• Газеты, часопісы і г.д.
  • Дзённік. 1943-1647  Дзмітры Сямёнаў

    Дзённік. 1943-1647

    Дзмітры Сямёнаў

    Выдавец: Медысонт
    Памер: 334с.
    Мінск 2012
    71.57 МБ
    119 “[...] былы працаўнік Акадэміі Навук Калечыц, які працаваў у мяне нейкі часу музэіў краязнаўчым аддзеле”(Пазьняк, Зянон. Гутаркі з Антонам Шукелойцем... С. 82).
    104
    Дзмітры Сямёнаў. Дзённік. 1943-1947
    Хоть чувствуешь блнзость ее, н так хочется прнла-скаться. Но она пожелала мне спокойной ночн н ушла.
    Кстатн, постель мне тоже делала она. Накрыться далн мне одеяло Гарнка. Его не хватало “до пупа”, н я взял пальто. Все было хорошо, еслн бы мне не захо-телось... Я в окно... Лужа... Весь мокрый... От этого продрог н не мог согреться. Так дремал до утра.
    15	октября, пятнйца.
    Встал в половнне седьмого. Оделся, помылся. Слазнл домой н не нашел взять ннчего лучшего, как череп. Уловнл свободный момент, когда Валя вышла, н проіцаясь, поцеловал лежавшую еш,е в постелн Лену в лоб. Она сделала нспуганно-уднвленное лнцо. Я проснл ее вечером прнйтн к нам. Затем пошел до-мой (новый), попнл чаю н на работу.
    Доктор Гронау уехал в Dienstreise nach Deutschland120. Прншедшнй Леня рассказал, что доктор в Барановнчах еіце ннчего не говорнл, а значнт н не знал о своей поездке. Он, по всей вероятностн, был вызван. Перед отьездом он позвал к себе Шукелойца, дал ему для всех поллнтра водкн н сказал, чтобы бы-лн на всякнй случай прнготовлены япшкн для архе-ологнн. Это — служебная тайна, н доверяю ее только моему дневннку. Леня прнвез кучу фотографнй. Все молодые м во всякнх позах. Одна наша фотографня нз Барановнч. День пробежал быстро. Перенеслн яіцнкн с экспонатамн нз сарая. Пыль н грязь. Кое как нх перебралн. Домой шлн уже темно. Прншел, н еіце не готов обед. Злой, как сто чертей вместе взя-тых. Пошел к Чечневым. Онн перебнраются на
    'ж Dienstreise nach Deutschland (ням.) — службовая паездка ў
    Нямеччыну.
    Сшытак 2
    105
    Лнбкнехта № 23. Посвдел немножко. Очень проснлн остаться ночевать, но все же дома волнуются. Прншел почему-то еіце злее. Необедавпш, пошел спать.
    He жнзнь, а жестянка.
    16	октября, среда.
    Тягаюсь еле-еле. В Музее прнвелн в порядок вто-рой зал. Былн водопроводчнкн, нм нужны опнлкн н войлок. За опнлкамн пошел я на Bauhof121, а Леня за войлоком на Deutsche Filzfabrik'22. На дорогу вы-пнлм: по рюмке водкн. Разговарнвал с шефом Bauhof’a — старый хрыч н глухой к тому же. Но опнлкн есть н получнть можно. Зашел по дороге в №39. Чечневы почтн все забралн. Мамаша плачет. Вндел еіце Валю н деток. Разговарнвал с бабкой Якельной. Тоже жалуется. На ногу она советует по-ложнть компресс.
    Дома хотел делать штепсель, но нету матернала, чорт возьмн! Пошел к Нв. Нв., думал, может у него ролнкн есть. Првдется ждать до понедельннка.
    Дошел до № 23. Вндел, как Ольга окна моет, но войтн не решнлся.
    Пообедалн на кухне. Папа еіце ходнл в № 39. Вечером напш н Марня Нлларноновна нгралн в кар-ты, а я чнтал. На ногу положялн на ночь компресс.
