КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
А вось нарэшце і кладоўкі маіх лісак. Воддаль адзін да аднаго, па аднаму на сто метраў ледзь віднеюцца над пяском дробненькія чэзлыя кусцікі не вышэй супоўніцы; яны ўсе ўнізаны маленькімі залацістымі слімакамі. На золаку фенэк ходзіць па харчы. I тут я натыкаюся на адну з вялікіх таямніц прыроды. Мой ліс затрымліваецца не ля кожнага кусціка. Аднаго, хоць на ім і шмат слімакоў, ён не чапае. Другога абыходзіць з відавочнай асцярогай. Да некаторага набліжаецца, але аб’ядае не цалкам. Знімае дватры слімакі і адпраўляецца ў іншы «рэстаран». Што гэта — гульня? Можа, ён адмаўляецца наталіць голад адразу, каб падоўжыць асалоду сваёй ранішняй прагулянкі? Наўрад. Гульня занадта разумная, яе дыктуе неабходнасць. Калі фенэк накінецца на першы ж нагабаны кусцік, ён за два-тры сняданкі знішчыць увесь свой жывы паёк. I кусцік за кусцікам скасуе ўвесь свой статак. Але фенэк вельмі баіцца перашкодзіць расплоду. I дзеля аднаго сняданка ён не толькі абягае добрую сотню гэтых рудых касмылікаў, але ніколі не чэпіць з адной і той жа галінкі двух слімакоў падрад. Усё адбываецца так, як быццам ён усведамляе, чым рызыкуе. Калі б ён наядаўся безаглядна, ён пазводзіў бы ўсіх слімакоў. А не стала б слімакоў, не стала б і фенэкаў. Сляды зноў прывялі мяне да нары. Фенэк ужо дома, ён, безумоўна, яшчэ здалёк пачуў мае цяжкія крокі і цяпер у страху чакае. I я кажу яму: «Ліска мая, няма мне ратунку, але дзіва, мне ўсё роўна вельмі цікава, я'к ты жывеш, як маешся...» Стаю ў роздуме... Так, сапраўды, мусіць, можна прымірыцца літаральна з усім. He замінае ж чалавеку жыць і радавацца думка пра тое, што гадоў праз трыццаць ён, магчыма, памрэ. А трыццаць гадоў ці тры дні... тут уся справа ў тым, якой мерай мераць... Толькі вось усплываюць перад вачыма вобразы, якія лепей не ўспамінаць... Я зноў іду сваёй дарогай, стома ўсё мацнее, і нешта ўва мне змянілася. Міражоў няма, а я сам іх выдумляю... — Э-гей! Я з крыкам узнімаю рукі — там чалавек, ён махае мне... He, гэта проста чорны каменны слуп. Пустыня ажывае. Я хацеў разбудзіць гэтага соннага бедуіна, а ён ператварыўся ў счарнелы камель дрэва. У камель дрэва? Адкуль яно тут? Нагінаюся, хачу падняць адламаную галіну: яна з мармуру! Выпростваюся і азіраюся: вось і яшчэ чорны мармур. Усё вакол усеяна абломкамі дагістарычнага лесу. Сотні тысяч гадоў таму назад ён, як храм, рухнуў пад страшэнным, першабытнай сілы ўраганам. I стагоддзі дакацілі да мяне гэтыя асколкі гіганцкіх калон, гладкія, як сталёвыя брусы, акамянелыя, ашклянелыя, колеру тушы. Яшчэ можна ўбачыць, дзе ад камля адыходзіла голле, можна прасачыць жывыя звівы дрэва, палічыць кольцы на зрэзе. На гэты лес, напоўнены колісь птаствам і музыкай, абрушыўся нейкі страшны праклён, і дрэвы ператварыліся ў слупы мінералу. I я адчуваю, што гэтае наваколле мне варожае. Чарнейшыя, чым жалезныя даспехі ўзгоркаў, гэтыя велічныя зломкі адпрэчваюць мяне. Што трэба мне, жывому, тут, сярод гэтага непадкупнага мармуру? Мне, тленнаму, мне, чыя плоць рассыплецца прахам, што трэба мне тут, у царстве вечнасці? 