Беларускія песні і гімны

Беларускія песні і гімны

Выдавец: Віктар Хурсік
Памер: 380с.
Мінск 2012
63.84 МБ
Гімны ўзніклі ў Старажытнай Грэцыі. Там выконвалі гімн у гонар славы Апалона. А ў сярэднявеччы ваяры выкарыстоўвалі пры неабходнасці ваенныя песні і музыку. У XV ст. польскія і літоўскія рыцары перад боем спявалі «Багародзіцу».
У XX ст. кожная незалежная дзяржава набыла сабе дзяржаўны гімн. Украінцы абралі сабе за гімн «Ще не вмерла Украінй і слава, і воля», палякі — Мазурку Дамброўскага, чэхі — песню «Дзе мой дом?», славакі — песню «Гэй, славакі!». Многія народы шануюць свае гімны, якія стварылі іх продкі. Толькі рускія, балгары ды беларусы змяняюць свае гімны ў залежнасці ад палітычнага ладу.
Каб пазнаёміць чытачоў з нацыянальнымі гімнамі блізкіх па мове нам народаў, тут даюцца гімны славянскіх краін, з якімі вельмі десна звязана наша краіна. Польскі, рускія і савецкія гімны былі дзяржаўнымі і для беларусаў. Беларусы жылі разам у адной дзяржаве з палякамі, потым разам з рускімі ў складзе Расійскай імперыі, Расійскай Рэспублікі і, нарэшце, у СССР. Сучасныя дзяржаўныя гімны суседніх і іншых славянскіх краін друкуюцца тут як даведачны матэрыял для чытача.
Расійскія гімны
У Расіі першы гімн «Гром перамогі» быў створаны ў 1791 г. беларускім кампазітарам Восіпам Казлоўскім. А раней фактычна неафіцыйным гімнам у Расіі можна лічыць «Праабражэнскі марш», які выконвалі на ўсіхурачыстасцях і пры прыёме паслоў. Яго напісаў невядомы капельмейстар. Вось яго словы:
Пойдем, братцы, за границу Бить отечества врагов.
Вспомним матушку-царицу, Вспомним, век её каков!
Гімн «Гром перамогі» створаны на верш Г. Р. Дзяржавіна, які быў напісаны ў гонар перамогі А. В. Суворава у руска-турэцкай вайне.
Гром победы, раздавайся!
Веселися, храбрый Росс!
Звучной славой украшайся, Магомета ты потряс.
Аднак тэты гімн так і не стаў афіцыйным, хоць яго выконвалі на розных урачыстасцях. Рускі кампазітар Дзмітрый БартнянскіўХІХ ст. напісаў рэлігійны гімн «Коль славен наш Господь в Сионе». Ён стаў нацыянальным духоўным гімнам Расіі. 3 1856 па 1917 год галоўная вежа Маскоўскага Крамля (Спаская) вызванівала гімн «Коль славен наш Господь в Сионе». Гэта адбывалася а 15 і 21 гадзіне. А 12 i а 18 гадзіне тымі ж 37 звонамі вызванівалі «Праабражэнскі марш».
У 1918 г. абедзве мелодыі былі замененыя на міжнародны пралетарскі гімн «Інтэрнацыянал» і жалобную мелодыю «Вы жертвою пали в борьбе роковой...»
Першым афіцыйным дзяржаўным гімнам Раей стала «Молитва русских», напісаная В.А.Жукоўскім у 1815 г.:
Боже, Царя храни!
Славному долги дни
Дай на земли!
Гордых смирителю.
Слабых хранителю, Всех утешителю — Все ниспошли!
Спачатку (з 1816 г.) тэты гімн выконвалі на мелодыю англійскага гімна «Боже, храни короля!» Цар Мікалай I у 1833 г. захацеў мець поўнасцю нацыянальны гімн. Граф Бенкендорф даручыўкампазітару Аляксею Фёдаравічу Львову напісаць рускі гімн. Яму ўдалося гэта
зрабіць. 25 снежня 1833 г. калі Расія святкавала вызваленне ад нашэсця французаў ітурак, новы гімн быўвыкананы наўрачыстасцях у Зімнім палацы і быў зацверджаны дзяржаўным гімнам Расійскай імперыі. Ён праіснаваў да 2 сакавіка 1917 г., да дня адрачэння ад прастола Мікалая II. У1917-1918 гг. гімнам рэвалюцыйнай Расіі была песня «Рабочая Марсельеза».
