Фізічная геаграфія Пастаўскага раёна
Памер: 50с.
Віцебск 1994
39
IX. РАСЛІННАСЦЬ
Асноунымі тыпамі расліннасці раека в’яўляюцца меная, лугавая, б“°Т5Хя«чына ляжыць на млхн дэвюх геабатанічню абласцей ЕіраазіяцкЛ хвойналясной (таежшЛ) і Еўрапойс^ жрвхыЮТвІ, адносіцца да падзоны ^08*'^^^ раслін. Во»ШЯ іх
У раене налічваеода болыв 10^ відау вывэ ш
частка знаходзіцца у лясах. ««.nf у паўночда
На нашай тэрыторыі аылучаеода некалькі ^У " t* * Г_
^«н» «с™ !«^
вазаходняй лловасасновыя. на захадз ^ па паыврех ЛЯС№Я пакрыта ^“'• ^,;;^^ Варапаеўская. Ддча, Груздаўская ^Г^ая ДаГманькауекая Дача.
тупы, лес Камаі, ’’^^“^^^^^НаЯбольшым з’лўлледа больш паловы гэтага лесу трапляе J у дзесят і км на паўночны эахад ад
. Mae плошчу жаля 3.5 тыс.га. Прыблізна каля трэцяй чкстяі
ішя Полава), лес
насіу Гадуцінская Дача, але
межы Летувы. Знаходзіцца ен
ставау
яго забалочана.
, cow »=4 «4«"" <35«. “'«« ««’’ “SXS?’
^^Т Гг^“ ^^ S;X™~“~H^:/«^^^^ яловабярозавыл ьасадаэ!™ ' ур0ЧЫЯЧН Зайцава, вто
ходняй частны месца елкі з У аснсУным лясы
знаходзіода ля Варапаева, су ра м» 2224 м. таўвчыня
Варапаеускай ^ “л^м^^ ^
2530 см, Большая юі палігон.
У кірунку на
поунач ад райцэнтра знаходзіода Пастаўекая Дача.
40
ммом wactey есць m«utRt* азерй: Дубов, Сляпіца, Азеркі. Беш. Зосіт.
Груздаўская лясная Дача энаходэіцца m ўсход ад в.Груздава. ' снладзе Дрэванасаджэнняў пераважаяць елкі, бяроэа, сасна. У пад«ску я5 t ў іншх лясных Mactaax, сустракаюцца таяія парода дрэў, як рабіна, ясень, клен, вольха, дуб, вяз, ядловец, ліпа, таполя, вярба, чаромха, дзікія яблыні t rpynw.
3 хустоў у лясах растуць барбарнс, парэчкі, tpra, маліна, ажы“’ ружа, яыпаына, арэшнік, крушына, жесцёр, всўчаягада, плпвч, буэіна, яаліна ды інш.
3 кусцікау t паўвусціяаў найчасцей сустракажада талакнянка, баун, верас, багноука, брусніцы, чарніцы, буякЦ журавіны, паслен. чабор, лінея, бурачож.
Наўсюдна растуць такія: дзераза, хваячы, папараці, імхі і ліжайнік t•
У раене маюць распаўсюдаанне розныя тыпы лугоў. Сухадольння луг! размешчаны на павышаных элвментах рэльефу t часцей сустракаюода У паўдневай частцы Пастаўшчыны на Свенцянскіх градах. На ўзгорхах, градах, стромкіх схілах травастоі нізкарослыя t зрэджаныл, пераважать булаваносец сіваваты, аўсяніца авечал, мятліца тонкая, галадок шмйтгадовы, ястрабок вадасісты, гладун гладкі, вчауе малое, расходHt< едкі і інш.
На раўнінах t спадэістых схілах у травастоях сухадолаў пераважаюць йятліца тонкал, дрыжнік сярэдні, пахучы каласок, аўсяніца чырвоная, грэбнік звычайны, сівец сталчы, паяырана раэнатраўа 1 бабовыя. Урадаай сена 0,81,2 т/га.
Шзінныя лугі размешчану ў глыбокіх гаяіжэннях вадападзелау надпоймавых тэрас. У ране tw шырока распаўсвджаны ў паўночнай частцы на ^існенслай Н1з1йв. Травастоі злакавыя (вострыца даірванЬ стая, мятліца сабачая і белая, метлюкі балотны t звычайны, пажаршэраватад), асаковыл са значнай прыкессв вільгацелюбнага разнатраўя. Урадаай сена да 1,5 т/га.
