Фізічная геаграфія Пастаўскага раёна
Памер: 50с.
Віцебск 1994
Сустракаюцца на Пастаўшчыне і друмліны грады кроплепадобнай або эліпсавіднай фармы.
У далінах рэк шырокае развіццв маюць алювіяльныя адклада з пяску, гравію, гальк».
Адалада балотаў прадстаўлены торфам, сапрапелем, балотнымі жалезнымі рудамі.
На схілах узгоркаў, узвышшаў і ля іх паднохока збіраюцца прадукты разбурзння, якія пераносяцца часовымі вадасцекамі (дэя лювій) або сіламі гравітацыі (калювій).
Да тэхнагенных формаў адносяода формн, якія ўтварыліся у выніку дзейнасці чалавека (насыпы, дамбы, абэалы, кар’еры, прасадкі і г.Д.).
Больш падрабязна даць характарыстыку генетычных тыпаў і формау рэльефу Пасгаўшчыны немагчыма зза адоутнасці неабходных дадзеных. Патрэбна дэталевае вывучэнне кожнага геамарфалагічнага раеяа ў межах Пастаўокага, распрацоўка мадэлі руху ледавіка па тэрыторыі, уздзеяння асноўннх рзльефаўтвараючых фактараў і на падставе гэтага новая сістэматызацыя t класіфікацыя тыпаў t формаў рэльефу равна.
у. клгасчы выкапні
26 •
Пастаўскі раён не вельмі багатн не карвсяая выкапні. Платформеная будова тэрыторыі, адсутнасць значных гвалагічннх працэсау спрыялі назалашванню харнснвх выкапняу аеадхавага паходжання.
Па прамысловаму вытарыстанню харнсныя выкапні прынята падзяляць на металічныя (руда), неметылічная (нярудныя), гаруч;?я t гідрамінеральныя.
3 групы металічных выкапняу у межах Пастаускага раена гатэнцыяльна могуць знаходзіода руда чорных (асабліва жалеза і жалезістых кварцытаў) і каляровых металау. Але янв эалягагць глыбоха ад паверхні ў крышталічным падцурку, слаба даследаваныя 1 на бліжэйшы час эза схладанасці здабычы бесперспегтыунйя.
3 групы неметалічннх карысных выжапняу кайболыа распаусюдаанымі з’яўляюцца радовішчы будаўнічых матэрыялаў (гліны, пяскі, жвір 1 нехаторыя іншыя), сапрапеля, праснаводных вапняховых адкладаў будаунічага каменю.
£Шй пластычныя асадкавыя парода, складзеныя больш ях на 50% гліністымі мінераламі каолініта, контмарыланіта, гідрасладаў і інш. памерамі 0,01 ш. Колер 1х вагаецца ад белага да жоутагачырвонага, бурага, чорнага. На Пастаўшчыне найчасцей сустракаіцца гліны чы^вовага колеру, яхія махць рачное, азернае або ледавіховаазернае паходаанне. Гліны ў асяоўшм легкаплаўныя 1 могуць выгарыстоўвацца для вытворчасці цэглы, дахавай чарапіцы, дрэнажных труб, кафляу, ганчарнага посуду, у цэментавай вытворчасці. На тэрыторыі нашага раена знойдзем два вялікія па памерах радовішчы глін Куралольскае t Голбіца. Першае з 1х па разведаных запасах '69,5 млн. м4) з’яўляецца самым буйным у Беларусі.
Таўшчыня карысннх слаёў вагаеода ад 2,7 да 6,5 м. На радовішчы Голбіца раэведаныя запасы ацэньваюода ў 35,2 млн.м3, а перспежтыунм у 75 млн.іГ пры таўшчыні слоп 2,6 24 ш. Абодва радолішчы не распрацоўв^яцца.
Ля вескі Рудка знаходзіодацагельяя, дзе на мясцовай сыравіне Сгліняны 1 пясчаны кар’еры) нырабляеода чврвоная цэгла.
ісцуе шмат мясцовых невялічкіх кар’ерчнхаў, адауль гліна выпрыстоуваепца для патрэб васелькіцтва кладка печак, шчыкатуркд хат I г.д. У ттоыватнасці, добрая тлустая пясчаная гліна есць у невялічкім хар’ерчыду на поудзень ад Паставаў ля р.Мядзелка. Раней да рэвалюцыі, та Дастаўшчнне існавала некальк! прнватных цагельннх 1 кафляных засодаў. Цагельні балі ў Паставах (існавала да 80х га
доу XX ст.), Лынтупах, Варапаеве, Кафлю ввраблялі j Паставах, каля Лынтупаў, у в.Ляскова каля Варапаева.
Пяскі ўяўляюць сабой ркхяую асадкавую пароду t складапцца з невялікіх зярнятах мінералаў і адломхаў горных парод памерам ад 0,1 да I мм. Галоўнымі мінераламі пяскоў з’яўляпзда кварц 1 палявы шпат. Па паходжанні ў раене сустракаяода пяскі рачныя, азерныя 1 флювіягляцняльныя, у палеазойскіх адкладах марскія.
Па ылсарыстанні ў гаспадарцн пяскі падзяляхада на пкляпм, фармовачныя, сілікатцыя, будаўнічыя. У Пастаўскім раене значных радовіячаў шкляных t фармовачных пяскоў не зафіксавжна. Шклозавод "Гута", што знаходзіцца каля Варапаева, выкарнетоувае ў вытворчасці слоікаў шкляныя пяскі Лоеўскага радовішча, анго пад Рэчыцай (Гомельская вобласць).
Большясць радовішчаў пяскоў у нашым раене вдносівда да групы будяўШчых 1 выкарыстоўваеода для вытворчасці блокаў, панвлей, пліт сілікатнай цэглы. Найбольв значныя па заласах радовішчн пяскоў знаходэяцца кля весак Дамуці, Рудка, Дуброва, Полава, г.п.Варапаева, на поўдзень ад Паставаў, ва ўрочышчы Зайцава Варапаеўскайц лясной дачы.
Пясчанажвіровч натасвд.
.У прыродзе сустракаецца ў выглядзв cywect пясду, хв!ру, гальхі памерамі 10100 мм і болей. Выкарыстоўвавццв для внтворчасці бетону 1 жалезабетоцу, будаўніцтва, пракладваяня дарог. У раене гэты від будаўнічых матэрнялаў перапрацоўвав Варапаеўскі завод жалезабетонннх вырабаў. Пясчанг жвіровня матврыяж чаецей за усв звязаныя з ханцавымі ыарэнамі, овші, хамамі, вандрамі. У межг раена вылучахцца трм значныя раДовішчн гвпк яарнсных выхапняу: на паучочным захадзе ад в.Грыдаьяі, на поўнач ад Сяргеевічаў на беразе р.3аражанкі I нв ўсход ад Варштавва.
towl
КНІГІ ОНЛАЙН
