Беларускія песні і гімны
Выдавец: Віктар Хурсік
Памер: 380с.
Мінск 2012
*Wisöw szcz^k («лай висов»), «WIS», он же «Vis» — польский пистолет образца 1935 г. Это было штатное оружие офицеров и подофицеров, популярное оружие польского подполья. Изготавливали его в Радоме.
Rozszumiaty siQ brzozy placzqce, Rozplakala si$ dziewczyna w gios, W gore oczy podniosla placzqce, Na zolnierza, na twardy jego los.
Do tanca grajq nam
Granaty, wisow szcz^k, Smierc kosi niby lan, Lecz my nie wiemy, co to l$k...
Pokochalas jak kazda dziewczyna
Lecz pokochac zolnierza jest zle.
Rusza w pochod znow nasza druzyna, Zegnaj i zapomnij dziewczyno mnie...
В годы фашистской оккупации Шлензак был участником Тайной организации учителей, которая занималась подпольным преподаванием. Около 1943 года неизвестный автор внес изменения в текст песни. После чего она превратилась в «Rozszumiaty siq wierzby placzqce» и получила широкую популярность среди польских партизан Армии Краевой. Они воевали и в Западной Белоруссии.
Расшумеліся вербы плакучыя
Словы Рамана Шлензака
Музыка Васілія Агапкіна
(на мелодыю марша «Развітанне славянкі»)
Пераклад на беларускую мову Сымона Барыса
Расшумеліся вербы плакучыя. Расплакалася дзяўчына да слёз, Яна вочы ўзняла бліскучыя — .
Баіцца за жыццё жаўнера і яго лёс.
Прыпеў:
Не шуміце, вербы, нам,
Ад жалю сэрца аж рвецца.
Не плач, дзяўчына мая,
Бо ў партизанах някепска жывецца.
Нам гранаты танцы іграюць, Пісталеты падпяваюць.
Тут смерць ходзіць і з касой,
3 ёй мы сябруем, як з сястрой.
Балота, дождж, ад сонца спякота.
Усюды чуваць мерны роўны крок. Гэта маршыруе лясная пяхота — Смех на губах ды свабоды ўрок.
Прыпеў.
I хоць мы зноў у дарозе, Хоць не знаем, дзе закончыцца шлях. Але мы ўпэўнены ў перамозе, Бо шмат крыві праліта за наш сцяг.
Прыпеў.
Ніжэй даецца пераклад перійапачатковага варыянта песні Рамана Шлензака «Расплакаліся плакучыя бярозы», які складзены ў 1937 годзе.
Расшумеліся бярозы плакучыя. Расплакалася дзяўчына да слёз, Угару ўзняла вочы плакучыя На жаўнера, на цяжкі яго лёс.
Нам гранаты танцы граюць, Пісталеты падпяваюць.
Смерць за намі йдзе з касой, 3 ёй сябруем, як з сястрой.
Закахалася, як кожна дзяўчына, У таго жаўнера, які на вайне.
Пойдзе ў паход наша дружына, Перажыгнай і запомні мяне.
Гімн Украіны
На пачатку восені 1862 г. украінскі этнограф, фалькларыст, паэт Павел Платонавіч Чубінскі напісаў верш «Ще не вмерла Украінй». Верш вельмі хутка распаўсюдзіўся сярод украінскіх патрыётаў. Але ўжо 20 кастрычніка таго ж года шэф жандармаў князь Даўгарукі загадаў выслаць Чубінскага «за шкодны ўплыў на розум простых людзей» на жыхарства ў Архангельскую губерню пад нагляд паліцыі. Упершыню верш Паўла Чубінскгага быў надрукаваны ў львоўскім часопісе «Мета» («Мэта»] у №4 за 1863 г. Патрыятычны верш атрымаў шырокае распаўсюджванне на Заходняй Украіне, асабліва сярод духавенства. Адзін з рэлігійных дзеячаў, айцец Міхаіл [Вярбіцкі], вядомы і як кампазітар, пранікся ідэяй верша і сачыніў музыку да яго. У 1865 г. верш «Ще не вмерла Украінй» быў надрукаваны з нотам! Тэты твор стаў нацыянальным гімнам толькі ў 1917 г., але пакуль што не быў дзяржаўным.
