• Газеты, часопісы і г.д.
  • Фаўст  Ёган Вольфганг Гётэ

    Фаўст

    Ёган Вольфганг Гётэ

    Выдавец: Юнацтва
    Памер: 398с.
    Мінск 1996
    95.1 МБ
    Чаму няма так доўга маці, Глядзі, і немарасць прысніцца. Якая ж я, аднак, дурніца... (Раздзеючыся, спявае.) Уладца Фулы слаўнай Меў кубак для бясед,
    Каханай дар, што рана Сышла у лепшы свет.
    3 яго гаючы трунак Піў на пірах кароль, Глядзеў на падарунак,— Стаіўшы ў сэрцы боль.
    Усім зычліўцам трона Раздаў ён гарады, А пры сабе да скону Меў кубак залаты.
    Сазваў на пір наказам Ён рыцараў зямлі I ў зале продкаў разам Апошні раз пілі.
    I прывітаў гасціну Сардэчна валадар, I выпіў і ў пучыну Ён кінуў мілы дар.
    Прыбой у золкім змроччы Той кубак падхапіў.
    Кароль заплюшчыў вочы I больш ужо не піў.
    (Адчыняе куфар, каб пакласці адзежу, бачыць шкатулку.) Адкуль шкатулка тут?
    Я ж зачыніла куфар на замок. Якія рэчы ў ёй? Ды гэта ж цуд! I хто яе паставіць мог?
    Нашто тут доўга варажыць — Прынеслі, пэўна, залажыць, А мама — ў скрыню даччыну! Ах! Вось і ключык! Адчыню? А божа, колькі тут аздоб! А божа, колькі тут акрас! А ўсё-такі чый гэта скарб? Любой дваранцы ў самы раз He сорамна насіць было б! (Прыбіраецца і глядзіцца ў люстэрка.) А вось і пара завушніц Іграе пералівам фарб,
    Як срэбра чыстае крыніц, Надзела і — не тая Грэта! Прыгожа, здатна, ў акурат! Яно, бач, добра, ды ці шмат Цяпер такіх, што цэняць гэта? Што хараство? Тут кожны скажа: Без залатоўкі Няма сяброўкі!
    Ах, бедны свет! Ах, доля наша!
    НА ШПАЦЫРЫ
    Задуменны Ф а ў cm. Падыходзіць Мефістофель.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Каб я з кахання сох!
    Каб я ў смале кіпеў! — Залаяўся б мацней, калі б умеў!
    ФАЎСТ
    Чаго ты так гарыш? Чаго такі шалёны?
    Упершыню я чую ад цябе праклёны!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Пайшоў бы зараз жа да чорта,
    Калі б я чортам сам не быў.
    ФАЎСТ
    Заўсёды ходзіш прама, горда, А сёння сам сябе забыў.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Падумай сам, плюгавы нейкі non
    Ужо бразготкі Грэтхен згроб.
    Старая, ўнюхаўшы, па звычцы
    Адразу скеміла: злы дух!
    Пасецца, як аўца, ў кантычцы, Вось і прыдбала тонкі нюх.
    Глядзіць, каб свецкага, крый бог. He прапусціць цераз парог.
    «Дзіця,— сказала,— цёмны дар Бязгрэшным душам у цяжар, Лепш багародзіцы святой
    3 малітвай скарб прысвецім твой».
    Скрывіла губкі Маргарытка. Глядзець ёй, бачыш, вельмі брыдка Каню дарованаму ў зубы.
    Бо хто дае, той богу любы. Тут мамачка папа гукнула. Той лезе ў хату, нібы скула, Угледзеў: «Утаймуйце плоць! — Хто не шкадуе, з тым гасподзь!» Маўляў, ахвотна падарункі Царква прымае з ласкі божай, Яна не скардзіцца на шлункі, Лыкнула, дзякаваць, паўсвету, А колькі, колькі яшчэ можа! Нястраўнасці ж пакуль не мае. Царква адна — ці чыста гэта, Mae вы чады? — не спытае.