Поймавыя (эаліўнмя) лугі еуетракаяцца на Пастаўшчыне па далімх wut«tx рэя: Дзісны, Мздвм^, Голбіцн, Лынтупкі, Дучайкі, КаУ "вСЦаХ ^»»* У»ільгатнення пераважавць злакК Ж»ММ“ віл«™« зла»| і асака. Талія луП элўляюода кав^ўевввжосяші ўгаддммі і пажай. Урадаай сена з tx схладае да
41
Балотная расліннасць у раене прадстаўлена расліннасцю вярховых пераходных і нізінннх балот. Вярхбвыя балоты еустрмаювдь пепавшкна ў паўдневай узвышанай частцн. Янм авычайна аблесенн й ларослай хвояй, укрыты суцэльным дываном сфа™ ^^^'
„№ Тр—
хвоя. бяроза, вольха; з кустоу ^w^r^ ^
за; з травяніс^х раслін вятр^нік* бабок, в“я’^^ параць, скрыпень, пажарніца, трыенвг, мятліца (белая,, мурожніца чнрвоная, метлвк лугавы, асока, імхЬ
Вельмі абводааным' балотам характэрны ірвсняговвя, хважовня, травянагіпнавыя і асокавагіпнавйя асацыяцыі.
х. жывёльш свет
У сучаснай фаўне раена налічваезда каля 400 відаў пазваночных t мвкалькі дзесяткаў тасяч беспазваночных жывел. Сустракахвда прад Л нГк ^^ "° »«*«»»» ' 5 е»®'1 “”•■““"> :z!' »™»^ »^ ““””“• "’’•““"”“■ ”р ““^х: :zzr— ~ ». »*• ! Й^Х^Й^™, • £^г барах трапляюцца заяцрусак, крот.
касулі5 ласі, дзікі.
3 птушак у хваевых —
дзятлаў, пішчух, соек, пеначак, мухаловак. Небагатая ГвауІноу Me—: на ввсечках е порст^ узлесках 1 палянах вераценніца ломкая t шарвдш * %««г»ттійят — pvt? і гадзюк&э шэр&я
вільготных зацененых мясцінах у®
лясах можна сустрэць глушцоў, цецерухоў, ■ ў барах фау
вяныя і вострамордыя жабы.
яшчарка, на яшчарка, у рапуха, тра
больш корму.
42
auejii, лясння, жоўтагорлня шш, всць лясная кужіца, на ўзвкашах t сухіх мясцінах л!с I барсуж. Зімой ельніісау трыма«да всяцбеляк, мясцік з густым падлескам дзік, лось.воўк. БаГММ птушннав насельніцтва: пашыраны крфжадэюбяловtк, рабчык, чорнв дзяцел^ ввраб’ікыя, сойкі, сініцы, пвначкі, дразды. Всдзяцца ннвародная яшчарка, вуж і гадзвка, ломкая, травяныя, вастрамордыя жа№( ввраценніца.
Багата швельны сввт шыракалістнх і змешаных лясоў. Тут сустражавода лятучыя мыш, мышападобныя грызуны, казулі, ласі, дзікі, «ар«, ляенш яуніцы, барсукі, ваўкі, лнотападобныя сабакі.
Спвцыфічны жнввльш свет лугоў і палвў. Тут жывуць зайцырусак!, ліоіцы, гарнастаі, ласкі, краты; з птушак перапелка, я&УРўп, яэрая курапатка і !нш.
На ўзбярэжжах вадаемаў асабліва шмат птушак; кулікі, чайкі, лачаі, чаплі, бугаі, чэпікі, у хмыхняках вераб’іныя. 3 млекакор«яч» каля вадаемаў жывуць бабер, андатра, норка, выдра, вадзяны кадуа, У рэках t аэерах пашыраны шчупак, акунь плотка, лешч, лін, карась, гусцлра, пячкур, чырвонаперка.
Некаторыя віды жывел t птушак адносявда да паляўнічапрамысловых. Па ліцэнэіях вядзецца паляванне на лася, дзіка, казулю, аленяс бабра, ввдру. Паляўнічым дазваляецца таксама здабываць у зызначаныя тэрміны заверак, зайцаў, лісаў, норак, тхароў, куніц, гарнастая.
П. ЛАНДШАФТЫ
Згодна лавдшафтнаму ралніраваннв тэрыторыя Пастаўскага раена трапляе ў Паазврскую цравінцыю азерналедав!ковых, марэннаазврных t ўзвыаа. .амарэннаазернвд лацдшафтаў з хваевымі лясам! на дзяркова^падзолістых, часта забалочаных глебах, карэннші драбналісцевші лясам: на балотах.
У межах Пастаўшчыны вылучаюцца тры лавдшафтныя раены: СввнцянскаНарачанскі хвалістах водналедавіковх і сярэдняўзвышамарэнн&азерннк ландшафтаў з саснякамі, ялінамі і балотамі, Пастаўска^Глыбоцкі ўзвышанахвалістых марэннаазерных ландшафтаў з длінші t саснякамі J Дзісненскі плоскахвалістых азяонал давівовнх йедрафтаў з мфшсалісцеваяловымі, другаснымі драбналісцейям» лжамі.