    17	октября, воскресенье.
    Проснулся рано, а чего — нензвестно. To да се. Оделся, помылся, прнбрал. Взялся штепсель де-лать. Свалнлся с печкн н разбнлся. Болят левая но-га н правое плечо. Сходнл к Степанцам, отнес
    121 Bauhof (ням.) — двор. Маецца на ўвазе Будаўнічы двор.
    122 Маеода на ўвазе лямцавая фабрыка. якая знаходзілася на вуліцы Калгаснай у раёне сучаснага праспекта Пераможцаў.
    106
    Дзмітры Сямёнаў. Дзённік. 1943-1947
    мешкн. Шел с Шульцем123 до ул. Карла Лнбкнехта. Манн не вндел. По дороге решнлся н зашел к Чечневым. У ннх в разгаре уборка. Тесно, но две комнаткн нз трех очень хорошн. Посндел н потянул к себе Лену. Долго сндела она тут, но время проле-тело, как одна мннута. Заключнл с ней договор н поклялнсь, целуя друг друга, что встретнмся через 10 лет в Мннске.
    Как чудно прошло время с ней. Проведя ее до дома, остался снова однн. Помог немного папе. Былн еіце Валя Чечнева н Ранса. Лене я дал 8 журналов “30 дней”124, а Вале — Водовозовой “Нсторня одного детства”126. Ранса прннесла на новоселье булочку хле-ба, с которой выпнлн чаю. Так н вечер прошел. Лег рано, чнтал.
    18	, понедельнйк.
    Снова на работу, снова все тоже. Прннес Шуке-лойць махорку н папнросы нз профсоюза. Я с Дншлевнчем обменял 10 папнрос на пачку махоркн. Леня н Толнк прннеслн войлока, а я с Толнком зав-тра с утра пойду за опнлкамн.
    Былн в школе. Дебрн ужасные. Впервые после столькнх лет нам снова прочнталн внутренннй рас-порядок. Смешно слушать, что выходнть надо пара-мн н т. д. Вобіцем, договорнлнсь до того, что завтра с
    123 Магчыма, маецца на ўвазе Герман Шульц, кіраўнік моладзе-вага аддзела Генеральнага камісарыята Веларусь, ажыццяўляў нагляд за рознымі моладзевымі арганізацыямі, у першую чаргу за мужчынскай часткай Саюза беларускай моладзі. Займаўся мабілізацыяй насельніцтва на працу ў Нямеччыну.
    124 “30 дней” — савецкі ілюстраваны штомесячнік, дзе, між іншага, пачалася публікацыя рамана I. Ільфа і А. Пятрова
    “Дваннаццаць крэслаў”.
    126 Лізавета Вадавозава (1844-1923), руская дзіцячая пі-сьменніца, мемуарыстка.
    Сшытак 2
    107
    часу начнутся занятня. Правда, в классах у нас чн-стота н уют (даже). Стоят вазоны!
    Прндя с работы, пообедал н побежал к Чечневым. Темень ужасная. Нн луны, нн звезд. Черннльннца. Как-то все-же нашел нх домнк. Хотел впдеть Лену, но ее не было. He прншла егце с работы. Побалакалн с Алой н домой.
    19	, вторнйк.
    Днн так однообразны, что ннчего не остается в го-лове. С утра пошел на Будаўнічы Двор за опнлкамн. Встретнлся с Толнком около ворот. Шеф как для кого, а мне понравнлся. Старнчок боевой н снмпатнчный. Долго рассказывать, но опнлкн получнл. Ввдел всех знакомых ребят. Сергей упал co столба н снльно раз-бнлся. Лежнт в больннце. Четыре мешка опнлок вез-лн больше 2-х часов. Намучнлнсь очень. Тока-ревнч — дурень, да еіце неопытный.