    ФАЎСТ
    Закон няпісаны: прымае дар Кароль, царква, яўрэй-ліхвяр. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Пярсцёнкі, пацеркі, шнурочкі Ён потым хап! — і з хаты ўпрочкі. I нават «дзякуй» не сказаў, Нібы арэхаў кош панёс, Ён рай старой паабяцаў, А баба — радая да слёз.
    ФАЎСТ
    А Грэтхен як?
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Адна ў тузе.
    He знае, што рабіць у горы: Ёй скруха сэрцайка грызе Па рыцары і страчаным уборы. ФАЎСТ
    Шкада, пакутуе праз нас. Дастань лепш новых дзе акрас! Бо першыя — яе не варты!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    А вам усё гульня, мой пане, жарты. ФАЎСТ
    Што я загадваю, рабі!
    Спярша суседачку падбі, А там, ты ж д’ябал спрытны, лоўкі, Здабудзеш ключ і да сяброўкі.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Служыць гатовы, пан ласкавы.
    Фаўст выходзіць.
    Каханак — ён дурны як бот: Павесіць сонейка на плот Сваёй каханцы на забавы. (Выходзіць.)
    ДОМ СУСЕДКІ
    МАРТА (адна)
    Мой любы муж,— гасподзь няхай Яму адчыніць дзверы ў рай,— Пакінуў нашу старану
    I тут мяне адным адну;
    Бог сведка — я яго кахала, Нічым яго не засмучала. (Плача.)
    Відаць, загінуў дзесь у чыстым полі, А я без сведак не здабуду волі.
    Уваходзіць Маргарыта.
    МАРГАРЫТА
    Ах, пані Марта!
    МАРТА
    Грэтхен, што з табою?
    МАРГАРЫТА
    Ніяк сябе не супакою:
    Такога не было ніколі ў нас — Знайшла я зноў шкатулку ўчора У скрыні. Колькі ў ёй акрас, Аздоб усякіх, пацерак да ўбору — Аж расказаць я не магу!
    МАРТА
    Пра гэта матцы ні гу-гу, Бо зноў папу якому ўпора. МАРГАРЫТА
    Ах, як прыгожа! Як удала! МАРТА (убіраючы яе)
    Табе, дзяўчо, пашанцавала.
    МАРГАРЫТА
    А што з таго, нічога ж не надзену На шпацыр, у царкву ў нядзелю.
    МАРТА
    Ну, і няхай, суседачка, няхай —
    Ты да мяне і ў будні забягай: Надзенеш тут — нам радасць будзе.
    Пасля пакажашся на людзі
    Пры выпадку — на фэсце ці на балі
    За рэччу рэч пакажаш па чарзе:
    To бранзалетку, то каралі, А матка хай сабе грызе, Бо нам бліжэй свае рахубы, А ёй мы неяк загаворым зубы.
    МАРГАРЫТА
    Але адно мне ўсё ж — загадка: Хто шчодры так на дабрыню?
    Стук у дзверы.
    Прапала! Божа! Гэта ж матка!
    МАРТА (глядзіць пад фіранку) Там незнаёмы — адчыню!
    Уваходзіць Мефістофель.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Прашу пакорна дараваць, Што вас пасмеў патурбаваць.
    (3 павагай адступае перад Маргарытай.)
    Паклон прыміце, пані Швертлейн, і пашану. МАРТА
    Я гаспадыня тут! Што трэба пану? МЕФІСТОФЕЛЬ (ціха да яе)
    Прабачце мне, што я не ў час:
    3 візітам дама ў вас якраз.
    3 дазволу пані я гатоў
    Зайсці пасля абеду зноў.
    МАРТА (уголас Маргарыце)
    Пан далучыў цябе да знаці — А гэта гонар беднаму дзіцяці!