Толькі 15 студзеня 1992 г. Вярхоўная Рада Украіны зацвердзіла мелодыю нацыянальнага гімна Украіны ў якасці Дзяржаўнага гімна. 3 таго часу мінула больш за 10 гадоў пакуль дэпутаты ўкраінскага парламента змаглі згадзіцца і на тэкст нацыянальнага гімна. 6 сакавіка 2003 г. Вярхоўная Рада Украіны зацвердзіла Закон «Аб Дзяржаўным гімне Украіны», прапанаваны Леанідам Кучмай. Аднак трэба адзначыць, што Дзяржаўным гімнам Украіны стаў не ўвесь нацыянальны гімн, а толькі першая страфа і прыпеў песні Паўла Чубінскага. Быў зменены і першы радок песні — «Ще не вмерла Украінй і слава, і воля» (у Чубінскага было так: «Ще не вмерла Украінй, ні слава, ні воля»]. За тэты закон прагаласавалі 334 народный дэпутаты, супраць высказаліся 46 з 433, якія прынялі ўдзел у галасаванні. Не ўдзельнічалі ў галасаванні дэпутаты фракцыі Сацыялістычнай партыі і Камуністычнай партыі, Словы нацыянальнага гімна Украіны на музыку М.Вярбіцкага цяпер зацверджаны законам і аб гэтым запісана ў Канстытуцыі Украіны (Артыкул 20. Раздзел I Канстытуцыі Украіны).
Ще не вмерла УкраТни, ні слава, ні воля
Слова П. Чубинського
Музыка М. Вербитского
Ще не вмерла Украінй і слава, і воля, Ще нам, браття молодіі, усміхнеться доля. Згинуть наші вороженьки, як роса на сонці, Запануемо ми, браття, у своій сторонці.
Присте:
Душу й тіло ми положим за нашу свободу, I покажемо, що ми, браття, козацького роду.
Станем, браття, всі за волю, від Сяну до Дону, В ріднім краю панувати не дамо нікому.
Чорне море ще всміхнеться, дід Дніпро зрадіе, Ще у нашій Украіні доленька наспіе!
Прйспів:
Душу й тіло ми положим за нашу свободу
I покажемо, що ми, браття, козацького роду.
А завзяття, праця щира свого ще докаже, Ще ся волі в Украіні піснь гучна розляже. За Карпати відіб’еться, згомонить степами, Украі'нй слава стане поміж народами.
Прйспів:
Душу й тіло ми положим за нашу свободу
1 покажемо, що ми, браття, козацького роду.
Художественный перевод Государственного гимна Украины на русский язык:
Ещё жива Украины и слава, и воля, Ещё нам, братцы-молодцы, улыбнётся доля. Сгинут наши враги, как роса на солнце.
Заживём мы, братья, на своей сторонке.
Припев:
Душу и тело мы положим за нашу свободу, И покажем, что мы, братья, казацкого рода.
Гімн Славакіі
Песня «Nad Tatrou sa blyska, hromy divo bijü» («Над Татрамі бліскавіцы зіхацяць, пяруны дзіўнаб’юць») з’явілася ў 1844 г. падчас паходу студэнтаў Евангелічнага лютэранскага ліцэя з Браціславу ў Лявочу ў знак пратэсту супраць арышта Людвіта Штура. Верш напісаў Янка Матушка, а за музыку была ўзята мелодия народнай песні «Kopala studienku» («Капала студню, глядзела ў яе»). Нягледзячы на сваю папулярнасць падчас выступления славакаў у рэвалюцыі 1848-1849 гг., яе надрукавалі толькі ў 1851 г. пад назвай «Дабравольніцкая». У 1920 г. першая страфа стала часткай гімна Чэхаславакіі, у які ўваходзіў таксама часткай сучасны гімн Чэхіі. У час Першай Славацкай рэспублікі 1939-1945 гг. гімнам яе была песня «Hej, Sloväci!» («Гэй, славакі!»), тэкст якой напісаў студэнт Самуэль Тамашык у 1834 г. Яго песня з XIX ст. прызнаецца як неафіцыйны гімн славакаў.
У 1993 г. песня «Nad Tatrou sa blyska, hromy divo bijü» стала Дзяржаўным гімнам незалежнай Славакіі.
Nad Tatrou sa blyska, hromy divo bijü
Nad Tatrou sa blyska, hromy divo bijü, Nad Tatrou sa blyska, hromy divo bijü. Zastavme ich, bratia, ved’ sa ony stratia, Sloväci oziju. Zastavme ich, bratia, ved' sa ony stratia, Sloväci oziju.
To Slovensko nase posial’ tvrdo spalo, To Slovensko nase posial’ tvrdo spalo. Ale blesky hromu vzbudzuju ho к tomu, aby sa prebralo. Ale blesky hromu vzbudzuju ho к tomu, aby sa prebralo.
[Перевод на русский язык)
Над Татрами молнии сверкают, громы дико бьют Над Татрами молнии сверкают, громы дико бьют. Остановим их, братья, ведь они прекратятся, Словаки оживут, Остановим их, братья, ведь они прекратятся, Словаки оживут.