Дзіснвнсхі ландаафтны раен займае паўночнув частку раена і
43 амаль супадае э Дэісненскай ніэінай. У гэтым раене перавахахць прыродкыя комплексы э паверхневым заляганнем азерналедавіковмх сумінхау 1 глін. Цяжкія па механічнацу складу глебагрунты ввзначылі такія асаблівасці гэтых прыроднюс комплексаў, я> плоскі, месцамі хвалісты рэльеф, урадяівмя, аднах пераважна забалочання дзярновападзолістыя суглінкавыя глебы, яхія ў міцулш бші за^ нятня харзннымі яловші t шырчкалісцеваяловымі лясамі, значную разаранасць, шырокае распаўсюджанне дробналісцевых лясоў.
Найбольв часта сустракаюццаОілоскахвалІстыя ландаафты. Падпарадкаванае значэнне ыахць нехлыбокія t параўнальна каротхія лажбіны стока, занятыя нізінкші лугамі і балотамі. Найбольцув вчыльнасцЬ яны маюць на калядалінннх частках Дэісны 1 яе прытокаў. На водападзелах сустракаюцца неглыбокія і плоскія катлавіны з ляснымі верхавіннымі 1 нізіннымі балотамі. (Варапеуская ляская Дача, міжрэчча Лучайкі 1 Мядзелкі, Палавіцы t Дзісны і іеш.) Часта яны маюць круглую або выцягнутую форму. Зрэдку трапляюцца невысохія марэнныя ўзвышпм, на якіх звычайна месцяцца вескі (Напрыклад, Андроны, Кураполле, Вайцяхі t !нш.)
ПастаускаГлыбоцкі ландвафтны раен нрацягцуўся нешырокай паласой э захаду на ўсход (ЯрэваПасіавыВарапаева) праз цэнтраль— цуо частку раена. Ен не з’яуляецца аднародным, бо назіраецца чаргаванне дзух родаў ландшафтаў: марэннаазерных (ЯрэваМулярскі, МацурскаГруэдаўскі I НавадруцкаКазлоўшчн..скі) і камавамарэннвазерннх (Пастаўск! 1 Варапаеўскі). У ПастаўскаГлыбоцкім равне ў структуры ландаафтаў найбольш значна р'впаўспджаны комплексы з перарывістым покрывам водналедавіковых супесяў. Якы вклучахада болыя расчлененым рэльефам за кошт марзнных узгоркаў, вксокай доляй глебаў нармальнай вільгаці і легпвай асвоенасцв тэрыторыі. Часцей за ўсе масць распаўсюдханне ўзгоркавахвалісткя ландсафты. Радзей сустракаюцца лахбіны сцеку з карытападобным палярэчннм профілем, катлавіны з нізіннші балотам!, камавыя t озавыя узгорKt. Есць шэраг невялікіх, але глыбокіх азераў лажб!ннага t эворзійнага тыпау (Доўжа, Глодава, Світа, Белае t інш.)
СвенцянскаМарачанск! лавдшафтны раен ахоплівае тірыторшз ў значнай ступвні паза межамі Пастаўскага раена. У яго ўваходзяць толькі Лынтупшчына і Камайшчына, а таясака невялікая плошча на паўдневым усходзе ад Дунілавічаў. Выдзяляпцца ландвафты двух родаў: уэгоркавамарэннаазерныя і водналедавіковыя. Першыя знвходзяцца на захадзе (Лынтупскае t Камайскав плато) і на паў
44
дневым усходэв (Заўліцкія канечнама—жння грады). Дрыгія ў вмглядзе невылічкага выдзела на захадэе на Пеляяскай нізіне.
У СвенцянскаНарачансяім ландшафтным раене ў межах Пастаўскага пераважавць узгоркавямарэннаазерныя з ялояымі, дробналісцевым) лясамі, лугам! на дэярновападзолістйх глебах. !м уласцівы прыродныя комплексы з пврарывістым покрйвач водналедавіковь супесей. Рэльеф градавы, сямтам платаладобны. Сг.адзістыя схілы невысскіх марэнных узгоркаў t платападбныя ўчасткі з супясчанасугліністымі глечам! разараны. На стромкіх схілах вялікіх узгоркаў захаваліся карэнныя ельнікі. Тыповьші з’яуляюцца вялікаўзгоркаваградавыя ландшафты. Радзей пустракавцца камавыя ўзгоркі з саснякамі, а таксама лажбіны стока з лугамі.
Харахтэрнай асаблівасцю ландяафтау з’яўляецца высокая ступен азернасці (В.і М. Шваквты, Лодасі, В,і М.Камайскае t інш.).
хп. ахова пшрода I РЖРЭАЦЦЯ
Увогуле Пастаўскі раен выэначаецца як рэгіен з напружанай экалагічнай сітуацыяй. Тлумачыцца гэта параўнальна высокай сярод сельскіх раенаў ступенню эасвяення тэрыторыі, наяўнасці экалагічна окодных вытворчасцей, густой транспартнай сеткі (аутадарогі„ чыгунка, авіятраса), высокай ступенню сельскагаспадарчага ўздзеяння на тэрыторыю, канцэнтрацыі армейсхіх злучэнняў (авіяцыя, сухапутныя войскі, ракетшя'у тым ліку з ядзернай зброяй), пагранічныя).
КНІГІ ОНЛАЙН