    МАРГАРЫТА
    О, я не знатная асоба, Пан вельмі добры ці ў гуморы — На мне не ўласная аздоба.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Ах, я мяркую не па ўборы — Манеры вашы і пагляд...
    Дык мне застацца? Вельмі рад.
    МАРТА
    А з чым прыйшлі вы ў хату нашу? МЕФІСТОФЕЛЬ
    Благая вестка, і к таму ж
    Баюся я, што вас уражу:
    Сканаў ваш небарака муж.
    МАРТА
    Памёр? Каханенькі! Мой мілы!
    Няма яго! О божа, дай мне сілы!
    МАРГАРЫТА
    Уцешцеся, гасподзь не кіне вас. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Дазвольце ж, я пачну мой сумны сказ. МАРГАРЫТА
    Я б не жыла і не любіла, Мяне б няшчасце загубіла. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Ай кіньце, гояцца любыя раны. МАРТА
    Расказвайце ж, дзе мілы пахаваны. МЕФІСТОФЕЛЬ
    У Падуі паклаў ён голаў
    На крылы лёгкія анёлаў
    I з храма ўгодніка Антона
    Узнёсся да святога трона.
    МАРТА
    I гэта ўсё? Усё дачыста?
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Навошта, кажа, енкі, плач, Закажаце малебнаў трыста — I болып ніякіх перадач!
    МАРТА
    He можа быць! Такі даход!
    Жабрак які і той пад спод
    У торбу лепшае кладзе, Ці мала з кіем вёрст ідзе, I недапіць ён рады і пасціцца, А ў дом не прыйдзе без гасцінца!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Мадам, я спачуваю шчыра.
    Ваш муж ашчадны быў мужчына,
    Пра жонку ўспамінаў сваю
    I наракаў ён на няўдачу.
    МАРГАРЫТА
    Ах, людзі бедныя, я плачу!
    Я рэквіем яму спяю,
    Маліцца буду кожны ранак.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    У вас, дзіця, не кроў, а пунш...
    Хай вам дастанецца прыгожы муж...
    МАРГАРЫТА
    Ах, што вы!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    ...рыцар верны і каханак.
    Хто не сп’янее ў млосным дыме, Калі такую ясачку абдыме!
    МАРГАРЫТА
    Парушыць звычай нам — не можна.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Так, гэта робяць асцярожна...
    МАРТА
    Расказвайце ж!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Вясёлага тут мала:
    He на радзіме і не ў родным доме —
    Сярод чужых людзей ды на гнілой саломе 3 малітвай смерць сустрэў. Жыў як папала, А паміраў у шчырай веры.
    «Як ненавіджу,— скардзіўся,— хімеры Свайго мінулага і подлую душонку, Што занядбаў ганебна дом і жонку;
    He перажыць мне гэтага ўспаміну — Даруй, даруй, што я цябе пакіну».
    МАРТА
    Мой добры муж, я даравала!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Казаў: «Бог сведка! Грэшніца яна!» МАРТА
    I гэта ў смертны час казаць! Мана!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Напэўна ж, смерць апанавала,
    Дык сам не ведаў, што пляце,
    Казаў: «Падумаць пра дзяцей, Пра чорны хлеб падумаць трэба.
    А там яшчэ ім даць да хлеба,— Самому — што перападзе».
    МАРТА
    Змяняў любоў маю, душы ад’яда,
    I ўрэшце — пакарана здрада. МЕФІСТОФЕЛЬ
    О не — набожны быў абраннік ваш,
    Кахаў вас шчыра і аддана,
    Казаў: «Як з Мальты адплылі, Я памаліўся за сям’ю.
    Малітву бог пачуў маю, Бо мы ўзялі на абардаж Фрэгат турэцкага султана, Што скарбы вёз з чужой зямлі. I я за храбрасць атрымаў...»
    МАРТА
    Ага! Дык, можа, недзе закапаў? МЕФІСТОФЕЛЬ
    Развеяў вецер; ля прычала
    Яго ў Неапалі страчала
    Паненка здатная. Любоўнай ласкі
    Яму хапіла па завязкі.
