• Газеты, часопісы і г.д.
  • Фаўст  Ёган Вольфганг Гётэ

    Фаўст

    Ёган Вольфганг Гётэ

    Выдавец: Юнацтва
    Памер: 398с.
    Мінск 1996
    95.1 МБ
    Ці бачыш, скарб свіціцца з лёха? Дастань яго — чарцям так лёгка.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Дастану, добра. Скарбаў тых Я знаю безліч; асабліва
    Адзін каштоўны, з дзіваў дзіва — Паўнюткі горшчык залатых.
    ФАЎСТ
    Каб то пярсцёначак які,
    Дык падарыць я быў бы рады. МЕФІСТОФЕЛЬ
    О, там на выпадак такі Каралькі — чыстыя смарагды. ФАЎСТ
    А то ж! Я не магу згадзіцца Ісці да мілай без гасцінца.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Чаго саромецца быць скнарам! Абы далі — бяры задарам!
    Пры бляску месяца я кралі Спяю начную серэнаду Ці песню, поўную маралі, Каб лепей брала на прынаду. (Спявае пад цытру.)
    Скажы, чаго Чакаць яго, Хлапца свайго, Ля дома з ночкі ў ночку?
    На ноч, на дзве Гукне цябе, Вянок сарве — He выйдзеш у вяночку.
    Твой мілы друг Хлапчына — зух, Ён мае нюх,
    Умее заляцацца.
    Спявай, кахай, Цалуй, гуляй — Цябе ж ён, знай, He павядзе вянчацца.
    ВАЛЯНЦІН (выходзячы)
    Каго ты надзіш, госць нязваны, Сабачы хвост, пацукалоў!
    Зламаю інструмент паганы! Шпурну да д’ябла спевакоў!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Разбіў нягоднік цытру нашу.
    ВАЛЯНЦІН
    Ды я вам чарапы распляжу!
    МЕФІСТОФЕЛЬ (Фаўсту)
    Ну, пане доктар, вам уважу —
    За вас у бойцы пастаю!
    Вымай жалезіну сваю, Калі смялей — я адаб’ю!
    ВАЛЯНЦІН
    Дык адбівай!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Чаму ж бы не!
    ВАЛЯНЦІН
    Яшчэ!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Адбіў.
    ВАЛЯНЦШ
    Тут спрыт па сатане!
    Ды што такое? Слабне ўжо рука.
    МЕФІСТОФЕЛЬ (Фаўсту)
    Калі!
    ВАЛЯНЦІН (падае)
    Канец!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Утаймавалі блазнюка!
    Цяпер бяжым, пакуль не позна, прэч — Падымуць шум. Хутчэй! Ты не пярэч — 3 паліцыяй управіўся б я тут.
    Але нам пагражае суд.
    МАРТА (з акна.)
    Сюды! Сюды!
    ГРЭТХЕН (з акна)
    Агню! Авой!
    МАРТА (з акна)
    Ратуйце! Тут разня! Разбой!
    ЛЮДЗІ
    Адзін забіты! Людзі — гвалт!
    МАРТА (выходзячы)
    Лавіце іх, зладзеяў, ды вяжыце!
    ГРЭТХЕН (выходзячы)
    Няўжо забіты хто?
    ЛЮДЗІ
    Твой брат!..
    ГРЭТХЕН
    О божа! Людзі! Памажыце! ВАЛЯНЦІН
    Канаю ўжо! Сказаў — аж бач, 3 касою смерць адразу тут.
    Пакіньце, бабы, енк і плач — Скажу я слова, добры люд.
    Усе абступаюць яго.
    Сястрыца, розум твой дзіцячы,— Ты, ўцех шукаючы і ўдачы, Ліхія выбрала шляхі.
    Скажу адно, а ты паслухай: Калі зрабілася ўжо шлюхай, Дык адкрывай свае грахі.
    ГРЭТХЕН
    Браточак! Што ты! Божа мой! ВАЛЯНЦШ
    Маўчы, хоць богу дай спакой.
