Гарадзенскі палімпсест 2011
Асоба, грамадства, дзяржава. XV - XX стст.
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 384с.
Мінск 2012
На жаль, далейшы, больш поўны і ўсебаковы аналіз функцыянавання прастытуцыі ў Гародні ў вызначаны час значна ўскладняецца адсутнасцю крыніц па азначанай тэме. Але, нават з прадстаўленага матэрыялу вынікае, што публічныя дамы займалі важнае месца ў структуры злачных мясцін. Як і ў выпадку з шынкамі, у Гародні ў гэты час існавала некалькі катэгорый і тыпаў падобных устаноў, якія розніліся як відам паслут, так і сацыяльным (матэрыяльным) статусам наведвальнікаў. Бардэлі не з’яўляліся асноўным месцам канцэнтрацыі гарадской прастытуцыі. Большая частка жанчын, якія гандлявалі сваім целам, былі г. зв. «адзіночкі». Спробы ўладаў узяць іх дзейнасць пад паліцэйскі і лекарскі нагляд, па вялікім рахунку поспеху не мелі, бо большую частку людзей дадзенай прафесіі складалі «нелегалы». Гарадзенская прастытуцыя мела шматнацыянальны характар. Гэты факт быў выкліканы не толькі асаблівасцямі мясцовай этнічнай супольнасці, але таксама і тым, што ёй была ўласціва геаграфічная мабільнасць.
Прыведзеныя факты дазваляюць зрабіць высновы аб тым, што злачныя мясціны з’яўляліся важнымі элементамі штодзённага жыцця. Яны ў некаторай ступені супрацьстаялі структурам афіцыйных уладаў, фарміравалі не казённы дух горада. Фактарам, які ў вялікай ступені паўплываў на іх колькасць, размяшчэнне і спецыфіку дзейнасці была вайсковая прысутнасць у горадзе і навокал яго. Функцыянуючы ў рамках агульнаімперскага заканадаўства мясцовыя ўстановы падобнага тыпу мелі шэраг асаблівасцей, абумоўленых нацыянальнымі, культурнымі, геаграфічнымі адметнасцямі рэгіёна.
Прадстаўлены матэрыял таксама выяўляе несумненную сувязь гарадзенскіх злачных мясцінаў з мясцовым крыміналам.
Гарадзенскія піцейныя ўстановы прыцягвалі месцічаў не толькі як месцы, дзе адбываўся продаж спіртных напояў. Гэта былі пэўныя цэнтры публічнага жыцця ў першую чаргу ніжэйшых слаёў насельніцтва, гарадскога «дна». Стэрэатыпы паводзінаў у падобных установах, іх знешні выгляд і ўнутранае жыццё фармаваліся на стыку некалькіх нацыянальных традыцый, гарадской і вясковай культуры, што ў сваю чаргу, вызначала іх своеасаблівы каларыт і іншыя асаблівасці, характэрныя выключна для дадзенай мясцовасці. Злачныя мясціны другой паловы XIX ст. увабралі ў сябе шмат падзей, у якіх адлюстравалася штодзённае жыццё тагачасных месцічаў, іх характары, памкненні, праблемы, маральнасць.
Дадатак
Спіс асоб, што трымалі тракцірныяўстановы ў Гародні (каля 1887 г.)
1. Бялецкі Станіслаў у доме Каплана на Садовай вул.
2. Баркоўская Разалія у доме Ясяноўскіх на Саборнай вул.
3. Катхе Аляксандр у доме Гольдберга на Саборнай вул.
4. Суплікоўская Івона на вакзале
5. Рудзінская Браніслава у доме Міцкевіча на Садовай вул.
6. Высоцкая Юзэфа у доме Хаіма Пераца на Салдацкай слабодцы
7. Чуцінская Марыя у доме Веражбіцкага на Сянной плошчы
8. Лінкевіч Ева у доме Фінкеля на Садовай вул.
9. Якаўлеў Аляксандр у гарадскім тэатры
10. Левін Кадыш ва ўласным доме на Садовай вул.
11. Левін Давід ва ўласным доме на Садовай вул.
12. Цукерман Давід ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
13. Каплан Меер ва ўласным доме на Саборнай вул.
14. Велярава Хіона ва ўласным доме на Сянной плошчы
15. Канель Цалька на Манастыпскім завалку
16. Бергман Лейзар на Біржавой плошчы
17. Есель Шмерка ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
18. Індурскі Шавель ва ўласным доме на Падольнай вул.