3 учарашняга дня я прайшоў кіламетраў з восемдзесят. Гэта, безумоўна, ад смагі ў мяне кружыцца галава. Ці, можа, ад сонца? Яно так зіхаціць на гэтых, нібы нацёртых маслам, абломках, акамянелых камлях. На гэтым панцыры сусвету. Тут няма ўжо ні пяску, ні лісаў. Гэта нейкае валатоўскае кавадла. I я брыду па гэтым кавадле. I сонца гулкім молатам б’е мяне па галаве. Ах, вунь там... — Э-гей! Э-ге-гей! «Там нікога няма, супакойся, ты трызніш». Так я ўгаворваю самога сябе, бо трэба апамятацца. Мне так цяжка не верыць сваім вачам. Так цяжка ўтрымацца, каб не кінуцца да таго каравана, што ідзе... вунь там... бачыш!.. — Дурню, ты яго проста выдумаў, ты і сам гэта ведаеш... — У такім разе, усё на свеце падман... Усё на свеце падман, апрача гэтага крыжа за дваццаць кіламетраў ад мяне на вяршыні ўзгорка. Таго крыжа ці маяка... Але ж мора не ў тым баку. Значыць, гэта крыж. Я цэлую ноч вывучаў карту. Марная работа, невядома ж, дзе мы. Але я прыпадаў да ўсіх паметак, якімі абазначалася прысутнасць чалавека. I ў адным месцы натыкнуўся на маленькі кружок з гэткім жа крыжам. Прагледзеў умоўныя абазначэнні на палях: царква, місія ці манастыр. Побач з крыжам мелася чорная кропка. Зноў паглядзеў на палі: пастаянны калодзеж... Сэрца маё закалацілася, і я голасна перачытаў: «Пастаянны калодзеж... Пастаянны калодзеж!» Хіба Алі-Баба і ўсе ягоныя скарбы могуць ісці ў параўнанне з адным пастаянньім калодзежам? Трошкі воддаль я заўважыў два белыя кружочкі. На палях значылася: «Часовы калодзеж». Гэта было ўжо не так дзівосна. А за гэтай паметкай не мелася ўжо нічога болей. Анічога. Вось яна, місія ці манастыр! Манахі ўзнеслі на ўзгорку высачэзны крыж — ратоўны знак для тых, хто гіне! I мне застаецца толькі адно: праставаць да яго. I мне застаецца толькі адно: бегчы прама да гэтых дамініканцаў... — Але ў Лівіі толькі копцкія манастыры. — ...прама да гэтых вучоных дамініканцаў. У іх цудоўная прахалодная кухня з чырвонай кафлі, а ў двары — дзівосная ржавая помпа. I пад іржавай помпай... пад іржавай помпай, ну вядома ж... пад іржаваю помпай і знаходзіцца пастаянны калодзеж! О, якое гэта будзе свята, калі я пазваню ў дзверы, калі я ўдару ў звон!.. — Дурню, такія дамы — у Правансе, дый там, дарэчы, няма ніякага звона. — ...я ўдару ў звон! Швейцар уздыме рукі ў неба і ўсклікне: «Сам бог паслаў вас!» I скліча ўсю бра- цію. I манахі кінуцца да мяне. Яны ласкава прымуць мяне, як бяздомную сірацінку. I завядуць мяне на кухню. I скажуць: «Зараз, зараз, сын мой... мы толькі збегаем да пастаяннага калодзежа...» А я — а мяне будзе аж калаціць ад шчасця... Але не, я не буду плакаць толькі ад таго, што там, на ўзгорку, ужо няма ніякага крыжа. Усе абяцанкі захаду — адно ашуканства. Я паварочваю на поўнач. Прынамсі, поўнач хоць напоўнена песняю мора. Ну вось, яшчэ адзін перавал адолены — ах, які далягляд!.. Вось ён, самы дзівосны горад на свеце! — Ты ж і сам ведаеш, гэта міраж... Так, я выдатна ведаю, што гэта міраж. Мяне не ашукаеш, не! Але калі мне даспадобы гнацца за міражом? Калі мне даспадобы спадзявацца? Калі мне даспадобы любіць гэты зубчасты горад, расквечаны сонцам? Калі мне даспадобы крочыць наперад, крочыць лёгка і хутка, бо я ўжо не адчуваю стомы, бо я шчаслівьі?.. Прэво са сваім рэвальверам проста смешны! Мая схмялеласць куды прывабней. Я п’яны. Я паміраю ад смагі! Прыцемак працверазіў мяне. Раптоўна спыняюся, мне робіцца страшна: я зайшоў вельмі далёка. У прыцемку міраж прападае. Далягляд скідае з сябе сваю мішуру, свае свяшчэнніцкія рызы. Цяпер гэта — далягляд пустыні. — Вось і дамогся свайго! Зараз цябе агорне ноч, давядзецца чакаць світання, а да заўтра сляды твае сатруцца — і не будзе звароту. — Тады ўжо лепей ісці толькі наперад... Навошта зноў вяртацца