    Ты добра ведаеш сама: Што страчана, таго няма. 3 адным круціла ты залёты, Дайшлі другія да ахвоты, А як за тузін запаўзе, Ўвесь горад будзе на чарзе.
    Складаныя шляхі аблуды: Употай крадзецца яна, Хаваючы свой твар усюды, Заўжды, з відна і да цямна. Спярша яшчэ ў ёй сілы мала; Пасля ж расце і, як назло, Выходзіць голай на святло, Хоць прыгажэйшаю не стала. I чым страшнейшая з аблічча, Тым бессаромней яна кліча.
    I прыйдзе, прыйдзе час той хутка, Калі табе сумленны люд За твой падман і брудны блуд У вочы плюне, прастытутка! Пашэрхне сэрца, як кара, Калі хто гляне, і адмовяць Насіць каралькі, і на споведзь He пойдзеш больш да алтара.
    He пакрасуешся сукенкай. He будзеш мілаю паненкай — Юродкаю паміж калек Ганебна дажывеш свой век; Хай богам ты і не праклята, Але прымі пракляцце брата! МАРТА
    He праклінай, пабойся бога, Твая ўжо смерць каля парога. ВАЛЯНЦШ
    Каб растаптаць я толькі мог Цябе, распусная гадзюка, Была б то лепшая зарука, Што мне грахі даруе бог.
    ГРЭТХЕН
    Якая мука! Братка мой! ВАЛЯНЦІН
    Паплач, паплач за сорам свой! Яго ты ўжо даўно згубіла I брата ганьбаю забіла. Салдацкі гонар я збярог,
    I мне суддзёй — хай будзе бог. (Памірае )
    САБОР
    Набажэнства, арган, спевы.
    Г р э т х е н сярод парафіян. За ёю 3 лы Д у х.
    ЗЛЫ ДУХ
    Зусім інакш, ты Грэтхен, Да алтара Нявіннаю хадзіла.
    3 зачытанае кніжкі Малітвы ты шаптала. Гульня дзіцячая I бог у сэрцы!
    Грэтхен!
    Дзе галава твая?
    Якая скруха Ляжыць на сэрцы?
    Ці молішся за матчыну душу,
    Што па віне тваёй асуджана на мукі? А на тваім парозе кроў. Чыя яна?
    ...Што пад трывожным сэрцам
    Варушыцца, жыве?..
    Ці не палохае цябе яно
    Грахоўнаю прысутнасцю сваёю?
    ГРЭТХЕН
    О, гора мне!
    О, як пазбыцца цяжкіх дум,
    Што пранікаюць у душу
    I сэрца мне вярэдзяць!
    ХОР
    Dies irae, dies ilia
    Solvet saeclum in favilla.
    Акорды аргана.
    ЗЛЫ ДУХ
    Гучыць труба!
    Дрыжаць магілы!
    Душа твая
    3 агню і тлену
    Да мук пякельных
    Са страхам паўстае.
    ГРЭТХЕН
    Навошта я прыйшла?
    Здаецца, сам арган
    Дыханне мне сціскае.
    А спеў глыбока
    У сэрца западае.
    ХОР
    Judex ergo cum sedebit,
    Quidquid latet adparebit. Nil inultum remanebit.
    ГРЭТХЕН
    Як страшна мне!
    Муры вакол
    Гнятуць, гнятуць;
    Скляпенні душаць, Душна мне.— Паветра!
    ЗЛЫ ДУХ
    Туляешся! А грэх і ганьбу
    Куды схаваеш?
    Святла? Паветра хочаш?
    Гора табе!
    ХОР
    Quid sum miser tunc dicturus?
    Quern patronum rogaturus, Cum vis justus sit securus?
    ЗЛЫ ДУХ
    Адварочваюць твары
    Святыя ад цябе
    I рукі працягнуць
    Баяцца чыстыя!
    О гора!
    ХОР
    Quid sum miser tunc dicturus?
    ГРЭТХЕН
    Суседка! Дайце ваш флакон!
    (Падае непрытомная.)
    НОЧ ВАЛЫГУРПІ
    Гарц.