    В Музее застал прнехавшего Турского. Тут же фрау Кнпфан сказала, что меня н Токаревнча вызывают в Ген. Комнссарнат, комната 430. Пошлн н после долгнх мытарств нашлн: 430. Fur Deutsche Damen121’. Я страш-но разозлнлся н пошел назад. Смеялнсь долго с этого случая, нбо комната нужна была 230. Решнлн пойтн после обеда. В мамнном Комнссарнате пообедал н за-ставнл маму пойтн н достать запнску на 2 батарейкн, а фонарнк попрошу у фрау. В Ген. Ком. оказалось, что надо заполннть анкеты на полученне Arbeitsawsweis. Карннес уже одел форму. Возвраіцаясь нз Ком-та, тай-ком убежал в магазнн за батарейкамн. Случайно по-палнсь две действуюіцне. А фонарнк, что подарнла фрау, чудесный, военный. Такнм образом, пожертво-вав школой, устронл много дел.
    126 Fur Deutsche Damen (ням.) — для нямецкіх жанчын.
    108
    Дзмітры Сямёнаў. Дзённік. 1943-1947
    Вечером снова у Чечневых. У Лены немец, тот, ко-торый помогал перевознться. Она была очень прнвет-лнва co мной. Побежал домой, высндев аккуратно до без десятн семь. Нашн долго нгралн в карты. Хотелось спать.
    20	октября, среда.
    Надо было заплатнть за опнлкн, н я опять поплел-ся на “Будаўнічы Двор”. Заплатнл. Вндел прн этом Шуру. Ндя в Музей, встретнл шефа, который мне по-клоннлся н прнветствовал меня.
    В Музее работы много, но не для нас. Хотят пома-леньку перевознть все в Барановнчн. Целый день разговоры, людн н людн.
    В школе совершенные беспорядкн. С часу до трех не было нн одного урока. Мы завернулнсь н разо-шлнсь. Достнженне: Зорнна немножко co мной разговарнвает.
    Сделал дома перестановку лампы. Комната прноб-рела еіце более уютный внд.
    Пообедав, хотел пойтн к Чечневым, но уже поздно.
    7 ноября.
    Решйл убйть двух зайцев сразу, Н сразу в два кйно сходйть.
    Смеялся много я й часто, Как начал ‘Wiener Blut”127 бурлйть. А вместе с Леной на “Koza Jerri” Мы отсйделй два часа.
    Шел на экране дождйк тйхйй
    Н страстй жаркйе кйпелй. Домой прйшел — уже темнело,
    127 “Wiener Blut” (ням.) — “Венская кроў”.
    Сшытак 2
    109
    Огонь (йз экономйй) не жглй.
    На душу, как мешок, тоска одела Тяжелых мыслей налетело.
    Н вот пйшу..
    Пустое дело....
    27.6.44
    Кангрэс.
    28 чэрвеня 1944. Серада.
    3 тае прычыны, што я сказаў у Штабе, што буду за-няты на Кангрэсе 3 дні, на працу не пайшоў. Дагаварыўся з Шукелойцам, што прыду ў Музэй. He памятаю чаму, але прыйшоў запозна. Шукелойца ня было, і дзядзька Пішлевіч сказаў мне, што той чакае мяне ў Радзе. Я — у Раду. Знайшоў толькі Калечыца, які сказаў мне, каб я чакаў A. А. Настрой у Радзе так сабе. Фронт блізка. Ужо каторы дзень чуваць гармат-ную страляніну. Стала ведама аб раптоўным начным ад’езьдзе Гэнэральнага Камісарыяту. Над сквэрам лётае попел і кавалкі паперы, рэшткі спаленых справаў.
    Урэшце дачакаўся A. А. Ён даў мне ключы, а сам пабег недзе яшчэ. Я прыйшоў у Музэй і пачаў пароц-ца ў падвале. На дапамогу мне зьявіўся скора і A. А. Мы шукалі матар’ялу, каб упакаваць іконы і інш. каштоўнасьці і перадаць іх вільненскім дэлегатам.