19. Крынская Галя ва ўласным доме на Садовай вул.
20. Канцыпер Моўша ва ўласным доме на Александраўскай слабодцы
21. Марат Ёсель ва ўласным доме на Рыначным завалку
22. Гельгар Бейля ва ўласным доме на Іерасулімскай вул.
23. Янкоўская Рохля ва ўласным доме на Падольнай вул.
24. Шклярская Пеша ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
25. Дынес Лейзар ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
26. Сідэрскі Арон ва ўласным доме на Садовай вул.
П. Эпштэйн Мордхель ва ўласным доме на Саборнай вул.
28. Левінсан Мордхель ва ўласным доме на Саборнай вул.
29. Мазавер Фейга на Занёманскім фарштаце
30. Мазавер Гірш ва ўласным доме на Скідзельскай заставе
31. Крынскі Міхель ва ўласным доме на Купецкай вул.
32. Фумкін Восіп ва ўласным доме на Саборным завалку
33. Кахманчык Рэйза ва ўласным доме на Купецкай вул.
34. Катоўскі Шмуель ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
35. Гольдберг Шмуер (прыказчык Матыса Арніна) у доме Арніна на Сянной плошчы
36. Янкоўскі Мендаль ва ўласным доме на Замкавай вул.
37. Гарніцкая Сіма ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
38. Трыбман Давід ва ўласным доме на Іерусалімскай вул.
39. Фольфсан Нісанель (прыказчык Матыса Арніна) ва ўласным доме на Замкавай вул.
40. Шварц Абрам ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
41. Штэйн Рохля ва ўласным доме на Маставой вул.
42. Эбер Лейзер ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
43. Казлоўскай Ганна у доме Піка на Сянной плошчы.
44. Дубінскі Мордхель ва ўласным доме на Татарскай вул.
45. Лабенская Ента у доме Гершун на Мяшчанскай вул.
46. Цяпліцкая Малка ва ўласным доме на Рыбнай плошчы
47. Тарлоўскі Цэвель ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
48. Левін Перля ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
49. Кур’янскі Йосан ва ўласным доме на Маставой вул.
50. Вольф Беніамін ва ўласным доме на Замкавай вул.
51. Мазавер Пінхус ва ўласным доме на Падольнай вул.
52. Нейман Іцка ва ўласным доме на Скідзельскай заставе
53. Шварц Шома ва ўласным доме на Новашасейнай вул.
54. Шапіра Лейб ва ўласным доме Садовай вул.
55. Любіч Ёсель ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
56. Капліцкі Давід ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
57. Кавянокі Берка (піўная лаўка) ва ўласным доме на Пажарным завулку
58. Калецкая Гейля на Пагулянцы
59. Сулькес Янкель ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
60. Губер Гірш ва ўласным доме за пажарнай камандай
61. Піўная лаўка у доме Палюты пры Біржавой плошчы
62. Маўшоўскі Гешаль ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
63. Любіч Зэльман пры Сянной плошчы дзве ўстановы
64. Каўфман Малка ва ўласным доме на Сянной плошчы
65. Прусін Давід ва ўласным доме на Садовай вул.
66. Ратфорт Іцка ва ўласным доме на Садовай вул.
67. Установа ў клубе на Садовай вул.
68. Ясяноўскі Лейба ва ўласным доме на Палявой вул.
69. Брэгман Лейзер ва ўласным доме на Біржавой вул.
70. Тарлоўскі Хаім-Меер ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
71. Любіч Берка ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
72. Гарніцкі Абель (піўная лаўка) ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
73. Куліцкі Шэпцель ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
74. Любіч Ітка ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
75. Фердар Сара (кухмістарскі стол) у доме Садоўскага на Саборнай вул.
76. Гершун Моўша ва ўласным доме на Мяшчанскай вул.
77. Клін Шмуель (піўная лаўка) ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
78. Чарток Янкель ва ўласным доме на Саборнай вул.
79. Сапажынскі Шмерка (піўная лаўка) ва ўласным доме на Занёманскім фарштаце
80. Евін Цалька (піўная лаўка) ва ўласным доме на Маставой вул.
81. Кунц Восіп ва ўласным доме на Агародніцкай вул.
82. Любіч Феліцыя (піўная лаўка) ва ўласным доме на Алексанлраўскай слабодцы
Складзены па НГАБ у Гродне. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 1058. Арк. 5-6.