Пасля перамогі Кастрычніцкай рэвалюцыі ў 1918-1943 гг. гімнам РСФСР і з 1923 г. гімнам СССР быў «Інтэрнацыянал».
Новы Дзяржаўны гімн СССР «Союз нерушимый» упершыню прагучаў па радыё ноччу на 1 студзеня 1944 г. Тэкст яго напісалі Сяргей Уладзіміравіч Міхалкоў (нар. у 1913 г.) і Г.Эль-Рэгістан (Габрыэль Аркадзьевіч Ураклян), а музыку выкарысталі А. В. Аляксандрава з «Песни о партии»* («Гимн партии большевиков»). Потым ён стаў афіцыйна называцца «Дзяржаўны гімн Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік». Яго пераклалі на мовы народаў саюзных рэспублік. Дарэчы,Аляксандр Васільевіч Аляксандраў (1883-1946) — арганізатар і мастацкі кіраўнік Ансамбля песні і танца Савецкай Арміі, аўтар «Песні аб Савецкай Арміі». Пасля крытыкі культу асобы Сталіна ўтэкст «Дзяржаўнага гімна Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік» уносіліся папраўкі пры М.С.Хрушчове і Л. І.Брэжневе. Па Маскоўскім радыё гімн СССР выконвалі да канчатковага распаду СССР (25 снежня 1991 г.).
27 лістапада 1990 г. II З'езд народных дэпутатаў РСФСР зацвердзіў у якасці музыкі Дзяржаўнага гімна РСФСР «Патриотическую песнь» М.І. Глінкі.
Прэзідэнт Расійскай ФедэрацыіУ.У. Пуцін даручыўС.У.Міхалкову напісаць новы тэкст на музыку былога Дзяржаўнага гімна СССР «Союз нерушимый» А. В. Аляксандрава. Ён напісаў новы верш «Россия— священная наша держава!» Дзяржаўны гімн Расійскай Федэрацыі «Россия— священня наша держава!» быў прыняты Дзяржаўнай Думай, Саветам Федэрацыі I нарэшце 30 снежня 2000 г. быў зацверджаны ўказам № 2110 Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі У.У. Пуціна. Па Маскоўскім радыё ён выконваецца штодзённа з 1 студзеня 2001 г.
Супраць новага гімна на старую мелодыю былога партыйнага гімна выступілі некаторыя лібералы, сярод якіх палітык Рыгор Яўлінскі, журналіст Уладзімір Познер.
* Пасля крытыкі культу асобыў 1956 г. партыйным гімнам КПСС стаў «Інтэрнацыянал» (гл. С.290).
Гимн Российской Империи
(1833—1917 гг.)
Боже, Царя храни!
Сильный, державный, Царствуй во славу, Во славу нам!
Царствуй на страх врагам, Царь православный!
Боже, Царя, Царя храни!
Боже, Царя храни!
Славному долги дни
Дай на земли!
Дай на земли!
Гордых смирителю,
Слабых хранителю, Всех утешителю — Всё ниспошли.
Перводержавную
Русь православную, Боже, храни! Боже, храни!
Царство ей стройное, В силе спокойное!
Все ж недостойное Прочь отжени!
О, Провидение! Благословение Нам ниспошли! Нам ниспошли!
К благу стремление, Счастье, смирение, В скорби терпение Дай на земли!
Официальная версия гимна «Интернационал»
Текст Эжена Потъе
Музыка Пьера Дегейтера
Три куплета «Интернационала» в переводе А. Я. Коца с небольшими изменениями составили государственный гимн РСФСР (1918 — 1922 гг.), а после образования Советского Союза (1922 г.) он же стал гимном СССР (1923—1943 гг.)
Вставай, проклятьем заклеймённый, Весь мир голодных и рабов!
Кипит наш разум возмущённый И в смертный бой вести готов. Весь мир насилья мы разрушим До основанья, а затем Мы наш, мы новый мир построим, — Кто был ничем, тот станет всем.
Припев:
Это есть наш последний И решительный бой, С Интернационалом Воспрянет род людской!
Никто не даст нам избавленья — Ни бог, ни царь и ни герой.
Добьёмся мы освобожденья Своею собственной рукой. Чтоб свергнуть гнёт рукой умелой, Отвоевать своё добро, Вздувайте горн и куйте смело, Пока железо горячо!