    Шкада, вядома, што расплата
    Прыйшла, бадай што, ранавата. МАРТА
    Ах, шэльма! Злодзей! Хітры хлус!
    Мяне тут гне галеча, гора, А ён не можа без спакус. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Таму, як бачыце, загінуў скора.
    А я дык не тужыў бы дужа,
    Ў жалобе пахадзіў бы год,
    А там — прыгледзеў бы другога мужа. МАРТА
    He ўлічыш загадзя выгод!
    Яно б няблага, толькі, дружа, Мужчын свабодных не відно. А мой па свеце швэндаўся чагосьці, Любіў чужое піць віно, Чужых жанок і гульні ў косці.
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    А вы адно ў адно, што клін да кліна!
    Калі не заступаў дарогі вам Да ўцех, якімі ласаваўся сам,
    Вам не жыццё было — маліна.
    3 такой умовай, маладзіца, I мы патрапілі б згадзіцца.
    МАРТА
    А пан, па-мойму, з добрым перцам. МЕФІСТОФЕЛЬ (сам сабе)
    Пара ўцякаць. А бабка — ліха фунт: Гатова чорта — у хамут!
    (Маргарыце.)
    А што ў паненкі? Як там з сэрцам?
    МАРГАРЫТА
    Пра што вы?
    МЕФІСТОФЕЛЬ (сам сабе)
    О, дзіця, дзіця!
    (Уголас.)
    Бывайце ж!
    МАРГАРЫТА
    3 богам, пан!
    МАРТА
    Хаця —
    Я б мець пасведчанне хацела, Калі і як мой муж пакінуў свет I дзе ўпакоілася цела, Усё, каб як належыць, каб як след, Каб некралогі, выразкі з газет...
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Ды што прасцей! Бо праўда — гэта ж тое, За што выказваюцца двое.
    Дарэчы, прыяцель мой тут, Я разам з ім прыйду на суд У сведкі.
    МАРТА
    Я ўжо вам аддзячу! МЕФІСТОФЕЛЬ
    А ці паненку тут убачу?..
    Ён хлопец бравы, а з манер
    Галантны рыцар, кавалер.
    МАРГАРЫТА
    Пачырванею. Ах, ну што вы! МЕФІСТОФЕЛЬ
    Трымайце нораў! I нахмурце бровы! МАРТА
    Сягоння мы, як сонца сядзе, Чакаць вас будзем тут у садзе.
    ВУЛІЦА
    Фаў cm. Мефістофель.
    ФАЎСТ
    Ну што? Якія ў вас навіны? МЕФІСТОФЕЛЬ
    Во! як палае наш герой!
    Лічыце Грэтхен загадзя сваёй.
    Мы ў садзе ў Марты сёння быць павінны. А Марта — зводніца і скнара, Сказаць па праўдзе — чорту пара.
    ФАЎСТ
    Выдатна!
    МЕФІСТОФЕЛЬ
    Патрабуе платы Марта.
    ФАЎСТ
    Яна любой падзякі варта. МЕФІСТОФЕЛЬ
    Мы прысягнуць павінны, я і вы, Што муж няшчаснай — нежывы I пахаваны ў Падуі ў саборы. ФАЎСТ
    У Падую? Дарога зноў, турботы, зборы? МЕФІСТОФЕЛЬ
    Sancta simplicitas! Дзівакі
    Мы можам сведчыць проста так! ФАЎСТ
    Я вам не хлус! МЕФІСТОФЕЛЬ
    Змагар за праўду! Мо ніколі Вы людзям глупства не малолі?
    Хіба пра бога, рух свяціл, планет, Пра чалавека і яго духоўны свет He гаварылі смела і глыбока 3 апломбам знаўцы і прарока? Але ж сабе прызнайцеся хаця, Што тайны сэнс і змест жыцця Вядомы вам, мой друг упарты. He болып, чым доля мужа Марты. ФАЎСТ