КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Мы сабралі мора вады: літры два, бадай. Бывай, смага! Мы ўратаваны, зараз мы нап’ёмся! Алавяным кубачкам зачэрпваю вады з бака, але яна такая жоўта-зялёная і такая агідная на смак, што, нягледзячы на пакутлівую смагу, пасля першага ж глытка я ледзьве пераводжу дыханне. Я б высмактаў і гразь, але гэты ядавіты металічны прысмак яшчэ мацней смагі. Гляджу на Прэво — ён ходзіць кругаля, утаропіўшыся ў дол, нібыта заклапочана шукае нешта. I раптам, не перастаючы кружыць, згінаецца — блюе. Праз паўхвіліны наступае мая чарга. Мяне б’юць такія сутаргі, што я падаю на калені і ўшчаперваюся паль- цамі ў пясок. Мы не можам прамовіць і слова, чвэрць гадзіны нам выварочвае ўсе вантробы, пад канец выдзірае ўжо адну жоўць. Канец. Толькі яшчэ нудзіць трошкі. Але апошняя наша надзея рухнула. He ведаю, чым абумоўлена Hama няўдача — прапіткай парашута ці асадкам чатыроххлорыстага вугляроду на сценках у баку. Трэба было знайсці іншы посуд ці іншае палатно. Што ж, трэба спяшацца! Ужо дзень. У дарогу! Прэч з гэтага праклятага плато, будзем ісці, ісці, пакуль не пападаем мёртвыя. Гэтак ішоў па Андах Гіёмэ, з учарашняга дня я ўсё думаю пра яго. Я парушаю найстражэйшае правіла, якое загадвае заставацца каля разбітага самалёта. Тут нас шукаць ужо не будуць. I зноў пераконваемся — гэта не мы церпім бедства. Церпяць бедства тыя, хто чакае нас! Тыя, каму так пагражае наша маўчанне. Тыя, каго ўжо катуе жахлівая памылка. Немагчыма не кінуцца да іх! Гіёмэ таксама па вяртанні з Андаў расказваў мне, што ён бег на дапамогу тым, хто гінуў! Гэтая істтіна справядлівая для ўсіх. — Калі б я быў адным-адзін у свеце, я лёг бы і ўжо не ўставаў,— кажа Прэво. I мы ідзём, прама на ост-норд-ост. Калі Ніл мы пераляцелі, то цяпер кожны крок непапраўна заводзіць нас у нетры Аравійскай пустыні. Пра той дзень я болей нічога не помню. Помню толькі, што я вельмі спяшаўся. Спяшаўся немаведама куды, хутчэй, хутчэй, усё роўна, што наперадзе, хай сабе і смерць. Прыгадваю таксама, што я ішоў, гледзячы сабе пад ногі, бо мяне жорстка даймалі міражы. Час ад часу мы звяралі па компасе наш кірунак. Час ад часу клаліся на пясок, каб трошкі перадыхнуць. Дзесьці яшчэ я згубіў свой плашч, такі неабходны ўночы. А болей нічога не помню. Памяць адзначае толькі вячэрнюю прахалоду. Я і сам быў ужо нібы з пяску, і ўсё ўва мне сцерлася. На адвячорку мы вырашылі зрабіць прывал. Я выдатна разумеў, што мы павінны былі б ісці далей: гэтая ноч без вады даканае нас. Але мы ўзялі з сабою кавалкі парашута. Калі атрута зыходзіць не ад прапіткі, то заўтра на золку, можа, мы і нап’ёмся. Паспра- буем яшчэ раз расправіць пад зорамі нашы пасткі для расы. Але ў гэты вечар на поўначы ў небе няма ні хмурынкі. I вецер набыў ужо іншы прысмак. Памяняў ён і напрамак. Нас ужо абвявае гарачае дыханне пустыні. Вось яно, абуджэнне драпежніка! Я адчуваю, як ён ліжа нам рукі і твар... I ўсё-такі трэба зрабіць прывал, я зараз не прайду і дзесяці кіламетраў. За тры дні я прайшоў больш ста васьмідзесяці кіламетраў і нічога не піў. Мы ўжо гатовы спыніцца, і раптам Прэво кажа: — Прысягаю вам, гэта возера! — Вы звар’яцелі! — Дык ужо ж цямнее, якія зараз могуць быць міражы? Я маўчу. Я даўно перастаў верыць сваім вачам. Калі гэта і не міраж, дык выдумка хворага ўяўлення. I як Прэво яшчэ можа верыць? А Прэво ўпарціцца: — Да яго хвілін дваццаць хады, я