    Ваколіцы Шырке і Эленда. Фаў cm. Мефістофель.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Каб вам мятла ці ступа хоць якая! Я ж сеў бы на смярдзючага казла! — Бо нас дарога доўгая чакае.
    ФАЎСТ
    Пакуль мяне яшчэ трымаюць ногі. He бачу ў тым я ні бяды, ні зла — Пяшэчкам вымяраць дарогі;
    Казёл нам тут не дапаможа.
    Блукаць па лабірынце ў бездарожжа, Узлазіць на вяршыню па скале, 3 якой ручай струмені лье — У гэтым бачу слодыч падарожжа! Вясна ідзе, бярозка сок пускае, Цяпло адчула і сасна;
    He дзіва, што і ваша кроў іграе. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Няхай сабе ідзе вясна —
    Болып даспадобы мне зіма з вятрыскам. Я сцюжу і глыбокі снег люблю!
    Глядзі, чырвоны месяц бляклым дыскам Падсвечвае, самотнік, нам зямлю,— Аднак усё ж на кожным кроку Расквасіць лоб тут можна ў цемнаце. Пастой, каб нам не заблудзіцца ў змроку, Хай светлячок нас правядзе!
    Эй, прыяцель, свяці ў дарозе нам! БЛАКІТНЫ СВЕТЛЯЧОК
    3 ахвотаю! Сваім панам
    Гатоў служыць, змяню сваю прыроду:
    У траўцы поўзаць — звычай наш. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Ты пераняў сабе людскую моду?
    Хай людзі поўзаюць, а ты — наперад марш! Бо ўраз жыцця агеньчык патушу.
    БЛАКІТНЫ СВЕТЛЯЧОК
    Вы гаспадар, і вам я паслужу, Што загадалі, давяду да ладу. Але тут сёння шабас, аж зямля гудзе, Дык і святляк, магчыма, дрэнна правядзе, I вы ўжо майце да яго спагаду.
    ФАЎСТ, МЕФІСТОФЕЛЬ,
    БЛАКІТНЫ СВЕТЛЯЧОК (спяваюць па чарзе) Вось у сферу сноў і чараў Мы ўвайшлі, як мне здаецца: Дык праводзь нас між абшараў.
    Кожны з нас даўно імкнецца Зведаць край пусты і дзікі.
    Глянь, як гэты лес вялікі
    Міма нас назад сплывае,
    I гара свой горб схіляе, Скал грувасткія насы Чмышуць сонна на лясы.
    I гарамі і лясамі
    Ручаіна ўслед віецца.
    Ці то спеў, ці хто смяецца, Можа, радасць, можа, скруха Ці ўспаміны душаць глуха, Можа, цьмяны вобраз духа Мчыцца ўдалеч лёгкім ценем За каханнем-летуценнем?
    Шалясціць трывожна хвойка...
    Сыч, і кнігаўка, і сойка Правяць у начы маленні: У карчах сядзяць рапухі — Даўгалыгі-таўстабрухі — Лезе змеямі карэнне Праз пясок і праз каменне Пад калені і пад локаць, Каб сурочыць, каб спалохаць, Смокчуць сокі з дрэваў чагі, На дарогу пруць карчагі, Ад стагноты пухнуць нетры, Гул праносіцца ў паветры. Баль спраўляюць пацукі. Замільгалі светлякі Прад вачмі хімерным роем, Заступаюць шлях героям. Ці мы збіліся з дарогі, Ці сумеліся з трывогі? Стогне ўсё, шалее, вые: Дрэвы, горы, кручы, скалы. Як пачвары-зубаскалы, Здані, прывіды начныя.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Дык ідзі ж за мной пакорна. Мы ў гарах, дзе бляск і звон, Дзе навокал змрочна, чорна, Дзе пануе цар Мамон.
    ФАЎСТ
    Як дзіўна льсніцца праз даліны Унізе цьмяная зара,	,
    Зганяе морак у цясніны, Як прывід кожная гара.