Словакия наша до сих пор крепко спала, Словакия наша до сих пор крепко спала. Но громовые молнии будят её, чтобы очнулась, Но громовые молнии будят её, чтобы очнулась.
Над Татрамі бліскавіца
(Пераклад на беларускую мову Пётры Крачэўскага)
Словы Янкі Матушкі
Музыка народная
Над Татрамі бліскавіца, громы дзіка б’юць, Над Татрамі бліскавіца, громы дзіка б’юць.
Гэй, браты, паўстанем, прападуць маланкі — Славакі ідуць!
Славакія наша доўга-доўга спала,
Славакія наша доўга-доўга спала, Але рэха грому разбудзіла домы, I я на паўстала!
Але рэха грому разбудзіла домы, I я на паўстала!
Яліна расьце шчэ на скале Крывана, Яліна расьце шчэ на скале Крывана! Хто славак, як чуе, шаблю хай гатуе, Паміж намі стане!
Славакія ўстала, ланцугі парвала, Славакія ўстала, ланцугі парвала! Бацькаўшчына міла, гадзіна прабіла, Жыве Матка слава!
(Спадчына, 1993, №2. С.35.)
Гімн Чэхіі
Кампазіцыя «Kde domov müj» [«Дзе радзіма мая?») напісана для камедыі «Fidlovaöka aneb zädny hnev a zadnä rvacka», якая была ўпершыню пастаўлена ў пражскім саслоўным тэатры 21 снежня 1834 г. Аўтар тэксту — Ёзаф Каэтан Тыл, аўтар музыкі — Францішак Шкроўп. У якасці Дзяржаўнага гімна Чэхіі выкарыстоўваецца з 1993 г. Аднак з 1920 г. кампазіцыя «Kde domov müj» прымянялася ў якасці складовай часткі Дзяржаўнага гімна Чэхаславакіі, дзе побач з першым куплетам на чэшскай мове прысутнічаў другі куплет «Nad Tatrou sa blyska, hromy divo biju» на славацкай мове, які цяпер з’яўляецца Дзяржаўным гімнам Славакіі.
Kde domov muj?
Kde domov muj? Kde domov müj? Voda huci po lucinäch, bory sumi' po skalinäch, v sade skvf se jara kvet, zemsky raj to na pohled! A to jest ta krasnä zeme, zeme ceskä domov müj, zeme ceska domov muj!
(Другі слупокугімн неўвайшоў)
Kde domov muj, kde domov muj? V kraji znas-li Bohu milem, duse title v tele cilem, mysl jasnou, vznik a zdar, a tu sflu vzdoru zmar? To je Cechü slavne pleme, mezi Cechy domov muj, mezi Cechy domov müj!
(Пераклад на рускую мову) Где дом мой? Где дом мой? Вода журчит по лугам, Боры шумят по скалам, В саду цветёт весной цветок, Земной рай ты на загляденье! А то есть та красавица земля, Земля чешская, дом мой, Земля чешская, дом мой.
Где дом мой? Где дом мой? В краю нашли Богом любимым, Душа тихая в теле живом, Мысль ясная, возник успех, А ту силу вопреки смерти? То есть Чехов славное племя, Между чехов дом мой, Между чехов дом мой!
Wo ist mein Heim? — официальная версия на немецком языке, употреблявшаяся в 1918-1938 годах.
Wo ist mein Heim?
Wo ist mein Heim mein Vaterland?
Wo durch Wiesen Bäche brausen
Wo auf Felsen Walder sausen
Wo ein Eden uns entzückt
Wenn der Lenz die Fluren schmückt: Dieses Land so schön vor allen Böhmen ist mein Heimatland.
Böhmen ist mein Heimatland.
Дзе МОЙ ДОМ?
(Пераклад на беларускую мову Петры Крачэўскага) Словы Йозэфа Каэтана Тыла Музыка Францішка Шкроупа
Дзе мой дом, мая айчына? Пеняць воды, сенажаці, Скал шумяць зялёных раці, Вясны кветка ў гаю зьзяе, Рай, як сон, нам абяцае, То айчына, то мой дом, То айчына, то мой дом!
Дзе мой дом, мая айчына? Знаеш, край той, Богу мілы, Духам цьвёрдых, з воляй сілы. Яснай думкай,— дзе прыхільна Госьціць моў і творчасьць пільна: Гэта Чэхаў слаўных племя — Сярод Чэхаў і мой дом, Сярод Чэхау і мой дом!
КНІГІ ОНЛАЙН