Припев.
Лишь мы, работники всемирной, Великой армии труда, Владеть землёй имеем право, Но паразиты — никогда.
И если гром великий грянет Над сворой псов и палачей, — Для нас всё так же солнце станет Сиять огнём своих лучей.
Припев.
Интернационал
(Перевод А. Я. Коца)
Вставай, проклятьем заклейменный, Весь мир голодных и рабов!
Кипит наш разум возмущённый И в смертный бой вести готов.
Весь мир насилья мы разрушим До основанья, а затем
Мы наш, мы новый мир построим: Кто был никем, тот станет всем.
Припев:
Это есть наш последний И решительный бой;
С Интернационалом Воспрянет род людской!
Никто не даст нам избавленья — Ни бог, ни царь и не герой.
Добьёмся мы освобожденья Своею собственной рукой. Чтоб свергнуть гнёт рукой умелой, Отвоевать своё добро, Вздувайте горн и куйте смело, Пока железо горячо!
Припев.
Довольно кровь сосать, вампиры, Тюрьмой, налогом, нищетой!
У вас — вся власть, все блага мира, А наше право — звук пустой !
Мы жизнь построим по-иному, И вот наш лозунг боевой: «Вся власть — народу трудовому! А дармоедов всех долой!»
Припев.
Презренны вы в своём богатстве, Угля и стали короли!
Вы ваши троны, тунеядцы, На наших спинах возвели.
Заводы, фабрики, палаты — Всё нашим создано трудом. Пора! Мы требуем возврата Того,что взято грабежём.
Припев.
Довольно королям в угоду
Дурманить нас в чаду войны!
Война — тиранам! Мир — Народу!
Бастуйте, армии сыны!
Когда ж тираны нас заставят В бою геройски пасть за них, Убийцы, в вас тогда направим Мы жерла пушек боевых!
Припев.
Лишь мы, работники всемирной,
Великой армии труда,
Владеть землёй имеем право, Но паразиты — никогда!
И если гром великий грянет Над сворой псов и палачей, Для нас всё так же солнце станет Сиять огнём своих лучей.
Припев.
Интернационал
(Полная версия песни)
Слова Эжена Потье
Музыка Пьера Дегейтера
Ниже дан сделанный В.Граевским и К.Майским (на основании переводов Коца, Гатова и оригинального французского текста) полный перевод на русский язык песни «Интернационал», содержащий все 6 куплетов.
1.
Вставай, проклятьем заклеймённый, Голодный, угнетенный люд!
Наш разум — кратер раскалённый, Потоки лавы мир зальют.
Сбивая прошлого оковы, Рабы восстанут, а затем Мир будет изменён в основе: Теперь ничто — мы станем всем!
Время битвы настало. Все сплотимся на бой. В Интернационале Сольется род людской!
2.
Никто не даст нам избавленья: Ни бог, ни царь и не герой. Добьемся мы освобожденья Своею собственной рукой.
Чтоб вор вернул нам все, что взял он, Чтоб дух тюрьмы навек пропал, Ковать железо будем с жаром. Пока горяч еще металл.
3.
Держава — гнёт, закон лишь маска, Налоги душат невтерпёж. Никто богатым не указка, И прав у бедных не найдёшь. Довольно государства, право, Услышьте Равенства завет: Отныне есть у нас лишь право, Законов же у равных нет!
4.
Дошли в корысти до предела Монархи угля, рельс и руд. Их омерзительное дело — Лишь угнетать и грабить Труд. Мы создаем все капиталы, Что в сейфах подлецов лежат. Вперед! Теперь пора настала Свое потребовать назад!
5.
Довольно нас поить дурманом! Прощай, военная муштра!
Народам — мир, война — тиранам! Забастовать, солдат, пора.
Когда ж прикажут каннибалы Нам всем геройски околеть — Тогда по нашим генералам Своим же пулям полететь!
6.
Рабочие, крестьяне, будем Великой армией Труда.
Земля дана для счастья людям, Прогоним трутней навсегда! Напившись крови до отвала, Стервятник пьян и ворон сыт. Добьемся, чтобы их не стало, И вновь мир солнце озарит!
Песня о партии
Слова Василия Лебедева-Кумача Музыка Александра Александрова
Страны небывалой свободные дети, Сегодня мы гордую песню поем О ПАРТИИ самой могучей на свете, О самом большом человеке своем!