    Тут вецер чадны хмары пеніць, Там промень вырваўся з імглы, To тоненькім цурком струменіць. To б’е крыніцай са скалы, To мноствам жылачак барвяных Лагчыну краскамі затчэ, To зноў у прорве гор крамяных Ракой магутнаю цячэ, Тут пырскі іскраў пад нябёсы Пясочкам сыпле залатым, А там узносяцца уцёсы, Румяняцца рабром крутым.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Напэўна, к святу ягамосьці Раззалаціў Мамон палац? Шчаслівы той, хто зведаў Гарц! Але я чую — блізка госці.
    ФАЎСТ
    А вецер, вецер так і б’е, Лупцуе ў плечы бізунамі.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    За рэбры скал дзвюма рукамі Трымайся, бо змяце цябе. Вакол клубіцца ўжо туман, Дубровы трушчыць ураган, Лапоча сыч, як утрапёны. Ты чуеш? — Крышацца калоны Палацаў, гай гудзе зялёны, Скрыгоча сучча і галлё.
    I стогны волатаў-камлёў, I енкі дзікія карэння.
    I лямант-гвалт жывых стварэнняў,
    I векавечныя кражы
    Трашчаць, бы ссохлыя лаўжы;
    I валіцца каменне ўпокат, Пад сковыт дзікі і пад ёкат, I ў прорвах заягліў, завіскаў Шалёны продзімень вятрыскаў. Чуеш крык — далей, бліжэй? Чуеш енк — вышэй, ніжэй? Там на схілах дзікіх гор Заспяваў вядзьмарскі хор.
    ХОР ВЕДЗЬМАЎ
    На Брокен, ведзьмы, на папас!
    Там рунь ужо чакае нас!
    Там Урыян у карагод Сабраў увесь нячысты зброд. Хутчэй туды на мётлах едзьма! — Казёл смярдзіць, смярдзіць і ведзьма!
    ГОЛАС
    Старая Баўба з храпай грознай Імчыцца на свінні пароснай.
    ХОР
    Хвала таму, каму хвала!
    Няхай бы Баўба нас вяла!
    Вядзі, старая Баўба, рэй — На Брокен заляцім хутчэй! ГОЛАС
    А ты адкуль?
    ГОЛАС
    Праз Ільзенштэйн, жыве там
    Саве знаёмая з прыветам —
    Сядзіць лупатая...
    ГОЛАС
    Каб ты згарэла;
    Бяжыш, ад спешкі ашалела?
    ГОЛАС
    Сава мне здуру
    Злупіла скуру.
    ХОР ВЕДЗЬМАЎ
    Шырокі шлях, усім праход, А мы стаўкліся на скале! Хто з віламі, хто на мятле — Цяжарнай раздушылі плод. ЧАРАДЗЕІ (палавіна хору)
    Паўзуць мужчыны, як смаўжы, За бабамі брыдуць мужы. Як што да чорта ці да зла, Жанчына б ракам дапаўзла.
    ЧАРАДЗЕІ (другая палавіна хору)
    Ды не зусім дакладна гэта,
    Хай зробіць крокаў сто кабета, Мужчына ж можа ў адзін скок Паабганяць усіх жанок.
    ГОЛАС (згары)
    Хадзем за намі вы, з азёр!
    ГАЛАСЫ (знізу)
    Мы б рады вырвацца да гор —
    Тут мыемся мы круглы год, Ды не завязваецца плод.
    АБОДВА ХОРЫ
    Віхуры сціхлі, змоўклі ледзь,
    Завылі дзесь ваўкі ў гарах,
    Імчыцца гурт распусных ведзьм, А следам іскры, серкі пах...
    ГОЛАС (знізу)
    Чакайце! Стойце! He бягом!
    ГОЛАС (знізу)
    Хто гэта енчыць наўздагон?
    ГОЛАС (знізу)
    Прашу, вазьміце ў карагод!
    Сяджу я ў прорве трыста год
    I не магу ўслужыцца чорту
    I ўбіцца ў вашую кагорту.
    АБОДВА ХОРЫ
    На вілах едзь, на памяле, Ці на ражне, ці на казле, Хто не дагодзіць сатане. Таго балота праглыне.
    ПАЎВЕДЗЬМА (знізу)