1 www.frazeologiya.ru/fraza/zlacznyiy.htm
2 Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Гродне. Ф. 1, воп. 27, адз. з. 2704. Арк. 2.
3 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 1806,798.
4 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 1901, Арк. 1.
5 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 22. Арк. 24, 38.
6 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 1524. Арк. 34, 58.
7 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 22. Арк. 326.
8 Тамсама. Ф. 1, воп. 13, адз. з. 435. Арк. 44.
9 Тамсама. Ф. 2. воп. 34, адз. з. 1459. Арк. 2.
10 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 848. Арк. 133.
11 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 816. Арк. 33.
12 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 848. Арк. 105.
13 Тамсама. Арк. 11.
14 Тамсама. Ф. 1, воп. 6, адз. з. 363. Арк. 5.
15 Рабмн й. В разные годы. Москва, «Советскпй пмсатель», 1981. С. 283.
16 НГАБ у Гродне. Ф. 1, воп. 16, адз. з. 770. Арк. 14.
17 Тамсама. Ф. 1, воп. 22, адз. з. 1306. Арк. 36.
18 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 22. Арк. 28.
19 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 848. Арк. 227.
20 Тамсама. Ф. 581, воп. 2, адз. з. 182.
21 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 881. Арк. 27.
22 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 669. Арк. 18, 31.
23 Рабнн Н. Указ. твор. С. 283, 344.
24 НГАБ у Гродне. Ф. 1076, воп. 1, адз. з. 13. Арк. 2.
25 Рабнн 14. Указ. твор. С. 283.
26 НГАБ у Гродне. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 22. Арк. 24.
27 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 485. Арк. 8, 11.
28 Тамсама. Арк. 20.
29 Тамсама. Ф. 1, воп. 29, адз. з. 329. Арк. 20
30 Тамсама. Ф. 1, воп. 13, адз. з. 926. Арк. 99-100.
31 Тамсама. Ф. 1, воп. 16, адз. з. 1214. Арк. 58.
32 Тамсама. Ф. 1, воп. 13, адз. з. 991. Арк. 3.
33 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 881. Арк. 27; адз. з. 22. Арк. 123.
34 Тамсама. Ф. 1, воп. 16, адз. з. 1214. Арк. 58.
35 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 669. Арк. 18.
36 Тамсама.
37 Тамсама. Ф. 1, воп. 18, адз. з. 484. Арк. 24-26.
38 Тамсама.. Арк. 193.
39 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 651. Арк. 341.
40 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 1524. Арк. 58; Ф. 1, воп. 17, адз. з. 1058. Арк. 296.
41 Гродненскме губернскме ведомостм 1894 (22.10) г. № 82. С. 2.
42 Тамсама.
43 НГАБ у Гродне. Ф. 1, воп. 13, адз. з. 519. Арк. 12.
44 Тамсама. Ф. 2, воп. 38, адз. з. 652. Арк. 614-616.
45 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 1806.
46 Тамсама. Ф. 2, воп. 34, адз. з. 798. Арк. 39.
47 Тамсама. Ф. 1, воп. 6, адз. з. 363. Арк. 5.
48 Тамсама. Ф. 9, воп. 1, адз. з. 1002. Арк. 1.
49 Тамсама. Ф. 30, воп. 1, адз. з. 105. Арк . 174.
50 Тамсама.
51 Тамсама. Ф. 1, воп. 6, адз. з. 400. Арк. 12.
52 Тамсама. Ф. 1, воп. 18, адз. з. 484. Арк. 193.
53 Тамсама. Ф. 1, воп. 9, адз. з. 848. Арк. 179.
54 Тамсама. Ф. 1, воп. 16, адз. з. 771. Арк. 58.
55 Тамсама. Ф. 1, воп. 16, адз. з. 1195. Арк. 37.
56 Тамсама. Ф. 1, воп. 15, адз. з. 1146. Арк. 18.
57 Тамсама. Ф. 1, воп. 27, адз. з. 2705. Арк. 26.
58 Тамсама. Ф. 1, воп. 17, адз. з. 1306. Арк. 29.
59 Тамсама. Ф. 1, воп. 23, адз. з. 407. Арк. 84.
60 Тамсама. Ф. 1, воп. 15, адз. з. 1156. Арк. 11.
61 Тамсама. Ф. 1, воп. 22, адз. з. 1412. Арк. 25.
КНІГІ ОНЛАЙН