назад? Мне ўжо не хочацца адступаць, а раптам я нарэшце ўбачу... раптам нарэшце ўбачу мора!.. — Дзе ты ўбачыш мора? Ты ніколі не дойдзеш да яго. Паміж ім і табою не меней трохсот кіламетраў. А каля вашага «сімуна» цябе чакае Прэво! I, магчыма, яго ўжо заўважыў які-небудзь караван... Ну што ж, добра, я вярнуся, але спачатку пагукаю, а раптам непадалёк людзі: — Эге-гей! Есць жа людзі на гэтай алюджанай планеце!.. — Эгей, людзі!.. Я хрыпну. У мяне прападае голас. Проста смешна гэтак надрывацца... Аднак паспрабуем яшчэ раз: — Лю-дзі!.. Гэта гучыць так ненатуральна і напышліва... I я паварочваю назад. Пасля дзвюх гадзін шляху заўважаю водбліск вялізнага кастра. Прэво, устрывожаны маім знікненнем, распаліў яго ледзь не да неба. А!.. для мяне гэта не мае ніякага значэння!.. Яшчэ гадзіна хады... Яшчэ пяцьсот метраў. Яшчэ сто. Яшчэ пяцьдзесят. — Ах! Спыняюся як укопаны. Нястрымная радасць залівае маё сэрца. Асветлены полымем, Прэво размаўляе з двума арабамі, якія сядзяць, прыпёршыся да матора. Ен яшчэ не заўважыў мяне. Ен надта апанаваны сваёй уласнай радасцю. Ах, калі б гэта чакаў я, а не ён... я ўжо быў бы на волі! Радасна крычу: — Эгей! Абодва бедуіны ўскокваюць на ногі, абарочваюцца і глядзяць на мяне. Прэво пакідае іх і ідзе мне насустрач. Я працягваю рукі. Прэво падхоплівае мяне пад локаць. Я што — падаў? Кажу яму: — Нарэшце яны тут! — Хто? — Арабы! — Якія арабы? — Ды тыя, што тут, з вамі!.. Прэво дзіўна глядзіць на мяне і неяк нехаця, бьіццам проці волі давярае мне вялікую тайну, кажа: — Ніякіх арабаў тут няма... Вось цяпер я, мусіць, заплачу. 6 Тут можна пражыць без вады толькі дзевятнаццаць гадзін, а што мы пілі з учарашняга вечара? Некалькі кропель расы на світанні! Але па-ранейшаму пануе паўночна-ўсходні вецер, і гэтая акалічнасць трошкі запавольвае наша высыханне. Дзякуючы гэтай заслоне ў небе яшчэ збіраюцца воблакі, цэлыя горы аблокаў. Ах, калі б яны дайшлі да нас, калі б пайшоў дождж! Але ў пустыні дажджоў не бывае. 12 Дж. Олдрыдж 353 — Прэво, давай разрэжам адзін парашут на трохкутнікі. Раскладзём іх на пяску і прыціснем каменем. Калі вецер не пераменіцца, на досвітку выкруцім гэтыя анучы ў бак з-пад гаручага, усё-ткі збярэцца хоць трошкі расы. Мы разаслалі пад зоркамі шэсць белых посцілак. Прэво зняў з самалёта бак. Заставалася толькі дачакацца ранку. Сярод абломкаў Прэво знайшоў сапраўдны цуд — апельсін! Дзелім яго пароўну. Я неверагодна рады, і ўсё-такі адзін апельсін — так мала, нам трэба было літраў дваццаць вады! Ляжу каля нашага начнога вогнішча, гляджу на залатавы сонечны плод і думаю: «Людзі не ведаюць, што гэта такое — апельсін...» I яшчэ думаю: «Мы асуджаны, але і зараз, як раніцай, гэта не замінае мне радавацца. Вось я трымаю ў руцэ палавінку апельсіна — і гэта адна з самых раскошных хвілін у маім жыцці. Кладуся на спіну, высмоктваю дольку за долькай і лічу знічкі. У гэты міг я шчаслівы, бясконца шчаслівы. I я зноў думаю: «У жыцці кожнае становішча — гэта своеасаблівы свет, яго законы можна спасцігнуць толькі знутры». Я толькі цяпер разумею, навошта асуджанаму на смерць апошняя цыгарэта і шклянка рому. Раней да мяне не даходзіла, навошта смяротніку такая міласціна. А яна ж дорыць яму вялікую асалоду. I калі ён усміхаецца, усе думаюць — якая мужнасць! А ён усміхаецца, бо яму прыемна выпіць рому. Людзі не ведаюць, што ў яго цяпер зусім іншая мера, што гэтая апошняя часіна для яго — цэлае жыццё.