пайду пагляджу... Гэтая ўпартасць раздражняе мяне: — Схадзіце, прагуляйцеся... гэта карысна для здароўя. Але майце на ўвазе, калі яно і ёсць там, ваша возера, яно салёнае. I пайшло яно да д’ябла! Тым болей што яго ўвогуле няма. Але Прэво, не адрываючы вачэй ад далягляду, ужо адыходзіць. Як знаёма мне гэтая самаўладная, неадольная цяга! I я думаю: «Такія вось шаленцы і кідаюцца пад колы паравоза». Я ведаю, Прэво не вернецца. Гэты бязмежны абшар, як прорва, зацягне яго, запамарочыць, і ён ужо не зможа павярнуць назад. Адыдзе трошкі воддаль і зваліцца. Ен памрэ там, я — тут, і ўсё гэта мае так мала значэння!.. Мною апанавала абыякавасць, а гэта ўжо кепска. Гэткае ж супакаенне я адчуў, калі тануў. Але цяпер я выкарыстоўваю яго, разлягаюся проста на каменні і пішу сваё апошняе пісьмо. Маё пісьмо такое цудоўнае! Такое годнае! Я шчодра адзяляю ўсіх мудрымі парадамі. Перачытваю яго з нейкім пыхлівым задавальненнем. Людзі некалі скажуць: «Дзівоснае пісьмо! Як шкода, што ён загінуў!» Цікава, як доўга я яшчэ пратрымаюся? Спрабую сабраць сліну: колькі часу я не сплёўваў? Але сліны ўжо няма. Калі рот закрыты, нешта цягкае склейвае вусны. Яно засыхае і ўтварае звонку цвёрдую скарынку. Аднак глытаць пакуль яшчэ ўдаецца. I ў вачах яшчэ няма вогненных перабліскаў. Вось замігціць гэтае вясёлкавае ззянне, і застанецца мне жыць усяго дзве гадзіны. Ужо цёмна. Месяц прыкметна пакруглеў у параўнанні з папярэдняй ноччу. Прэво не вяртаецца. Ляжу на спіне і выспельваю сваю наканаванасць. Мяне агортвае нейкае дзіўнае, ледзьве помнае пачуццё. Намагаюся разабрацца ў ім. Так... Так... Я плыву, я на караблі! Гэта я плыў у Паўднёвую Амерыку, распрасцёрты на верхняй палубе. Высока-высока між зорак пагойдвалася верхавінка мачты. Мачты тут няма, але ўсё роўна я плыву ў невядомасць і не магу нічога зыначыць. Піраты звязалі мяне і кінулі на палубу свайго карабля. Думаю пра Прэво, які ўсё не вяртаецца. Я не пачуў ад яго ніводнай скаргі. Гэта вельмі добра. Мне было б невыносна чуць нечыя скаргі. Прэво сапраўдны мужчына. Ага, вось ён, за пяцьсот метраў ад мяне, махае сваім ліхтарыкам! Ен згубіў свой след! У мяне няма ліхтарыка, няма чым пасігналіць у адказ — я ўстаю, крычу, але ён не чуе... Яшчэ адзін ліхтарык успыхвае за дзвесце метраў ад мяне, трэці. Божа мілы, ды гэта ж ратунак, мяне шукаюць! Крычу: — Аге-ей! Але мяне не чуюць. Тры ліхтары заклікальна сігналяць, зноў і зноў. Я ж яшчэ не звар’яцеў. Я добра адчуваю сябе. I я спакойны. Пільна ўглядваюся. За пяцьсот метраў ад мяне гараць тры ліхтары. — Аге-ей! Але мяне па-ранейшаму не чуюць. I мяне ахоплівае мінутная паніка. Адзіная, якую я спазнаў. Ах, я ж яшчэ магу бегчы! «Пачакайце!.. Пачакайце!..» Зараз яны павернуць назад! Пойдуць шукаць у іншым месцы, а я загіну! Загіну на парозе жыцця, калі ўжо раскрыліся абдымкі, гатовыя мяне падтрымаць!.. — Эге-ей! Эге-ей! — Эге-ей! Пачулі! Я задыхаюся, я задыхаюся, але бягу. Бягу на голас, на крык «эгей!». Бачу Прэво — і падаю. — О, калі я заўважыў гэтыя ліхтары!.. — Якія ліхтары? Так, ён адзін. На гэты раз я не адчуваю роспачы, толькі закіпае нейкі глухі гнеў. — Ну, як ваша возера? — Я ішоў да яго, а яно ўсё аддалялася. Я ішоў да яго цэлых паўгадзіны. I ўсё роўна было яшчэ вельмі далёка. I я вярнуўся. Але цяпер я ўпэўнены, гэта самае сапраўднае возера. — Вы з глузду з’ехалі, вы проста з глузду з’ехалі! Навошта вы зрабілі гэта?.. Навошта... Што