КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Глянеш з гэтае гары На вароты, на муры — Як са змрочных тых варот Валам валіцца народ! Сагрэцца пара, разгавецца з паста, Ўваскрэсенне адсвяткаваўшы Хрыста. I самі ўсе людзі ўваскрэслі нібыта. 3 хацінак закураных, нізкіх, гнілых, 3 майстэрань і крам, ад катла і карыта, 3 гарышчаў, скляпоў, ад памрочышчаў злых, Ад працы натужнай, халоднай галечы, Ад нудных, уедлівых хатніх турбот, Ад змрочна-ўрачыстай царкоўнай пустэчы Спяшае на ўлонне прыроды народ! Ты бачыш, як люд па раздольнай даліне Расплыўся — гуляюць, танцуюць, пяюць — I як на рачной на паводкавай плыні Вясёлыя лодкі гарэзна снуюць. Апошняй лодка адплывае, Нагружаная цераз верх. I на сцяжынках гор лунае Залівісты, свавольны смех. Бруіцца гоман на паляне, I залівае радасць луг; Я ведаю,— там, дзе сяляне, Жыве мой чалавечы дух. ВАГНЕР Мне, пане доктар, не на шкоду Вандроўкі нашыя пяшком; Але, на вашым месцы, зроду He знаўся б з грубым мужыком. Варожыя іх песні, танцы, Іх скрыпкі, кеглі, карагод; Як чэрці ў пекле галадранцы, А вы мне кажаце — народ! СЯЛЯНЕ (пад ліпаю; песні, гулянка) На фэст прыбраўся раз пастух: Надзеў каптан і капялюх — Апошні шык, дый годзе! Пад ліпаю людзей-людзей!.. Музыкі, смех — аж дол гудзе! А смык той чортам ходзе! Вух-ха! Юх-ха! Вух-ха! I га-га-га! Хлапчына ў гурт бачком-бачком — I дзеўку злёгку плечуком Штурхель! — а сам не лысы. Яна зірнула строга: «Ах! А каб ты скіс, а каб ты спрах! He адварочвай пысы!» Вух-ха! Юх-ха! Вух-ха! I ого-го! Адразу спетрыў спрытны зух, Пад пахі дзеўку, скок — у круг! I — дайце ж рады пары! Гараць іх шчокі, нібы мак, Рука ў руцэ — агонь юнак! ...Сукенкі, локці, твары... Вух-ха! Юх-ха! Вух-ха! I гы-гы-гы! «Вам толькі б грэцца ля спадніц, Я знаю вас — шукай дурніц! Чаго тут заляцацца!» Ён ціха ўбок! — пад струнны зык — Ад ліпы, смеху і музык! А ўподручкі з ім... цаца! Вух-ха! Юх-ха! Вух-ха! I хі-хі-хі! СТАРЫ СЕЛЯНІН Пан доктар, вы вучоны муж,— Тым болей радуемся мы, Што не пагрэбавалі зноў Прыйсці да нашае гурмы. Найлепшы кубак падаём: I асвяжальны наш напой Няхай патоліць смагу вам, Няхай у сэрца лье спакой,— I кропель колькі ў гэтым шкле, Хай столькі дзён вам бог пашле! ФАЎСТ За гонар дзякую. Я п’ю За вашу дружную сям’ю. Людзі збіраюцца навокал яго. СТАРЫ СЕЛЯНІН Дальбог, мы рады ад душы, Што вы прыйшлі ў святочны час, Хоць, праўда, і ў благія дні Наведвалі вы часта нас! Нямала тут стаіць людзей, Якім калісь жыццё збярог Нябожчык бацька ваш, калі Прагнаць паморак дапамог; Яшчэ тады, бывала, з ім Хадзіў да хворых і юнак! Ах, колькі згінула ў той час,— Вас бараніў гасподзь, аднак. 3 нягод ліхіх, цяжкіх вы цэлы выйшлі, Збярог збавіцеля збавіцель вышні. УСЕ Няхай здароўе ваша, пане, Зарукай дапамогі стане! ФАЎСТ Маліцеся Таму, які ўгары! — За веды, розум і дары! (Ідзе з Вагнерам далей.) ВАГНЕР Што адчуваеце вы, муж вялікі, Калі вітаюць вас натоўпу крыкі? Шчаслівы, хто пасля ліхіх турбацый Дажыў да гэтакіх авацый! Усе бягуць, нібыта ў ліхаманцй, Таўкуцца, з любасцю на вас глядзяць, Угору шапкі скрозь ляцяць, Змаўкае скрыпка, ціхнуць танцы. Народ на шпацыры, на пагулянцы Каб трохі — у святым маленні Прад вамі стаў бы на калені. ФАЎСТ Давайце, дружа мой, з дарогі Мы адпачнём на тым каменні, Дзе ў пост галодны, пост убогі Я кленчыў чыста ў задуменні, 3 надзеяй верачы яму, Маліўся, слёзна ўзносіў рукі, Благаў, каб