    Праз некаторы час Шукелойць ізноў пабег у Раду. Прыляцеў надта скора назад і агарошыў мяне эваку-ацыяй. Прэзыдэнт128, сабраўшы ўсіх працаўнікоў,
    12" Маецца на ўвазе Радаслаў Астроўскі (1887-1976), палітык, грамадскі дзеяч, педагог, публіцыст, прэзідэнт ВЦР (1943-1976). У ліпені — верасні 1941 г. быў старшынёй Менскага намесніцтва, якое аб’ядноўвала 21 раён Веларусі, потым арганізоўваў беларускую адміністрацыю ў Бранскай,
    110
    Дзмітры Сямёнаў. Дзённік. 1943-1947
    абвесьціў, што кожны павінен ісьці зараз-жа дамоў, узяць самае каштоўнае і неабходнае і сяброў сям’і і зьбірацца як мага хутчэй у памешканьне Рады129.
    Мы рвалі і мяталі. Бедныя гобэлены! Спачатку сьцізорыкам, а потым проста так — рукамі мы выдзіралі іх з рамаў. Манэты ссыпалі ў адну кучу, у драціну, і абвязвалі нейкай анучай. Іконы насьпех закруцілі ў жыдоўскія хламіды і разьбегліся па
    Смаленскай, Магілёўскай акругах. Ад 21 снежня 1943 г. — прэзідэнт ВЦР. Ад ліпеня 1944 г. — на эміграцыі. У вера-сні 1945 г. з прычыны неспрыяльных палітычных абставін прыпыніў дзейнасць БЦР. 30 снежня 1947 г. заснаваў Беларускае цэнтральнае прадстаўніцтва сусветнай эміграцыі, a пасля аднаўлення Рады БНР аднавіў дзейнасць БЦР (25 сакавіка 1948 г.). Жыў у Нямеччыне, Швейцарыі (1944-1948, 1950-1954), Аргенціне (1948-1950, 1954). У 1954 г. прыехаў у Вялікабрытанію. У 1962 г. з прычыны хваробы пераехаў у ЗІПА да дачкі і зяця Галіны і Мікалая Мінкевічаў.
    129 “На наступны дзень пасьля Кангрэсу, 28 чэрвеня 1944 году, пра-ходзячы каля будынку Гэнеральнага Камісарыяту, што мясьціўся ў будынку недалёка ад тэатру, пры Саветах тут зьмяшчаўся ЦК кампартыі, я заўважыў, што на адным уну-траным панадворку гарыць вялікае вогнішча, а з вакон розных паверхаў выкідаюцца цэлымі зьвязкамі розныя, трэба думаць, урадавыя паперы. У адзін момант мне зрабілася ясна, што Немцы ўцякаюць з Менску. Я зараз-жа пайшоў у БЦР, якая бы-ла ў будынку ленінскай імя Пушкіна ці Пушкінскай імя Леніна бібліятэкі і дзе перад паўстаньнем БЦР быў Менскі Гэбітс-камісарыят. Там быў поўны супакой і парадак. Адбыўшы ўсю абавязковую працэдуру, улучна з абшуканьнем і зданьнем зброі (варту ў БЦР трымаў беларускі аддзел СС), дайшоў да Астроўскага. Пытаюся ў яго, ці мае яшчэ доўга намер тут сяд-зець? Адказвае: “А што такое?" Расказаў Астроўскаму тое, што бачыў у Гэн. Камісарыяце. Астроўскі схапіўся, сказаў мне чакаць у ягоным кабінэце і хутка паехаў да нямецкіх уладаў. Праз поўгадзіны вярнуўся і абвесьціў усім працаўнікам Рады, што калі хто хоча з Менску выяжджаць, дык павінен праз дзьве гадзіны быць з усімі сваімі рэчамі ў памешканьні БЦР” (Галяк, Леанід. Успаміны... Т. 1. С. 183-184).