. Пачышчаную і выпатрашаную рыбу нарэзаць на кавалкі, пасаліць і папярчыць па смаку і выкласці слаямі па чарзе з бульбай. Заліць усё смятанай і уставіць у печ альбо ў духоўку на 30 — 40 мінут. Шчупак, запечаны з квашанай капустай 1 шчупак (1,5 — 2 кг) 2 цыбуліны 1 морква 1 корань пятрушкі 1 карняплод сельдэрэю 1 цыбуля-парэй соль 1 кг квашанай капусты 100 — 150 г сметанковага масла 2 — 3 сухарыкі Пачышчанага і пасоленага шчупака заліць халоднай вадой разам з карэннем і зварыць. Квашаную капусту асобна зварыць да мяккасці з лыжкай масла. I рыбу, і капусту астудзіць. Нарэзаць шчупака на кавалкі і выбраць косткі. Тоўстым слоем нашмараваць форму для запякання маслам, пакласці на яго слой капусты, потым — слой рыбы, потым зноў масла, капусту, рыбу — і так, пакуль форма не будзе запоўненая, сочачы, каб апошнім быў слой капусты і масла. Накрыць форму крышкай і паставіць у печ альбо духоўку на 30 мінут, потым выняць, пасыпаць запяканку цёртымі сухарамі, шчодра паліць растопленым маслам, праколваючы страву відэльцам, каб масла дайшло ў глыбіню, і яшчэ на 30 мінут паставіць зноў запякацца, каб запяканка падрумянілася. сь Селядзец з карпа Са смакам балтыйскага селядра беларусы знаёмыя здаўна. Пра тое, наколькі папулярная гэта рыба была і ёсць у Беларусі, сведчаць назвы шматлікіх страў: «Селядзец з цыбуляй і алеем», «Яйкі фаршыраваныя селядцамі», «Селядзец смажаны з грыбным соусам», «Катлеты з селядца», «Фарш селядцовы, запечаны на сняданак» і інш. Але, калі сапраўднага селядца не было, а салёнага харелася, то рабілі яго з іншай рыбы, напрыклад, з карпа. Гэты рэцэпт быў запісаны ў вёсцы Востраў Ганравіцкага раёна Брэсцкай вобласці ад Галіны Міхайлаўны Ціхан. 1 карп (1000 г) 1 л вады ІГ*’ 30 г воцату 1 Смачна было, ды блізк J 150 г цукру і 200 г солі 4 лаўровыя лісты а 15 гарошын чорнага перцу 1 цыбуліна 1 ст. лыжка алею „ * р > Пачысціць ад лускі карп, выпатрашыць, адрэзаць галаву, хвост і плаўнікі, памыць, парэзаць на кускі шырынёй у 2 см. Згатаваць расол: у халодную ваду ўсыпаць соль, пакласці лаўровы ліст і перац гарошкам, давесці да кіпення і ўліць воцат. Пасля гатаваць яшчэ 3 мінуты, зняць з агню і астудзіць. Рыбу пакласці ў гэты расол на 24 гадзіны пад гнёт. Прасоленага карпа дастаць з расолу, паліць алеем, пакласці асобна нарэзаную кольцамі цыбулю і падаваць да стала з варанай бульбай. Гоэнкі халодныя з селядцом на сняданак 50 г аліўкавага алею 10 г парашку гарчыцы 6 жаўткоў 3 селядцы 1 ст. лыжка каперсаў 1 ст. лыжка сметанковага масла малокі Жаўткі звараных укрутую яек змяшаць з алеем і гарчыцай, старанна расцерці масу. 3 вымачаных селядцоў зняць скурку, выбраць косткі, нарэзаць філе лустачкамі крыху наўскос. Малокі селядцоў парэзаць з каперсамі, змяшаць іх з жаўткова-гарчычнай масай, намазаць гэтым падсмажаныя грэнкі з булкі, наверх выкласці кавалачкі селядцоў. СОУСЫ У старасвецкай беларускай кухні шырока ўжываліся разнастайныя соусы, як важны дадатак да розных страў Іх умела гатаваць кожная гаспадыня. Хорь у наш час соусы на любы густ можна набыць ў краме, многія аматары беларускай кухні, у тым ліку і я, працягваюць рабіць іх самі. Дарэчы, я вышукала мноства цікавых рэцэптаў прыгатавання соусаў у кнігах «Літоўская гаспадыня» Ганны Цюндзявіркай і «Літоўская кухарка. Першая беларуская кулінарная кніга» Вінцэнты Завадскай.