ён зрабіў? Што — навошта? Мяне душаць слёзы ад абурэння, хоць я і не ведаю, чым я так абураны. А Прэво хрыпла тлумачыць: — Мне так хацелася знайсці вады... У вас такія белыя вусны! Ах! Мой гнеў спадае... Я тру далонню лоб, я нібы ачынаюся, і мне робіцца сумна. Ціха расказваю: — Я ўбачыў тры агеньчыкі — зусім выразна, вось як вас зараз бачу, і тут не можа быць ніякай памылкі... Паверце, Прэво, я бачыў іх! Прэво доўга маўчыць. — Ну вось,— прызнаецца ён нарэшце,— справы дрэнь. У пустыні, дзе паветра не мае вадзяной пары, зямля хутка астывае. Робіцца вельмі холадна. Я ўстаю і пачынаю хадзіць. Але неўзабаве мяне ахопліваюць невыносныя дрыжыкі. Мая абязводжаная кроў ледзьве цячэ па жылах, мяне працінае ледзяны холад,— і гэта ўжо не проста холад ночы. Мяне ўсяго калоціць, зуб на зуб не пападае. Я ўжо не магу ўтрымаць ліхтарык, так трасуцца рукі. Ніколі не быў адчувальны да холаду, а сканаю ад холаду — дзіўна, што толькі вытварае з чалавекам смага! Я кінуў недзе свой плашч, стаміўся несці яго ў спёцы. А прастору спакваля запаўняе вецер. I я раблю адкрыццё, што ў пустыні няма жаднага прытулку. Пустыня гладкая, як мармур. Удзень тут не знойдзеш ні пасмачкі ценю, а ноччу яна аддае вас ва ўладу ветру. Hi дрэўца, ні кусціка, ні каменя, дзе можна было б схавацца. Вецер налятае на мяне, як кавалерыя ў чыстым полі. Я кручуся, як ваўчок, каб уцячы ад яго. Кладуся на зямлю і зноў падымаюся, але ці ляжу я, ці стаю, мяне ўсё роўна сячэ гэтая ледзяная пуга. Я не магу бегаць, я не маю сілы, я не магу ўцячы ад гэтых катаў,— і я падаю на калені, ашчаперваю галаву рукамі і чакаю — зараз апусціцца меч забойцы! Трошкі пазней лаўлю сябе на тым, што я падняўся і, нібы ў ліхаманцы, зноў іду, сам не ведаю куды! Дзе гэта я? Вось яно што — я пайшоў, і Прэво мяне кліча! Гэта яго воклічы прывялі мяне ў прытомнасць... Вяртаюся да яго, трасуся ўсім целам, сутаргава ўздрыгваю. I разважаю: «Гэта не ад холаду. Гэта нешта іншае. Гэта канец». Усё маё цела высахла, у ім не засталося вільгаці. Я гэтулькі хадзіў учора і пазаўчора, калі адправіўся на разведку адзін. Крыўдна паміраць ад холаду. Я ахвотней рушыў бы ў свае выдуманыя міражы. Гэты крыж, гэтыя арабы, гэтыя ліхтары. У рэшце рэшт, гэта рабілася нават цікава. Я не хачу, каб мяне лупцавалі, як раба... Але вось я зноў на каленях... Мы захапілі з сабой сёе-тое з аптэчкі. Сто грамаў чыстага эфіру, сто грамаў дзевяностаградуснага спірту і бутэлечку з ёдам. Спрабую выпіць два-тры глыткі эфіру. Такое ўражанне, быццам я глытаю нажы. Бяру спірт — не, адразу перацяло горла. Выграбаю ў пяску ямку, кладуся ў яе і засыпаю сябе пяском. Наверсе толькі твар. Прэво адшукаў нейкія кусцікі і раскладвае цяпельца, якое адразу ж гасне. Прэво адмаўляецца закопвацца ў пясок. Лічыць за лепшае прытанцоўваць. А што толку? Горла ў мяне па-ранейшаму пераціснута, гэта кепская прыкмета, аднак я чуюся лепей. Я спакойны. Надзеі больш няма, а я спакойны. Звязанага па руках і нагах, нясе мяне пірацкі карабель, плыву пад зоркамі, і спыніцца — не ў маёй уладзе. Але, бадай, я не гэткі ўжо й няшчасны... Калі зусім не варушьіцца, холаду ўжо не адчуваеш. I я нерухома драмлю ў пяску. Болей я не варухнуся, a значыць, і пакутаваць не буду. Дарэчы, калі шчыра, пакут амаль няма... Пакуты зліваюцца ў суладдзі стомы і гарачкі. I ўсё абарочваецца кнігай з малюнкамі, цудоўнай, трошкі жорсткай казкай... Толькі што вецер цкаваў