вызнаў нашы мукі I адагнаў ад нас чуму. Хвала натоўпу мне — дакор! Бо сэрца кажа: тая слава, Якою цешуся да гэтых пор, Мне так дасталася без права. Мой добры бацька праблукаў Каля таемнасці натуры, Свядома нішчыў дух пануры I думак строй па-свойму ткаў; Ён у кампаніі адэптаў На чорнай кухні мудраваў I ўедліва шукаў рэцэптаў, Як спрэчнае з’яднаць у сплаў. Лілея і залётнік — леў чырвоны, Вянчаныя ў купелі тут, Загнаныя ў агонь шалёны, Для шлюбнай тайнасці шукалі кут. I вось y фарбах дзіўных з’яў 3 рэторты юная царыца На пошасць выйшла падзівіцца. Тым часам люд сабе канаў. I эліксірам тым пякельным мы Сярод лугоў, сярод тутэйшых гор Людзей лячылі ад чумы — Але атрутай не спынілі мор. I вось мяне, забойцу, славіць хор! ВАГНЕР Нашто ўдавацца ў смутак і змартвенне? Няўжо, выдатны муж, таго вам мала, Што вы ў свой спрыт, які жыццё паслала, Уклалі добрае сумленне? Вы ў маладосці бацьку шанавалі — Навошта ж катаваць сябе за гэта. Цяпер, калі вы сутнасць распазналі, Няхай вас іншая турбуе мэта. ФАЎСТ Шчаслівы, хто не выракся надзеі 3 балот маны зірнуць на свет! Ад вечных бед шукаем панацэі, Хоць дасягнуць не ўмеем блізкіх мэт. Аднак гадзіну шчасця і дабра Хай не азмрочыць недарэчны смутак! Глядзі, ужо вячэрняя зара Пазалаціла дахі хат і будак. Дзень згас. Скаціўся з неба сонца скрыль, Каб недзе там свяціць жыццёвым сілам. Чаму, чаму не даў, гасподзь, мне крыл, Каб мог ляцець я следам за свяцілам! У вечных промнях радасных хвілін Пабачыў бы ля ног я свет шырокі, I ззянне гор, і ціхі змрок далін, I ў срэбры й золаце аблокі. I не спынілі б мой бунтарскі чын Hi горы дзікія, ні змрок, ні скалы — I вось ужо блакіт ласкавы Марскую песціць далячынь... Сышоў магутны бог з нябёс у край імглісты. Мая мацнее прага, знішчыўшы жуду,— Спяшаюся, каб піць прамень вячысты, Пакінуў ноч і ў новы дзень іду, У ззянні зор пад гоман хваль чароўных. Як мара, мой прыгожы сон! Але, на жаль, На крылах плоцкіх чалавеку ўдаль Плыць нельга з духамі на роўных. Такі ўжо род наш чалавечы, Што мы імкнёмся ўгору без прынук, Калі над намі, знікнуўшы ў сінечы, Рулады звонкія вядзе жаўрук, Калі над стромымі гарамі Арлы лунаюць і калі Па-над палямі і марамі Ляцяць у вырай жураўлі. ВАГНЕР I я, бывае, ў роспач упадаю — Але такіх дзівосных думак не прымаю. Абрыдне лес і луг, мне з імі цяжка ўжыцца, I не зайздросны мне ў палёце птах, Затое ж як чаруе кніжная паліца — Гартаць старонкі, корпацца ў тамах! Зімовай ночы мала мне, калі шукаю, I млосць такая ў целе, галаве; A то стары пергамент раскапаю — I літарка да літаркі плыве. ФАЎСТ Адным парывам ты жывеш заўжды. О, каб мне толькі той бяды! Ах, дзве душы ў грудзях зацяты бой Вядуць і варагуюць між сабой. Адна ўсё млее ад пажады, Трымаецца за свет зямны, Другая болып імкнецца да прынады 3 тых сфер, куды ідуць з труны. Калі, о духі, ёсць вы,— ёсць і лад, Калі між небам і зямлёй ляціце, Прыйдзіце з залатых сваіх палат I прэч мяне ў стракаты свет нясіце! 0, каб мой плашч быў падуладны чарам I каб памчаў мяне ў нязнаны край, Другой адзежыны не ўзяў бы дарам — He трэба мне і царскі гарнастай. ВАГНЕР He выклікай знаёмай чарады, Што над зямлёй лунае ў пасмах чаду. Са злымі духамі не знойдзеш зладу — He знаеш сам, адкуль чакаць бяды: Ці з поўначы — вятры сцюдзёнымі зубамі Кусаюць нас, халодзяць нетры душ; Ці то з усходу — ліжуць языкамі, Нясуць людзям сухоты, смагу, суш; Ці з поўдня — з перасмажаных пустынь Дыхнуць спякотай, жарам і духотай; Ці з захаду — нясуць імжу яны і стынь I захінаюць неба шэрай слотай. Такія духі гэтыя: на зовы, На шкоду тут жа з’явяцца яны. Хоць склад анёльскі іхняй мовы, Аднак усе — адроддзе сатаны. Але хадзем! Бо лёгкі змрок і мгла Заткалі далячынь, і стома падпаўзла. У берлагу нам толькі ноччу міла. Чаго пасталі, што вас так здзівіла, Чым вас уразіў морак надвячорны? ФАЎСТ Бяжыць па руні цюцька чорны! ВАГНЕР Няхай сабе. А што ж у тым такога? ФАЎСТ I не сабака, не! Прыгледзься да яго! ВАГНЕР Звычайны пудлік, болып, бадай, нічога — Згубіў, відаць, гаспадара свайго. ФАЎСТ Ды не — пятляючы, да нас бяжыць. Я нават бачу хіжы выскал, I з поўсці сыплюцца пад ногі іскры, I ўвесь ад хцівасці дрыжыць. ВАГНЕР Вас змрок падманвае заўчасна — Сабака чорны — бачу ясна. ФАЎСТ Здаецца мне, вядзьмарскі круг Ён робіць, бегучы па полі. ВАГНЕР Блазнуе, скачучы ў сваволі — Гаспадароў угледзеў двух. ФАЎСТ А можа, праўда — бачу я сабаку? ВАГНЕР Дальбог! Тут прывідаў — ні знаку! Усё звычайна, як вядзецца — Хвастом віляе, лашчыцца, кладзецца! ФАЎСТ Ну што ж! Цю-цю! Хадзі да нас! ВАГНЕР Пацешны цюцік, толькі чый? Стаіш спакойна, ён цікуе, А загаворыш — добра чуе, Згубі што, адшукае ўраз, 3 вады табе дастане кій! ФАЎСТ I праўда ж — плоцкая натура. Hi звання духу тут, усё — дрэсура. ВАГНЕР Калі прайшоў сабачыя навукі, Мужам вучоным дасца ў рукі; Відаць адразу: гадунец шкалярскі, Бадай што, варты нашай ласкі. Ідуць пад гарадскую браму. КАБІНЕТ Уваходзіць Фаўст з пудзелем. ФАЎСТ Пакінуў нівы я, паляны У цемрыве глухой начы, Каб, жудасным адчаем гнаны, Самому ад сябе ўцячы. Усе спакусы і ўсе звады 3 сваёй я вытруціў крыві, Любві нябеснай зноў я рады I рады зноў зямной любві. Пакінь скуголіць, пудзель, супакойся! Чаго ты ўздыбіў хіб, грызеш парог? Ідзі за печ прыляж, не бойся, Пазбудзься й ты сваіх трывог. Калі за горадам дарэчы дужа Твая была мне весялосць, Дык тут, няўрымслівы мой дружа, Будзь як жаданы і спакойны госць. Калі ў пакоі цесным гэтым Праменьчык цемру разграбе, Узняты ў высі духам светлым, Ты быццам спазнаеш сябе,— Выходзіць розум з укрыцця. I я тады, цяплом сагрэты, Няўтольна п’ю з крыніц жыцця! Дык не скуголь, прашу! Святыя гукі, Якія сэрца грэюць, не павінны Заглухнуць у выцці звярыным. Мы ведаем, што людзі ад дакукі 3 вялікіх ісцін строяць кпіны I вельмі часта могуць самі На іх накідвацца ліхімі псамі. Ой гора мне! Хоць маю сілу волі, Але ці ж гэтага даволі? Чаму павінна высахнуць крыніца? Чаму, сасмяглы, мушу адступівда? He! я дасведчаны няблага: Каб недастачу ў шчасці замяніць, Мы звышзямное вучымся цаніць; Наканавана ж нам да чыстай праўды прага, Што выяўляецца на гэтым свеце — I толькі ў Новым Запавеце. Дык разгарну ж той кнігі першароднай Святы арыгінал I, ўклаўшы ў працу ўвесь запал, Яго ўключу ў здабытак мовы роднай. (Разгортвае фаліянт і пачынае перакладаць.) Напісана: «Было спачатку Слова!» Ці так? Ці ясна? Ці не памылкова? Лічу, для С л о в а гонару зашмат,— Перакладу я лепш на іншы лад, Натхнёны згадкаю магічнай. «Была спачатку Думка!»—Так лагічней. Але без спеху толькі, з першых фраз Каб я ў бяссэнсіцы не ўграз,— Бо хіба ж Д у м к а што-небудзь тварыла? Скажу ясней: «Была спачатку Сіла!» Пішу, а сэрца кроіць пачуццё, Што не, не С і л а й творыцца быццё. Чакай,— мо В о л я, Р о з у м, Дзеянне, Парыў?